1- مقدمه :
تحولات پیاپی در زمینه فناوری و نقش آن در سیستم های تولید و تنوع ارائه خدمات به مشتریان، همراه با تشدید رقابت بین واحدهای اقتصادی به منظور حفظ سهم بازار، مدیریت سازمان ها را بر آن داشته است تا همواره و با جدیت به ایجاد بستر مناسب برای ارائه اطلاعات خصوصاً اطلاعات مالی جهت تصمیم گیری ها همت گمارند. سازمان ها دریافته اند که پیش شرط اساسی برای تصمیم‌گیری های درست اقتصادی وجود و دسترسی به اطلاعات مالی شفاف و استفاده به موقع از آن می باشد. فقدان اطلاعات یا وجود اطلاعات بدون کیفیت منجر به تصمیم گیری های اقتصادی نامطلوب و در نتیجه اتلاف منابع اقتصادی، تخریب بازار های سرمایه، سلب اطمینان از سرمایه گذاران و اعتباردهندگان و در نهایت عقب ماندگی اقتصادی و کاهش سطح رفاه عمومی می گردد. در این راستا واحدهای تجاری تلاش دارند تا با روش های مناسب اطلاعات صحیح، قابل اتکاء و قابل اعتمادی را در زمینه های مربوط به فعالیتشان جمع آوری و ارائه نمایند. ارائه اطلاعات مالی با کیفیت مطلوب می تواند نقش مهمی در ارزیابی عملکرد گذشته، اداره عملیات جاری و آتی واحدها ایفا نماید.
بنابراین یکی از حوزه های مورد توجه مدیران، حوزه حسابداری و مدیریت مالی است. گزارش‌های حسابداری به عنوان محصول نهایی فرآیند حسابداری در واقع نقش ارائه کننده اطلاعات به استفاده کنندگان مختلف اعم از درون سازمانی و برون سازمانی را انجام می دهد. به عبارت دیگر سیستم حسابداری مورد عمل واحد تجاری از طریق پردازش داده ها و تبدیل آن به اطلاعات سودمند، پیوند میان نتایج فعالیت های اقتصادی با افراد ذینفع را برقرار می سازد. بنابراین باتوجه به این که اطلاعات ابزار تصمیم گیری های مدیریت است و میزان دقت تصمیمات مدیریت نیز بستگی به میزان صحت و دقت اطلاعاتی دارد که در زمان تصمیم گیری در اختیار وی قرار دارد، آگاهی از میزان برخورداری اطلاعات مالی از ویژگی های کیفی حائز اهمیت است. بدین ترتیب تحقیق حاضر تلاش دارد تا با توجه به نظام حسابداری مورد عمل، از طریق آزمون فرض های مربوط به ویژگی های کیفی اطلاعات مالی به ارزیابی و تحلیل چگونگی ارائه اطلاعات مالی و تاثیر آن بر تصمیم گیری مدیران بانک کشاورزی بپردازد.
2- مبانی نظری:
حسابداری به عنوان یک دانش عملی وظیفه پردازش داده های اقتصادی و تبدیل آن به اطلاعات مفید را بر عهده دارد و به عنوان نخستین سیستم اطلاعاتی، دولت، موسسات اقتصادی و سایر اشخاص نیازمند اطلاعات حسابداری را در تصمیم گیری، کنترل و تنظیم فعالیت های مختلف یاری می‌رساند. تحول و تکامل سیستم حسابداری با پیدایش سیستم های فرعی دیگر نظیر حسابداری صنعتی، حسابداری مالی و حسابداری مدیریت، سیستم حسابداری را قادر ساخت تا پابه پای تحولات حرکت نماید و نیازهای اطلاعاتی برای اداره و کنترل سیستم های تولیدی و انواع ارائه خدمات را فراهم آورد.
تعریف انجمن حسابداری آمریکا از حسابداری به عنوان “ فرآیند شناسایی، اندازه گیری و تبادل اطلاعات اقتصادی در شکل دادن قضاوت ها و تصمیمات مجاز توسط استفاده کنندگان اطلاعات ”، مشخص می کند که هدف حسابداری به عنوان یک سیستم اطلاعاتی تامین نیازهای اطلاعاتی استفاده‌کنندگان مختلف جهت تنظیم امور و فعالیت های اقتصادی - اجتماعی و کمک به تصمیم گیری می‌باشد.
معمولاًاستفاده کنندگان از اطلاعات حسابداری طیف وسیعی را در بر می گیرند و صاحبنظران حرفه حسابداری تقسیم بندی های مختلفی را در این رابطه ارائه نموده اند. معروف‌ترین تقسیم بندی، تفکیک استفاده کنندگان به استفاده کنندگان درون سازمان و استفاده کنندگان خارج از سازمان می باشد. وظیفه تهیه و ارائه گزارش های مالی به دولت، سهامداران، اعتباردهندگان، مراجع مالیاتی و سایر افراد و گروه های ذینفع به عنوان استفاده کنندگان برون سازمانی اطلاعات حسابداری بر عهده حسابداری مالی است. در حالی که تهیه گزارش های تفصیلی برای استفاده کنندگان درون سازمانی نظیر مدیران و مسؤولان اجرایی را حسابداری مدیریت انجام می دهد. تفاوت دیگر حسابداری مدیریت و حسابداری مالی از جنبه تمرکز زمانی، در این است که حسابداری مدیریت حال و آینده نگر است و حسابداری مالی فقط به گذشته نظر دارد.
سیستم حسابداری، اطلاعات را با پنج هدف کلی فراهم می نماید.
1- شکل دادن مجموعه استراتژی ها و برنامه های بلندمدت
2- برنامه ریزی و کنترل تخصیص منابع
3- برنامه ریزی و کنترل هزینه عملیات و فعالیت ها
4- اندازه گیری و ارزیابی عملکرد کارکنان
5- رعایت ضوابط خارجی با الزامات قانونی گزارشگری
اهداف 1 تا 4 با حسابداری مدیریت و هدف پنجم با حسابداری مالی ارتباط پیدا می کند. به طور کلی اهداف عمده حسابداری را می توان به شرح زیر بیان نمود :
1- تامین نیازهای اطلاعات مالی از طریق تنظیم صورت های مالی و یا گزارش های مالی
2- تولید و ارائه اطلاعات تفصیلی مورد نیاز مدیریت برای تصمیم سازی
3- تولید و ارائه اطلاعات مالی مورد استفاده سرمایه گذاران، اعتبار دهندگان، دولت، مراجع مالیاتی و…
4- مستند کردن آثار معاملات، عملیات و رویدادهای مالی موثر بر واحد اقتصادی
امروزه چالش اطلاعات و تعامل مدیران سازمان با آن، تغییرات بنیادین سازمانی و تطابق ساختارهای سنتی مدیریت با شرایط نوین را ضروری نموده است. چنین بازنگری در ساختار سازمانی، رهیافتی نوین محسوب شده که تمرکز و اعتقاد مدیریت عالی سازمان و مشارکت کارکنان در انجام آن را طلب می کند. نظام مدیریت سنتی، منابع فیزیکی، سرمایه و نیروی انسانی را سه منبع اساسی برای داشتن عملکردی مطلوب در سازمان لازم می داند. حال آن که امروزه “ اطلاعات ” به عنوان چهارمین رکن سازمان جایگاه ویژه ای یافته و به عنوان عامل اساسی در حیات سازمان نقش یافته است.
اهداف گزارشگری مالی و مبانی حسابداری ایجاب می کند که اطلاعات ارائه شده در صورتهای مالی برای تصمیم گیری استفاده کنندگان نسبت به واحد تجاری سودمند، صحیح و قابل اعتماد باشد. برخی خصوصیات کیفی به محتوای اطلاعات مندرج در صورت های مالی و برخی دیگر به چگونگی ارائه این اطلاعات مربوط می شود. ویژگی های کیفی اصلی مرتبط با ارائه اطلاعات “ قابل مقایسه بودن ” و “ قابل فهم بودن ” است و ویژگی های کیفی اصلی مرتبط با محتوای اطلاعات “مربوط بودن ” و “ قابل اعتماد بودن ” است.