پروپوزال مقایسه میزان اثربخشی درمان شناختی (CBT) و درمان با متادون (MMT) در نگرش به مواد مخدر در معتادان شهر اردبیل

تعداد صفحات: 18 فرمت فایل: word کد فایل: 10003122
سال: 1383 مقطع: مشخص نشده دسته بندی: پایان نامه روانشناسی
قیمت قدیم:۴,۸۰۰ تومان
قیمت: ۴,۳۰۰ تومان
دانلود فایل
  • خلاصه
  • فهرست و منابع
  • خلاصه پروپوزال مقایسه میزان اثربخشی درمان شناختی (CBT) و درمان با متادون (MMT) در نگرش به مواد مخدر در معتادان شهر اردبیل

    چکیده

    هدف از انجام پژوهش حاضر مقایسه میزان اثربخشی درمان شناختی (CBT) و درمان با متادون (MMT) در نگرش به مواد مخدر در معتادان است. پژوهش حاضر یک طرح آزمایشی پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه بود؛ که در آن 30 نفر از معتادان مراجعه‌کننده به مرکز ترک اعتیاد شفا انتخاب و در سه گروه درمان شناختی، درمان با متادون و گروه گواه گمارده شدند. آزمودنی‌های هر سه گروه قبل و پس از پایان مداخله پرسشنامه نگرش به مواد مخدر را تکمیل کردند.نتیجه پژوهش نشان داد که شرکت در هر دو گروه آزمایشی در مقایسه با گروه کنترل باعث تغییر معنادار نگرش نسبت به مواد شد. نایج نشان می دهد درمان شناختی با ایجاد تغییر در متغیرهای شناختی میانجی مصرف مواد، نگرش و میل به مصرف مواد را تغییر می‌دهد؛ بنابراین با توجه به این یافته‌ها باید از نمای شن‌های روان‌شناختی در کنار در کنار نمای شن‌های دارویی استفاده کرد.

     

    واژه‌های کلیدی: سوء مصرف مواد، روان‌درمانی شناختی (CBT)، درمان با متادون (MMT)، نگرش به مواد مخدر.

    مقدمه

    سوءمصرف مواد یکی از مهم‌ترین مسائلی است که سلامت اقشار جامعه، به‌ویژه نسل جوان را مورد تهدید قرار می‌دهد. مطالعات حاکی از افزایش گرایش به مصرف مواد هستند. علاوه بر افزایش روند مصرف مواد در بین جوانان، سن شروع مصرف مواد نیز کاهش‌یافته است (بوتوین[1]، 2000: 887). سوءمصرف مواد و هم‌چنین اعتیاد، از غم‌انگیزترین معضلات جوامع امروزی می‌باشد. وابستگی به مواد اختلال مزمن و عودکننده‌ای است که شروع و تداوم آن متأثر از تعامل عوامل ژنتیکی، روانی، اجتماعی و محیطی است. یافته‌های شیوع شناسی نشان می‌دهد که حدود 2 میلیون معتاد در قشر جوان وجود دارد که با توجه به پایین آمدن سن اعتیاد این آمار رو به افزایش است از سوی دیگر صدها نفر به دلیل عوامل مرتبط با اعتیاد زندانی هستند و این زنگ هشداری است که تحقیقات در حیطه‌های مختلف این معضل را نشان می‌دهد (احمدی و همکاران، 2003: 370). بر اساس گزارش سازمان ملل در سال 2011، ایران بیشترین میزان جرائم مربوط به مصرف مخدر اپیوییدی را در دنیا داشته است. بنا به گزارش این سازمان، در سال 2009 میلادی، 83 درصد بیماران ایرانی که برای ترک اعتیاد به مراکز دولتی ترک اعتیاد مراجعه کرده‌اند، به مصرف مواد اپیوییدی وابسته بوده‌اند (انجمن بین‌المللی مبارزه با مواد مخدر، 2009). نتایج مطالعات بیانگر آن است که باورها و نگرش‌های بیماران برای سوءمصرف مواد مخدر، دست‌کم در دفعات مصرف تحت تأثیر نگرش آنان به سوءمصرف مواد قرار دارد (آقابایی و همکاران، 2012: 37). از یک‌سو شکل‌گیری نگرش مثبت یا منفی ناشی از ترکیب دانش، اطلاعات، باورها و عواطف نوجوانان درباره مواد مخدر و از سوی دیگر میزان ارزشمندی که آن‌ها برای مواد را تشکیل می‌دهد. موضوع نگرش افراد در بسیاری از مباحث روان‌شناسی ازجمله روان‌شناسی اجتماعی – شناختی موردنظر بوده است (خلیلی و همکاران، 2011: 92). نگرش به مواد دارای مؤلفه‌های شناختی، عاطفی و رفتاری بوده است؛ و شامل باورهای هنجاری درباره شیوع مصرف مواد و پذیرش آن، برداشت فرد درباره سازگار بودن مصرف مواد با سبک زندگی، باورهای فرد درباره نتایج منفی مصرف مواد مخدر، الزام و مقید بودن به عدم استفاده از مواد مخدر، نگرش منفی به اعتیاد و معتاد، برخورد فعال با مسئله اعتیاد و اجتناب از مواد مخدر (پور شهباز، 1383: 73). نگرش‌های ناکارآمد می‌تواند به‌عنوان یک عامل آسیب‌پذیر، احتمال گرایش به سوءمصرف مواد را افزایش دهد و درنتیجه شناخت درمانی برای این افراد مؤثر به نظر می‌رسد. آموزش مهارت تغییر معناداری در تمایل نوجوانان به مصرف مواد و عوامل خطرساز فردی مصرف از قبلی خود پنداره، مهارت‌های خودکنترلی و مهارت‌های اجتماعی، کانون کنترل و نگرش نسبت به مصرف مواد ایجاد کرده است (محمدخانی، 1385: 45). محققان مختلف ازجمله (اسکندری و کرمی، 1382: 32) تأثیر درمانی روش درمان شناختی رفتاری را در تغییر نگرش معتادین مورداشاره قرار داده‌اند. در تحقیقاتی که نسبت به اختلالات افسردگی در اعتیاد پرداخته‌شده است ازجمله درمان‌های شناختی رفتاری، به سوگیری توجه پرداخته نشده است چون درمان شناختی رفتاری بیشتر به محتوای افکار می‌پردازد، درحالی‌که در درمان فراشناختی بیشتر به فرایند افکار (چگونگی اندیشیدن) می‌پردازد (ولز، 2009: 176).

    فنون شناختی، باورهای مرتبط با مواد و افکار خود آیندی را که در کنش‌ها نقش دارند، موردتوجه قرار می‌دهند. فنون رفتاری بر اعمال و رفتاری تمرکز دارند که از نظر علی با فرایندهای شناختی در تعامل هستند (بک و همکاران، 2001: 62). در درمان شناختی، درمانگر به درمان‌جو کمک می‌کند تا از تجارب خودارزیابی درستی یا نادرستی باورها و عقایدش استفاده کند (مهریار، 1377: 51). درمان فراشناختی بر نقش باورها در سبک پردازش، فرایندهای توجهی مانند سوگیری توجه ای، کنترل شناخت و محدودیت‌های ناپایدار در پردازش تمرکز می‌کند و با کاهش نشخوار فکری، باورهای مثبت و منفی فراشناختی به درمان افسردگی (اختلال‌های هیجانی) منجر می‌شود (پاپاقرقیو و ولز[2]، 2001: 339). اثربخشی درمان شناختی در مقایسه با سایر درمان‌ها در تحقیقات زیادی مورد مطالعه زیادی مورد مطالعه قرار گرفته است. پژوهش ولز (2006) نشان داده است که درمان شناختی تأثیر به سزایی بر اختلال‌های روانی مخصوصاً اضطراب و افسردگی داشته است و باعث کاهش نشخوار فکری و سوگیری توجه ای می‌شود. محققان مختلف سوسان (2008 به نقل از تاجری و همکاران، 1390: 108) تأثیر درمانی درمان شناختی را در درمان انواع اعتیاد مورد تأکید قرار داده‌اند. محققان دیگر رل، استیتزر، پتری و همکاران (2006) 113 نفر معتاد را به‌صورت تصادفی به دو حالت (درمان شناختی 12 جلسه‌ای و درمان شناختی رفتاری+مدیریت وابستگی) مقایسه کردند و تفاوتی در مدت‌زمان ماندن در درمان یا تعداد جلسات حضور یافته دو گروه مشاهده نکردند. در دوره‌های 3 ماهه و 6 ماهه نیز این افراد پرهیز بارز و آزمایش ادرار فاقد مواد مخدر داشتند. یک قسمت بسیار مهم در درمان شناختی مداخله در تعیین‌کننده‌های درون فردی مثل باورهای مرتبط با مواد است. باورهای مرتبط با مواد، به انتظار فرد از مصرف مواد اطلاق می‌شود (جونز و مک موهان[3]، 2001). باورهای مرتبط با مواد افکاری هستند که انتظارات مستقیم و غیرمستقیم مصرف یک ماده به وجود می‌آیند و به‌طورکلی به دو دسته‌ی مثبت و منفی تقسیم می‌شوند (کویستیمد و همکاران، 2007؛ به نقل از قربانی و همکاران، 1390). درواقع، انتظارات از مصرف مواد به‌عنوان عقاید فرد در مورد اثرات کوتاه‌مدت و نسبتاً آنی یک ماده اطلاق می‌شود که با اثرات بلندمدت آن ماده متفاوت است (جومی و همکاران، 2009). از میان عوامل محافظت‌کننده و عوامل خطرآفرین سوءمصرف مواد مخدر، نگرش افراد نسبت به مصرف مواد مخدر از مهم‌ترین عوامل همبسته با مصرف و یا عدم مصرف مواد به‌حساب می‌آید که مورد تائید روان شناسان و جامعه شناسان است (کرو گلانسگی و هیگینز[4]، 2007؛ به نقل از قربانی و همکاران، 1390). نتایج مطالعات بیانگر آن است که قصد افراد برای سوءمصرف مواد، دست‌کم در دفعات اولیه مصرف تحت تأثیر نگرش آنان به سوءمصرف مواد قرار دارد (مک کالر و همکاران[5]، 2001). از دیدگاه یادگیری اجتماعی، انتظارات مثبت از مصرف مواد سبب ادامه‌ی مصرف و بازگشت به مصرف می‌شود، درحالی‌که انتظارات منفی از مصرف مواد جلوگیری می‌کنند (جونز و مک ماهون، 2001). در همین چارچوب، بر اساس نظر بک اکثر بیماران سوءمصرف کننده‌ی مواد دارای مجموعه‌ای از باورهای و نگرش‌های مثبت نسبت به مواد هستند که وقتی تصمیم به توقف مصرف می‌گیرند، فعال می‌شوند. در این هنگام چون فرد تصور می‌کند قادر به کنترل تمایلات خود نیست، احتمال کمی وجود دارد که برای کنترل آن تلاش کند. از این دیدگاه، یک مانع عمده در ترک عمده در ترک مواد مخدر، شبکه‌ی عقاید ناکارآمدی است که بر محور داروها متمرکز است و نیز یکی از دلایلی که سبب می‌شود فرد سوءمصرف کننده‌ی مواد هم چنان تمایل به مصرف مواد داشته باشد، این است که عقاید اساسی او نسبت به مزایا و معایب مواد، اساساً تغییر نکرده است (بک و همکاران، 1381: 53).

    علاوه بر درمان روان‌شناختی، درمان‌های دارویی هم در درمان سوءمصرف مواد نقش مهمی دارند. از میان درمان‌های دارویی، متادون یک درمان بسیار پرکاربرد است. متادون یک ماده‌ی افیونی مصنوعی و یک آگونیست است که پس از مصرف باعث ایجاد سرخوشی، بی‌دردی و سایر اثرات مصرف مواد شبه افیونی می‌شود. این روش درمانی در سال 1965 توسط ونسال دول و نیس وندر معرفی شد. مصرف این دارو از راه دهانی است که مقدار ثابت آن مانع ایجاد سرخوشی شدید به وجود آمده از هروئین می‌شود (نیوکامپ و همکاران[6]، 2004: 835). درمان نگه‌دارنده با متادون روش شناخته‌شده‌ای در مصرف‌کنندگان مواد مخدر اپیوییدی است. مصرف متادون علاوه بر کاهش وسوسه مصرف در بهبود سلامت جسمی و روحی بیماران نیز مؤثر است (ماتیسک و همکاران، 2008: 56). درمان نگه‌دارنده با متادون فواید زیادی به همراه دارد ازجمله این‌که مصرف مواد غیرقانونی را کاهش می‌دهد، مولد را به همراه دارد ازجمله این‌که مصرف مواد غیرقانونی را کاهش می‌دهد، زندگی مولد را ممکن می‌سازد و به زندگی بیمار ثبات می‌بخشد و در آخر، رفتارهای پرخطر به‌ویژه تزریق مشترک را که همراه با خطر انتقال بیماری‌هایی همانند ایدز و هیپاتیت است، کاهش می‌دهد. بنابراین درمان نگه‌دارنده با متادون هرچند نوعی اعتیاد جسمانی به این دارو ارزیابی می‌شود، اما معادل اعتیاد تلقی نمی‌شود؛ زیرا فرد به سبب مصرف منظم این دارو از دور تسلسل یکنواخت «مصرف- نشئگی- خماری- جستجوی نوبت بعدی مواد- مصرف» رها می‌شود (مستشاری، 1380، به نقل ازمحمدخانی، 1387: 53). بلانچارد[7] در سال 2000، تعداد 872 نفر بیمار تحت درمان با متادون را مورد مطالعه قرار داد و وجود اختلالات مورد اول و دوم را در آن‌ها بررسی کرد. او نشان داد درصورتی‌که فرد معتاد به مواد افیونی به یکی از انواع اختلالات محور اول مبتلا باشد به درمان دارویی اختلال فوق و روان‌درمانی توأم با درمان نگه‌دارنده با متادون نیازمند است (مک گوورن و همکاران، 2007: 308). در پژوهش دیگر یعقوبی عسگرآباد و همکاران (1391: 178) با عنوان تعیین اثربخشی درمان شناختی بر علائم اضطراب اجتماعی معتادان مرد تحت درمان نگه‌دارنده با متادون نشان داده شد که درمان شناختی در کاهش علائم اضطراب اجتماعی اثربخش بوده است و این درمان با تعدیل نشانگان شناختی و توجه ای منجر به کاهش علائم آن‌ها گردیده است. با توجه به آنچه گفته شد و اهمیت تغییر نگرش به مواد مخدر در ترک اعتیاد، هدف پژوهش حاضر مقایسه میزان اثربخشی درمان شناختی (CBT) و درمان با متادون (MMT) در نگرش به مواد مخدر در معتادان شهر اردبیل می‌باشد. و پژوهش حاضر به دنبال یافتن پاسخ به سؤالات زیر است؛ آیا درمان شناختی در تغییر نگرش به مواد مخدر مؤثر است؟ آیا درمان متادون در تغییر نگرش به مواد مخدر مؤثر است؟ و تأثیر کدام‌یک بیشتر است؟

    روش پژوهش

    جامعه‌ی آماری، نمونه و روش نمونه‌گیری

     این پژوهش به شیوه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون – پس‌آزمون با دو گروه آزمایش و گروه کنترل انجام شده است.. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه بیماران وابسته به مواد مخدر مراجعه‌کننده مرکز ترک اعتیاد شفا بودند. ازآنجاکه حجم نمونه در گروه‌درمانی حتی با سه عضو و یا پانزده عضو نیز موفق بوده است. اما در اکثر درمان‌ها هشت تا ده نفر تعداد بهینه گروه تلقی می‌شود (دلاور،1387:91). در این آزمایش، سه گروه12 نفری شامل 2 گروه آزمایش و گروه کنترل به‌طور تصادفی قرار گرفتند. پس از تشریح هدف پژوهش توسط درمانگر، آزمودنی‌های هر سه گروه طی دو مرحله مورد ارزیابی قرار گرفتند: الف) پیش‌آزمون قبل از اعمال آزمایش ب) پس‌آزمون بعد از اعمال آزمایش.

  • فهرست و منابع پروپوزال مقایسه میزان اثربخشی درمان شناختی (CBT) و درمان با متادون (MMT) در نگرش به مواد مخدر در معتادان شهر اردبیل

    فهرست:

    ندارد.
     

    منبع:

    اسکندری، حسین و کرمی، ابوالفضل. همایش سراسری شناسایی علل و درمان مواد مخدر. دانشگاه علوم پزشکی زنجان. 1382:32.

    بک، آرتی؛ فرد، دیمار؛ کوری، افن و بروس واس، ل. درمان شناختی اعتیاد به مواد مخدر؛ آموزش مهارت‌های شناختی و عملی برای ترک اعتیاد. ترجمه محمد علی گودرزی (1380)، تهران؛ نشر راهگشا.2001: 1380؛ (26)، 73- 53.

    پور شهباز، عباس و دیگران. روابط ساختاری عوامل روان‌شناختی خطرزا و حفاظت کننده مصرف مواد مخدر در نوجوانان. فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی.1384؛ 5(19):. 86- 73.

    پور شهباز، عباس. روابط ساختاری عوامل روان‌شناختی خطرزا و حفاظت کننده مصرف مواد مخدر در نوجوانان: مدلی برای پیشگیری اولیه و مداخله روان‌شناختی. پایان‌نامه دکتری روانشناسی بالینی، دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی.1383.

    تاجری، بیوک، احدی، حسن و جمهوری، فرهاد. اثربخشی آموزش مهارت‌های شناختی- رفتاری بر نگرش، افسردگی و خلق عمومی معتادین به شیشه. روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی. 1390؛ (85):106- 112.

    دباغی، پرویز. اثربخشی شناخت درمانی بر اساس تفکر نظاره‌ای و فعال‌سازی طرح‌واره‌های مصنوعی در پیشگیری از عود مصرف مواد افیونی. پایان‌نامه دکتری روانشناسی بالینی دانشگاه علوم پزشکی ایران، انستیتو روان‌پزشکی تهران.1386.

    دلاور، علی. مبانی نظری و عملی در علوم انسانی و اجتماعی. تهران، انتشارات رشد. 1387.

    صادقی، نگار. بررسی مدل علی هیجان منفی، عقاید هسته‌ای، باورهای مرتبط با مواد، وسوسه، تنظیم هیجان و بازگشت به مصرف مواد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت‌معلم تهران.1388.

    قهاری، شهربانو. کارایی رویکرد شناختی رفتاری در درمان سوءمصرف حشیش. پایان‌نامه دکتری روان‌شناسی بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران.1385.

    قربانی، طاهره ؛ محمد خانی، شهرام و صرامی، غلامرصا. (1390). مقایسه اثربخشی گروه درمانی شناختی-رفتاری و درمان نگه دارنده با متادون درتغییر باورهای مرتبط با مواد و پیشگیری از عود. فصلنامه اعتیاد پژوهی سوءمصرف مواد، سال ششم، شماره بیست و دوم، تابستان 1391، ص: 23- 38.

    گودرزی، ناصر. بررسی اثربخشی روش درمان فعال‌سازی رفتاری و قرار داد گروهی بر درمان اختلالات مصرف مواد افیونی. رساله دکترای روان‌شناسی سلامت، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.1385.

    مهریار، امیر هوشنگ. افسردگی برداشت‌ها و درمان شناختی. تهران: انتشارات رشد.1377.

    محمدخانی، شهرام. مدل ساختاری مصرف مواد در نوجوانان در معرض خطر؛ ارزیابی اثر آموزش مهارت‌های زندگی بر عوامل... پایان‌نامه دکتری روانشناسی بالینی. دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی.1385.

    یعقوبی عسگرآباد، اسماعیل؛ بساک نژاد، سودابه، مهرابی زاده هنرمند، مهناز و ضمیری نژاد، سمیه. (1392). اثربخشی درمان گروهی فراشناختی (MCT) بر علائم افسردگی معتادان تحت درمان نگه‌دارنده با متادون (MMT) شهر مشهد. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی.1392؛ 5 (1): 167 -174.

    Aghababae A, Jalali D, Saedzade HR, Bagheri S. (2012). Comparing effectiveness of four preventive Methods of drug abuse on self-esteem and attitude to addiction in students of educational, cultural and dormitory complexes of Imam Khomeini Relief commission. J Addict Res. 6(21): 35-46.

    Ahmadi, J., & Hasani, M. (2003). Prevalence of substance use among Iranian high school students, Addict Behav. 28: 375-9 [Persian].

    Behavioral Therapy. (2001). (23): 337-355

    Botvin, G.J. (2000). Perventing drug abuse in schools: social and competence enhancement approaches targeting individual-level etiological factors. Journal of Addictive Behavior. 25, 887.

    Sternberg, L. & Monaham, C. C. (2007). Age differences in resistance to peer influence. Der Psycholgy, 43(6),1531-1543.

    Khalili A, Sohrabi F, Radmanesh MH, Afkhami Ardekani M. (2011).  Effectiveness of training Critical thinking on student’s attitude to Drug Abuse. Addict Res. spring; 5 (17): 91-106.

    Kruglanski, A. W. & Higgins, E. T. (2007). Social psychology (2nd ed). Davision of Guilford Publications, Inc.

    Kruglanski, A. W., & Higgins, E. T. (2007). Social psychology. Davision of Guilford Publications, Inc.

    Mattick, R. P., Kimber, J., Breen, C. and Davoli, M. (2008). Buprenorphine maintenance versus placebo or methadone maintenance for opioid dependence. Cochrane Database Syst Rev, 2: 58.

    McCuller, W. J., Sussman, S., Dent, C. W., & Teran, L. (2001). Concurrent prediction of drug use among high-risk youth. Addictive Behaviors, 26 (1), 137-145.

    McGovern MP, Fox S, Xie H, Dranke RE. (2007). a survey of clinical practices and readiness to adapt evidence-based practice: Dissemination researchin an addiction treatment system. Journal ofsubstance abuse treatment. (26): 305-312.

    McCuller, Sussman, Dent, S. (2001). Life Skills Training Outcome And Potential Mechanism In a Companity Implementation: A preliminary Investigation. Journal Of Substance Use & Misuse, 41, 1921-1935.

    National Institute on Drug Abuse. Principles of Drug Addiction Treatment: AResearch-Based Guide. Bethesta: author. 2009.

    Newcombe, A. C., & Formigoni, M.L. (2001). Comparison of individual and group cognitive-behavioral therapy for alcohol and or drug-dependent partients. Addiction. 96,833-846.

    Papageorgiou, C., & Wells, A. (2001). Metacognitive beliefs about rumination in recurrent major depression. Cognitive and Behavioral Practice; (8): 160-164.

    Roll, J., Stitzer, M., & Petry, N. (2006). Contingency management for the treatment of methamphetamine use disorders. Am J Psychiatry.163:1993–1999.

    Wells, A. (2006). Detached mindfulness in cognitive therapy: A metacognitive analysis and ten techniques. Journal of Rational-Emotional & Cognitive-

    Wells, A. (2009). Meta Cognitive Therapy forAnxiety and depression, The Guilfordpress. Journal of Behavioral Therapy.

    Jones, B. T., & McMahon, J. (2001). Changes in alcohol expectancies during treatment relate to subsequent abstinence survivorship. British Journal of Clinical Psychology, 35, 221−234.

    Jumi Hayaki., Bradley J. Anderson b, Michael D. Stein. (2009). Drug use expectancies among no abstinent community cocaine users. Drug and Alcohol Dependence , 94 , 109–115.

     

     

ثبت سفارش
عنوان محصول
قیمت