روش تحقیق رابطه افسردگی با عوامل خانوادگی دانشجویان دختر رشته حسابداری

طرح مسئله

1-1 بیان مسئله

1-2 گزاره های تحقیق

1-3 متغیرهای مورد مطالعه و تعریف عملیاتی آنها

1-1 بیان مسئله:

مقدمه:

ابعاد وجودی انسان بسیار گسترده و پیچیده است و در نتیجه تغییرات و تحولات روانی و اجتماعی ناشی از آن نیز بسیار است.

بنابراین تأمین سلامتی جسمانی و روانی افراد یکی از مهمترین اهداف ملی کشور محسوب می شود و بخش عمده ای از سرمایه های مادی و معنوی دولتها و ملتها به این امر اختصاص می یابد. بدیهی است کسب توفیق در زمینه پیشگیری از بیماریها و تأمین سلامت افراد به شناخت همه جانبه عوامل موجه و متجلی شده بیماریها وابسته است.

افسردگی نیز نوعی از اختلالات روانی است که انسان ممکن است به آن دچار شود. بیماری افسردگی نوعی از بیماری است که خصوصیت اول و عمده آن تغییر خلق است. این تغییر خلق شامل یک احساس غمگینی است که از نومیدی حفیف تا احساس یأس شدید نوسان دارد. خصوصیات اصلی و مرکزی حالات افسردگی کاهش عمیق میل به فعالیتهای لذت بخش روزمره مانند معاشرت، تفریح و ورزش و ... است. حال این بیماری می تواند با عوامل متعددی رابطه داشته باشد. این تحقیق در نظر دارد رابطه این عوامل با افسردگی را تعیین کند.

حدود 472 میلیون نفر در سال 1990 در جهان دچار افسردگی اساسی شده اند به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان.

دکتر سرلگراین استادیار روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان این مطلب در سمینار تعرفه های پزشکی گفت: در همان مقطع زمانی در ایران 5 میلیون نفر دارای افسردگی اساسی، یک میلیون و دویست هزار نفر دارای عقب ماندگی ذهنی، 500 نفر اسکیزوفرین، 600 نفر صرع، 150 هزار نفر دمانس (نوعی بیماری روحی و روانی را دارا بوده اند.)

1-1-2طرح مسئله:

افسردگی را می توان شایع ترین اختلال عاطفی دانست این حالت عاطفی از دیرباز مورد توجه بوده است. افسردگی یکی از رایج ترین ناراحتیهای روانی است که باعث مراجعه افراد به روانپزشکان، روانشناسان و دیگر متخصصان بهداشت روانی می گردد. از این لحاظ افسردگی با سرماخوردگی در میان ناراحتیهای جسمی قابل مقایسه است. تحقیقات مورد مطالعه این مسأله را تأیید می کند.

افسردگی دارای نشانه ها و ویژگیهایی می باشد از جمله دو نشانه اصلی افسردگی عبارتند از: احساسات مستمر غم و از دست دادن علاقه و لذت نبردن از چیزهایی که قبلاً از آن لذت می برده و باید دست کم یکی از این دو نشانه حداقل برای دو هفته وجود داشته باشد تا بیماری افسردگی تشخیص داده شود بعلاوه این خلقها به اندازه‌ای شدید باشد که از کارکرد عادی فرد در کار یا در موقعیتهای اجتماعی مانع شوند.

از جمله علل احتمالی بروز این بیماری میتوان به عوامل خانوادگی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و... اشاره کرد که در تحقیق حاضر در پی دست یافتن به رابطه افسردگی با عوامل خانوادگی است، البته عوامل خانوادگی متعددی را می توان نام برد که در این تحقیق چهار مورد از آنها مورد بررسی و تحقیق قرار می گیرد: از جمله:

رابطه افسردگی و وجود صمیمیت فرد در بین اعضاء خانواده.

رابطه افسردگی و تعداد اعضای خانواده، رابطه افسردگی و فاصله سنی فرد با والدینش و رابطه افسردگی و چندمین فرزند بودن فرد در خانواده.

همچنین نباید پیامدها و اثرات مخرب این بیماری را از نظر دور داشت. افسردگی هم از لحاظ اقتصادی و هم از لحاظ انسانی اثرات جبران ناپذیری دارد. هزینه اقتصادی به علت اتلاف وقت و نیروی وقت و نیروی تولید و جایگزینی نیروی کار و مراقبت پزشکی قابل توجه است، هیچ راهی برای اندازه گیری هزینه انسانی آن در اختیار وجود ندارد. این بیماری اگر درمان نشود به عزت نفس آسیب می رساند، سوء استفاده از مواد را افزایش می دهد، روابط و شغلها را مختل می کند و گاهی باعث ناتوانی یا حتی مرگ می شود.

تحقیق حاضر به روش توصیفی است و روش نمونه گیری بصورت تصادفی می‌باشد و ابزار اندازه گیری آزمون افسردگی بک خواهد بود. همچنین عوامل خانوادگی از طریق پرسشنامه محقق ساخته سنجش خواهد شد، که در بین دانشجویان دختر رشته حسابداری ورودی 79 بعمل خواهد آمد.

1-2 گزاره های تحقیق

1-2-1هدف کلی تحقیق

مشخص کردن رابطه افسردگی با عوامل خانوادگی در دانشجویان دختر رشته حسابداری ورودی 79.

1-2-2اهداف ویژه تحقیق:

1-مشخص کردن رابطه افسردگی و تعداد اعضای خانواده در دانشجویان دختر رشته حسابداری

2-مشخص کردن رابطه افسردگی و وجود صمیمیت فرد در بین اعضاء خانواده در دانشجویان دختر رشته حسابداری

3-مشخص کردن رابطه افسردگی و فاصله سنی فرد با والدینش در دانشجویان دختر رشته حسابداری

4-مشخص کردن رابطه افسردگی و چندمین فرزند بودن در خانواده در دانشجویان دختر رشته حسابداری

1-2-3سؤالات تحقیق:

1-آیا بین افسردگی و تعداد اعضاء خانواده در دانشجویان دختر رشته حسابداری رابطه وجود دارد؟

2-آیا بین افسردگی و صمیمیت فرد بین اعضاء خانواده، در دانشجویان دختر رشته حسابداری رابطه وجود دارد؟

3-آیا بین افسردگی و فاصله سنی فرد با والدین در دانشجویان دختر رشته حسابداری رابطه وجود دارد؟

4-آیا بین افسردگی و چندمین فرزند بودن فرد در خانواده در دانشجویان دختر رشته حسابداری رابطه وجود دارد؟

1-3 متغیرهای مورد مطالعه و تعریف عملیاتی آنها:

1-3-1 متغیرهای تحقیق:

متغیر مستقل:عوامل خانوادگی

متغیر وابسته : افسردگی

متغیر کنترل:رشته تحصیلی، جنسیت، ورودی.

1-3-2:تعریف عملیاتی متغیرها:

افسردگی: عبارت است از نمره ای که فرد در آزمون افسردگی بک بدست می‌آورد.

عوامل خانوادگی:عبارتند از میزان صمیمیت فرد بین اعضاء خانواده، تعداد اعضاء خانواده، فاصله سنی فرد با والدین و چندمین فرزند بودن فرد در خانواده که از طریق پرسشنامه محقق ساخته سنجش می شود.

رشته:مجموعه ای از برنامه های درسی که مصوب بوده که در این تحقیق رشته حسابداری مد نظر است

جنسیت:عبارت از زن یا مرد بودن.

فصل دوم :

پیشینه تحقیق

2-1 تعریف افسردگی

2-2 علل و عوامل افسردگی

2-3 افسردگی در خانواده ها

2-4 افسردگی در دانشجویان دانشگاه

2-5 علائم افسردگی

2-6 انواع اختلالات افسردگی

2-7 روشهای درمان افسردگی

2-8 نظریه های افسردگی

2-9 مقایسه نظریه های روانشناختی افسردگی

2-10-چارچوب نظریه ها

2-1 تعریف افسردگی:

شاید بتوان گفت افسردگی شایعترین اختلال روان پزشکی را تشکیل می دهد، سن متوسط شروع افسردگی 40 سالگی است ولی احتمال ابتلاء به آن در سراسر عمر وجود دارد(نیکتاش، 78-1377)

افسردگی در نوع شدید به علت تداخل در کار و فعالیتهای روزمره بیمار و اثرات مخربی که در زندگی فردی و خانوادگی و نیز اجتماعی بیمار دارد همواره در نزد روانپزشکان و روان کاوان از گذشته های دور تا امروز از اهمیت خاصی برخوردار بوده است.(پورامامعلی، 75-1374)

افسردگی نوعی اختلال روانی[1] است که در آن خلق شخص آشفته می شود. خلق انسان به رنگین کمان شباهت دارد. هر خلق متمایز از خلقهای دیگر است، ولی هر یک با دیگری ترکیب می شود. سایه های این رنگین کمان از افسردگی شدید تا افسردگی خفیف، غمگینی عادی، خلق روزانه، مانی(شیدایی) خفیف[2] و مانی (شنگولی همراه با مشکلات رفتاری) گسترده است. همه ما از سایه های مختلف این رنگین کمان گذر می کنیم؛ احساسهای غم و ناراحتی، در مقابل از دست دادن شغل یا عزیزان، یک پاسخ عادی است؛ با این حال، وقتی این احساسها نامناسب، افراطی و مخل کارآیی می شوند، از آنها به عنوان اختلال خلقی یاد می شود. (انجمن پزشکی امریکا،؟/ترجمه گنجی، 1378)

خلق افسرده ، احساس غمیگینی مفرط می باشد که با کاهش انرژی. کندی پیسکوموتور، ناتوانی در کسب لذت ، احساس گناه، اشکال در تمرکز، تفکر بدبینانه، بی اشتهایی، افکار مرگ و خودکشی مشخص می شود.(پورامامعلی، 75-1374)

خلق به کیفیت هیجانی و احساسات درونی فرد اطلاق می شود و از آنجا که یکی از اساسی‌ترین خصوصیات اختلالات خلقی، غیر عادی بودن خلق است، بیماریهای مزمن بدین نام مشهور شده اند. امروزه این اصطلاح محدود به اختلالی است که به شکل افسردگی یا نشئه[3] ظاهر می شوند اما سابقاً حالات اضطراب در این مقوله جای گرفت.(اکبری، 1380)

افسردگی یک واکنش روانی- زیستی عادی در مقابل استرس است. (فلک/ترجمه پورافکاری، 1361) در زبان روزمره افسرده برای اشاره به یک حالت احساسی، واکنش به یک موقعیت، و سبک رفتار مختص به فرد به کار می رود. احساس افسردگی معمولاً به عنوان اندوه شناخته می شود و امکان دارد در هوای بارانی، سرمای گزنده یا بعد از منازعه یک دوست رخ دهد. موقعیتی که انتظار می رود شادی آور باشد غالباً به احساس اندوهی پایان می بخشد. (ساراسون، ساراسون،؟/ترجمه نجاریان، مقدم و دهقان، 1371).

          چون افسردگی، اغلب مورد درمان قرار نمی گیرد، پزشکان از تعداد واقعی افراد مبتلا به افسردگی اطلاع ندارند. با این حال آنها می دانند که تعداد افراد افسرده کم نیست، در واقع، افسردگی به قدری متداول است که گاهی از آن به عنوان «سرماخوردگی روانی» یاد می شود.

اگر افسردگی عمده درمان نشود می تواند خطرناک باشد. افکار خودکشی[4] جزء جدایی ناپذیر این بیماری است. هرچند که افراد مبتلا به افسردگی عمیق به ندرت نیروی کافی برای خودکشی دارند، با کم شدن افسردگی، احتمال بیشتری وجود دارد که اقدام به خودکشی کنند. افسردگی درمان نشده عمده ترین عامل خودکشی در ایالات متحده است. در بعضی افراد، دوره های افسردگی به تناوب جای خود را به دوره های خوشحالی مفرط و کژکاری رفتاری موسوم به مانی می دهند. این گونه افراد نوعی بیماری افسردگی به نام اختلال دو قطبی یا افسردگی شیدایی، یا بیماری افسردگی شیدایی دارند. این بیماری می تواند به پیش فعالی، تحریک پذیری و خود اعتمادی افراطی در بیمار منجر شود. به علاوه این بیماری می تواند نیروی قضاوت عادی را از بین ببرد و باعث بروز رفتار جسورانه و بی پروا بشود برای نمونه، احساس شکست ناپذیر بودن و ولخرجی مفرط همگی نشانه های مانی یا شیدایی هستند.

انواع خفیفتر و کم رواج تر افسردگی شامل افسرده خویی[5]، که در آن را اختلال

افسرده خویی یا روان رنجوری افسردگی[6] نیز می نامند. نوعی افسردگی جزئی است

که آن را اختلال افسردگی خفیف نیز می نامند.

اختلال افسردگی کوتاه مدت عود کننده[7] شبیه افسردگی عمده است ولی فقط مدت کوتاهی طول می کشد. افسردگی پس از زایمانی[8] یک بیماری افسردگی است که در زایمانهای اول، در حدود یک هفته تا شش ماه پس از زایمان روی می دهد.(انجمن پزشکی امریکا،؟/ترجمه گنجی، 1378)

2-2علل و عوامل افسردگی:

1-علل زیست شناختی:

آمینهای بیوژنیک.

مطالعات زیادی در این زمینه انجام گرفته و نابهنجاری های متعددی گزارش شده است از جمله دوپامین که در بیماران مبتلا به افسردگی متابولیت اصلی آن یعنی HVA در CSF کاهش نشان می دهد. سیستم نور آدرنرژیک هم در افسردگی دخیل است و در مطالعات انجام شده متابولیت نوراپی نفرین (MHPG) ادراری در بیماران افسرده تغییرات مختلفی را نشان داده است، سروتونین بیشتر از سایر عوامل نورو شیمیایی در ایجاد اختلال افسردگی دخیل شناخته شده است، بعضی از مطالعات کاهش متابولیت سبروتونین (5HIAA) را در (CSF) بیماران نشان داده اند و مطالعات دیگر رابطه بین کاهش (5HIAA) موجود در CSF افزایش بروز خودکشی موفق، اقدام به خودکشی و تکانه ای عمل کردن را نشان داده اند.

مطالعات عددی، عصبی، روانی

شامل مطالعات روی محور هیپوتالاموس- هیپوفیز- آدرنال- محور هیپوتالاموس هیپوفیز- تیروئید محور هیپوتالاموس- هیپوفیز هورمون رشد می باشد.

اختلال در محور هیپوتالاموس- هیپوفیز- آدرنال باعث شده است که در بیش از پنجاه درصد بیماران افسرده افزایش ترشح کورتیزول وجود داشته باشد که می توان بوسیله اندازه گیری کورتیزول سرم یا میزان کورتیزول ادرار بیست و چهار ساعته آن را نشان داد.

اخلال در محور هیپوتالاموس- هیپوفیز- تیروئید

بعضی از مطالعات نشان داده اند  که در بیماران افسرده میزان ISH پلاسما کاهش و T4 آزاد افزایش نشان می دهد که در صورتی که تحت درمان با داروهای ضد افسردگی قرار گیرند میزان T4 آزاد کاهش می یابد.

اختلال در محور هیپوتالاموس- هیپوفیز- هورمون رشد.

بعضی از مطالعات نشان داده اند که در بیماران افسرده هورمون رشد در پاسخ به TRH افزایش می یابد (در 50 درصد بیماران) در حالی که در افراد عادی فقط میزان TSH و پرولاکتین در پاسخ به TRH افزایش می یابد. این موضوع نیاز به تحقیق بیشتری دارد. همچنین در بیماران افسرده ترشح هورمون رشد در حالت خواب و در پاسخ به تجویز کلونیوین کند می باشد.

تعدادی از مطالعات نشان داده اند که میزان ملاتونین در بیماران افسرده کاهش می یابد و بعضی از مطالعات هم عکس آن را نشان داده اند یعنی ملاتونین افزایش می‌یابد.

در مطالعه ای روی موشهای کور نشان داده شده است که محرومیت مادری دوره ای می تواند باعث یک دوره افزایش در میزان سروتین N استیل ترانسفراز در بچه موشهای کور می شود. محرومیت مادری باعث افزایش فعالیت NAT چندین ساعت بیشتر از معمول می شود تماس با مادر از این افزایش جلوگیری می کند. N استیل  ترانسفراز آنزیمی است که سروتونین را به N استیل سروتونین  متابولیزه می کند که آن هم به ملاتوونین متابولیزه می شود، این مطالعه نشان می دهد که محرومیت مادری می‌‌تواند منجر به کاهش سروتونین و احتمالاً افزایش ملاتونین گردد که این هم می‌تواند منجر به افسردگی در این افراد گردد.

2-عوامل ژنتیک:

بالا بودن میزان ابتلا بستگان به افسردگی به این اختلالا که حدود 3-2 برابر بیشتر در معرض خطر هستند و میزان ابتلاء دوقلوهای یک تخمکی به افسردگی به میزان 50 درصد نشان دهنده تأثیر ژنتیک در بروز افسردگی می باشد.

 3-عوامل روانی و اجتماعی:

عوامل مختلف از جمله رویدادهای زندگی و استرس محیطی، عوامل شخصیتی

قبل از بیماری و عوامل روان کاوی در بروز افسردگی دخیل شناخته شده اند.

- رویدادهای استرس آمیز قبل از بیماری:

رویدادهای استرس آمیز قبل از بیماری معمولاً در اولین دوره اختلال افسردگی دیده می‌شوند. این استرسها تغییرات را در سیستم عصبی و ناقلهای عصبی ایجاد می‌کنند که می توانند بدون عامل استرس زا دوره های بعدی اختلال افسردگی را موجب شوند.

رویدادهای مربوط به زندگی مخصوصاً در اوان عمر تأثیر بخصوص روی افسردگی بعدی بیمار دارد، یکی از عوامل مهم که بعداً شخص را مستعد افسردگی می‌سازد، از دست دادن یکی از والدین قبل از 11 سالگی است. بعضی از مطالعات گزارش می‌کنند که در نتیجه جدا شدن از والدین یا از دست دادن والدین در دوران کودکی قسمتهایی از گیرنده هایی عصبی در مغز حساس می شود که بدان وسیله این افراد مستعد اختلال افسردگی در بزرگسالی می شوند. استرس های مزمن و محرومیت از منابع محیطی می تواند باعث تغییرات در سیستم کاتکول آمینها و تغییرات در محور هیپوتالاموس آدرنال شوند یعنی اختلال در پاسخ ACTH به CRH بوجود می آید.

عوامل روای- اجتماعی فاکتورهای نوروبیولوژیک را تحت تأثیر قرار می دهند. مثلاً در مطالعه روی بچه میمونها نشان داده شده است که در بچه میمونهایی که از مادرشان جدا شده بودند تغییرات نوروبیولوژیک از جمله تغییر در گیرنده های نور آدرنرژیک تغییر در ترشح سروتونین از هیپوتالاموس و افزایش میزان کورتیزول پلاسما گزارش شده است. همچنین حساسیت و تعداد گیرنده های افیون در نتیجه جدایی تحت تأثیر قرار می گیرد. در صورتی که بچه میمونها دوباره به مادرشان بپیوندند بعضی از این تغییرات برگشت پیدا می کند ولی بعضی دیگر برگشت پیدا نمی کند.