روش تحقیق عزت نفس

چکیده

عزت نفس عبارت است از احساس ارزشمند بودن، این حس از مجموع افکار، احساسات، عواطف و تجربیات ما در طول زندگی ناشی می‌شود، نظر فرد نسبت به خویشتن و حس عزت نفس بتدریج در طول زندگی تکامل پیدا می‌کند. برخورداری از حس عزت نفس و اعتماد به نفس قوی به مشابه یک سرمایه ارزشمند و حیاتی برای همه انسان ها، به ویژه نوجوانان از مهمترین عوامل پیشرفت و شکوفایی استعداد و خلاقیت‌هاست و در واقع ‌ما برای سلامت روانی خود نیاز به عزت نفس قوی و مثبت داریم. ارضاء نیاز به عزت نفس به نوجوان امکان می‌دهد تا از توانمندی، ارزش وکفایت خود مطمئن شود از آن پس می‌تواند در تمامی جنبه‌های زندگی شایسته‌تر باشد و زمانی که فاقد عزت نفس است، احساس حقارت و درماندگی‌ و یأس می‌کند و از توانایی‌هایش درکنار آمدن و مقابله با مشکلات زندگی اطمینان کمتری دارد. خانواده مهمترین و اساسی‌ترین محیط در شکل‌گیری و بنای شخصیت کودک تلقی می‌شود. عزت نفس نوجوان در خانواده، در حقیقت پژواکی از احساسات و نگرش‌های او بعنوان اینکه عضو خانواده است، می‌باشد. همه عوامل در خانواده در ایجاد عزت نفس مثبت کودک مهم و نقش اساسی دارد. هدف این پژوهش بررسی نقش خانواده (والدین) بر عزت نفس دختران مقطع راهنمایی است به همین منظور محقق قصد دارد تا تأثیر خانواده را در بالا بردن این متغیر مورد بررسی قرار دهد، این پژوهش از نوع علی مقایسه‌ای بود و با استفاده از پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت آزمون گردیده است جامعه آماری پژوهش مورد نظر علیه دانش‌آموزان دختر مقطع راهنمایی شهرستان کرج بوده و نمونه مورد نظر طبق جدول مورگان شامل357 نفر از این جامعه است که به صورت ‌تصادفی ساده انتخاب شده است. نتیجه بدست آمده از پژوهش مورد نظر نشان داد که تربیت تولد ، شغل پدر ،شغل مادر ، تحصیلات پدر و تحصیلات مادر برعزت نفس دختران موثر است

مقدمه

زندگی بشر تحت تأثیر تغییرات وسیع صنعتی، اجتماعی و فرهنگی دچار تحول شده است. شمار زیادی از افراد قادر نیستند بین محرک های متنوع بیرونی و نیروهای متعارض درونی توازن ایجاد کنند و در فرایند رشد موزون و همه جانبه که همانا هدف اصلی تعالی انسان است، دچار مشکل می شوند. بدیهی است که نوجوانان و جوانان به سبب بی تجربگی و ناآگاهی از مهارت های بازدارنده، تسهیل کننده و اصلاحی بیشتر در معرض آسیب های جدی روانی و اجتماعی هستند.

روان شناسان در دهه های اخیر، در بررسی اختلالات رفتاری و انحرافات اجتماعی به این نتیجه رسیده اند که بسیاری از اختلالات و آسیب ها در ناتوانی افراد در تحلیل صحیح و مناسب از خود و موقعیت خویش، عدم احساس کنترل و کفایت شخصی جهت رویارویی با موقعیت های دشوار و عدم آمادگی برای حل مشکلات و مسائل زندگی به شیوه مناسب، ریشه دارد. بنابراین با توجه به تغییرات و پیچیدگی های روز افزون جامعه و گسترش روابط اجتماعی، آماده سازی افراد بخصوص نسل نوجوان و جوان جهت رویارویی با موقعیت های دشوار، امری ضروری به نظر می رسد.( طارمیان و همکاران، 1378).

دوره " نوجوانی و جوانی" 1 ، دوره ای است بحرانی که تغییرات عمده ای در فرد از لحاظ فیزیولوژیکی، شناختی، روانی و اجتماعی به وجود می آید. چنین تغییراتی اغلب با مشکلاتی همراه است که بسیار استرس زا می باشد. به همین دلیل اکثر نوجوانان و جوانان در یک دوره بحرانی به سر می برند. با توجه به این مسائل، جهت پیشگیری از اختلالات روانی و یا تداوم سلامت روانی، نوجوانان و جوانان باید راهبردهای مقابله ای مؤثر را یاد بگیرند. نوجوانانی که مهارت های مقابله با موقعیت های تنش زا را ندارند، به نوعی مقهور آن ها خواهند شد و بدین ترتیب مستعد اختلالات روانی، عاطفی، افسردگی، اضطراب، احتمالاً مصرف مواد مخدر و رفتارهای ضد اجتماعی می شوند. این نوجوانان و جوانان در فرایند تصمیم گیری نیز دچار مشکل می شوند. با توجه به مجموعه شرایط دشواری که این نوجوانان و جوانان با آن مواجه هستند، لزوم ایجاد شایستگی های لازم برای مقابله مؤثر و کارآمد با مسائل و مشکلات حال و آینده ضروری به نظر می رسد.

بر همین اساس سیف (1381) اظهار می دارد، تنها از راه ایجاد توانایی حل مسأله1 است که می توان افراد را برای مقابله با شرایط متغیر زندگی و موقعیت های جدیدی که مرتباً با آن روبرو می شوند، آماده کرد. بنابراین با توجه به نقش مهم محیط آموزشی حمایت کننده یعنی دانشگاه در تأمین بهداشت روانی دانشجویان، برنامه آموزش مهارت حل مسأله2، روش مؤثری در جهت رشد شخصیت سالم دانشجویان و تأمین بهداشت روانی آن ها است.

بدین لحاظ پژوهش حاضر، کوششی است به منظور دستیابی به میزان اثربخشی آموزش گروهی مهارت حل مسأله تا با آموزش گروهی مهارت حل مسأله، عزت نفس و سازگاری اجتماعی نوجوانان و جوانان افزایش یافته و ابعاد سلامت روان در آن ها تضمین شود. باشد که این پژوهش بتواند در راه درمان و حل بحران های زندگی، آشفتگی های شدید رفتاری-عاطفی، انزوای اجتماعی، مشکلات و ناسازگاری های اجتماعی نوجوانان و جوانان و… گام مفیدی برداشته باشد.

بیان مسأله

مسائل و مشکلات بسیاری در زندگی وجود دارند که نیازمند تلاش برای کنار آمدن با آن و حل آن ها می باشد. زندگی بدون مشکل و استرس وجود ندارد و در واقع آنچه در شکل سختی با مشکلات زندگی تجربه می شود، چهره واقعی و منطقی زندگی است. وجود مشکل در زندگی طبیعی است و هنر زندگی در توانایی و مهارت در حل مشکلات و کنار آمدن با آنهاست. در واقع خوشبختی انسان در آن نیست که با هیچ مشکل و مسأله ای روبرو نباشد بلکه در آن است که به هنگام رویارویی با آن ها توانایی حل آن ها را داشته باشد.

سال های " نوجوانی و جوانی" مرحله مهم و برجسته رشد و تکامل اجتماعی و روانی فرد به شمار می رود. در این دوره نیاز به تعادل هیجانی و عاطفی بخصوص تعادل بین عواطف و عقل، درک ارزش وجودی خویش، کسب مهارت های اجتماعی لازم در دوست یابی، حفظ تعادل روانی و عاطفی خویش در مقابل عوامل فشارزای محیطی و شناخت زندگی سالم و مؤثر و چگونگی برخورد با آن، از مهم ترین نیازهای نوجوانان و جوانان است. بنابراین کمک به نوجوانان و جوانان در رشد و گسترش مهارت های مورد نیاز برای زندگی مؤثر، ایجاد یا افزایش اعتماد به نفس در برخورد با مشکلات و حل آنان و همچنین کمک به آنان در رشد و تکامل عواطف و مهارت های اجتماعی لازم ( ارتباط بین فردی، حل مسأله، کنترل خشم و ابراز وجود) جهت سازگاری موفق با محیط اجتماعی و زندگی مؤثر و سازنده در جامعه، ضروری به نظر می رسد ( شعائری نژاد، 1377).

عزت نفس1 و سازگاری اجتماعی2 از عوامل تعیین کننده رفتار در انسان به شمار می روند. رابسون و همکاران3 (1986) عزت نفس را عبارت می داند از حس رضامندی و خویشتن پذیری که از ارزیابی خود درباره ی ارزشمندی، قدر و منزلت، جذابیت، شایستگی، کفایت وتوانایی جهت ارضای تمایلات وخواسته های فرد منتج می شود.

همه ی افراد صرف نظر از سن، جنس، زمینه فرهنگی، جهت و نوع کاری که در زندگی دارند، نیازمند عزت نفس هستند و عزت نفس بر همه ی سطوح زندگی اثر می گذارد. عدم ارضای نیاز به عزت نفس نیازهای اساسی تر و گسترده تر دیگر را نیز محدود می سازد. پژوهش ها نشان داده است که نوجوانان و جوانانی که از عزت نفس بالا برخوردارند خیلی زودتر یاد می گیرند روابط مفیدی با دیگران برقرار کرده، بهتر می توانند از فرصت ها استفاده کنند، مولد و خود کفا باشند ،همچنین در مقایسه با نوجوانان و جوانانی که عزت نفس پائینی دارند دیدگاه روشن تری نسبت به مسیر زندگی خویش دارند (اسپایلر1 ،1990، به نقل از ملازمانی،1382).

انسان موجودی اجتماعی است و رفتار آدمی تحت تاثیر عوامل اجتماعی قرار دارد. شخصیت انسان در صورتی به کمال خود می رسد که بین او و محیط تعامل و تبادل مناسبی صورت پذیرد. فشارهای اجتماعی به وضوح تاثیر فراوانی بر رفتار فرد دارد. از طرفی انسان موجودی انعطاف پذیر است. او نه تنها با محیط سازگار می شود بلکه محیط را بر طبق خواست خود دگرگون می کند . بنابراین سازگاری و هماهنگ شدن با خود و محیط پیرامون برای هر موجود زنده یک ضرورت حیاتی است . تلاش روز مره همه آدمیان بر محور همین سازگاری دور می زند، هر انسانی هوشیارانه یا ناهوشیارانه می کوشد تا نیازهای متنوع و گاه متعارض خود را در محیطی که در آن زندگی می کند برآورده سازد. تغییرات ناگهانی و گسترده ای که در جنبه های جسمانی، روانی و اجتماعی زندگی نوجوان و جوان ایجاد می شود، مرحله ای بحرانی ایجاد می کند که طبعاً مشکلات و ناسازگاری هایی را به همراه خواهد داشت (والی پور،1371). از آنجایی که همه افراد در زندگی خود با مسائل و مشکلاتی روبرو می شوند ضروری است که نحوه ی حل صحیح مشکلات را بیاموزند تا بتوانند به طرز مؤثری با این مسائل و مشکلات برخورد نموده و از بروز مشکلات و مسائل پیچیده تر بعدی پیشگیری نمایند. در واقع آموزش مهارت حل مساله یکی از نیازهای اساسی هر فرد است مخصوصاً برای جوانان و دانشجویان که با مشکلات و مسائل مختلفی روبرو هستند و چنانچه توانایی حل این مسائل و مشکلات را نداشته باشند ممکن است به راه حل های ناسازگارانه، ناپخته و حتی مضر رو آورده و مشکل را پیچیده تر از آنچه که هست نمایند ( مانند استفاده از مواد مخدر، سیگار، ترک تحصیل و….)

طبق آخرین بررسی ها، نتایج پژوهش های متعددی نشان می دهد که آموزش مهارت حل مسأله در کاهش افسردگی ( پور ابراهیم، 1375)؛ کاهش اضطراب ( بهرامی، 1375)؛ افزایش اعتماد به نفس (ادیب، 1374 )؛ افزایش جرأت ورزی( مک1 ، 1982)؛ بهبود روابط اجتماعی ( آلن2 ،1964 ) و …مؤثر است ( به نقل از محمدی، 1382). بنابراین در پژوهش های مختلف درباره ی تأثیر آموزش مهارت حل مسأله در افزایش اعتماد به نفس، کاهش افسردگی، کاهش اضطراب و….پژوهش ها و نظریات مختلفی بیان شده است. اما در رابطه با تأثیر آموزش مهارت حل مسأله در افزایش عزت نفس و سازگاری اجتماعی هنوز اقدام علمی و چشم گیری در این زمینه صورت نگرفته است و ما هنوز به درستی نمی دانیم که آیا آموزش مهارت حل مسأله در افزایش عزت نفس و سازگاری اجتماعی نیز، تأثیر دارد.

با توجه به مطالب فوق و به منظور ارتقاﺀ سطح بهداشت روان دانشجویان و پیشگیری از آسیب های روانی-اجتماعی، آموزش مهارت حل مسأله جهت توانمند ساختن آنان برای حل مسائل و مشکلات خود ضروری به نظر می رسد.

در این میان، مسأله ای که نظر پژوهشگر را به خود جلب کرده است، این است که آیا آموزش گروهی مهارت حل مسأله در افزایش عزت نفس و سازگاری اجتماعی دانشجویان دختر مؤثر است؟ در این پژوهش، با توجه به ویژگی های مسأله پژوهش، به دنبال مسأله و پرسش اصلی و همچنین با توجه به شواهد، عقاید و نظریات متخصصان و کارشناسان، پرسش های زیر مطرح می شود:

آیا آموزش گروهی مهارت حل مسأله در افزایش عزت نفس دانشجویان دختر موثر است؟

آیا آموزش گروهی مهارت حل مسأله در افزایش سازگاری اجتماعی دانشجویان دختر موثر است؟

ضرورت و اهمیت پژوهش

با شیوع روز افزون ابتلاﺀ به انواع اختلالات روانی در سطح جهان از یک طرف و اهمیت جهانی مفهوم بهداشت روانی از طرف دیگر، روز به روز لزوم انجام پژوهش های گسترده و تنوع و اهمیت و نقش آن در زندگی فردی و اجتماعی آشکارتر می شود. اساس پیشگیری اولیه همانا آموزش است. مطالعات نشانگر این امر است که آموزش مهارت های مقابله ای، سطح بهداشت روانی، کودکان، نوجوانان و جوانان را ارتقاﺀ می بخشد.

سه عامل مرتبط با مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر عبارتند از : 1- عزت نفس ضعیف. 2- ناتوانی در بیان احساسات. 3- فقدان سازگاری اجتماعی و مهارت های ارتباطی. پژوهش ها حاکی از آنند که عزت نفس ضعیف و فقدان سازگاری اجتماعی با موارد زیر ارتباط دارند: سوﺀ مصرف الکل و دارو (سینگ1 و مصطفی2 1994؛ کامفر3 و ترنر4، 1990،)؛ بی بند و باری جنسی ( کدی5 و پلات نیک6 ،1993)؛ بزهکاری (دوکز7 و لورچ 8، 1989)؛ افکار مربوط به خودکشی ( چوکت و همکاران 9، 1913) ( به نقل از سازمان بهداشت جهانی، ترجمه نوری قاسم آبادی و محمدخانی، 1379).

به طور کلی مطالعات دلالت بر آن دارند که بین خودکار آمدی10 ضعیف و مصرف سیگار و الکل، سوء مصرف دارو، رفتارهای مخاطره آمیز، ضعف عملکرد شناختی، رابطه معناداری وجود دارد. مطالعات نشان داده اند که ارتقاﺀ مهارت های مقابله ای و توانایی های روانی–اجتماعی در بهبود زندگی بسیار مؤثر است. توانایی های روانی- اجتماعی 11 عبارت است از آن گروه توانایی هایی که فرد را برای مقابله مؤثر و پراختن به کشمکش ها و موقعیت های زندگی یاری می کنند. این توانایی ها فرد را قادر می سازند تا در رابطه با سایر انسان ها، جامعه، فرهنگ و محیط خود مثبت و سازگارانه عمل کند و سلامت روانی خود را تأمین نماید. براساس پژوهش های انجام شده مهم ترین و مؤثرترین دوره سنی جهت آموزش پیشگیرانه، دوره نوجوانی و جوانی است. لذا با توجه به مطالب فوق و اهمیت و نقش ارزنده آموزش مهارت حل مسأله در افزایش عزت نفس و سازگاری اجتماعی افراد بخصوص نوجوانان و جوانان، از آن جایی که اساس برنامه های ترویج دهنده بهداشت روانی، پیشگیری اولیه است و در عین حال روش اصلی پیشگیری اولیه، آموزش است و در ضمن با توجه به نقش مهم و برجسته دانشگاه در ارائه و ترویج این نوع آموزش، پژوهش حاضر به بررسی تأثیر آموزش گروهی مهارت حل مسأله در افزایش عزت نفس و سازگاری اجتماعی دانشجویان می پردازد تا بدین ترتیب گامی دیگر در جهت تحقق اهداف پیشگیرانه، پیرامون دوره بسیار مهم و حساس نوجوانی و جوانی برداشته شود. کاملاً واضح است که اگر اهداف فوق میسر شوند، راهی روشن و هموار جهت انتقال از دوره نوجوانی به دوره جوانی و از دوره جوانی به دوره بزرگسالی که مرحله شکوفایی توانایی ها و استعدادها است، فراهم می گردد.

به همین لحاظ، لزوم آموزش مهارت های مقابله ای مؤثر در دانشجویان که به علت پیچیدگی های زندگی، مسائل موقعیتی و فراز و نشیب های زندگی در معرض استرس و مسائل اضطراب زا قرار دارند، ایجاب می نماید که اثر بخشی آموزش مهارت حل مسأله را به عنوان یکی از اصلی ترین تکنیک های مقابله مؤثر با مسائل و مشکلات با توجه به نتایج مطالعات قبلی مورد بررسی قرار دهیم.

اهداف پژوهش

هدف اصلی: بررسی اثر بخشی آموزش گروهی مهارت حل مسأله در افزایش عزت نفس و سازگاری اجتماعی دانشجویان دختر.

اهداف فرعی:

1- تعیین تأثیر آموزش گروهی مهارت حل مسأله در افزایش عزت نفس دانشجویان دختر.

2- تعیین تأثیر آموزش گروهی مهارت حل مسأله در افزایش سازگاری اجتماعی دانشجویان دختر.

فرضیه های پژوهش

با توجه به ویژگی های فرضیه و به دنبال سؤالات مطرح شده در پژوهش حاضر، فرضیه های پژوهش را می توان چنین بیان کرد:

1- آموزش گروهی مهارت حل مسأله در افزایش عزت نفس دانشجویان دختر مؤثر است.

2-آموزش گروهی مهارت حل مسأله در افزایش سازگاری اجتماعی دانشجویان دختر مؤثر است.

متغیرهای پژوهش

پژوهش حاضر به بررسی تأثیر آموزش گروهی مهارت حل مسأله در افزایش عزت نفس و سازگاری اجتماعی دانشجویان دختر دانشگاه اصفهان می پردازد. بنابراین متغیرهای پژوهش عبارتند از:

متغیر مستقل: آموزش گروهی مهارت حل مسأله

متغیرهای وابسته:

1- عزت نفس

2- سازگاری اجتماعی

متغیرهای کنترل:

سن ( 25 – 19).

جنس ( دختر).

رشته تحصیلی ( علوم انسانی).

هوش

تعریف متغیرها و اصطلاحات

مهارت حل مسأله

تعریف مفهومی: طبق نظر نزو1 ( 1987، به نقل از کسیدی 2و لانگ3، 1996) مهارت حل مسأله4 فرایندی شناختی-رفتاری است که افراد به واسطه آن راهبردهای مؤثر برای مقابله با موقعیت مسأله زا در زندگی را شناسایی و کشف می کنند. نزو یک فرایند پنج مرحله ای را برای سبک حل مسأله مطرح کرده است که عبارتند از:

1- جهت یابی مشکل 2- تعریف و تدوین مشکل 3- طرح راه حل های ممکن 4- تصمیم گیری 5- اجرای راه حل و تأثیر آن.

دزوریلا1 و نزو ( 1999) مهارت حل مسأله را فرایند شناختی- رفتاری خودفرمان2 تعریف کرده اند که فرد برای شناسایی و کشف مؤثر راه های سازگاری با موقعیت های دشواری که در جریان زندگی روزمره با آن ها روبرو می شود، بکار می برد. براساس این تعریف، حل مسأله یک فرایند سازگاری هوشیارانه، منطقی و هدفمند است که می تواند توانمندی های شخص را برای برخورد مؤثر با دامنه گسترده ای از موقعیت های پرفشار روانی به کار گیرد.

تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر مهارت حل مسأله به صورت آموزش گروهی طی 13 جلسه به گروه آزمایش آموزش داده می شود. مدت هر جلسه یک ساعت و نیم و هفته ای یک جلسه برگزار می گردد. آموزش مذکور سه ماه و نیم به طول می انجامد. برنامه و نحوه اجرای آموزش مهارت حل مسأله در بخش ضمائم آمده است. در این پژوهش به منظور آموزش مهارت حل مسأله به گروه آزمایش از الگوی مهارت حل مسأله دزوریلا و گلد فرید3 (1971، به نقل از دیویسون4و گلد فرید، 1976، ترجمه احمدی علوی آبادی، 1371) استفاده می شود که مراحل آن به شرح زیر می باشد:

1- تشخیص مشکل 2- تعریف و فرمول بندی مشکل یا مسأله 3- ایجاد راه حل های بدیل 4- تصمیم گیری 5- اثبات. بنابراین مهارت حل مسأله عبارت است از تمرین عملی کردن پس از ارائه اطلاعات در مورد هر یک از مراحل مهارت حل مسأله دزوریلا و گلد فرید. مبنای این آموزش تشکیل کارگاه آموزشی و فعالیت گروهی آزمودنی ها می باشد که در طول دوره آموزش تمرین و ارزیابی می شوند.

عزت نفس

تعریف مفهومی: برک1 (2001) عزت نفس را این گونه تعریف می کند: " عزت نفس مؤلفه ای از مفهوم خود است که عبارتست از قضاوت های انسان درباره ی ارزش های خود و احساساتی که با این قضاوت ها مرتبط است".

کوپر اسمیت2 (2003) در تعریف عزت نفس می گوید: " عزت نفس قضاوت و نگرشی است که شخص به طور پیوسته و مداوم از ارزش های خود بیان می کند. به اعتقاد کوپر اسمیت عزت نفس میزان تلقی فرد از توانایی، اهمیت، موفقیت و ارزشمندی خود را نشان می دهد. بنابراین عزت نفس یک قضاوت شخصی از ارزشمند بودن است. این یک تجربه ذهنی است که فرد با گزارش های کلامی و دیگر تظاهرات رفتاری آشکار ، به دیگران انتقال می دهد. عزت نفس ارزیابی اطلاعات تشکیل دهنده خود پنداره است".

تعریف عملیاتی: در این پژوهش عزت نفس نمره ای است که فرد در آزمون عزت نفس کوپر اسمیت کسب می کند.

سازگاری اجتماعی

تعریف مفهومی: وایزمن 3 ( 1975) در تعریف سازگاری اجتماعی می گوید: " سازگاری اجتماعی انعکاسی از تعامل مراجع با دیگران، رضایت از نقش های خود و نحوه عملکرد در نقش هاست که به احتمال زیاد تحت تأثیر شخصیت قبلی، فرهنگ و انتظارات خانواده قرار دارد" .

بارلو1 (1992) معتقد است سازگاری اجتماعی عبارتست از رفتار مفید و مؤثر آدمی در تطبیق با محیط فیزیکی و روانی، به گونه ای که نه تنها با تغییرات محیطی همرنگی نکرده و به پیروی ناهشیار از آن کفایت نمی کند، بلکه خود نیز در محیط تأثیر گذاشته و آن را به گونه ای مناسب تغییر می دهد. بنابراین سازگاری اجتماعی فرایندی است که بر پایه آن روابط اجتماعی، هماهنگی می یابد از آن حیات گروهی منتفع می شود.

تعریف عملیاتی: در این پژوهش سازگاری اجتماعی نمره ای است که فرد در آزمون سازگاری اجتماعی کالیفرنیا کسب می کند.

دانشجویان دختر دانشگاه اصفهان

تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر منظور، کلیه دانشجویان دختر 25-19 ساله دانشکده علوم انسانی دانشگاه اصفهان هستند که در سال تحصیلی 85-84 در این دانشگاه مشغول به تحصیل می باشند.

مقدمه

توانایی های روانی -اجتماعی در ارتقای بهداشت و سلامت روان نقش مهمی بر عهده دارند. مستقیم ترین روش مداخله، به منظور ارتقای توانایی های روانی -اجتماعی، مداخله هایی است که منابع مقابله ای اشخاص و توانایی های شخصی و اجتماعی آنان را تقویت می کند. در رابطه با نوجوانان و جوانان این نوع مداخله را می توان از طریق آموزش مهارت حل مسأله در محیط آموزشی حمایت کننده ، یعنی دانشگاه ارائه نمود.

پارکر1 و ایندلر 2 (1990، به نقل از اکبرزاده ،1376) سه نوع راهبرد مقابله ای حل مسأله، جستجوی حمایت اجتماعی و اجتناب را مطرح ساختند، به نظر ایشان راهبردهای مقابله ای نقش مهمی را در سلامت روانی و جسمانی فرد در طول موقعیت های استرس زای زندگی اش ایفاء می کند. مهارت حل مسأله یکی از کار آمدترین شیوه مقابله مسأله مداراست و به معنی فرایند تفکر منطقی و منظمی است که به فرد کمک می کند تا هنگام رویارویی با مشکلات راه حل های متعددی را جستجو کند و سپس بهترین راه حل را انتخاب نماید. این مهارت در برنامه ریزی های مختلف ارتقاﺀ بهداشت روان و پیشگیری از جمله افزایش سازگاری، افزایش عزت نفس، رویارویی کارآمد با بحران، بهبود روابط اجتماعی، پیشگیری از خودکشی، اعتیاد و … استفاده می شود. مهارت حل مسأله مستلزم راهبرد های ویژه و هدفمندی است که فرد بوسیله آن مشکلات را تعریف می کند و تصمیم به اتخاذ راه حل می گیرد ( الیوت و همکاران3 ، 1999).