پایان نامه برنامه ریزی و کنترل پروژه

چکیده

مدیریت پروژه را در یک تعریف خلاصه می توان به " علم و هنر بکارگیری توانایی ها ؛ فنون و دانش در طول اجرای فعالیتهای یک پروژه در جهت رفع نیازهای پروژه جهت دستیابی به هدف نهایی " تعریف کرد ، در این بین چهار بخش مختلف شامل حدود پروژه ، مدت زمان اجرای پروژه ، هزینه پروژه و کیفیت اجرای پروژه از عوامل اصلی و نیازمندیهای ابتدای شروع هر پروژه می باشند که با توجه به نیاز و انتظارات مختلف در برنامه ریزی تاثیر گذار می باشند .

پروژه ها ، اجرای فعالیتهای منحصر به فردی هستند که قبل از این اجرا نشده اند لذا برنامه ریزی پروژه ها از اهمیت ویژه ای برخوردارند .

هدف اصلی در این برنامه ریزی دستیابی به هدفهای در نظر گرفته شده برای یک پروژه است تا از طریق بهینه سازی زمان و هزینه و با مدنظر قرار دادن کیفیت امکان دستیابی به هدف میسر گردد و بدینوسیله برنامه ریزی تبدیل به ابزاری موثر و کارآمد برای سیستم مدیریت پروژه شده است .

در این پایان نامه به شرح روند انجام برنامه ریزی و کنترل پروژه احداث کارخانه کود آلی گرانوله گوگرد دار می پردازیم :

پس از بررسی ماهیت کارخانه مطرح شده اهداف انجام پروژه شامل زمان شروع و پایان ، بودجه و مراحل اصلی انجام پروژه را مشخص کرده سپس به شناسایی فعالیتها می پردازیم .

Wbs نهایی که حاصل جمع بندی از ساختارهای شکست هزینه ، مسئولیت سازمانی ، دمونتاژ محصول ، PBS و FBS و ماتریس RWBS است را رسم می نماییم تا از طریق این WBS تصویری واضح از پروژه بدست آوریم .

پس از شناسایی فعالیتها و ریز کردن آنها تا سطح پنجم اطلاعات هر فعالیت شامل زمان ، منبع مورد نیاز و پیش نیاز و پس نیاز آن را جمع آوری کرده و در نرم افزار PRIMAVERA وارد می کنیم تا کنترل پروژه راحت تر صورت گیرد .سپس با بهنگام سازی پروژه درصد پیشرفت پروژه و روند انجام کار را تا تاریخ جاری بررسی می کنیم.

-1 برنامه ریزی و مدیریت پروژه

بحث مدیریت پروژه مربوط به برنامه ریزی ، کنترل و مدیریت زمان ، منابع و هزینه فعالیتهای یک پروژه است که در میان آنها زمان از اهمیت بیشتری برخوردار است .

برای مدیریت یک پروژه جدا از نوع آن فازهای مختلفی وجود دارد که با انجام مرحله به مرحله ی آنها ، پروژه در مسیر نیل به اهدافش گام برمی دارد .

در ابتدای بحث لازم است تعریف علمی از پروژه و مدیریت پروژه بیان گردد که در ان تمام جزئیات قابل توجه قرار گرفته باشد . با این نیت پروژه عبارت است از " مجموعه وظایف و فعالیتهای مرتبط که با توجه به محمدودیتهای موجود برای اهداف از پیش تعیین شده اجرا گردد ، هر پروژه در باکسی شامل زمان ، هزینه و با کیفیت مشخص باید صورت پذیرد و هر پروژه باید مشخصات زیر را داشته باشد :

دارای زمان های مشخص شروع و پایان باشد .

اهداف بارز و تهریف شده ای داشته باشد .

به یک محصول یا نتیجه مشخصی برسد .

تلاشی یگانه ، منحصر به فرد و غیر تکراری باشد .

هزینه ها ، جداول زمان بندی ، و منابع ( نیروی انسانی ، لوازم و مواد ) را در خود جای دهد .

در دوره کنونی و با توجه به پیشرفت روزافزون علوم و فنون مختلف ، مدیریت پروژه خود به مرحله تبدیل شدن به یک فن و حرفه رسیده است . مدیریت پروژه را در یک تعریف خلاصه می توان به " علم و هنر بکارگیری توانایی ها ؛ فنون و دانش در طول اجرای فعالیتهای یک پروژه در جهت رفع نیازهای پروژه جهت دستیابی به هدف نهایی " تعریف کرد ، در این بین چهار بخش مختلف شامل حدود پروژه ، مدت زمان اجرای پروژه ، هزینه پروژه و کیفیت اجرای پروژه از عوامل اصلی و نیازمندیهای ابتدای شروع هر پروژه می باشند که با توجه به نیاز و انتظارات مختلف در برنامه ریزی تاثیر گذار می باشند .

بر این اساس است که دانش مدیریت پروژه به عنوان یک علم روز مطرح گردیده و این دانش نیز همچون سایر علوم از نظرات مختلف و به روشهای گوناگون دسته بندی می گردد .

همانطور که اشاره شد پروژه ها ، اجرای فعالیتهای منحصر به فردی هستند که قبل از این اجرا نشده اند لذا برنامه ریزی پروژه ها از اهمیت ویژه ای برخوردارند .

هدف اصلی در برنامه ریزی دستیابی به هدفهای در نظر گرفته شده برای یک پروژه است تا از طریق بهینه سازی زمان و هزینه و با مدنظر قراردادن کیفیت امکان دستیابی به سریعترین راه برای دستیابی به هدف میسر گردد و بدینوسیله برنامه ریزی تبدیل به ابزاری موثر و کارآمد برای سیستم مدیریت پروژه شده است .

در طول اجرای پروژه مجموعه فرآیندهای برنامه ریزی تکرار می شود تا برنامه پروژه در هر زمان به روزآوری شده و مشخص باشد . هر تغییری در مشخصه های هر یک از فرآیندها در مشخصه های سایر فرآیندها نیز موثر است . البته نحوه تاثیر و تاثر هر یک از این فرآیندها در یکدیگر تا حد زیادی با تصمیمات و روش های کاری جریان برنامه ریزی پروژه ها مرتبط است . لذا لازم است تا این جریان با احاطه کامل بر سوابق علمی و تجربی نسبت به تهیه و ارائه برنامه های پروژه اقدام نمایند .

فرآیندهای برنامه ریزی به دو دسته زیر تقسیم می شوند :

فرآیندهای اصلی و عمده

فرآیندهای فرعی و کمکی

فرآیندهای اصلی و عمده :

اجرای برخی از فرآیندهای برنامه ریزی در کلیه پروژه ها ضروری است و لزوم اجرای آنها و رعایت حق تقدم و تاخر بین انها بدیهی و اجتناب ناپذیر است . به عنوان مثال قبل از تعریف ها فعالیتهای یک پروزه ، زمانبندی و بودجه بندی آنها عملا میسر نیست .

فرآیندهای اصلی و عمده که می تواند به طور مذکور در طول اجرای پروژه در سازمانهای متعدد و همچنین به موازات شروع و ادامه یک یا چند مرحله از پروژه تحقق یابد به شرح ذیل است :

برنامه ریزی محدود : تدوین محدوده کار که با اتخاذ کلیه تصمیمات پروژه است .

تعریف محدوده :  تشریح و تفکیک اهداف بلند مدت و کلان به اهداف کوتاه مدت و کاملا مشخص که به منظور مدیرت دقیق بر آنهاست .

تعریف فعالیتها : تعیین دقیق فعالیتهای قابل انجام برای حصول به نتایج و اهداف کوتاه مدت می باشد .

توالی فعالیتها : بررسی و تدوین ارتباطات بین هر یک از فعالیتها با سایر فعالیتها است .  

برآورد مدت زمان فعالیتها : برآورد مدت زمان برای اجرای هر یک از فعالیتها به طور مستقل می باشد .

تهیه زمان بندی : تجزیه و تحلیل ارتباط بین فعالیتها ، مدت زمان اجرا و منابع مورد نیاز  هر یک از آنها برای تهیه برنامه زمان بندی پروژه می باشد .

برنامه ریزی مدیریت ریسک : با اتخاذ تصمیم در نحوه مراجعه با رویه های بالقوه مخاطره آمیز و برنامه های مورد نیاز در مدیریت ریسک پروزه می باشد .

برنامه ریزی منابع کاری : بررسی و تعیین نوع و میزان منابع کاری شامل ( نیروی انسانی ، ماشین آلات و ... ) برای تحقق هر یک از فعالیتهای پروژه است .

برآورد هزینه : محاسبه و برآورد کل بودجه مورد نیاز برای اجرای پروژه می باشد . 

برنامه ریزی بودجه : تسهیم و تخصیص بودجه به هر مجموعه از فعالیتها در محدوده بودجه کلی پروژه است .

تهیه برنامه بودجه : جمع بندی ، یکپارچه سازی و مستندسازی فرآیندهای برشمرده شده فوق در یک مجموعه مدون و قابل ارائه می باشد .

فرآیندهای فرعی و کمکی :

استفاده از مجموعه فرآیندهای فرعی و کمکی بستگی زیادی به ماهیت پروزه دارد . به عنوان مثال شرایط اجرای بسیاری از پروژه ها به نحوی است که نیازمند توجه ویژه به فاکتورهای ریسک پذیر نیست . ولی در برخی از پروژه ها این بالعکس می باشد و مجموعه فرآیندهای فرعی و کمکی که همواره در اجرای فرآیندهای برنامه ریزی مورد توجه است به شرح زیر می باشد :

برنامه ریزی کیفیت

برنامه ریزی سازمانی

جذب نیرو

برنامه ریزی ارتباطات

برنامه ریزی تدارکات

برنامه ریزی درخواست ها

1-2 سیکل زندگی یک پروژه طی عملیات برنامه ریزی :

این سیکل شامل 4 مرحله نظری یا آغازین conceptual phase ، برنامه ریزی planning phase اجرائی و کنترلی apllying & controlling phase ، و پایانی یا اختمامی termination می باشد .

در مرحله آغازین عملیات امکان سنجی و بررسی های اقتصادی و برآوردهای زمان ، هزینه و منابع صورت گرفته و تحلیل اولیه و ریسک پذیری اولیه پروژه با توجه به زمان ، هزینه و عملکرد مورد نیاز و منابع تعریف می گردد .

در مرحله برنامه ریزی مشخصات کاملتری تهیه و برنامه ریزی دقیق اولیه صورت گرفته و برنامه ریزی اجرائی با توجه به سیاستها و روشها و شرح وظایف تهیه می گردد .

در مرحله اجرا که خود شامل اجرائی کردن برنامه و کنترل آن است اجرای پروژه با توجه به پیش بینی ها و تهیه مواد و منابع لازم ( ماشین آلات ، نیروی انسانی ، و مصالح مصرفی ) سازماندهی و تخصیص منابع صورت گرفته و قراردادهای لازم منعقد و اجرا می گردد و در حین اجرا کنترل روند پیشرفت ، کیفیت اجرا و هرینه های اجرا صورت می گیرد یکی از نکات قابل توجه در کنترل مستندسازی در حین اجرا است که امکان کاربرد بسیار خوبی در مراحل کنترل پایانی را ایجاد می نماید .

در نهایت در مرحله پایانی تحویل پروژه و گزارشات نهایی و ارزیابی پروژه صورت گرفته و جمع بندی نهایی سود و یا زیان نهایی پروژه در آن مورد تجزیه و تحلیل و بررسی قرار گیرد .

مباحثی که تا اینجا عنوان شد مربوط به برنامه ریزی پروژه بود . اگر فرآیند برنامه ریزی بطور کامل طی شده باشد باید بدانیم که مشخصات فنی هر فعالیت چیست ، روش اجرای ان چگونه است ، به چه منابعی نیاز دارد و زمان و هزینه پیش بینی شده اجرای آن چقدر است . از این مرحله به بعد پروژه آماده برای اجراست . اما کار مدیر پروژه به اینجا ختم نمی شود ، بلکه او وظیفه دارد در حین اجرای پروژه با بکارگیری سیستمهای کنترلی خاصی به مقایسه و ارزیابی پیش بینی ها با عملکردهای واقعی پرداخته و در صورت مشاهده اختلاف محسوس ، عکس العملهای مناسب را انجام دهد . 

اساسا فرآیند کنترل ، عملیات کاهش اختلاف میان طرح برنامه ریزی شده و طرح واقعی در حال اجراست .

بدین ترتیب همانطوری که در نمودار شکل فوق نشان داده شده است کنترل از یک سو با برنامه ریزی و از سوی دیگر با اجرای پروژه بطور پویا در ارتباط است ، بعلاوه وظایف هر یک از این فرآیندها در زیر عنوانشان نوشته شده است .

معمولا فرآیند کنترل روی چهار جزء مهم یک پروژه یعنی محدوده ، کیفیت ، هزینه و زمان پروژه صورت می گیرد.

دامنه کار کنترل فقط محدود به کنترل و بهنگام سازی فعالیتهای پروژه در حال اجرا نمی شود بلکه از ابتدا تا انتهای چرخه ساخت پروژه را شامل می شود .

در پایان خاطر نشان می گردد که برنامه ریزی و کنترل مانند دو بال برای موفقیت اجرای یک پروژه محسوب می گردند . طراحی یا برنامه ریزی به تنهایی نمی تواند بحرانهای جاری را حل کند ولی در عوض وقتی که این طراحی با مکانیزمهای کنترلی ترکیب شود،جریان اجرای پروژه مانند رودخانه ای در مسیر برنامه ریزی شده قرار می گیرد .

فصل دوم

در این فصل به بررسی ماهیت پروژه و تعریف آن خواهیم پرداخت .

قبل از تشریح فازهای پروژه ابتدا توضیحی از کارخانه و روند تولید محصول در آن بپردازیم .

2-1 کارخانه و هدف آن  

هدف کارخانه مورد نظر تولید کود آلی گرانوله گوگرددار از ضایعات چوب ( کمپوست ) است .

از جنبه های مهم احداث این کارخانه صرفه اقتصادی ، معیارهای زیست محیطی و استفاده از انرژی است زیرا مواد اولیه مورد نیاز این کارخانه ضایعات دیگر کارخانه هاست .

برای تعریف کارخانه ابتدا تعریفی از ماهیت اولیه کارخانه ، کمپوست ها ارائه می شود .

کمپوست عبارت است از بقایای گیاهی و حیوانی ، زباله های شهری و یا لجن فاضلاب است که تحت شرایط پوسیدگی قرار گرفته باشند ، بطوری که مواد سمی آنها از بین رفته مواد پودر شده و فرم اولیه خود را از دست داده باشند . برای تهیه کمپوست ها می توان از بقایای چوب بریها ، زباله شهری ، بقایای کشتارگاهها و کارخانه های کنسرو ماهی ، لجن فاضلاب و اجساد گیاهان پست غیرآوندی استفاده نمود . بطور کلی ، کمپوست ها از نظر مواد غذائی ضعیف هستند ( به استثناء بقایای کشتارگاهها و کارخانه های کنسرو ماهی که از نظر ازت غنی می باشند ) و معمولا برای بهبود ساختمان خاک مورد استفاده قرار می گیرند .

اثر فیزیکی کمپوست به مقدار ماده آلی و اثر شیمیایی کمپوست به ترکیب شیمیایی آن بستگی دارد . برای تهیه کمپوست روش کلی زیر انجام پذیر است .

موادی را که می خواهند کمپوست نمایند بصورت لایه ای به ضخامت 7 تا 10 سانتیمتر روی سطح زمین یا حفره ای که  در زمین تهیه نموده اند قرار می دهند و به ازاء هر سطل از مواد کمپوست شونده حدود 100 گرم فسفات

دی امونیوم یا سوپر فسفات بر روی مواد می پاشند ( در صورتی که از سوپر فسفات استفاده می شوند بهتر است حدود 40 گرم اوره به ازاء هر 100 گرم سوپر فسفات اضافه شود ) پس از پاشیدن کود شیمیائی اقدام به آبپاشی این لایه نموده و سپس لایه های جدید را به همین روش اضافه می کنند . ممکن است لایه هائی از کود حیوانی و یا خاک را بطور متناوب با لایه های مواد کمپوست شونده قرار دهند . در صورتی که از لایه های کود حیوانی استفاده می شود به اضافه کردن کود ازت در زمان انباشتن مواد کمپوست شونده نیازی نیست ، اما به فسفات و همچنین سولفات کلسیم ممکن است نیاز باشد . ترکیب کود شیمیائی که برای تحریک و تکمیل پوسیدگی و تعادل عناصر به کمپوست اضافه می شود به نسبت کربن به ازت و ترکیب شیمیائی مواد کمپوست شونده بستگی دارد .

پاشیدن چند کیلوگرم اوره به ازاء هر تن مواد کمپوست شونده روی توده کمپوست قبل از هر بار آبپاشی مفید است در مورد بقایای چوب بریها لازم است کلیه عناصر غذائی به کپوست اضافه شود . مواد کمپوست شونده را می بایستی همیشه مرطوب نگهداشت و هر 2 تا 4 هفته یکبار آن را مخلوط و زیرو رو نمود تا به خوبی تهویه و یکنواخت گردد .

زیرو رو کردن زیاد توده موجب می شود که حرارت کمپوست بالا نرفته و افات و عوامل بیماری زای موجود در مواد از بین نروند .

کمپوست هنگامی آماده مصزف است که مواد کمپوست شونده پوسیده و پودر شده باشند . مدت لازم برای کمپوست شدن با مواد مصرفی و شرایط کار فرق می کند . زباله های شهری پس از مدتی حدود 6 هفته کمپوست می شوند . کمپوست شدن کامل خاک اره گیاهی چندین ماه طول می کشد . معمولا خاک اره را حدود 6 هفته در شرایط مناسب می پوسانند تا ترکیبات سمی محلول آن پوسیده شوند و سپس مصرف می کنند . از مسائل تهیه کمپوست توسعه و تجمع مگس و پشه و بوی نامطلوب تخمیر آن است . افزایش تهویه مواد  از شدت بو می کاهد . برای مبارزه با مگس و پشه می بایستی از حشره کشها استفاده نمود . کمپوست را می توان به جای گود حیوانی مورد استفاده قرار داد .

(تصاویر در فایل اصلی قابل مشاهده است )