پایان نامه بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و کارآفرینی درون سازمانی

فصل اول 

مقدمه

امروزه در عصر دانش,سازمان ها با به کارگیری دارایی های نا مشهود که منابع ارزش جدیدی محسوب می شوند,از مزیت رقابتی خاصی بهره می جویند.این وضعیت,با اهمیت فرایند خلق و تسهیم دانش تعریف شده که گویای اهمیت سرمایه اجتماعی به عنوان پدیده مدیریتی جدید می باشد. از سوی دیگر، کارآفرینی درون سازمان نیز به توسعه محصولات و خدمات جدید,نوآوری در محصولات و خدمات و هم چنین ایجاد واحد و شعبات جدید منجرشده و در نهایت مزیت رقابتی خاصی برای سازمان فراهم می آورد.( دکتر تسلیمی و هماران 1385, ص27) ) .

از نظر پاتنام,سرمایه اجتماعی آن دسته از ویژگی های زندگی اجتماعی,شبکه ها,هنجارها و اعتماد است که مشارکت کنندگان را قادر می سازد تا به شیوه ای موثرتر اهداف مشترک خود را تعقیب کنند.به بیان دقیق تر سرمایه اجتماعی از طریق افزایش هزینه های بالقوه جدا شدن,تقویت هنجارهای مستحکم بده – بستان,تسهیل جریان اطلاعات از جمله اطلاعات مربوط به شهرت کنشگران و تجسم موفقیت های گذشته سعی دارد به تحقق کنش جمعی کمک کند ( مبشری ،1387 ).

پینکات می گوید : کارآفرینی درون سازمانی فرآیندی است که کارآفرینان سازمانی از طریق آن سبب تغییر می شوند وکورن وال وپرسمن معتقدند که کارآفرینی درون سازمان پروسه ای است که از طریق آن محصولات,فرآیند ها و ایده های جدید در سازمان به اجرا گذاشته می شود و توسعه می یابند.

بیان مسئله

هر جامعه ای برای رسیدن به توسعه به عنوان هدف متعالی نیازمند ابزار  و امکانات است.بخشی از این امکانات به صورت سخت افزاری می باشند و بخش دیگری که دارای اهمیت فوق العاده می باشد,بخش نرم افزاری است هنجارها,اخلاقیات,ارزش ها و روحیات حاکم بر هر جامعه ای به عنوان عوامل بسیارمهم درنیل به توسعه قلمداد می شود (بهرامی 1386ص1 ).

در کنار دیگر مفاهیم مهم در نظام اجتماعی, سرمایه اجتماعی مفهومی جدید,پیچیده و مهم است.که امروزه به عنوان یکی از مهم ترین شاخصه های رشد و توسعه در هر جامعه ای مطرح است ؛ شرط لازم برای پیشرفت جامعه,توسعه همه جانبه,ایجاد روابط گرم,گسترش انسجام اجتماعی,بسط مشارکت اجتماعی و اعتماد متقابل ( فرد –  جامعه – دولت ) سرمایه اجتماعی است که متاسفانه درکشورهای جهان سومی مانند ایران,کمتر به این مقوله توجه می شود.این در حالی است افول بیش از حد سرمایه اجتماعی در هر جامعه و کشوری به حتم جامعه را با مشکلات فرهنگی و سیاسی و اجتماعی روبرو می سازد,که نهایت آن فروپاشی اجتماعی است.سرمایه اجتماعی منابع موجود در تعاملات اجتماعی و نظام هدفمند همکاری و همیاری میان اعضای جامعه است که باعث ایجاد شبکه های روابط معقولانه,حس اعتماد و مشارکت بین افراد یک جامعه می گردد و در نهایت جامعه را در دسترسی به هدف مشترک و حفظ جامعه و همبستگی در آن کمک می کند (قادری,1389 ) .

فرانسیسکو فوکویاما اندیشمند معاصر ساکن آمریکا معتقد است سرمایه اجتماعی مجموعه معینی از ارزشها وهنجارهای ( چه صحیح وچه غلط ) غیررسمی است که اعضای جامعه در آن سهیم هستند و آنها را به انجام امور خاص در راستای حفظ جامعه هدایت می کند.

از آن جایی که نیروی انسانی مهمترین عنصر سازمانی است,در میان انسان ها افرادی با ویژگی های خاصی که کار آفرین نامیده می شوند از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشند.از کار آفرین تعابیر فراوانی شده است.کسی که مسئولیت اولیه وی جمع آوری منابع لازم برای شروع کسب و کار و یا کسی که منابع را برای شروع و یا رشد کسب و کار بسیج می نماید و تمرکز آن برنوآوری و توسعه فرآیند محصول,یا خدمات جدید می باشد. کار آفرین کسی است که فعالیت اقتصادی منحصر به فرد و جدیدی را در اندازه مناسب شروع می نماید.کارآفرینی است که منجربه ایجاد رضایتمندی و یا تقاضای جدیدی می گردد.به عبارت دیگر همانا به کار بردن مفاهیم و تکنیک های مدیریتی مناسب با رعایت استاندارد های محصول,بکارگیری ابزار و فرآیند طراحی و بنا نهادن کار براساس آموزش و تحصیل کارانجام شده می باشد.بنابراین کارآفرینی تنها افزایش بازده منابع نبوده,بلکه به ایجاد بازار جدید و افزایش تعداد مصرف کنندگان و کارکنان نیز منجر می گردد. سرانجام,کار آفرین کسی است که توانایی آن را دارد تا فرصت های کسب و کار را ببیند,آنها را ارزیابی کند,منابع لازم را جمع آوری و از آنها بهره برداری نماید و عملیات مناسبی را برای رسیدن به موفقیت پی ریزی کند.(پورداریانی, 1380 ).

اهمیت و ضرورت تحقیق

پژوهش در مورد ویژگی ها و خصوصیات کارآفرینان یعنی افرادی که متعهد می شوند فعالیتی اقتصادی را سازماندهی کنند,مخاطره های مربوط به آن را بپذیرند,علاقمند به در دست گرفتن ابتکار عمل باشند,برای رسیدن به هدفشان سخت کوش و متکی به خود باشند و به سادگی تسلیم شکست نشوند,از دو جنبه حائز اهمیت است : نخست آن که ویژگی ها و خصوصیات شخصیتی که نقش مهمی در رشد و توسعه اقتصادی بازی می کنند.دوم,تحقیق در مورد افراد کار آفرین به عنوان کسانی که از گروهی متغیر های پیشایند متأثر می شوند حائز اهمیت است,یعنی اینکه رفتار کار آفرین و کار آفرینی تحت تاثیر چه متغیرهایی قرار می گیرند یا با چه خصوصیات و ویژگی هایی همبسته است.

مفهوم سرمایه اجتماعی نوپا و دارای سه مولفه مهم اعتماد اجتماعی,انسجام اجتماعی و مشارکت اجتماعی است که خود هم معلول و هم گسترش دهنده این سه مولفه است.ضمنا این سرمایه حیاتی,وابستگی و ارتباط متقابل و محکمی با سرمایه فیزیکی,اقتصادی و انسانی دارد,به تسریع توسعه اقتصادی و فرهنگی و اطلاعاتی و رشد و بالندگی جامعه یاری می رساند ؛ موجب ایجاد حس همکاری و همیاری و مشارکت میان اعضای جامعه می شود ؛ و مهم تر اینکه شرط لازم برای توسعه هر نظام اجتماعی,مقدمه ایجاد جامعه مدنی,گسترش دهنده حوزه عمومی,و به عقیده آنتونی گیدنز,به عنوان زیر بنای ایجاد جامعه مدرن مطرح است.از دیگر سو با کاهش وافول سرمایه اجتماعی شاهد تبعیض,نا برابری,مهاجرت,عدم حس اعتماد عمومی,کاهش مشارکت اجتماعی,افول امور خیریه,افزایش انحرافات و اعتیاد و فروپاشی خانواده و شکاف بین نسلی خواهیم بود که بررسی اهمیت و میزان تاثیر گذاری هر یک از این متغیرها خود به تحقیق مفصل اجتماعی نیازمند است بر این مبنا بحث سرمایه اجتماعی اگر چه اولین بار در جریان تعاملات اقتصادی مطرح شده لکن از این مبداٌ به دیگر حوزه های علوم اجتماعی و سیاسی ورود پیدا کرد و امروزه به یکی از مهمترین منابع بهره برداری از نیروهای اجتماعی در جهت تعالی جامعه به حساب می آید (قادری,1389 ).بنابراین بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی و مولفه ها و شاخص های آن برکار آفرینی درون سازمانی که با مردم و جامعه در ارتباط است و بر پیشرفت و توسعه جامعه اثر می گذارد,حائز اهمیت است.

اهداف تحقیق

هدف اصلی

بررسی رابطه سرمایه اجتماعی با کار آفرینی درون سازمانی

اهداف فرعی

اهداف تحقیق ( پژوهش ) عبارتند از :

1) تحلیل رابطه و تاثیر بعد شناختی سرمایه اجتماعی بر کارآفرینی درون سازمانی

2 ) تحلیل رابطه و تاثیر بعد ساختاری سرمایه اجتماعی بر کارآفرینی درون سازمانی

3)تحلیل اندازه اهمیت ابعاد ساختاری وشناختی سرمایه اجتماعی بر کارآفرینی درون سازمانی

فرضیه های پژوهش

فرضیه اصلی :

بین سرمایه اجتماعی  و کارآفرینی درون سازمانی رابطه معنا داری وجود دارد.

فرضیه های فرعی :

1 ) بین بعد ساختاری سرمایه اجتماعی  و کارآفرینی درون سازمانی رابطه معنا داری وجود دارد.

2 ) بین بعد شناختی سرمایه اجتماعی  و کارآفرینی درون سازمانی رابطه معنا داری وجود دارد .

3)بعد ساختاری سرمایه اجتماعی بر میزان کارآفرینی درون سازمانی تاثیر دارد.

4)بعد شناختی سرمایه اجتماعی بر میزان کارآفرینی درون سازمانی تاثیر دارد .

سوالات پژوهش

1 ) آیا بین  سرمایه اجتماعی  و کارآفرینی درون سازمانی رابطه معنا داری وجود دارد ؟

1 – 1 ) آیا بین بعد ساختاری سرمایه اجتماعی  وکارآفرینی درون سازمانی رابطه معنا داری وجود دارد ؟

1 – 2 ) آیا بین بعد شناختی سرمایه اجتماعی  و کارآفرینی درون سازمانی رابطه معنا داری وجود دارد ؟

1-3) اهمیت کدامیک از ابعاد (ساختاری و شناختی )سرمایه اجتماعی بیشتر است ؟

متغیرهای پژوهش

متغیرهای مستقل :

بعد شناختی سرمایه اجتماعی و بعد ساختاری سرمایه اجتماعی 

متغیر وابسته :

کارآفرینی درون سازمانی .

واژگان کلیدی :

سرمایه اجتماعی,بعد شناختی و بعد ساختاری سرمایه اجتماعی و کارآفرینی درون سازمانی .

تعاریف نظری  واژه ها

سرمایه اجتماعی :

سرمایه اجتماعی عبارت است از : دانش,ادراک,هنجارها,قوانین و انتظارات مشترک درباره الگوهای تعاملات که گروهی از افراد در برخورد با مسائل پیچیده اجتماعی,موقعیت های کنش جمعی با خود با سازمان می آورند و به عبارتی دیگر : این مفهوم به پیوند ها و ارتباط های میان اعضای شبکه به عنوان منبع با ارزش اشاره دارد,که با خلق هنجارها و اعتماد متقابل موجب تحقق اهداف اعضا می شود.این مفهوم دارای دو بعد اصلی یعنی « شناختی » و « ساختاری » می باشد ( فرانسیک,2002 ) .

بعد شناختی سرمایه اجتماعی :

این بعد به روابط متقابل و اعتماد اشاره داشته و اعتماد نیز خود نیز به دو نوع « نهادی » « اجتماعی » تقسیم می شود ( لاک لی,2005 ،ص 123 ) .

بعد ساختاری سرمایه اجتماعی :

این بعد الگوی کلی روابطی را که در سازمان ها یافت می شود,در نظر دارد.بدین معنا که این بعد,میزان ارتباطی که افراد با یکدیگر در سازمان برقرار می کنند,در بر می گیرد ( بولینیو و همکاران,2002,ص 506)

بعد ساختاری سرمایه اجتماعی شامل پیوند ها ی موجود در شبکه,شکل و ترکیب شبکه و تناسب سازمانی می باشد ( ناهاپیت و گوشال ،1998,ص 25 ) .

کارآفرینی درون سازمانی :  

فرآیندی است که در آن محصولات یا فرآیند های نوآوری شده از طریق القا و ایجاد فرهنگ کارآفرینانه در یک سازمان از قبل تاسیس شده,به ظهور می رسند.کارآفرینی سازمانی در حیطه سازمان عمل می نماید و ساختارها,رویکرد ها,هنجارها,تکنولوژی ها,خدمات و محصولات فعلی سازمان را گسترش داده,یا در مسیر های جدیدی قرار می دهند ( آنتونیک,هیسریچ,2003 و فرای,199,ص 373 ) .

تعاریف عملیاتی واژه ها

بعد ساختاری : میزان نمره ای است که از جواب پرسش های 1 تا 11 برای این متغیر ها بدست می آید .

بعد شناختی : میزان نمره ای است که از جواب پرسش های 12 تا 33  برای این متغیر ها بدست می آید .

فصل دوم

بسیاری از مردم عقاید مختلفی دارند اما تعداد معدودی از آنها هستند که همین امروز و نه فردا و نه هفتۀ آینده,تصمیم می گیرند که کاری در مورد این عقاید انجام دهند,آنها فقط امروز تصمیم گیری می نمایند.کارآفرینی واقعی یک عمل کننده است نه یک رویا پرداز.

نولان باشنل,موسس آتاری و چاک ئی.چیز

مقدمه

کارآفرینی فرآیندی است که با نگاه فرصت گرایانه کارآفرین آغاز شده و نتیجه آن تولید و عرضه خدمات و محصولات جدید و در نتیجه آن ایجاد اشتغال و رفاه در سطح جامعه و در واقع,ایجاد یک چیز ارزشمند از هر چیز است.از زمان انتشار شاهکار پوتنام ( 1993[1]  ),سرمایه اجتماعی [2] نه تنها در زمینه توسعه اقتصادی کشور های در حال توسعه بلکه در کشور های توسعه یافته نیز به عنوان یک موضوع مهم مورد توجه قرار گرفته شد.البته اهمیت عوامل اجتماعی از زمان های بسیار دور مورد بحث بوده است,به نحوی که در قدیم الایام سرمایه های اجتماعی مانند نظم,اعتماد و غیره از اصول ارزشمند جامعه به حساب می آمده اند.برای مثال در قرن هفتم میلادی,زمانی که نخستین قیمت های ایجاد شده,سنگ بنای اولین نهاد های اقتصادی را می نهاد,یکی از اصول هفده گانه موجود در نظام اجتماعی –  اقتصادی ژاپن این چنین بود که : هما هنگی بالاترین درستکاری است.بنا براین بررسی کارآفرینی در چارچوب ساختار های احاطه شده اجتماعی,راه را برای یک چشم انداز وسیع در مورد کارآفرینی هموار می کند,به طوری که توجه را به سمت نکات مبهم و باریک که به آن,دقت نشده است جلب می کند ؛ یعنی جنبه اجتماعی پدیده اقتصادی – اجتماعی,مانند کارآفرینی درون سازمانی.امروزه کارآفرینی از دید دانشمندان علوم اجتماعی فرآیندی است که در شبکه متغیری از روابط اجتماعی واقع شده است و این روابط اجتماعی می توانند رابطه کار آفرین را با منابع و فرصت ها,محدود یا تسهیل نمایند ( احمد پور,1378,ص 57 ).منظور از شبکه,مجموعه ای از افراد است که از طریق روابط خاصی با یکدیگر در ارتباط هستند.این تحقیق به دنبال بررسی ابعاد اجتماعی کارآفرینی است.به این منظور برای بررسی شبکه روابط اجتماعی از مفهوم سرمایه اجتماعی استفاده می شود.

کار آفرینی

برای فهم بهتر مفهوم کار آفرینی کافی است که به برخی از اصول و اصطلاحات از جنبه تجاری,مدیریتی و فردی توجه کنیم.به ویژه که در قرن حاضر,مفهوم کارآفرینی را از جنبه فردی بررسی کرده اند.تقریبا در همه تعاریف کار آفرینی در این بررسی,این توافق وجود دارد که در مورد رفتاری بحث می کنیم که : ( 1 ) پیشگام است ؛ ( 2 ) ساز و کار های اجتماعی واقتصادی را برای تبدیل منابع و مو قعیت ها به وضعیت عملی,سازماندهی یا سازماندهی مجدد می کند ؛ و ( 3 ) با مخاطره و شکست همرا ه است.از نظر اقتصاد دانان,کار آفرین کسی است که منابع,نیروی کار,مواد و سایر دارایی ها را با هم ترکیب می کند تا ارزش آن ها را نسبت به قبل بیشتر نماید.هم چنین کار آفرین کسی است که تحولات,نو آوری ها و نظم جدیدی را بنیان می نهد.از نظر روانشناسان,کار آفرین کسی است که عموماً با نیروهای مشخصی به پیش می راند,نیرو هایی از قبیل نیاز به کسب یا رسیدن به چیزی,تجربه کردن,انجام دادن یا شاید فرار از سلطه دیگران.از نظر یک تاجر,کار آفرین تهدید و رقیبی مهاجم است,در حالی که شاید از نظر تاجر دیگری همان کار آفرین متعهد,منبع عرضه,مشتری,یا کسی باشد که برای دیگران ثروت می آفریند ؛ کسی که راه های بهتری برای بهره گیری از منابع می یابد,ضایعات را کاهش می دهد و مشاغلی را ایجاد می کند که دیگران از داشتن آن ها خوشحال می شوند.( شاه حسینی,1388,ص 3 )

ماهیت و خاستگاه کار آفرین و کار آفرینی از نظر صاحبنظران

در مورد تعریف کار آفرینی دید گاه های مختلفی وجود دارد و درک کامل مفهوم و موضوع کارآفرینی نیاز مند اطلاع از دید گاه های بین رشته ای می باشد.کار آفرینی بر حسب ماهیت خود و توجه محققان رشته های مختلف از نظر روانشناسی,جامعه شناسی,اقتصاد,صنعت و حتی تاریخی تعریف شده است.واژه کار آفرینی از کلمه فرانسوی[3]  به معنای « متعهد شدن » نشات گرفته است کار آفرینی اولین بار مورد توجه اقتصاد دانان قرار گرفت و تمامی مکاتب اقتصادی از قرن 16 میلادی تا کنون به نحوی کار آفرینی را در نظریه های اقتصادی خویش تشریح نموده اند.کار آفرینی از مباحثی است که در تمامی ابعاد توسعه اقتصادی و اجتماعی از حدود 20 سال به این طرف عملاً در دنیای تجارت و کسب وکار مطرح شده است .

از جمله تعاریف کار آفرینی می توان به موارد زیر اشاره کرد :

ژوزف شومپیتر ( 1934 ) فرآیند کار آفرینی را « تخریب خلاق » می نامد به عبارت دیگر ویژگی تعیین کننده در کار آفرینی همان انجام کارهای جدید و یا ابداع روش های نوین در امور جاری است.روش نوین همان « تخریب خلاق » می باشد.از نظر وی نو آوری در هر یک از زمینه های ذیل کار آفرینی محسوب می شود : 

  1 ) ارائه کالای جدید

  2 )  ارائه روش جدید در فرآیند تولید

  3 ) گشایش بازاری جدید

  4 ) یافتن منابع جدید

  5 ) ایجاد هر گونه تشکیلات جدید در صنعت.

هیسیریچ و پیترز ( 1989 ) کار آفرینی را چنین تعریف کرده اند : « فرآیند خلق کردن چیزی متفاوت و با ارزش است,از طریق صرف کردن زمان وتلاش لازم و پذیرش مخاطرات مالی,اجتماعی و روانشناسی همراه آن  و به دست آوردن پاداش های مالی و رضایتمندی شخصی ».در جای دیگر ( هارپر 1983 ) کار آفرینی را چنین تعریف می کند : کار آفرین کیفیتی است که افراد را قادر می سازد تا یک فعالیت اقتصادی جدید را شروع کنند یا با قدرت و به طور نو آورانه فعالیت اقتصادی موجود را تو سعه دهند.هر چند پارادی ( 2001 ) معتقد است که هیج تعریفی نمی تواند جامع و رضایت بخش باشد,تعریف کار آفرینی را به طور اختصاری شامل موارد زیر می داند : شامل کسب و کار است,شامل ساختن یا داد و ستد یا خدمات است,تنها مالک ( بخشی از یک گروه کوچک ) است .