پایان نامه جایگاه خانواده در اسلام

فهرست و منابع پایان نامه جایگاه خانواده در اسلام

فهرست:

تقدیم................................................................................................................................................................................................ ج

تقدیم و تشکر.................................................................................................................................................................................. د

چکیده............................................................................................................................................................................................... ه

بخش اول – کلیات

مقدمه............................................................................................................................................................................................... 2

1-1- تعریف و تبیین موضوع.................................................................................................................................................. 4

الف – تعریف لغوی عیال............................................................................................................................................................ 4

ب – تعریف لغوی أسر................................................................................................................................................................ 4

ج – تعریف لغوی زوج................................................................................................................................................................. 5

د – خانواده در اصطلاح........................................................................................................................................................... 10

2-1- ضرورت و اهداف تحقیق............................................................................................................................................. 13

3-1- پیشینه موضوع.............................................................................................................................................................. 14

4-1- فرضیات اصلی و فرعی................................................................................................................................................ 15

5-1- روش تحقیق................................................................................................................................................................... 16

بخش دوم – بررسی جایگاه خانواده در اعصار گذشته و ادیان

1-2- خانواده در اعصار گذشته............................................................................................................................................ 18

الف – خانواده در اقوام وحشی.............................................................................................................................................. 18

ب – خانواده در روم قدیم...................................................................................................................................................... 19

ج – خانواده در یونان قدیم.................................................................................................................................................... 20

د – خانواده در ایران باستان................................................................................................................................................... 21

ه – خانواده در عرب جاهلیت................................................................................................................................................ 22

2-2- خانواده در ادیان............................................................................................................................................................ 24

الف – خانواده در زرتشت........................................................................................................................................................ 24

ب – خانواده در میان مسیحیان و یهودیان........................................................................................................................ 26

ج – خانواده در اسلام.............................................................................................................................................................. 28

* کارگر و جایگاه خانه در قرآن............................................................................................................................................ 30

1- محل تسکین........................................................................................................................................................................ 31

2- محل ذکر و تلاوت آیات الهی.......................................................................................................................................... 31

3- محل رابطه قدسی.............................................................................................................................................................. 32

4- لزوم حفظ حریم خانه....................................................................................................................................................... 32

3-2- وضعیت خانواده در جهان معاصر.............................................................................................................................. 33

4-2- ابعاد خانواده در اندیشه نظریه پردازان علوم انسانی............................................................................................ 44

الف – تاریخ................................................................................................................................................................................. 44

ب – جامعه شناسی................................................................................................................................................................. 45

ج – حقوق.................................................................................................................................................................................. 46

د- اقتصاد..................................................................................................................................................................................... 46

ه – روان شناسی....................................................................................................................................................................... 48

و – علوم سیاسی....................................................................................................................................................................... 49

ز – علوم تربیتی........................................................................................................................................................................ 50

بخش سوم – میزان تقدس خانواده در اسلام

مقدمه............................................................................................................................................................................................ 52

1-3- ضرورت تشکیل خانواده.............................................................................................................................................. 54

الف – ازدواج یک سنت الهی................................................................................................................................................. 55

ب – ازدواج وسیله حفظ دین است..................................................................................................................................... 55

ج – فضیلت عبادت متأهل ................................................................................................................................................... 56

د – بهترین تجارت، زن شایسته........................................................................................................................................... 56

2-3- آثار و فواید ازدواج........................................................................................................................................................ 60

الف – غریزه جنسی................................................................................................................................................................. 61

1-زنا................................................................................................................................................................................................... 62

2-عریان گرایی................................................................................................................................................................................ 63

3-چشم چرانی................................................................................................................................................................................ 64

4-لواط (همجنس خواهی)........................................................................................................................................................... 64

5-خود ارضایی................................................................................................................................................................................ 65

* عوامل ایجاد رفتار جنسی مطلوب در روابط زناشوئی:................................................................................................ 67

1- رضایت زوجین در انتخاب یکدیگر................................................................................................................................. 67

2- رعایت احترام و محبت متقابل........................................................................................................................................ 67

3- پرهیز از احیاء منفی.......................................................................................................................................................... 67

4- تفاهم و توافق میان همسران در روابط جنسی.......................................................................................................... 68

5- رعایت اخلاق جنسی......................................................................................................................................................... 68

ب – نیاز به آرامش و سکون.................................................................................................................................................. 68

ج – نیاز به انس دمورت.......................................................................................................................................................... 70

د – میل به تداوم وجود خویش............................................................................................................................................ 72

و – پرورش نسل سالم و پاک................................................................................................................................................ 73

ه – حفظ عفت و حیای فردی و اجتماعی......................................................................................................................... 74

3-3- چارچوب خانواده متعادل و ایده آل در اسلام...................................................................................................... 76

1- تعادل نظر و عمل............................................................................................................................................................... 76

2- تعادل معنویت و مادیت.................................................................................................................................................... 77

3- تعادل سد زمان................................................................................................................................................................... 77

4- تعادل منطق و عاطفه........................................................................................................................................................ 77

5- تعادل گفتن و شنیدن....................................................................................................................................................... 77

6- تعادل سازگاری و انتقادگری............................................................................................................................................ 77

7- تعادل مصالح درونی و مصالح بیرونی............................................................................................................................ 78

8- تعادل هدف های تربیتی ................................................................................................................................................. 78

9- تعامل مدیریت و مشارکت................................................................................................................................................ 78

10- تعادل امکانات و انتظارات.............................................................................................................................................. 78

* فواید متعادل بودن خانواده................................................................................................................................................. 78

4-3- معیارهای انتخاب همسر.............................................................................................................................................. 80

الف – ملاک های گزینش همسر از دیدگاه جامعه شناختی خانواده......................................................................... 81

1- الف – روان شناختی......................................................................................................................................................... 81

2- الف – روان شناختی......................................................................................................................................................... 81

3-الف – اقتصادی..................................................................................................................................................................... 82

4-الف – اجتماعی.................................................................................................................................................................... 82

5-الف – خانوادگی................................................................................................................................................................... 83

6- الف – قاعده همسان همسری......................................................................................................................................... 83

ب – ملاک های گزینش همسر  از دیدگاه اسلام............................................................................................................ 83

1-ب- صفات متناسب برای زن............................................................................................................................................ 84

2-ب – ملاک های گزینش مرد........................................................................................................................................... 86

3-ب – اولویت بندی ملاک های مختلف.......................................................................................................................... 87

4-ب – دقت در تطبیق معیارها بر مصداق مورد نظر.................................................................................................... 88

1- مشورت با کارشناس........................................................................................................................................................... 88

2- تحقیق.................................................................................................................................................................................... 89

3- گفت و گوی مستقیم......................................................................................................................................................... 89

بخش چهارم – مبانی حقوق و اخلاقی خانواده در اسلام

مقدمه............................................................................................................................................................................................ 92

1-4- فلسفه خاص اسلام درباره حقوق خانوادگی.......................................................................................................... 93

الف – حقوق مشترک.............................................................................................................................................................. 94

1-الف – توجه به جایگاه خانواده......................................................................................................................................... 94

2-الف – تثبیت نقشها............................................................................................................................................................. 96

3-الف – حفظ شئون فردی.................................................................................................................................................. 96

4-الف – آشنایی و پایبندی به تعهدات حقوقی و اخلاقی........................................................................................... 96

5-الف – حسن معاشرت........................................................................................................................................................ 97

ب – حقوق همسران در قرآن و حدیث.............................................................................................................................. 99

1-ب – وظایف و نسبت به همسرش................................................................................................................................... 99

1- حقوق مادی و نفقه زن...................................................................................................................................................... 99

2- تأمین نیاز جنسی........................................................................................................................................................... 100

3- نظافت و آراستگی........................................................................................................................................................... 101

4- پرهیز از سخت گیری..................................................................................................................................................... 102

5- غیرت دینی....................................................................................................................................................................... 102

2-ب- وظایف زن نسبت به همسرش............................................................................................................................... 103

1- آیا ریاست در خانواده امری ضروریست؟................................................................................................................... 105

2- تمکین و تأمین نیاز جنسی......................................................................................................................................... 110

3- زینت و آرایش برای شوهر............................................................................................................................................ 110

4- پاکدامنی و حجاب زن................................................................................................................................................... 111

2-4- آمیختگی احکام حقوقی و اخلاقی در قرآن...................................................................................................... 112

3-4- رفع اختلاف در خانواده در قرآن و حدیث......................................................................................................... 113

الف – اصل تأمین نیازهای عاطفی.................................................................................................................................... 114

ب – اصل مشاوره.................................................................................................................................................................. 114

ج – اصل صلح و سازش...................................................................................................................................................... 115

د – اصل حاکمیت................................................................................................................................................................. 116

ه – طلاق، عرش الهی را می لرزاند.................................................................................................................................. 117

نتیجه گیری............................................................................................................................................................................. 120

فهرست منابع و مأخذ........................................................................................................................................................... 127

الف ) کتب عربی.................................................................................................................................................................... 127

ب ) کتب فارسی.................................................................................................................................................................... 127

ج) مقالات................................................................................................................................................................................. 130

 

 

منبع:

الف) کتب عربی

-قرآن کریم، ترجمه مهدی الهی قمشه ای ، انتشارات دهاقانی (اسماعیلیان)، قم، 1376.

2-ابن فارس، مقائیس اللغه ، مصر، مکتبه المصطفی البابی المجلسی، 1389 ق. ج 3.

3-البحرانی ، ابومحمد الحسن، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1404 ق.

4-ابن جمعه عروسی حویزی، عبدعلی (علامه حویزی)، تفسیر نور الثقلین، قم، دارالکتب العلمیه، 1382 ق، ج 4.

5-ابن حسن حر عاملی، محمد عاملی، محمد، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مؤسسه آل البیت (ع).

6-رازی، فخر، تفسیر کبیر، بیروت ، دارالحیاء التراث العربی، بی تا، ج 25.

7-عبدالحسن غفار ، عبدالرسول ، المرأه المعاصر ، مطبعه القهر، 1404 ق.

8-مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار ، بیروت – لبنان، مؤسسه الوفاء ، 1983 م، مجلدات 7 و 75 و 100 و 103.

ب – کتب فارسی:

9- آصفی، آصفه، خانواده و تربیت در ایران، تهران، انتشارات انجمن اولیاء و مربیان، بی تا.

10- آیت الله زاده، محمدباقر، ازدواج و طلاق در اسلام و سایر ادیان ، تهران، نشر دکتر مجید حائری؛ بهار 1364.

11- آذربایجانی، مسعود، دیگران ، روانشناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، پژوهشکده موزه و دانشگاه (سمت)، بی جا، 1382.

12- اسکندری، محمدحسین ، اخلاق در قرآن، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی؛ بهار 1383، ج 2.

13- انصاریان ،‌حسین، نظام حیات خانواده در اسلام،قم، انتشارات ام ابیها، زمستان 1377.

14- استادان طرح آموزش خانواده، جوان و تشکیل خانواده تهران، انتشارات انجمن اولیاء‌و مربیان، 1380.

15- اعزازی، شهلا، جامعه شناسی خانواده تهران، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، بی تا.

16- ابن فضل ، حسین بن محمد (راغب اصفهانی)، مفردات ، غلامرضا خسروی حسینی، تهران، انتشارات مرتضوی، 1374، چاپ هشتم، ج 2.

17- ابن خلدون، عبدالرحمن، مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمد پروین گنابادی، تهران، انتشارات علمی فرهنگی، 1369، ج 1

18- ابن حسین طاهر ذوالمناقب؛ محمد، (سیدرضی) ، نهج البلاغه ، مترجم محمد دشتی ،مؤسسه انتشارات مشهور، قم، 1380.

19- بندریگی ،‌محمد، فرهنگ بندریگی، تهران، انتشارات علمی، 1378، چاپ اول، ج 1.

20- بی نا، آسیب شناسی نگاه به زن وخانواده، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، دفتر مطالعات و تحقیقات ، قم، تیر ماه 1385.

21- بی نا، ارزش ها و نگرش های ایرانیان (موج دوم) ، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1381.

22- بابازاده، علی اکبر، ازدواج و حقوق اعضاء‌خانواده ، قم ، دفتر تحقیقات و انتشارات بدر، 1378.

23- بهشتی، احمد، خانواده در قرآن ، تهران، نشر بوستان کتاب، 1385.

24- بستان ، حسین، جامعه شناسی خانواده، تهران، بی جا، 1385.

25- پارسونز، تالکوت ، ساختار اجتماعی خانواده، ترجمه حسن پویان، تهران، انتشارات چاپخش ، 1363.

26- پیرو، آلن، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقرشاروخانی، تهران، انتشارات کیهان، 1371.

27- تاج لنگرودی، محمدمهدی، واعظ خانواده، تهران، موسسه مطبوعاتی خزر، بی تا.

28- تقوی، نعمت الله، جامعه شناسی خانواده، تهران، دانشگاه پیام نور، 1376.

29- جوادی آملی ، عبدالله ، زن در آیینه جمال و جلال ، تهران، مرکز نشر فرهنگی رجا، 1369.

30- حقانی، حسین، حقوق خانواده در اسلام، قم، انتشارات دارالتبلیغ اسلامی، بی تا.

31- حسینی، سید هادی، فقه و توسعه در منابع دینی، قم، بوستان کتاب، 1381.

32- حسین ادیب، علی محمد، راه و روش تربیت از دیدگاه امام علی علیه السلام ، ترجمه دکتر سید محمد رادمنش ، تهران، موسسه انجام کتاب، بهار 1362.

33- خالقی، محمود، مائده آسمانی (برداشتی از تفاسیر قرآن مجید) ، قم، موسسه فرهنگی دارالذکر ، زمستان 1381.

34- سادات ، محمدعلی ، دیگران ، بینش اسلامی (دوره پیش دانشگاهی)، تهران، شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران، 1378.

35- سالوادور، مینوچین، ترجمه باقر ثنایی، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1373.

36- شرفی، محمدرضا، خانواده متعادل (آناتومی خانواده) ،‌تهران، انتشارات اولیاء و مربیان، بهار 1386.

37- شریف قریشی، باقر، نظام خانواده در اسلام، ترجمه لطیف راشدی، تهران، شرکت چاپ رشد سازمان تبلیغات اسلامی، تابستان 1377.

38- صدر، حسن، حقوق زن در اسلام و اروپا، بی جا، بی تا.

39- صدیق اورعی، غلامرضا، جامعه شناس مسائل اجتماعی جوانان، مشهد، انتشارات جهاد دانشگاهی، 1374.

40- طبرسی، حسن، مکارالاخلاق، بی جا، نشر فراهانی، بی تا، ج 1.

41- طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان،‌ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم، انتشارات اسلامی، 1367 ه.ش، چاپ اول، مجلات 2و3و4و15.

42- عظیم زاده، فائزه، بررسی آیات نکاح در قرآن، تهران، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، زمستان 1369.

43- عفیفی ، رحیم، بهشت و دوزخ در آئین مزدینا، متن پهلوی با برگردان دکتر رحیم عفیفی، مشهد، نشر دانشگاه مشهد، مهر ماه 1342.

44- عراقی، عزت الله، حقوق زناشویی در اسلام، تهران، انتشارات بعثت، بی تا.

45- فرجاد، محمدحسین، آسیب شناسی اجتماعی خانواده و طلاق ، بی‌جا، انتشارات منصوری، 1372.

46- فرابی ، محمد، سیاست مدینه، ترجمه سید جعفر سجادی، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد، 1371.

47- فلسفی، محمد تقی ،‌کودک ، تهران، هیأت نشر معارف اسلامی، 1342.

48- نویسنده پیشین، بزرگسالان و جوان ، تهران ، هیأت نشر معارف اسلامی، 1352.

49- قائمی ، علی ، نظام حیات خانواده در اسلام، تهران، واحد انتشارات انجمن و اولیاء و مربیان، آریان، 1363.

50- نویسنده پیشین،خانواده و مسائل همسران جوان، تهران، انتشارات امیری، زمستان 1376.

51- کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی خانواده ، تهران ، انتشارات بهمن برنا، 1372.

52- گواهی، زهرا، سیمای زن در آینه فقه شیعه، تهران، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، زمستان 1369.

53- مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام ، تهران ، انتشارات صدرا، تیر 1382، چاپ پانزدهم.

54- نویسنده پیشین،‌اخلاق جنسی در اسلام و جهان غرب ، تهران، انتشارات صدرا، تیر 1382.

55- مکارم شیرازی، ناصر، و با همکاری جمعی از نویسندگان ، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1381، چاپ بیست و پنجم ، ج 16.

56- مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران، انتشارات بنگاه ترجمه و نشر، 1360، ج 5.

57- مظاهری، علی اکبر، جوانان وانتخاب همسر، قم، انتشارات پارسیان، 1383.

58- مجلسی، محمدباقر، روضه المتقین ، قم، بنیاد فرهنگ اسلامی، 1364، ج 8.

59- میبری، رشیدالدین ، تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار ، تهران، نشر امیرکبیر، 1357،‌ج 2.

60- مومن سبزواری، محمدباقر ، کفایه الاحکام ، اصفهان، نشر مدرسه صدر مهدوی، بی تا.

ج ) مقالات

61- احسانی، محمد، خانواده ، مجله معرفت، شماره 86.، بی تا.

62- احدی، «اهمیت خانواده در پیشگیری از جرم»، نشریه صدای عدالت، 8/2/1383.

63- ابوالفضلی ، علیرضا ،«منزل، مرکز تربیت و تعلیم فرزندان» (خانواده های خوشبخت 1) ، نشریه جوان، 9، 10/10/83

64- اسلامی پناه ، هادی ، «ازدواج پژوهی در آیات الهی» فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان، سال هفتم، شماره 27، بهار 1384.

65- بی نا، «تساوی زن و مرد از دیدگاه قرآن با نگاهی به فمنیسیم «نشریه قدس» 6/9/78.

66- بی نا، آسیب شناسی نگاه به زن و خانواده، بیانیه تحلیلی دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، تیر 1385.

67- بی نا، «نظریات منتشر شده استاد مطهری پیرامون حقوق زن» ، مجله زن روز، شماره 1158، اسفند 1366.

68- پاک نیا، عبدالکریم، «خانواده سالم در پرتو اسلام» مبلغان ، شماره 77، فروردین و اردیبهشت 1385.

69- جدی نیا، مهدی ، «زن و خانواده در غرب» زن روز ، شماره 1691.

70- حیات اجتماعی زن در تاریخ، (دفتر اول : قبل از اسلام ) ، دفتر پژوهش های فرهنگی وابسته به مراکز فرهنگی – سیاسی ، تهران، انتشارات امیرکبیر.

71- حسین خانی، هادی، «اصول گزینش همسر و نقش آن در تحکیم بنیان خانواده» ، ماهنامه شمیم یاس، شماره 42، سال ششم، شهریور 85.

72- حسینی، اکرم، «تحکیم خانواده در آموزه های قرآنی» ، کتاب زنان ، سال هفتم، زمستان 1383، شماره 26.

73- «خانواده اساس جامعه » بی تا، نشریه پیام زمان ، 15/11/83.

74- روح الامینی ،‌محمود، «خانواده در اوستا و منابع کهن زردشتی» نشریه چیستا، شماره 208 و 209.

75- زینتی، علی، «فلسفه ازدواج در اسلام و مسیحیت» ، فصلنامه شورای فرهنگ اجتماعی زنان ، سال هفتم، بهار 1384، شماره 27.

76- سروریان، سید محمد کمال، «افول خانواده در آمریکا و انگلیس» ، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان، شماره 26، زمستان 1383، سال هفتم.

77- سالاری فرد، محمدرضا، «همسرگزینی در اندیشه دینی» فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان ، مسائل هفتم، شماره 25 ، پائیز 1383.

78- شفیعی مازندرانی، محمود، «کرامت زن در اسلام» نشریه کیهان، 30/5/1382.

79- صدر طباطبایی، فاطمه، «تعریف خانواده از منظر قرآن» نشریه پژوهش های قرآنی، شماره 27 و 28.

80- علیرضا جوینی، علی، «حقوق مدنی و قضایی خانواده در اسلام» نشریه قدس 13/12/1377.

81- فکری، زهره، «چرا باید زن و مرد عملکرد یکسان داشته باشد؟» نشریه خراسان ، 22/4/1378.

82- کجباف، محمدباقر، «رفتار شناسی جنسی در اندیشه دینی» فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان، شماره 27، سال هفتم، بهار 1384.

83- کوچکی، طیبه، «بررسی ضرورت مشاوره در خانواده»‌گفتگو با دکتر خدیجه سرخوش، نشریه نسیم صبا، 6/8/1382.

84- گلی زواره، غلامرضا «ازدواج و همسر داری از دیدگاه امام رضا (علیه السلام) ، نشریه زائر، شماره 137.

85- ملکی، حسن، «جایگاه خانواده در تفکر اسلامی»‌ نشریه پیوند ،‌شماره 289، مرداد ماه 1382.

86- نویسنده پیشین، «خانواده متعادل و توسعه پایدار» نشریه پیوند؛ شماره 289، 1382.

87- محسنی، وجیهه، «ویژگی های تعادل در خانواده از نظر صاحب نظران» نشریه خراسان، 4/6/78.

88- میرخانی، عزت السادات، «گستره وظایف زن در خانواده » فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان ، شماره 7، بهار 1379.

89- نویسنده پیشین، «ریاست، تمکین، تسخیری متقابل در خانواده» فصلنامه شورای فرهنگی و اجتماعی زنان، شماره 5، پائیز 1378.

90- محبوبی منش، حسین، «تغییرات اجتماعی ازدواج» کتاب زنان، شماره 26، زمستان 1383، سال هفتم.

91- نعمتی ، 30 علی، دل آرا، «جایگاه زن در خانواده در ادیان و جهان» فصلنامه بینات، سال دوازدهم ، شماره 4، زمستان 1384.

92- واعظ موسوی، مهدی، «خانواده سبز»، نشریه نگاه حوزه، شماره 95-94.