چکیده:
مقدمه: اعتیاد به دخانیات در طولانی مدت، دلیل رفتاری اصلی مرگهای زودرس و ناتوانیهاست که منجر به تقریبآ 4 میلیون مرگ سالیانه در دنیا میشود. بر اساس مطالعه انجام شده میانگین سن شروع مصرف سیگار در ایران حدود 20 سال است که به خوبی لزوم حساس سازی جامعه در این مورد دیده میشود. هدف این طرح تحقیقاتی، بررسی دانش، نگرش و عملکرد دانشجویان ایرانی در زمینه ی استعمال دخانیات میباشد.
روش مطالعه:جمع آوری داده ها از طریق پرسشنامه استاندارد صورت گرفت. جمعاً 958نمونه از دانشجویان از جمع کل نمونه مورد نظر(1200دانشجو) در این مطالعه شرکت داشتند.(با 79.8% نمونه)، که از این تعداد 485 نفر دانشجوی زن و 456 نفر دانشجوی مرد بوده و 17 پاسخ دهنده جنسیت خود را بیان نکردهاند. در تجزیه و تحلیل دادهها آزمونهای توصیفی و استنباطی(تحلیلی) آماری، هردو به کار گرفته شدهاند.
یافته ها: در این مطالعه نشان داده شد که دانش دانشجویان زن در خصوص دخانیات در مقایسه با دانشجویان مرد کمتر است. همچنین دانشجویان مرد بیشتر از دانشجویان زن سیگار و سایر محصولات دخانی را استعمال میکنند(عملکرد). این مطالعه نشان میدهد که بیشتر زنانی که تجربه سیگار کشیدن دارند، برای اولین بار در سن 20 سالگی یا سنین بالاتر، آن را استعمال کرده، و در میان مردان سیگاری، اولین تجربه سیگار کشیدن، قبل از سن 20 سالگی بوده است
بحث:مطالعه حاضر در صدد آن بوده است که اطلاعات مرتب شدهای را درباره متغیرهای موثر در استعمال دخانیات در میان جمعیت مورد مطالعه ارائه نموده، و با توجه به ضرر اثبات شده دخانیات و نتایج کسب شده در این بررسی ، اقدامات فوری توسط سیاستگذاران سلامت کشور در مورد اصلاح دانش، نگرش و عملکرد دانشجویان (بعنوان طبقه مرجع اجتماعی) در مورد این مخاطره سلامتی را توصیه می‌نماید.
واژگان کلیدی:دانشجویان ایرانی؛ استعمال دخانیات؛ ؛ ویژگی‌های فرهنگی، رفتار، نگرش و عملکرد
مقدمه:
اعتیاد به دخانیات در طولانی مدت ، دلیل رفتاری اصلی مرگهای زودرس و ناتوانی هاست که منجر به تقریبآ 4 میلیون مرگ سالیانه در دنیا میشود (1). بر طبق آمار CDC در ایالات متحده تقریبآ 80% از سیگاریهای بزرگسال ، استعمال دخانیات را پیش از سن 18 سالگی شروع کرده اند و نزدیک به 3000 فرد جوان در محدودۀ سنی مشابه ، به کسانی تبدیل شده اند که بطور روزانه و منظم ، دخانیات استعمال میکنند(2). مداخله و پیشگیری در گروه سنی قبل از 20 سال از اهمیت خاصی برخوردار است ،چرا که سیگار کشیدن در این سن به علت تجمع مواد سیگار در طول زمان ضمن تاثیر بیماریزایی بیشتر زمینه ساز گرایش به سیگار را در میان سایر دوستان نیز فراهم آورده و از آنجا که اعتیاد به سیگار در این سنین زمینه ساز بیشتری برای اعتیاد به مواد مخدر است.و در ضمن در سالهای بعد با وجود افزایش آگاهیهای آنها از مضرات سیگار،احتمال ترک سیگار مشکل است(3). دکتر آذری پور عضو کمیته کشوری کنترل دخانیات ضمن هشدار نسبت به شیوع مصرف سیگار در میان دانشجویان دانشگاهها اشاره می کند که شیوع مصرف سیگار در میان دانشجویان از سال نخست دانشجویی تا سال آخر دانشگاه روندی صعودی پیدا می کند . برای جلوگیری از افزایش تعداد مصرف کنندگان سیگار و دیگر مواد دخانی ،سازمانها و مراکزی نظیر مراکز دانشگاهی که با جوانان و نوجوانان سرو کار دارند باید آموزشهای لازم در زمینه زیانها و خطرات ناشی از استعمال دخانیات را بدهند اما گام نخست انجام تحقیقات و گسترش پژوهشها در این زمینه در جهت تعیین وضعیت جوانان کشور است(4). طبق گزارش مرکز کنترل و شیوع بیماریها در ایالات متحده 80% بالغین سیگار کشیدن را قبل از سن 18 سالگی شروع کردند وسه هزار مرد جوان در این طبقه بندی سنی هر روز به طور منظم سیگار می کشند(5). همچنین تحقیقاتی که توسط کالج بین المللی بررسی رفتارهای مخاطره آمیز بهداشت آمریکا انجام شده نشان می دهد که نزدیک به 8/74% دانشجویان سراسر کشور سیگار می کشند و یا در فکر سیگار کشیدن هستند ، 3/31% یک عدد نخ سیگار در روز به مدت یک ماه را می کشند و بیش از 29% دست کم یک روز در ماه و 5/16% بیش از 20 روز از یک ماه را سیگار می کشند(6) . چین نیز از مصرف دخانیات در امان نبوده و به یک مصرف کننده مصرف سیگار برگ در جهان تبدیل شده است . از هر سه سیگاری یک سیگاری چینی است و در چین نزدیک به 300 میلیون سیگاری وجود دارد . پیش بینی میشود که در چین نزدیک به 200 میلیون نفر حدود نیمی از آنها توسط بیماریهای مرتبط با تنباکو کشته می شوند(7). طبق گزارش WHO 63% مردان و 4% زنان در چین در طول عمرشان سیگار می کشند به طور شایع 750000 مرگ در سال در چین در ارتباط با مصرف تنباکو اتفاق می افتد .(8) میزان استفاده از سیگار در طول عمر در بین دانشجویان چینی بین 4/34 تا 9/70 درصد بوده و میزان استفاده ماهانه 33% و روزانه 3% بوده است (9). تحقیقات دیگری که در سه استان ویتنام صورت گرفته مشخص شد که افراد سیگاری 6/3 برابربیشتر از تحصیل علم در آمد خود را صرف خرید سیگار می کنند 5/2 برابر بیشتر به جای خرید لباس هزینه آن را به خرید سیگار اختصاص می دهند (10). اخیراٌ دانشگاه اسلو نتیجه تحقیقات خود را درباره تعداد خارجیانی که در روز سیگار می کشند را اعلام نموده است ، طبق آماری که در ماه جولای 2005 منتشر شده به ترتیب مردان ترکیه با 3/57% در جایگاه نخست و مردان ایرانی با 4/5% در جایگاه دوم به عنوان دو گروه بزرگ خارجی اعلام شده است . در نتیجه این تحقیقات آمار زنان ایرانی که در روز سیگار می کشند 6/24% اعلام شده است با توجه به میزان ذکر شده زنان ایرانی نیز بعد از زنان ترکیه در مقام دوم زنان خارجی که در فروشگاه سیگار می کشند اعلام شده است(11). با توجه به هزینه درمان و اینکه بین آغاز استعمال دخانیات و بروز علایم بیماریها معمولا فاصله زمانی 10تا15سال وجود دارد.هزینه بهداشتی مصرف دخانیات 2تا3برابرمیزان مصرف آن تخمین زده می شود و بیشتر دخترها و پسرها اولین بار در سن زیر 18سالگی به خریدن سیگار اقدام کرده اند(12). در ایران نیز مطالعاتی به منظور بررسی آگاهی،نگرش و عملکرد دانشجویان نسبت به استعمال دخانیات و سیگار کشیدن انجام گرفته است که نتایج برخی از این مطالعات از قبیل زیر هستند:
یافته های یک مطالعه نشان دادکه میانگین سن دانشجویان 23 سال میباشد. اکثریتاین دانشجویان در سال اول در حال تحصیل بودند.نتیجه گیری ای که از این مطالعه گرفته شد این بود که 9/86% دانشجویان نگرش مناسب داشتند و به عوارض و مضرات آن معتقد بودند. ارتباط قوی بین مصرف سیگار و نگرش نسبت به سیگار کشیدن وجود داشت (13). نتایج یک مطالعه دیگر نشان داد که تفاوت معنی داری در زمینه متغیر مقطع تحصیلی، خرید سیگار برای والدین و باور به زیان بار بودن سیگار برای تندرستی وجود دارد (14). مطالعه دیگر که با هدف بررسی چگونگی رابطه اعتیاد و سومصرف والدین و فرزندان در بین دانشجویان پسر دانشکده پزشکی، دانشکده تربیت بدنی، دانشکده هنر پردیس و دانش آموزان سال آخر دبیرستان انجام گرفت، نشان داده شد که رابطه استعمال مواد در والدین و فرزندان از نظر آماری در هریک از چهار بررسی فوق معنی دار بوده است. در هر ۴ گروه مورد بررسی ارتباط معنی داری بین استعمال سیگار و مصرف سایر مواد در والدین و فرزندان بدست آمد(15). دریک مطالعه دیگر نشان داد که از میان عوامل موثر در گرایش به مصرف سیگار رابطه صمیمانه با افراد سیگاری، کسب لذت، طولانی شدن مدت تحصیل، ناامیدی به آینده شغلی و استفاده از آن به عنوان سرگرمی و تفریح مهم ترین علل بودند(16). در یک مطالعه مقطعی١٠۶۶ نفر از دانشجویان دانشگاه های تهران پرسشنامه ای را که براساس پرسشنامه های IUATLD و سازمان جهانی بهداشت طراحی شده بود تکمیل نمودند. نتایج نشان می دهد که اولا دانشجویان پسر به اندازه جامعه عمومی سیگار می کشند و دانشجویان دختر در مقایسه با آمار طرح سلامت نسبت به زنان جامعه عمومی بیشتر سیگار می کشند و ثانیا میزان استعمال دخانیات طی دوره تحصیل دانشگاه به نحو معنی داری افزایش می یابد که نشانگر نقصان ارایه اطلاعات در زمینه دخانیات به دانشجویان در این دوره می باشد(17). در بررسی که جهت یافتن مطالعات مشابه انجام شد، مشخص گردید که علیرغم وجود بعضی مطالعات در ایران وسایر کشورها برروی دانش ،نگرش ، و عملکرد آحاد جامعه نسبت به مصرف دخانیات، مطالعات cross-national یا cross-cultural و بخصوص آنها که بر دانشجویان متمرکز شده باشند تقریباً نایاب می‌باشند. بصورت صریحتر در جستجوی انجام شده تنها یک مطالعه با رویکرد یادشده یافته شد که آنهم در سال 2002 توسط آقایان Torabi و Li. در دانشگاه ایندیانای امریکا انجام شده بود. این مطالعه نشان میدهد، دانشجویان امریکایی آگاهی بالا و نگرش پایین‌ی نسبت به استعمال دخانیات داشته اند. همچنین احتمال استفادۀ دانشجویان آمریکایی از سیگار و دیگر محصولات تنباکو بیشتر بود ،اما در مقابل نسبت بیشتری از دانشجویان چینی استعمال دخانیات را در سنین پایینتر شروع کرده بودند که نشانگر وجود ارتباط معنی دار بین استعمال اولین سیگارت با کشور میباشد.(18). این دو مطالعه از یک پرسشنامه یکسانی جهت بررسی اهداف خود استفاده کرده بودند. لذا این پرسشنامه در این مطالعه مورد استفاده قرار گرفته است.
روش تحقیق:
ابزار تحقیق
در این مطالعه از یک پرسشنامه استفاده میگردد که ویرایش اصلی آن توسط آقای دکتر ترابی رئیس دپارتمان علوم بهداشت کاربردی دانشگاه ایندیانای امریکا در سال 2002 به زبان انگلیسی نگاشته شده است. این ویرایش انگلیسی تاکنون در مطالعاتی مقایسهای برای جمع‌آوری اطلاعات از دانشجویان چینی و امریکایی مورد استفاده قرار گرفته است. برای انجام این مطالعه و Valid کردن آن در ایران برای اولین بار، پرسشنامه به زبان فارسی ترجمه شده و برای اطمینان از قابل درک بودن و تناسب آن با محیط فرهنگی کشور ما، پس از کسب مشاوره از آقای دکتر ترابی بر اساس پیشنهادات ایشان تغییرات لازم(حذف، اضافه و تغییر کلمات) برای شفاف سازی سئوالات پرسشنامه صورت گرفته است.به منظور اطمینان از صحت این ترجمه ،پرسشنامه ی فارسی دوباره به زبان انگلیسی ترجمه شد و ترجمه های نامناسب از انگلیسی به فارسی تصحیح شد (back translation). پرسشنامه ترجمه شده، دارای 55 سوال است که 9 سوال در مورد موارد دموگرافیک، 11 سوال در مورد آگاهی، 18 سوال درمورد نگرش و 21 سوال در مورد عملکرد میباشد؛ و تعداد کل سئوالات پرسشنامه به 59 سئوال رسید. سوالات مربوط به آگاهی، چند گزینهای است که یکی از گزینه ها، جواب صحیح میباشد؛ این درحالیست که مقیاس به کار رفته در مورد سئوالات نگرش، دارای حالتهای پنجگانه روی یک مقیاس از نوع لیکرت میباشد. سئوالات عملکرد شامل 5 سئوال در مورد استعمال سیگار، سیگار برگ، تنباکوی جویدنی، پیپ و قلیان می باشد که گزینه ها حالت های پنج گانه و افزایشی دارند و برای هر یک از این دخانیات مدت مصرف، در طول سال گذشته و ماه گذشته آورده شده است. همچنین اقدام به ترک دخانیات نیز در سئوالات عملکرد مطرح شده است. پرسشنامه، مورد ملاحظه اساتید دانشکده بهداشت دانشگاه تهران قرار گرفته وبا توجه به بررسی های که برای صحت این پرسشنامه و سازگاری آن در شرایط محیطی ایران صورت گرفته بود. با اجرای Pilot جهت تعیین Reliability بودن پرسشنامه و محاسبه آلفای کرونباخ برای هر کدام از domain ها (دانش، نگرش و عملکرد) نشان داده شد که آلفای کرونباخ برای دانش88/0، برای نگرش 83/0 و برای عملکرد 71/0به دست آمده است.
افراد مورد مطالعه
شرایط ورود در مطالعه یا (Inclusion Criteria) استفاده از دانشجویان سالهای اول تا چهارم در دانشگاه علوم پزشکی تهران در دانشکدههای بهداشت (واحد ابوریحان)، پزشکی، داروسازی، دندانپزشکی و پیراپزشکی بوده، و شرایط خروج از مطالعه (Exclusion Criteria) حضور در دانشکدههای پرستاری و مامایی به جهت حضور بسیار بیشتر دانشجویان دختر نسبت به پسران در آنها میباشد. علت اصلی بر تمرکز بر دانشجویان با تلفیق فوق الذکر تلاش برای مشابه سازی گروه دانشجویان مورد مطالعه در این تحقیق با گروه دانشجویان بررسی شده در سایر کشورها بوده است.استفاده از دانشجویان دانشکدههای مذکور طی هماهنگی‌های لازم با ریاست آن دانشکده‌ها انجام گردیده، و درروزهایی که امکان دسترسی به تعداد کثیری از دانشجویان وجود داشت با هماهنگی آموزش و اساتید کلاسها پرسشنامه‌ها بصورت خوشه‌ای پخش و پس از تکمیل بلافاصله جمع آوری شدند. طی 3 ماه، پرسشنامه‌ها توسط پرسشگرانی که آموزشهای لازم را جهت ارائه نکات لازم به دانشجویان دریافت نموده بودند، در اختیار دانشجویان قرار گرفت. به جهت محدودیتهای شدید بودجه‌ای و زمانی در این بررسی، و همینطور به جهت هماهنگ سازی با مدل نمونه گیری در مطالعه مشابه در کشور آمریکاو چین (18) اصرار بر تصادفی بودن (Randomness) وجود نداشت، و نمونه‌گیری بیشتر بر اساس سهولت قابلیت دسترسی به دانشجویان (Convenience Sampling) بوده است. بعبارت دیگر، این بررسی به مدل نمونه گیری مورد اشاره انجام شد با پیش‌فرض آنکه دانشجویانی که شرائط ورود (Inclusion Criteria) را از جهت بودن در سالهای تحصیلی اول تا چهارم را احراز می‌نمایند، در رابطه با دانش، نگرش و عملکردشان در مورد سیگار مشابه هستند (و این مشابهت فارغ است از این که در کدامیک از دانشکدههای مذکور درس می‌خوانند). در نهایت از 1200 پرسشنامه ای که بین دانشجویان پخش شده بودند 958 پرسشنامه شرایط تجزیه و تحلیل را داشتند. جهت جلب همکاری دانشجویان در امر تکمیل پرسشنامه‌ها، توضیحات و اهداف طرح به اساتید آنها منتقل می‌شد و با تذکرات اساتید کلاسها، به مدت متوسط 15 دقیقه دانشجویان پرسشنامه‌ها را تکمیل و تحویل می‌دادند
Assessment of tobacco use khowledge, attitude and practice of “Tehran University of Medical Science” students
Abstract
Background: Prolonged smoking is a leading behavioral cause of premature mortality and disability, resulting in approximately four million deaths annually worldwide. Base on studied in past, age’s mean for start of cigarette consumption is 20 years old.that is requirement for socity sensitivity for about it.The purpose of this study was to assess the knowledge, attitudes and practice regarding tobacco use of college students in Iran.
Method: A modified existing questionnaire originally developed for use in the US was adopted. A Farsi version of the final questionnaire was approved by a bilingual panel of scholars. Iranian participants were students at a large University in Tehran metropolitan. A total of 958 usable surveys were collected. Both descriptive and inferential statistical tests were employed in data analysis.
Result: Compared to male participants, Iranian female students scored higher in both knowledge and negative attitude scale of the questionnaire regarding tobacco use. Male respondents also were more likely to smoke cigarettes and use other tobacco products and in heavier quantities. Female students, on the other hand, had a higher rate of starting smoking at age 20 years or older, while their counterparts in the opposite sex did so long before that age.
Discution: The findings should provide exploratory information about aspects of tobacco use among students (as an important and reference class of the Iranian society), and based on the results, recommendations are made to national health policy makers and health educators for reducing tobacco related risks through improving related knowledge, attitude and practice. The other recommendation is to avoid one limit in this study, and broaden the scope of this survey to other Iranian colleges using more representative and large samples of university students.
Key words: college students; tobacco use, attitude, knowledge and practice (KAP)
پایان نامه مربوط به این پروپوزال در سایت وجود ندارد.