پایان نامه بررسی رابطه بین عزت نفس و پرخاشگری دربین دانشجویان دختر و پسردانشگاه آزاد واحد اردبیل

پایان نامه جهت دریافت مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی  

مقدمه

عزت نفس از جمله مفاهیمی است که در چند دهه اخیر مورد توجه بسیاری از روانشاسان و پژوهشگران قرار گرفته است اما از نظر قدمت تاریخی این موضوع در مباحثی که در علما و فلاسفه در تربیت گذشته داشته اند به چشم می خورد در مطالعاتی که توسط استنگ [1](1972) انجام داشته ارتباط متقابل بین عزت نفس و تصور خود از توانایی خود مورد نایید قرار گرفته است . بدین معنی اگر میدان عزت نفس کاهش یابد احساس ضعف و توانایی در خود به وجود می آید و بر عکس تا افزایش میزان عزت نفس احساس توانمندی و ارزشمندی فرد احیا می شود و تغییراتی مثبت چون افزایش پیشرفت تحصیلی ، افزایش تلاش برای کسب موفقیت داشتن اعتماد به نفس ،لاند[2] همت بودن تمایل به داشتن سلامت بیشتر .

عزت نفس عبارت است از ارزشی که اطلاعات درون خود پنداره برای فرد است و از اعتقادات فرد در مورد تمتم صفات و ویژگی ها که در او هست ناشی می شود . به طور کلی ارزیابی هایی که فرد از خود می کند عزت نفس او را شکل می دهد . ارزشیابی های مثبت و منفی اثراتی روی  عزت نفس دارند . پرخاشگری نوعی مکانیزم روانی است که در آن فرد به طور ناخود آگاه فشارهای ناشی از محرومیت و ناکامی های خود را  به صورت واکنش های ، حمله ، تجاوز، رفتارهای کینه توزانه نشان  می دهد.با توجه به انچه ذکر گردیدهدف پژوهش این است که آیا بین عزت نفس و پرخاشگری رابطه وجود دارد؟

بیان مسئله

عزت نفس از جمله مفاهیمی است که توجه دانش پژوهان بسیاری را به خود جلب می کند مزلو [3]در این باره می گوید : همه افراد جامعه ی ما به یک ارزشیابی ثابت و استعداد و معمولا عالی از خود نشان (عزت نفس) نیاز دارند ارضای عزت نفس به احساساتی از قبیل اعتماد به نفس ارزش قدرت ،لیاقت ، کفایت و مفید بودن مثمرثمر بودن  در جهان صنعتی خواهد شد  اما بی اعتنایی به نیازها موجب پیدایش احساساتی از قبیل خود کم بینی ضعف و درماندگی می شود این احساسات به نوبه ی خود به وجود اورنده ی دلسردی و یابی اساسی خواهد شد و یا به پدید آمدن گرایش های روان نژندی خواهد انجامید .

گروهی از صاحب نظران علوم رفتاری نظیر مزدید و لونز[4] معتقددند که پرخاشگری یک رفتاری است که ریشه در ذات و فطرت انسان دارد این دو معتقد ند که پرخاشگری یک نیروی نهفته در انسان دارای حالت هیدرولیکی است که به تدریج در شخص متراکم و فشرده می شود و سرانجام نیاز به تخلیه پیدا می کند .

به اعتقاد لورنز اگر چنین انرژی به شکل مطلوب و صحیح مثلا در طرق ورزش ها و بازی ها تخلیه شود جنبه سازندگی خواهد داشت در غیر این صورت به گونه ای تخلیه می شود که مخرب خواهد بود و ممکن است اعمالی از قبیل قتل ، ضرب و شتم تخریب و نظایر آن در بر داشته باشد .

واز نظر فروید پرخاشگری در انسان معرف غریزه مرگ است که در مقابل غریزه زندگی فعالیت می کند . یعنی همچنان که غریزه مرگ به صورت پرخاشگری می کوشد به نابود کردن و تخریب کردن بپردازن و این غریزه چنان چه بتواند دیگران را نابود کند و اگر نتواند دیگران را هدف پرخاشگری خود قرار دهد به جاف خود متوجه می شود وبه صورت خود کشی و خود آزاری جلوه گر می شود  . بنابراین از نظر فروید پرخاشگری حالتی مخرب و منفی دارد .ونیز گاهی رفتارهای پرخاشگرانه ناشی از یک احساس نا امنی برای فردی است که در آن قرار گرفته است ،یک کودک با ابزار دفاعی که یک حرکت پرخاشگرانه است از خود دفاع می کند تا وضعیت نا امن را از میان ببرد .فلذ اسوال اصلی پژوهش به این می پردازدکه آیا بین عزت نفس و پرخاشگری رابطه وجود دارد ؟

ضرورت و اهمیت تحقیق

ارزش وجود عزت نفس به عنوان بعدی از ابعاد شخصیت انسان و ارتباط آن با موفقیت و شکست ها ونا کامی ها فرد قابل ملاحضه و و تبیین می باشد . عزت نفس را می توان شاخص استفاده از توانایی ها داشت که نیروی انگیزش لازم را برای انجام فعالیت ها فراهم آورد و عزت نفس نتیجه خود ارزشیابی که فرد با توجه به ارزشهای شخصی انجام می دهد این ارزشیابی احتمالا در شیوه های مختلف زندگی اثر می گذارد وقتی فرد ارزش و اهمیت خود را در یابد و ابراز دارد در حقیقت استعداد ش را ظاهر ساخته است .

همه خواهان این هستیم که مورد اعتماد و پذیرش دیگران قرار بگیریم و در نظر سایرین از قدرت و مزیت ویژهای بر خور دار باشیم این کسب اعتماد و مورد پزیرش و تایید قرار گرفتن چندی است که در امیال و ارزوها ی همه ی انسان ها ست  هیچ انسانی از آن بیزاری نمی جوید بلکه در در مقام این است که در مورد مقبولیت و معبودیت دیگران قرار گیرد جامعه دانشجویی هم تابع قاعده و قانون است .تحقیق مورد نشر از نظر کاربردی حائز اهمیت است و روشن خواهد کرد که در رابطه بین عزت نفس و پرخاشگری دانشجویان چه تاثیری خواهد داشت .

هدف جزئی

تعیین رابطه بین عزت نفس و پرخاشگری در بین دانشجویان

اهداف جزئی

بررسی تاثیر عزت نفس بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان

بررسی تاثیر پرخاشگری بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان

فرضیه های تحقیق

بین عزت نفس و پرخاشگری دانشجویان رابطه وجود دارد .

بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانشجویان رابطه وجود دارد.

بین پرخاشگری و پیشرفت تحصیلی دانشجویان رابطه وجود دارد.

تعاریف نظری

عزت نفس

کوپر اسمیت (1967معتقد است عزت نفس عبارت است از یک قضاوت شخصی در مورد با ارزش بودن قبولی یا عدم قبولی که فرد در نگرشش متظاهر می شود  در حقیقت ممکن است شخص خود را همانطور که مردم می بیند، نبیند .

پرخاشگری

پرخاشگری واکنشی است عاطفی که هدف آن رفع موانع و حذف عامل تهدید است .

تعریف عملیاتی

عزت نفس

 منظور از عزت نفس در بین دانشجویان نمره ای است که افراد در پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت بدست می آورند .

پرخاشگری

منظور از پرخاشگری در بین افراد مورد مطالعه نمره ای است که فرد در آزمون پرخاشگری اهواز بدست  می آورد .

عزت نفس

عزت نفس چیست؟

عزت نفس عبارت است از ارزشی که ما برای خود قائل می‏شویم. همچنان که فرد از خود درکی پیدا می‏کند و هویت خود درمی‏یابد تدریجاً برای خصوصیات خود ارزشی منفی یا مثبت قائل می‏شود، مجموع این ارزیابی‏ها که فرد از خود می‏کند عزت نفس را تشکیل می‏دهد. به عبارت دیگر عزت نفس هر فرد براساس ترکیبی از اطلاعات عینی در مورد خودش و ارزش‏های ذهنی که برای آن اطلاعات قائل است بنا نهاده می‏شود. بنابراین عزت نفس عبارت است از ارزشی که اطلاعات درونی خودپنداره برای فرد دارد و از جمله اعتقادات فرد در مورد تمام صفات و ویژگی‏هایی که در اوست ناشی می‏شود.

عزت نفس و خودانگاره اغلب باهم اشتباه می‏شود. این دو، معنای کاملاً متفاوت دارند. مفهوم خود مجموعه‏ای است از عقاید فرد درباره خود که بیشتر برمبنای توصیف است تا قضاوت و ممکن برخی از بخش‏های مفهوم خود، خوب یا بد تلقی شود ولی برخی بخش‏ها نه خوب تلقی می‏شود نه بد، از طرف دیگر عزت نفس به ارزیابی‏های شخص از خصوصیاتش اطلاق می‏شود.

خودانگاره که مفهوم عزت نفس را می‏سازد تحت تأثیر محیط بیرونی شکل می‏گیرد. در سال‏های اول زندگی ما به شدت تحت تأثیر برداشت دیگران از خودمان قرار می‏گیریم. این امر نگرش مارا نسبت به خودمان تحت تأثیر قرار می‏دهد. می‏توان نحوه شکل گیری عزت نفس را از طریق تفکر در مورد خود ادراک شده و خود ایده‏آل مورد بررسی قرار داد و خود ادراک شده همان خودپنداره است یعنی یک دیدگاه عینی درباره مهارت‏ها صفات و ویژگی‏هایی که در یک فرد وجود دارد و یا فرد فاقد آن است. خود ایده‏آل عبارت از تصوری است که هر فرد دوست دارد از خود داشته باشد که لزوماً پنداری پوچ نیست و یک تمایل صادقانه برای داشتن نگرش‏ها و اسنادهای خاص است، زمانی که خود ادراک شده و خود ایده‏آل باهم هم‏تراز باشند فرد از عزت نفس بالایی برخوردار خواهد بود در غیراینصورت مسائل مربوط به عزت نفس بروز پیدا می‏کند.

عزت نفس فردی و عزت نفس جمعی

مطابق نظریه هویت اجتماعی خودپنداره دو جنبه متفاوت دارد: یکی هویت فردی است که مشتمل بر باورهای فرد در مورد مهارت‏ها و توانایی‏هایش می‏باشد و دیگری هویت اجتماعی است که عبارت است از جنبه‏ای خودپنداره افراد که از آگاهی آنان از عضویت در یک یا چند گروه اجتماعی، توأم با ارزش و اهمیت عاطفی که به هر عضو تعلق می‏گیرد ناشی می‏شود. در حالی که هویت فردی به ویژگی‏های شخصی فرد نسبت داده می‏شود. هویت جمعی یا اجتماعی به ویژگی‏های گروه‏هایی نسبت داده می‏شود که فرد در آنها عضویت دارد این ویژگی‏ها ممکن است شبیه به همان ویژگی‏های فردی باشد و یا هیچگونه شباهتی به یکدیگر ندارند مطالعات نشان داده افرادی که عزت نفس شان بالاست انواع خطاها یا تحریفات تقوی کننده خویشتن یا خودافزایی را به ویژه زمانی که یک تهدید یا خیالی نسبت به خودپنداره فرد خود مواجه باشید از خود نشان می‏دهند در حالیکه افراد با عزت نفس جمعی پایین ممکن است چنین سوگیری یا تعریفات را برای افزایش عزت نفس گروه خودی نشان ندهد.

 ابعاد عزت نفس

   علاوه برتقسیم "خود" به خود فاعلی و خود مفعولی، که در بخشهای قبلی به آن پرداخته شد، جیمز(1890) سه عنصر اساسی را در مورد "خود " مطرح می کند، که شامل جنبه مادی، جنبه اجتماعی و جنبه روانی می باشند. از نظر جیمز عنصر مادی شامل بدن، خانواده و خانه است. جنبه اجتماعی به سطح و موقعیت اجتماعی فرد در نگاه دیگران اشاره دارد و عنصر روانی به حالات هشیاری، شناختی و تمایلات فرد بر می­گردد. بر این اساس به 5 زمینه و جنبه از عزت نفس اشاره می شود. بیابانگرد(1372) این زمینه را شامل ا- زمینه اجتماعی2- زمینه تحصیلی3-زمینه خانوادگی    4- تصور جسمانی و 5 – عزت نفس کلی می داند.

1-زمینه اجتماعی. زمینه اجتماعی شامل عقاید فرد، در باره خودش به عنوان یک دوست برای دیگران است و اینکه فرد موقعیت خودرا در بین دوستان و هم سالانش چگونه ارزیابی می کند.

2-زمینه تحصیلی. ارزشی است که فرد برای پیشرفت و توانایی تحصیل قائل است. معیارهایی که مبنای قضاوت فرد قرار می گیرند، توسط معلمان، دوستان و خانواده تشکیل می شوند.

3-زمینه خانوادگی. به ارزیابی شخص از خود به عنوان عضوی از اعضای خانواده بر می گردد. شخصی که احساس می کند عضو با ارزشی از خانواده است، عزت نفس بالایی در زمینه خانوادگی دارد.

4-تصور جسمانی. به تصور فرد از وضعیت جسمانی، ویژگیهای ظاهری و تواناییهای بدنی اشاره دارد.

5-عزت نفس کلی. ارزیابی فرد از "خود"در زمینه های مختلف است. عزت نفس کلی از اعتقادات فرد یا چیزهایی که متعلق به اواست ناشی می شود.

به چه دلیل عزت نفس اهمیت دارد؟

پی بردن به شخصیت قابلیت‏ها و توانایی‏ها یا خودپنداری از مهمترین مسائل بهداشت روانی است. تصور مثبت و متعادل از خود داشتن نشانه سلامت روانی و تصور منفی خود به معنای روان ناسالم قلمداد می‏شود. همه افراد در جامعه به یک ارزشیابی ثابت و استوار و معمولاً عالی از خودشان به احترام به خود یا عزت نفس یا به احترام به دیگران تمایل دارند.

روان شناسان و جامعه شناسان بر اهمیت عزت نفس مثبت تأکید داشتند. چند سال بعد نئوفرویدی‏ها چون سالیوان و هورنی خودپنداره را در نظریه‏های شخصیتشان وارد کردند. سال‏ها بعد نظریه‏ها را با کارهای تجربی درهم آمیختند و نتیجه گرفتند که عزت نفس با شادکامی رابطه‏ای متقابل دارد. ارضای نیاز به عزت نفس به احساساتی از قبیل اعتماد به نفس، ارزش، قدرت، لیاقت و مفید و مثمر ثمر بودن در جهان منتهی خواهد شد. اما بی‏اعتنایی به این نیازها موجب احساساتی از قبیل حقارت، ضعف و درماندگی می‏شود و به نوبه خود به وجود آورنده دلسردی و یأس اساسی خواهد شد و یا اینکه گرایش‏های روان نژندانه را بوجود می‏آورد. همچنین راهنمای تشخیصی و آماری بیماری‏های روانی D. S. M. 111R از عزت نفس به عنوان عامل مهمی در پیشگیری از بروز اختلالات مرضی چون اختلال توجه و اجتنابی که شکل شدید از اضطراب اجتماعی است نام می‏برد. فردی که عزت نفس دارد خود را جدی می‏گیرد و به ارزش خود آگاه است و می‏داند که در زندگی لیاقت بهترین‏ها را دارد و به آرزوهای خود واقف است و برای برطرف کردن نیازهایش تلاش می‏کند.

شکل­گیری خود پنداره

   نقطه شروع شکل­گیری خود پنداره با آگاهی فرد از این موضوع که موجودی جدا از بقیه اشیاء و موجودات محیط است، شروع می شود (هارت[5]، 1988). برخی تحقیقات نشان می دهند که کودکان از سال دوم زندگی با نگاه کردن در آینه خود را باز شناسی می کنند، و همین نشانه رشد خود آگاهی در آنان است(لویس و بروکس- گان[6]، 1979، ترجمه یاسایی، 1368) در این تحقیقات بر روی صورت کودک علامتی زده و از کودک خواسته اند که در آینه نگاه کند، اغلب کودکان در سن 18 تا 20 ماهگی با نگاه کردن به آینه و دیدن علامت به آن دست می زنند و واکنش نشان می دهند. در حالی که کودکان 15 ماهه چنین کاری انجام نمی دهند. پس می توان نتیجه گرفت که ابتدا خود جسمانی در کودک شکل می گیرد و کودکان کمتر از 7سال از طریق خصوصیات عینی و قابل مشاهده مانند قد، مو، رنگ پوست و علایق خویش، خودشان را توصیف می کنند. اما با رشد شناختی کودک، خود پنداره نیز در وی متحول می شود، به طوری که در اواسط کودکی توصیف خود شکل انتزاعی به خود می گیرد و از حالت جسمانی به صورت روانشناختی در می آید. در این مرحله علاوه بر آنکه کودک بین ذهن و بدن و بین آنچه در درونش می گذرد و دنیای بیرون تفاوت قائل می شود، بلکه بین خودش و دیگران نیز تمیز قائل می شود. می توان گفت که خود پنداره در این مرحله به طور واقعی شکل می گیرد(براتون1، 1978؛ سلمن2،1980؛ دیمون وهارت3، 1982؛ هارتر4،1983؛ ترجمه یاسایی ،1386 ). از سوی دیگر، همان طور که قبلاً اشاره شد جیمز،1890)"خود" را شامل دو بخش می داند. 1- خود فاعلی        2- خود مفعولی

1-خود فاعلی: خود فاعلی، خود داننده و سازمان دهنده و تفسیر کننده تجارب است. این جنبه از خود دائماً تجارب حاصل از ارتباط با مردم، اشیاء و وقایع را به نحوی کاملاً ذهنی سازمان داده و تفسیر می کند. درک «من» هر فرد به ابعاد چند گانه پایندگی، تمایز، خواست وتعمق در خود او وابسته است.

پایندگی: پایندگی به این اشاره دارد که فرد احساس می کند در طول زمان همان فرد باقی می ماند. در ابتدا این احساس مربوط به جنبه های جسمانی است. هر چه فرد رشد می کند و به مرحله نوجوانی می رسد، درکش از پایندگی بیشتر بر خصوصیات روانی متمرکز می شود.

تمایز: به احساس فردیت اشاره دارد. در ابتدای کودکی این فردیت جنبه مادی و جسمانی دارد ولی هر چه کودک بزرگتر می شود و به مرحله نوجوانی نزدیک می شود. خصوصیات روانی اهمیت بیشتری پیدا می کنند و افراد احساس می کنند دیدگاهی متمایز از دیگران دارند. هر چند دیگران می توانند از آن آگاه باشند ولی هرگز نمی توانند آنان را مستقیماً تجربه کنند.

خواست: به این احساس فرد اشاره دارد که عنصری فعال و صاحب اراده است. کودکان پیش دبستانی در باره اراده به صورت مادی فکر می کنند. اما هر چه کودکان بزرگتر می شوند، درک آنها از اعمالشان در قالب تصمیمات فعالی که توسط ذهن آگاه اتخاذ شده است، بیشتر می شود (بولوک و لوتکنهاوس[7]، 1988)

   تعمق در خود:  توانایی فرد برای در نظر گرفتن پایندگی، تمایز و خواست خویش است. در آغاز حیات تعمق در خود در آگاهی از خصوصیات مادی و فعالیتهای معمولی خلاصه می شود، ولی با گذشت زمان، شامل تواناییهای رفتاری می گردد و در پایان جوانی تشخیص فرایندهای خودآگاه و ناخود آگاه را نیز در بر می گیرد.

2-خود مفعولی. مجموعه چیزهایی است که فرد از آن خود می داند. هارت(1988) چهار جنبه تشکیل دهنده خود مفعولی را شامل خود مادی، خود فعالی، خود اجتماعی و خود روانی می داند. خود مادی شامل مشخصات بدنی فرد و متعلقات مادی اوست. خود فعال شامل رفتارها و تواناییهای فرد است، در حالی که خود اجتماعی عضویت گروهی، مشخصات اجتماعی و روابط اجتماعی فرد را شامل می شود. خود روانی در برگیرنده عقاید، احساسات و رفتارهای روانی، مثل درستکاری و عفت و افکارفرد است. هر چند در همه دوره های رشد این ابعاد وجود دارند، اما در هر مرحله از رشد برخی از آنها بر برخی دیگر برتری دارند. مثلاً در مرحله پیش دبستانی خود مادی تسلط بیشتری بر افکار کودک دارد. در دوره دبستانی خود فعال از اهمیت بیشتری بر خوردار است، در دوره راهنمایی خود اجتماعی وضوح بیشتری پیدا می کند و در رفتار نوجوانان منعکس می شود و در نهایت دانش آموزان دوره دبیرستان معمولا بر خود روانی تأکید دارند. در این مرحله خود پنداره جوان بر محور فلسفه، عقایدو افکار شخصی خودش استوار است(گلاورو برونیگ،[8] 1990، ترجمه خرازی، 1375 ).

منابع عمده شکل گیری عزت نفس

دلیل عمده ایجاد خودپنداره و عزت نفس در رابطه فرد با جامعه‏اش به خصوص در دوران پراهمیت کودکی و نوجوانی می‏توان جستجو کرد این رابطه به چند نوع وجود دارد:

1- واکنش دیگران: مهمترین منبع بوجود آمدن خودپنداره و عزت نفس رفتار و واکنش دیگران است نسبت به فرد بخصوص کودک، این نظر را آینه خودنما[9] می‏نامند.

نظریه مذکور معتقد است که برای دیدن خود به واکنش‏های دیگران توجه کرد و تصویر خود را در مورد واکنش‏های آنها می‏بینیم.

والدین مهمترین منابع شکل گیری خودپنداره و احساس ارزش به خود در کودکان و نوجوانان است.

از عوامل دیگر در چگونگی پیدایش خود پنداره و عزت نفس:

1- وضع عمومی بدن.

2- نام و نام خانوادگی و لقب.

3- وضع و موقعیت اجتماعی- اقتصادی فرد و خانواده.

4- محیط مدرسه.

5- موفقیت و شکست تحصیلی.

6- پذیرش اجتماعی.

7- جنسیت.

8- هوش یا وضع ذهنی و هوشی.

تفاوت عزت نفس با خویشتن پذیری

عزت نفس به عنوان احترام و علاقه به خود است که اساس واقع گرایانه دارد در حالی که خویشتن پذیری به معنی قبول کردن خود است خویشتن پذیری و عزت نفس از نظر تجربی پایه اساسی و لازم محسوب می‏شود محققان در تلاشند تا بین عزت نفس و خویشتن پذیری تمایز معنایی و مفهومی قائل شوند اما این را از لحاظ تجربی رابط زیادی با هم دارند (رابینسون[10]).

عزت نفس از دیدگاه اسلام

در اسلام و متون اسلامی واژه عزت نفس با بیان گوناگونی آمده است ولی در حقیقت مفهوم واحدی را بیان می‏کند واژه‏هایی مانند کرامت نفس، احترام نفس، حرمت نفس، نفاست نفس و شرافت نفس به تکرار در روایات و احادیث دیده می‏شود (اسلامی نسب، 1373).

انسان در مکتب اسلام از کرامت و عزت ذاتی برخورار است همچنین قرآن کریم ارزش‏های متعالی را برای انسان مطرح می‏کند که همه دال بر برتری کرامت نفس انسان نسبت به بقیه موجودات می‏باشد اسلام انسان را خلیفه خدا بر روی زمین می‏داند (بقره، آیه 30) قرآن کریم از نفس به عنوان بزرگترین سرمایه آدمی یاد می‏کند و نفس را آن قدر ارزشمند می‏داند که اگر معامله‏ای صورت گیر جز با پروردگار عالم این معامله نسبت به عبارت عزت نفس آن قدر پربهاست که نمی‏تواند مورد معامله قرار گیرد مگر در برابر خالق جهان همچنین اسلام معتقد است که انسان آگاه خویشتن واقعی خود را در کسر احساس می‏کند که کرامت و شرافت را د رخود درک کند و خود را برتر از پستی‏ها و دئانت‏ها و اسارت‏ها و شهوت‏رانی‏ها بشمارد (اسرا، آیه 7).

روش‏های نیل به عزت نفس

معرفت نفس و خودشناسی.

تقوی.

ادب.

علم.

حسن خلق.

صداقت و راستگویی.

وفای به عهد.

کار.

انجام امور شخصی توسط خود.

عدم تحقیر خود.

حضرت رسول (ص) می‏فرماید: «حاجت‏هایتان را بخواهید و عزت نفس را از دست ندهید».

دیدگاه‏های روان شناختی در مورد عزت نفس

1)  دیدگاه راجرز

راجرز از بانفوذترین و کارآمدترین روان شناسان است که روش او پدیدارشناسی و دیدگاهش انسان گرایی می‏باشد. پدیدارشناسان برخلاف روان کاروان که بر انگیزه‏های ناخودآگاه تکیه می‏کنند بردیدگاه ذهنی فرد و درباره آنچه اکنون در حال وقوع است تأکید می‏ورزند در پدیدارشناختی اعتقاد بر این است که اگرچه دنیای واقعی ممکن است موجود باشد ولی موجودیت آن را نمی‏توان شناخت و یا تجربه کرد بلکه می‏توان براساس ادراکاتش از اشیاء و براساس تصوری که از ان دارد رفتار خواهد کرد (شفیع‏آبادی).

راجرز نظریه‏اش را در این زمینه شخصیت و رفتار براساس خود پدیده‏ای بر فرض‏های زیر مبتنی است:

الف) هر فرد موجودی است بی‏همتا و تنها کسی می‏تواند بفهمد تجارب او چگونه ادراک شده و برایش چه معنایی دارد، کسی است که مطابق معنا و ادراک رفتار خواهد کرد.