پایان نامه کارشناسی ارشد رشته زمین شناسی
شاخه چینه شناسی و فسیل شناسی
چکیده
جزیره کیش از جزایر جنوب کشور ایران محسوب میشود از لحاظ شکل هندسی این جزیره تقریباً بیضی شکل بوده د و بخشی اززون زاگرس چین خورده است. مهمترین بخشهای رسوبی این جزیره شامل رسوبات ماسه های ساحلی، ماسه های ساحلی متراکم شده، رسی - ماسهای سخت شده، رسی قرمز رنگ و رسوبات رسی ماسه دار میباشند.
از لحاظ آب و هوایی جزیره کیش دارای آب و هوای گرم و مرطوب است. سواحل شمال‌غربی، غرب و جنوبی جزیره صخره‌ای و به خاطر وزش بادهای دریایی مواج میباشند.
در تحقیق حاضر مطالعات میکروفونیستیک و رسوب شناختی سواحل جنوبی جزیره کیش در 6 ایستگاه مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است.
در مطالعات و بررسیهای مربوط به روزن‌داران موجود در سطح جزیره 8 جنس و 11 گونه شناسایی شدند روزن‌داران موجود در عمق 6 جنس و ٥ گونه شناسایی شدند. بیشترین فراوانی مربوطه به روزن‌داران با پوسته آهک هیالین میباشد.
اصلی‌ترین مجموعه‌شناسایی شده در این نواحی مورد مطالعه:
Ammonia beccarii linne Association
است که گونههای همراه این مجموعه عبارتند از:
Amphistegina lobifera , Elphidium craticulatum , Quinqueloculina lamarkina , Triloculina trigonata , Peneropelis pertusus
از نظر رسوب شناختی ایستگاه‌هایی که حاوی روزن‌داران زیادی بودند غالباً از مواد آلی غنی هستند.
مهمترین عامل فیزیکوشیمیایی مؤثر بر توسعه روزن‌داران میزان اکسیژن محلول در آب است که فراوانی و تنوع آنها را کنترل میکند.
با بررسیهای انجام شده میتوان چنین گفت که جامعه میکروفونای جزیره کیش،بیشتر در بسترهای دانه ریز (سیلتی گلی) و جامعه ماکروفونا در رسوبات دانه‌درشت متمرکزند. از آنجایی که مرجان های جزیره کیش تأثیر بسزایی برروی عوامل بوم‌شناختی، رسوب‌شناختی، کانی شناسی دارد پس باید در مورد مرجان‌های جزیره کیش نیز اشاره‌ای داشته باشیم اما اساس مطالعات پایان نامه بر مبنای شناخت میکروفونای منطقه نظیر روزن‌داران میباشد.
مقدمه
خلیج فارس دریای حاشیهای و نیمه بسته وهلالی شکل است با عمق متوسط (حدود 35 متر) که این عمق به تدریج به سمت تنگه هرمز افزایش چشمگیری مییابد. بطوری که متوسط عمق آن در مناطق شمالی و جنوبی کمتر از 15 مترو درناحیه تنگه هرمز حدود 100 متر است. از طرف مشرق با دریای عمان و اقیانوس هند مرتبط است آب و هوای آن خشک و نیمه استوایی ودمای آن در فصل زمستان دارای آب وهوای معتدل و در فصل تابستان بسیارگرم و شرجی است.
این خلیج نیلگون به دلیل وجود ذخایر گسترده انرژی درخود ازاهمیت جهانی برخورداراست و در عرصهی مناسبات بینالمللی چشم تمام جهانیان را به خود خیره کرده است.
ایران پهناورترین کشور حاشیه خلیج فارس محسوب میشود و شناخت جزایر ایرانی آن با توجه به اهمیت این منطقه حائز اهمیت است.
منطقه خلیج فارس دارای حدود ١٣٠ جزیره است که از جمله آنها میتوان به جزایر قشم، کیش، هرمز، ابوموسی، خارک، تنب کوچک، تنب بزرگ، سیری، لاوان، فارور ، هندورابی و...نام برد. (صهبا، 1386)
جزیره کیش به منظور مطالعات زمین شناسی دراین رساله مورد توجه قرار گرفته تا روزن‌داران این منطقه شناسایی و معرفی گردد بررسی و مطالعه روزن داران دراین جزیره نقش مهمی را در تعیین میزان آلودگی، تفسیر محیط رسوبی و پالئواکولوژی جزیره ایفا میکند.
فصل اول
کلیات
١١ کلیات زمین شناختی خلیج فارس
١١١ تاریخچه پیدایش خلیج فارس
٢١١ ریخت شناسی خلیج فارس
١٢ کلیات وخصوصیات جغرافیایی
١٢١ پیشینه تاریخی جزیره کیش
١٢٢ موقعیت جغرافیایی و توپوگرافی جزیره کیش
١٢٣ خصوصیات زمین شناسی جزیره کیش
١٢٤ خاک جزیره کیش
١٢٥ اقلیم و آب وهوای جزیره کیش
١٢٦ پوشش گیاهی جزیره کیش
١٢٧ هیدرولوژی جزیره کیش
١٢٨ حیات جانوری در جزیره کیش
١٢٩ نگرشی بر نقشه زمین شناسی جزیره کیش
١٢١٠ تکنونیک و لرزه خیزی جزیره کیش
١٢١١ کشاورزی و دامداری جزیره کیش
١٢١٢ امکانات زمین گردشگری در جزیره کیش
١٢١٣ ویژگیهای انسانی جزیره کیش
١٢١٤ جایگاه ژئوپولتیک ، استراتژیک و نظامی در جزیره کیش
١٢١٥ جزیره کیش در سفرنامهها و آثارمورخان
١٢١٦ آبسنگهای مرجانی جزیره کیش
فصل اول: کلیات
١١ کلیات زمین شناختی خلیج فارس
١١١ تاریخچه پیدایش خلیج فارس
٢١١ ریخت شناسی خلیج فارس
١١١ تاریخچه پیدایش خلیج فارس
در حدود ١٤٠ میلیون سال قبل در آغاز دوران دوم زمین شناسی، شکاف بین اروپا و آمریکا وسیعتر شده و شکاف هند استرالیا ، آفریقای جنوبی و هندوستان را دور زده و زمینهی تشکیل اقیانوس هند را فراهم ساخته است.
در آغاز دوران سوم یعنی حدود 45 میلیون سال پیش، حوضهی اقیانوس اطلس پدیدار شده آمریکای جنوبی از آفریقا جدا گشته واسترالیا از قاره قطب جنوب فاصله گرفته و به سمت شرق حرکت کرده، درنتیجه اقیانوس هند تشکیل شده و شکاف بین آسیا وآفریقا مقدمه پیدایش دریای عمان را فراهم ساخته است ( معینی، ١٣٧٧).
حدود ٣٥ میلیون سال قبل، شکاف عمان گسترش بیشتری یافته و شبه جزیره هند ابتدا به سمت شرق سپس به سمت شمال حرکت کرده و دنبالهی شکاف عمان به شکل خلیج باریکی پیدایش خلیج فارس را فراهم کرده است. به تدریج کوههای فلات ایران ارتفاع یافته و درپای کوههای جنوبی پیشروی شاخهای از خلیج عمان جلگههای پست دامنه کوه را فراگرفته وخلیج فارس ظاهر شده است.
١١٢ ریخت شناسی خلیج فارس
خلیج فارس دریای حاشیهای و نیمه بستهای است که در اثر تأثیر متقابل صفحه اروپا آسیا در طول دورانهای زمین شناسی ایجاد شده است بطور کامل روی فلات قاره قرار دارد و سراشیبی آن در خلیج عمان است.
خلیج فارس ٢٠٠ تا ٣٠٠ کیلومتر پهنا و سطحی درحدود 226000 کیلومتر مربع را زیر پوشش دارد واز جنوب بین سرزمینهای عربی از شمال بین رشته کوههای البرز ایران قرار دارد (خسرو تهرانی ، ١٣77) .
بستر این خلیج را تپههای ماسهای، شنی و برآمدگیهای سنگی و مرجانی پر کرده است. از نظر ریخت شناسی خلیج فارس متقارن نبوده و شیب شمالی آن (ساحل ایرانی) تندتر از شیب جنوبی (ساحل عربی) آن است. شیب جنوبی آن درحدود ٣٥ سانتیمتر در هرکیلومتر و تغییرات شیب شمالی آن حدود 175 سانتیمتر در هر کیلومتراست.
با توجه به این که مواد حمل شده توسط باد در خلیج فارس بصورت تودههای گرد و غبار و ماسه است گاهی این موادبه موازات ساحل با رسوبات دریایی مخلوط و رسوبات دو گانه دریایی بادی را دراین منطقه بوجود میآورد.
سطح جزایر خلیج فارس از رسوبات تخریبی ومارن تشکیل شده که کما بیش صدف دارند خاک آنها شور و یا گچ دار است و به همین دلیل رشد گیاهان محدود به انواع خاص است(آقا نباتی ، ١٣٨٣).
آب خلیج فارس بسیار شورتر از دریای مازندران است که این به دلیل تبخیرشدید آن است در سواحل جنوبی خلیج فارس شوری آب بیشتراز سواحل شمالی آن است بطوری که در مردابهای کرانهی جنوبی آن مانند خلیج سالوا ( salva) میزان نمک محلول درآب به حدود ٧٠ گرم در لیتر میرسد.
جزایر ایرانی خلیج فارس یا بصورت رشته های طویلی به موازات ساحل قرار دارنده یا مدورند. از گروه اول، جزایر قشم و کیش را میتوان نام برد که دنباله ی برجستگیهای زاگرس هستند و از نظر زمین شناسی مشخصات زاگرس چین خورده را دارند. گروه دوم مانند جزایر ابوموسی، هرمز، تنب بزرگ، تنب کوچک که بوجود آمدن آنها حاصل بالا آمدن نمکهای زیرین ( اینفراکامبرین ) و تشکیل گنبد نمکی است که سبب بیرون زدگی سنگهای آنها شده است. سطح جزایر خلیج فارس اساساً از ماسه سنگ و کنگلومرا و مارن تشکیل شده است خاک آنها غالباً شور و گچدار است و به همین علت رشد نباتات به انواع خاصی محدود است (درویش زاده، ١٣٨٠).
١٢١ پیشینه تاریخی جزیره کیش
کیش نامی باستانی و بسیارکهن است اگرچه در زبان فارسی دارای معانی متعددی میباشد (تیرو ترکش وغیره) ولی هیچکدام از این مفاهیم درمورد مفهوم واژهای جزیره کیش صادق نیست. در کتب لغت هم معنی خاصی برای آن ارائه نشده است.
کیش رامعادل فارسی قیس دانستهاند قیس یک نام عربی است و باتوجه به این که جزایر مجاور این جزیره نیز در سده اخیر دارای اسامی عربی مانند شیخ شعیب و ابوموسی و غیره بودهاند، چندان بعید به نظرمیرسد که قیس هم نام شخصی بوده است (صهبا ، 1386).
نام قدیم کیش، «کیان» بوده وتاریخ احداث شهر آن که دارای باروئی مستحکم بوده را به قرن ششم هجری قمری نسبت میدهند. دوران عظمت و شکوفایی تاریخ جزیره کیش از قرن چهارم هجری پس از وقوع زلزله در بندر تاریخی سیراف آغاز شد و سیراف پس از ویرانی جای خود را به جزیره کیش داد.
بنا به نوشتههای مورخین ، نام کیش دردوره ایلخانیان مغول با اسامی و لایات معتبری چون بغداد، بحرین و هندوستان همراه بوده و پیوسته پیشوند دولت خانه در زمان اتابکان قبل از عنوان کیش ذکر میشده است.
ویرانههای به جا مانده از شهر حریره در شمال جزیره نیزاز عظمت جزیره کیش در دورانهای گذشته حکایت میکند (ویسه، ١٣٧٩)
همچنین درعصر غزنویان، سلجوقیان، خوارزمشاهیان و مغول جزیره کیش مرکز بازرگانی خلیج فارس بوده است.
١٢٢ موقعیت جغرافیایی و توپوگرافی جزیره کیش
جزیره کیش با مساحتی درحدود 90 کیلومتر مربع و شکل کلی بیضی شکل در ٢٠٠ کیلومتری بندر عباس قرار گرفته است که بین مدار عرض شمالی و طول شرقی نسبت به نصفالنهار گرینویچ قراردارد.
طول جزیره حدود ١٥ کیلومتر در محور شرقی غربی و پهنای آن ٧ کیلومتر در محور شمالی جنوبی میباشد.
ارتفاع نسبی جزیره کیش از سطح دریا، حدود ٣٢ متر ( درمحل فرودگاه)میباشد بلندترین نقطه جزیره حدود ٤٥ متر از سطح دریا ارتفاع دارد که در شرق جزیره واقع شده است. بخش کیش دارای دو دهستان به نامهای کیش و لاوان است به عبارتی دیگر این جزیره هم مرکز دهستان و هم مرکز بخش کیش از شهرستان بندر لنگه، استان هرمزگان است.
سطح جزیره کیش فاقد توپوگرافی ویژه مانند کوه و تپه است. فرودگاه بینالمللی کیش در مرکز جزیره و در بخش مرتفع آن احداث شده است بیشترین شیب جزیره از شمال همین فرودگاه به طرف ساحل (هتل شایان) است (سازمان منطقه آزاد کیش، 1379) .
سیستم حمل ونقل کنونی جزیره از سه زیر سیستم هوایی، دریایی، زمینی تشکیل شده است فاصله هوای منطقه کیش تا تهران 1052 کیلومتر است.
١٢٣ خصوصیات زمین شناسی جزیره کیش
جزیره کیش از لحاظ زمینشناسی جزء منطقه زاگرس چین خورده محسوب میشود این جزیره از لحاظ ساختمان زمینشناسی یک تاقدیس با محور غرب جنوب شرقی است که از نظر ساختمانی با ساختمان های عمومی زاگراس یکسان است. جنس سنگهای تشکیل دهنده جزیره کیش از آهکهای خارک باسن پلیوسن پایانی است که در حقیقت معادل کنگلومرای بختیاری درنواحی جنوب ایران میباشد (سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ١٣٨٣)
ارتباط این کنگلومرا و آهکهای خارک بصورت بین انگشتی بوده و در قسمت پایین با یک دگرشیبی مشخص میشود که تحت تأثیرچین خوردگی وبالاآمدگی زاگرس در فاز نهایی آلپ است . بیشترین درصد مخازن گازی این جزیره در ساختمان تاقدیسی آن قرار دارد با توجه به این که تاقدیسها و ناودیسهای زاگرس هرچه از محور اصلی دو سپرعربستان و ایران فاصله گرفته و آرامتر شدهاند، لذا دامنه آنها کمتر و طول موج آنها بیشتر میشود. چنین مکانیسمی سبب شده که در طول دوران چهارم با تغییر سطح اساس (نوسانات سطح آب) در خلیج فارس تعداد این جزایر دستخوش تغییر شود و بعضاً به خشکی متصل شوند یا بطور کلی به زیر آب بروند برای مثال در دوران سرد یخچالی با خشک شدن خلیج اینگونه جزایر بخشی از پیکر زاگرس را تشکیل میدادند و دردوران میان یخچالی با بالا آمدن سطح آب خلیج فارس تا ارتفاع 60 متر که بالاترین تراس دریایی قابل ردیابی است بسیاری از این جزایر از جمله جزیره کیش به زیرآب رفته ناپدید شدند.
Abstract
Kish Island is one of the south islands of Iran. Its geometrical shape is oval and is a part of folded Zagros zone. The coastel sandy consolidated, coastel sandy consolidated, clay-sandy, red clay and sand dearing clay are the must important sedimentary part of the island. with hot and humid climate. The northwest, west and south coasts are rock island and they are undulating due to blowing of marine winds.
“This research, investigated Microphonestic and Sedimentlogy studies of Southern Coasts of Kish Island in six stations.”
In the studies related to the foraminifera existing in the island, 8 species and 11 types were identified. The foraminifera existing in depth were identified for 6 species and 5 types. The most frequency is related to the foraminifera with hyaline lime skin.
The most important identified association includes:
Ammonia Beccarii Linne Association
The species along with this association includes:
Amphistegina lobifera
Elphidium craticulatum
Quinqueloculina lamarkina
Triloculina trigonata
Peneropelis pertusus
From sedimentology point of view, in the stations with high foraminifera. Fine grain sediments mostly consisted of rich organic materials.
The quantity of water dissolved oxygen is the most effective physicochemical factor on development of foraminifera which controls their frequency and variety.
According to the carried out researches, we can say that microfauna community of Kish Island in fine grain beds (silty- muddy) are more than macrofauna community of rich coarse grain sediments.
Since the corals of Kish Island have a main role in ecological, sedimentological and mineralogical factors, so we should point to the corals of Kish Island, but thesis studies are based on recognition of microfauna of the region such as foraminifera.