پروپوزال بررسی اثر بخشی طرح واره درمانی بر کاهش شدت اضطراب ، میزان ترس از ارزیابی منفی و افزایش عزت نفس در دانش آموزان پایه ی دوم دبیرستانی دختر مبتلا به اختلال فوبی اجتماعی

چکیده

هدف تحقیق: هدف پژوهش، تعیین میزان اثر بخشی طرح واره درمانی گروهی در کاهش شدت اضطراب، میزان ترس از ارزیابی منفی و افزایش عزت نفس در دانش آموزان دبیرستانی دختر مبتلا به اختلال فوبی اجتماعی می باشد.

روش‌: روش تحقیق مطالعه حاضر از نوع آزمایشی بوده و از طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل استفاده شده است. جامعه آماری پ‍‍ژوهش را کلیه دانش آموزان دختر پایه ی دوم دبیرستان های دولتی شهرستان رزن استان همدان در سال تحصیلی 89-1388 تشکیل دادند. نمونه مطالعه 16 دانش آموز دارای فوبی اجتماعی بودند که به روش نمونه گیری تصادفی ساده، انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 8 نفر) به صورت تصادفی گمارده شدند. طرح واره درمانی گروهی به مدت 15 جلسه بر اساس بسته درمانی یانگ، کلاسکو و ویشار (2003) برای گروه آزمایش اجرا شد. در این پژوهش کلیه‌ی آزمودنی ها به کمک پرسشنامه های فوبیای اجتماعی پیش از آغاز درمان و پرسشنامه های اضطراب بک، ترس از ارزیابی منفی و مقیاس عزت نفس روزنبرگ پیش از درمان و پس از درمان مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون T مستقل استفاده شد.

یافته‌ها: نتایج آزمون  Tمستقل نشان داد که طرح واره درمانی گروهی از لحاظ اثربخشی بر کاهش شدت اضطراب در سطح 001/0 و کاهش میزان ترس از ارزیابی منفی در سطح 008/0، کارآمد بوده است. همچنین معلوم شد که طرح واره درمانی گروهی موجب افزایش عزت نفس این دانش آموزان در سطح 005/0 شده است.

نتیجه گیری: یافته های این پ‍‍ژوهش از مدل طرح واره ی یانگ (1999) حمایت می کند و در راستای مطالعات صورت گرفته در زمینه اثر بخشی طرح واره درمانی گروهی می باشد. بنابراین پیشنهاد می شود که درمانگران از طرح واره درمانی به عنوان یک روش کارآمد در درمان افراد مبتلا به فوبی اجتماعی استفاده شود.

واژه های کلیدی: طرح واره درمانی، فوبی اجتماعی، اضطراب، ترس از ارزیابی منفی دیگران، عزت نفس.

مقدمه

اضطراب یک تجربه ذهنی ناخوشایند و مبهم است که اغلب، با نشانه های خودکار، از جمله سر درد، تعریق، تپش قلب و ناآرامی همراه است، موجب می شود فرد نتواند برای مدت زمانی طولانی جایی بنشیند، یا آرامش داشته باشد (1) و به دنبال ارزیابی اطلاعات درباره رویدادهای تهدید کننده یا ادراک توانایی شخص برای رویارویی با آن، پدید می آید (2).اختلالات اضطرابی از شایع ترین نوع آسیب روانی در میان کودکان و نوجوانان است (3). در حدود 10 تا 5 درصد نوجوانان با یکی از معیارهای تشخیصی اختلال اضطرابی، تا اندازه ای که روند زندگی عادی و عملکرد روزانه ی آنها را مختل نماید، مواجه هستند (4). افراد مضطرب با طرح واره ی "خطر" توصیف شده و با پردازش اطلاعات در یک فضای حاکی از تهدید و خطر مشخص می شوند (5) و طرح واره های اضطراب، مرکب از باورها و مفروضاتی در مورد خطر و ناتوانی در مقابله با آن هستند. فعال شدن این طرح واره های بدکنش موجب سوگیری در پردازش و تفسیر اطلاعات می شود (6).سازه ترس از ارزیابی منفی شامل احساس های ترس مربوط به ارزیابیهای دیگران، پریشانی خاطر ناشی از این ارزیابی منفی و انتظار این که دیگران او را منفی ارزیابی خواهند کرد، می شود (7). مدل بک، امری و گرین برک نیز  بر توسعه یک بازنمایی[1] روانی تحریف شده[2] از خود و بیش برآورد کردن احتمال و عواقب ارزیابی منفی و استانداردهای عملکرد دیگران تأکید دارد. چنانکه در مدل درمان رفتاری-شناختی هیمبرگ، پیشرفت درمانی به دنبال تغییر در طرح واره های شناختی روی می دهد، به ویژه هنگامی که به طور مستقیم باورهای نادرست بیمار اصلاح گردند و یا با بهره گیری از طرح واره های دیگر، غیر فعال شوند (8).

عزت نفس از انسان در برابر اضطراب حمایت می کند، شیوه های مقابله ای را بهبود داده، سلامتی جسمانی را افزایش می دهد (9). هر گاه فرد ارزیابی مثبتی از عملکرد خود داشته باشد، باعث افزایش عزت نفس وی می شود، در حالی که فرد اگر ارزیابی منفی از عملکرد خود داشته باشد، عزت نفس او کاهش می یابد (10). عزت نفس یکی از ویژگی های شخصیت بهنجار است (11) عزت نفس درجه و ارزشی است که یک فرد برای خود قایل می شود (12).که بر تمام سطوح زندگی فردى، اعم از نحوه تفکر، احساس و عمل، تأثیر می گذارد (13). بررسی  رابطه عزت نفس و سلامت روانی نوجوانان نشان داد که عمده ترین نیاز روانی آنان (4/87 %) نیاز به عزت نفس می باشد (14).

از مهمترین مداخله ها می توان به درمان شناختی- رفتاری بک، آموزش ایمن سازی در برابر استرس مایکن بام[3] ، درمانگری رفتاری هیجانی- عقلانی آلیس[4] (15) و طرح واره درمانی  اشاره نمود. گروه درمانی  نیز فرصتی استثنایی برای بر انگیختن طرح واره هایی است که ماهیت بین فردی دارند (16). برخی از بیماران که برای درمان اختلالات محور I مثل اضطراب مراجعه می کنند، نمی توانند روند درمان رفتاری–شناختی را با موفقیت پشت سر بگذارند، یا به محض پایان درمان، مشکل شان عود می کند. حال آنکه مفید بودن طرح واره درمانی در درمان اضطراب مزمن[5] تأیید شده است.

طرح واره درمانی یکی از اولین رویکردهای جامع و یکپارچه است که جنبه هایی از مدل های شناختی، رفتاری، روان پویایی[6]، دلبستگی[7] و گشتالت[8] را در هم می آمیزد. طرح واره درمانی اگر چه مؤلفه های شناختی و درمانی را برای درمان ضروری می داند، با این حال به تغییر هیجانی، تکنیک های تجربی[9] و روابط درمانی نیز اهمیت می دهد.

یانگ 18 طرح واره ی ناسازگار اولیه[10]  را معرفی کرده است که عبارتند از: رها شدگی/ بی ثباتی[11]، بی اعتمادی/ بد رفتاری[12]،  محرومیت هیجانی[13]، نقص/ شرم[14]، خودتحول نیافته/ گرفتار[15]، وابستگی/ بی کفایتی[16]، آسیب پذیری نسبت به ضرر یا بیماری[17]،  انزوای اجتماعی/ بیگانگی[18]، شکست[19]، استحقاق / بزرگ منشی[20]، خویشتن-داری و خود-انضباطی ناکافی[21]، اطاعت[22]، ایثار[23]، پذیرش جویی/ جلب توجه[24]،  منفی گرایی/ بدبینی[25]، بازداری هیجانی[26]، معیارهای سرسختانه/ عیب جویی افراطی[27] و تنبیه[28] (17)طرح واره های ناسازگار اولیه اغلب زیر بنای نشانه های مزمن اختلالات  محور I مثل اضطراب به شمار می آید (17) برآورد کمّی طرح واره نابهنجار افراد نگران و غیر نگران اجتماعی،  نشان داد که طرح واره های خود مربوط به ترس افراد نگران با درجاتی از نابهنجاری مشخص می شود (18). مطالعه اختفاء[29] خود در اضطراب اجتماعی، نشان داد که طرح واره برون رانی (انفصال) مرکزی[30] با اضطراب اجتماعی رابطه دارد. طرح واره برون رانی مرکزی یک راه اصلی[31] را برای ارزیابی مؤلفه ی شناختی مرکزی بالقوه اختلال به خوبی تأثیرات بین فردی در چنین اضطرابی ارائه می دهد (19) .طبق مطالعات انجام گرفته طرح واره درمانی موجب کاهش اضطراب شده است (20-21). برکمن و اسپینهاون (22) در بررسی اثر بخشی درمان ترکیبی شناختی-رفتاری و طرح واره درمانی در درمان اختلالات اضطرابی با خوشه مرضی اختلالات شخصیت به این نتیجه رسیدند که درمان اختلالات دو محور با هر دو شیوه درمانی توأماً، مؤثرتر است. طرح واره درمانی در کاهش شدت علایم زنان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر[32] نیز مؤثر واقع می شود (23). عابدی (24) نشان داد که طرح واره درمانی موجب کاهش معنی دار نمرات و علایم اضطراب دانش آموزان دختر سال سوم راهنمایی می شود. مطالعه ای نشان داده است که عزت نفس نیز رابطه ی منفی با اضطراب اجتماعی دارد (25) و بهترین پیش بینی کننده این اختلال است (26). گاستون، ابات، رپی و نیری[33] (27) و اتو، پولاک، گولد، ورسنتون و مک آردل[34] (28) در پژوهش خودشان ترس از ارزیابی منفی را به عنوان یکی از متغیرهای وابسته مورد بررسی قرار داده اند.کاچ[35] (29) در مطالعه طرح واره های نسبی[36]، عزت نفس و پردازش محرک های اجتماعی نشان داد که نشانه های اجتماعی مبهم افکار عدم پذیرش[37]  را برای افراد با عزت نفس پایین تدارک می بیند و نه برای افراد با عزت نفس بالا. بتابراین در این پژوهش سعی شده است برای اولین بار اثربخشی طرح واره درمانی گروهی بر کاهش شدت اضطراب، میزان ترس از ارزیابی منفی و افزایش عزت نفس بررسی شود.

Abstract

Objectives: This study’s aim is identifying the efficiency of group based schema therapy for decreasing anxiety and fear of negative evaluation and increasing the self-esteem in the female Students with social phobia.

 Method: The method of the current study is experimental, and control-group pretest-posttest design was used. Statistical population of  the this survey is composed of all female students of grade 2 high school of razan city Hamedan province, who study in 1388-1389 educational year. Study sample is composed of 16 students with social phobia, that were selected first by multi step cluster sampling method and then by simple random sampling, and  were placed randomly in two examined group (n=8) and controlled group (n=8). A group schema therapy was carried out for 15 sessions based on therapy package of Young, Klosko, Wishaar (2003) for the experimental group. All of the subjects were evaluated by structured clinical interview for diagnostic and statistical manual of mental disorders (SCID), social phobia questionnaire (SPIN) before beginning of therapy and beck’s anxiety inventory (BAI), fear of negative evaluation questionnaire (BFNE-S) and Rosenberg self-esteem scale (RSES) before beginning of therapy and after therapy. And Brief young schema questionnaire (YSQ), young parenting inventory (YPI), young-rygh avoidance inventory (YRAI), young compensation inventory (YCI) and multi lateral life incident questionnaire (MLLIQ) were used in order to present the therapy. Also independent T test was used for data analyzes.

Results: Statistical analysis showed that, group schema therapy has been efficient for decreasing the intensity of both anxiety (p=0/001) and fear of negative evaluation (p=0/008), and increased the students’ self- esteem (p=0/005) on high school female students with social phobia.

Conclusions: Furthermore, our results suggested that, this research protective the young schema model, and it is in accordance with researches that, had been done on efficiency of group based schema therapy. So we suggest that, group based schema therapy use in treatment of patients with social phobia disorder.

Keywords: schema therapy, social phobia, anxiety, fear of negative evaluation, self-esteem.

پایان نامه این پروپزال در سایت وجود ندارد