پایان نامه مقایسه ی سلامت روان و راه های مقابله با درد در افراد مبتلا به آرتروز و افراد بهنجار

پایان نامه جهت دریافت مدرک کارشناسی

فصل اول :

کلیات پژوهش

مقدمه

بیماری آرتروز یکی از قدیمی ترین بیماری هایی است که تا کنون بشرشناخته است.این بیماری جزو گروه بیماری های روماتیسمی است که خود به صد گونه ی مختلف ازبیمار های آرتروزی وروماتیسمی تقسیم می شود. واه روماتیسم معمولاٌ مربوط است به شرایط ملتهب ودرد ناک قسمت های مختلف بدن مانند کمر درد،سیاتیک والتهاب اعصاب.در حالی که آرتروز اختصاصاً مربوط به التهاب مفاصل است. آرتروز یا استئوآرتریت شایع‌ترین بیماری از دسته التهاب مفاصل است.در این بیماری غضروف مفصل صدمه دیده و کم‌کم از بین می‌رود.آرتروز ممکن است هر مفصلی را درگیر کند اما مفاصل بزرگ که وزن بدن را تحمل می‌کنند مثل مفاصل زانو و ران و ستون فقرات بیشتر در معرض ابتلا هستند. ویژگی اصلی پاتولوژی آرتروز از بین رفتن پیشرونده غضروف مفصلی است. با وجود این آرتروز تنها بیماری بافت غضروفی نیست بلکه بیماری یک عضو (مفصل) است که درآن همه بافتها شامل استخوان زیر غضروف ، منیسک ، رباطها و قسمت عصبی- عضلانی و غضروف گرفتار می‌شوند.آرتروز شایعترین بیماری مفصلی در انسان، مخصوصاً در افراد مسن می باشد و در رأس علل ناتوانی در سنین سالمندی قرار دارد. شیوع آرتروز در زنان معمولا بعد از 40 سالگی و در مردان بعد از 50 سال می باشد)دکتر پرویز یزدان پناه،1391).

هدف اصلی بهداشت روانی، پیش گیری از وقوع ناراحتی‌ها و اختلالهای جزئی رفتار است و ارتقای سلامت، بهترین شکل بهداشت روانی است. در این زمینه لازم است جامعه از طریق آموزشهای رسمی و غیر رسمی از ابتلای جمعیت سالم به بیماری‌های روانی جلوگیری ‌کند و افراد را علیه بیماریها واکسینه کند، زیرا علاج واقع، قبل از وقوع باید گردد. (دکتر پرویز یزدان پناه؛1391).

درد مزمن دردی است که فرد باید با آن بسازد و زندگی کند.آرتروز و آسیبهای خاص به دردهایی منجر می شود که یا تقریباً همیشه وجود دارد و یا در هر لحظه تشدید می شود.

مقابله با درد مزمن مستلزم آن است که فردیاد بگیرد علی رغم وجود فشار دایمی درد، زندگی معنی دار و رضایتبخش داشته باشد. زیرا علاج واقع، قبل از وقوع باید گردد. به همین منظور، هدف پژوهش حاضر به مقایسه­ سلامت روان و روشهای مقابله با درد در افراد مبتلا به آرتروز و افراد بهنجار می باشد.

بیان مسأله

استئوآرتریت غالبا به صورت دردی عمقی در مفصل مبتلا توصیف می‌شود که این درد با کارکرد مفصل تشدید می‌یابد و با استراحت برطرف می‌شود، اما با پیشرفت بیماری ممکن است درد دائمی باشد. سفتی و خشکی مفصل مبتلا در هنگام بیدار شدن از خواب یا بعد از مدتی دوره بی‌فعالیتی و بی‌تحرکی ممکن است بارز باشد. اما پس از تقریبا 30 دقیقه تسکین پیدا می‌کند. بیمار ممکن است برای حرکت مفاصل خود با مشکل مواجه شود و قادر نباشد آنها را خم و راست کند. بیماری است که ساختارهای مفصلی مختلف را دچار تغییرات دژنراتیو می کند که  شامل غضروف، استخوان، سینویوم، عضلات و رباط ها  می باشد. آرتروز شایعترین بیماری مفصلی در انسان، مخصوصاً در افراد مسن می باشد و در رأس علل ناتوانی در سنین سالمندی قرار دارد. شیوع آرتروز در زنان معمولا بعد از 40 سالگی و در مردان بعد از 50 سال می باشد.آرتروز در مفاصل متحمل وزن بسیار شایع است و بر مفاصل خاصی اثر می گذارد. مفاصل تحت تأثیر شامل گردن، لگن،زانو، مفاصل کمری خاجی، مفصل متاتارس انگشت شست می باشند. مفاصل مچ، آرنج، قوزک پا معمولاً درگیر نمی شوند. زانو بیشتر از سایر مفاصل دچار آرتروز می شود. برخلاف روماتیسم مفصلی ، آرتروز در ابتدا بیماری غیرالتهابی است که به تدریج پروسه‌های التهابی نیز بر آن سوار می‌شوند.آرتروز  زانو باعث خشکی، از بین رفتن دامنه حرکتی  مفصل ،تورم و درد می‌شود. بزرگترین عامل خطرساز برای استئوآرتریت سن می‌باشد. بطوریکه در زنان با سن کمتر از 45 سال فقط 2% و در سنین بین 64-45 سال میزان شیوع 30% بوده است. و بالای 65 سال این میزان 68% بوده است. تشخیص آرتروز بر اساس علائم بالینی، معاینه فیزیکی و خصوصیات رادیوگرافی می باشد.(انجمن رومالوتوژی آمریکا،1986)

برای مثال به تشریح نوعی از این بیماری بنام ارتروز زانو میپردازیم: کاهش فضای مفصلی، استئوفیت حاشیه ای، کیست های زیر غضروفی و اسکلروز زیر غضروفی می باشد.یافته های رادیوگرافی ارتباط ضعیفی با حضور و شدت درد زانو دارند. مطالعات نشان داده که وجود یا عدم وجود یک استئوفیت مشخص در رادیوگرافی یک مفصل در حالت تحمل وزن  بهترین روش تشخیص آرتروز زانو در مطالعات اپیدمیولوژیک می باشددر حالیکه کاهش فضای مفصلی ممکن است در ارزیابی شدت بیماری بکار برده شود.وجود استئوفیت ارتباط قوی با درد زانو دارد ،در حالیکه وجود یا عدم وجود کاهش فضای مفصلی همراه با درد نمی باشد.شدت درد زانو  مهم تر از درجه رادیوگرافی در تعیین  ناتوانی عمل آرتروز می باشد. طبق نظر انجمن روماتولوژی آمریکا(1986)، چنانچه درد زانو همراه با استئوفیت در گرافی و حداقل یکی از علائم سن بالای 50 سال ،خشکی مفصل کمتر از 30 دقیقه و صدای مفصل(کریپتاسیون)در حرکت فعال زانو وجود داشته باشد،در آن صورت،این رویکرد تشخیصی حساسیت 91 درصد و ویژگی 86 درصد جهت تشخیص آرتروز زانو دارد. چقدر درد افراد مبتلا به آرتروز احساس به طور مستقیم به سلامت روان آنها مربوط، یک مطالعه جدید توسط محققان UC مدرسه دیویس پزشکی پیدا کرده است. در این مطالعه، افراد با سلامت روان بهتر احساس درد کمتر و افراد با سلامت روان بدتر احساس  درد بیشتری می کنند. درد حاد و درد مزمن. درد حاد دردی نسبتاً کوتاه مدت است، وقتی سرتان را جایی می زنید یا بدنتان را می برید و یا متحمل آسیب دیگری می شوید، دردی را تجربه می کنید که مطمئن هستید بالاخره رفع می شود. این امر در مورد کارهای دندان پزشکی، جراحی و زایمان نیز صادق است. اگر چه درد ناشی از این تجارب ممکن است شدید باشد ولی مدت آن محدود است. مقابله با درد حاد مستلزم یافتن راههایی برای بالا بردن تحمل و طاقت خود تا زمان مرتفع شدن آن است.یکی از عوامل مؤثر بر آرتروز سلامت روانی پایین و ناتوانی در راه های مقابله با درد این افراد می باشد. منظور از بهداشت روانی، سازگاری فرد با محیط اطراف خود می باشد، در صورتی که فرد بتواند خود را به راحتی با محیط اطراف تطبیق دهد، قابلیتهای خود را بروز دهد و فاقد اختلالات عاطفی و رفتاری باشد، از بهداشت روانی برخوردار است . درد تجربه ای شخصی است، ما نمی توانیم درد دیگران را درک کنیم و نیز نمی توانیم دقیقاً به دیگران بیان کنیم که چقدر احساس درد می کنیم و همین درد را به صورت چنین موضوع جالبی درآورده است. اگر چه همه احساس درد می کنیم ولی هر کس به شیوه خاص خود به آن واکنش نشان می دهد. به عبارت دیگر درد یک تجربه حسی و ذهنی ناخوشایند که همراه با تخریب بالفعل یا بالقوه بوده و یا بدان صورت بیان می شود و مقابله با درد یعنی توانایی روانشناختی و فیزویولوژیکی فرد در موقعیت های مختلف با درد های فیزیکی،جسمی . روحی که با آنها مواجه می شود.(تنجمن روماتولوژی آمریکا؛1986).

در طی تحقیقاتی که در ایالات متحده توسط مارگارت، جنیفر، تارا استرین، دانیل چیمن، و ترزا بری(2009) انجام دادند به این نتیجه رسیدند که ناراحتی های روانی جدی و FAD  افراد مبتلا به ورم مفاصل را تحت تاثیر قرار میدهد، همچنین بزرگسالان جوان مبتلا به ورم مفاصل، و کسانی که با درد و یا هر دو محدودیت های عملکردی و اجتماعی، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای SPD  باشند.لوچ، لانگورست، دوبز، پل، کرامر(2013)دری یک نمونه داخلی از بیماران مبتلا به بیماری های داخلی از تکنیک های تمدد اعصاب به عنوان استراتژی مقابله با درد استفاده شد.در این تحقیقات نشان داده شد که منبع کنترل درونی و بیرونی با سلامت روان ارتباط دارد این تحقیقات همچنین تأکید بر این موضوع دارد که پایبندی به این تکنیک ها باعث کاهش درد ناشی از بیماری های داخلی می شوند وباعث افزایش سلامت روانی می شود.دیویس، نیو، ژانگ(2013)سلامت روان با پایه ی بهتر شاخصی است ناشی از نمره ی بالا در سلامت ذهن که با کاهش درد و نمره ی نسبتا کم در مقیاس شاخص درد ناشی ازآرتروز است وبالعکس آن سلامت روان با پایه ی بدتر شاخصی است ناشی از نمره ی پایین در سلامت ذهن که با افزایش درد و نمره ی نسبتا بالایی در مقیاس شاخص درد ناشی ازآرتروز است.حس انسجام درونی و بیرونی فرد با ابعد  سلامت روان همراه است ولی با سلامت جسمی به سختی همراه است.نمره بالای فرد در بعد روانی اجتماعی نشان دهنده ی حس انسجام فرد است که این پژوهش نظریه ی آنتونوسکی را تأیید می کند.این پژوهش در صدد پاسخگویی به این مسئله است که آیا بین سلامت روان و  راه های مقابله با درد در افراد مبتلابه آرتروز و بهنجار تفاوت وجود دارد؟

ضرورت اهمیت تحقیق

رییس مرکز روماتیسم ایران گفت: هر ایرانی مبتلا به آرتروز به طور متوسط سالانه 600 هزار تومان هزینه درمان می‌پردازد که هزینه و بار اقتصادی این بیماری، سالانه بیش از 5 هزار میلیارد تومان است.به گزارش سرویس بهداشت و درمان ایسنا، دکتر فرهاد غریب دوست با استناد آمار مرکز تحقیقات روماتولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: 6/16 درصد ایرانیان بالای 15 سال به انواع آرتروز شامل زانو، انگشتان، ‌مفاصل لگن و گردن مبتلا هستند.وی افزود: اگر جمعیت بالای 15 سال در کشور را حدود 56 میلیون نفر در نظر بگیریم، ‌حداقل حدود 9 میلیون نفر از آرتروز رنج می‌برند.رییس مرکز روماتیسم ایران با اشاره به این که هزینه سالانه آرتروز در آمریکا به طور متوسط 4 هزار و 400 دلار (4 میلیون و 400 هزار تومان) است، افزود:‌ در سال 2009 حدود 185 میلیارد دلار (185 هزار میلیارد تومان) در آمریکا خرج بیماری آرتروز شده است.وی ادامه داد: اگر میزان هزینه آرتروز در ایران حداقل 20 درصد مخارج در آمریکا محاسبه شود، ‌هر ایرانی مبتلا به آرتروز برای درمان آرتروز به طور متوسط، حدود 600 دلار (600 هزار تومان) هزینه می‌کند که این هزینه شامل حداقل 4 ویزیت در سال، مصرف متوسط دارو (روزانه به طور متوسط هزار تومان) و فیزیوتراپی می‌شود.دکتر غریب دوست تصریح کرد: رقم فوق بدون محاسبه هزینه‌هایی از قبیل اعمال جراحی، تعویض مفصل، تعداد روزهای بستری در بیمارستان و منزل، هزینه‌های طب مکمل (مانند طب سوزنی و ماساژ درمانی و ...) در کشور محاسبه شده است.رییس مرکز روماتیسم ایران در پایان بر ضرورت تدوین طرح و برنامه ملی برای کنترل بیماری آرتروز که شامل نحوه زندگی، تغذیه، عادات نامناسب، ورزش همگانی و آموزش‌های عمومی است، تاکید و اظهار داشت: اقدامات فوق در کاهش هزینه‌های ناشی از آرتروز بسیار اثربخش خواهد بود .متأسفانه این بیماری با گذشت زمان بدتر می‌شود و هنوز درمان قطعی برای آن یافت نشده است اما با کمک برخی روش‌های درمانی می‌توان درد ناشی از این بیماری را کاهش داده و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشید.حدود یک سوم بیماران مبتلا به آرتروز ممکن است دچار ناتوانی‌های شدیدی شوند. گاهی درد و ناراحتی مفصل آنقدر شدید می‌شود که بیمار نمی‌تواند از آن مفصل استفاده کند.

سلامت روانی چیزی بیش از فقدان بیماری روانی است .اغلب مردم از اهمیت حفظ سلامت جسمانی خود آگاهند و از روشهایی همچون ورزش منظم ، تغذیه مناسب و آزمایش های طبی مرتب برای کسب اطمینان از سلامتی خود استفاده می کنند . اما تعداد کمی از مردم به اهمیت حفظ بهداشت روانی خود واقف هستند. همه در زندگی فشار روانی را تجربه می کنند و میزان معینی از آن برای انگیزش مفید است. اما سطوح فشار روانی باید به دقت مورد باز بینی واقع شود . فشار روانی می تواند مشکلات جسمانی (از قبیل : فشار خون بالا ، سردرد ، گردن درد ، خستگی ) تولید کند و ممکن است سر آغازی برای ناتوانی روانی در بعضی از مردم باشد.  دانشجویان ، به ویژه در مواقع امتحان وکادر دانشگاه به هنگام فشار کاری شدید ممکن است استعداد ویژه ای برای فشار روانی داشته باشند. بیماری یکی از مهم ترین عواملی است که رفاه و سلامتی انسان را به مخاطره می افکند. در میان بیماری ها درد مزمن جایگاه ویژه ای دارد. در بسیاری از کشورهای صنعتی جهان حدود ۲۵ الی ۳۰ درصد جمعیت، گرفتار دردهای مزمنند که از این عده حدود ۵۰ الی ۷۰ درصد به طور جزیی یا به طور کامل دچار معلولیت شده اند. درد تجربه ای چند بعدی است که می تواند تمام جنبه های زندگی فرد را تحت تاثیر خود قرار دهد و او را تبدیل به یک بیمار کاملا ناتوان سازد. اگرچه درهای عضلانی اسکلتی اغلب به عنوان فرآیندی چند بعدی توصیف می شوند، اما در شرایط حاضر این باور وجود دارد که متغیرهای روان شناختی در ایجاد این دردها نقش تعیین کننده ای دارند. بررسی اختلال های مزمن، نشان می دهد بروز علامت ها، درماندگی ها و پریشانی های روان شناختی و درجه ناتوانی با آسیب شناسی قابل مشاهده ارتباط ضعیفی دارند و علل روان شناختی در ایجاد مسائل مزمن نقشی حیاتی ایفا می کنند. طبق نظریه های روان پویایی، برخی از افراد به دلیل ویژگی های شخصیتی و تجربیات دوران کودکی خود مستعد ابتلای به اختلالات مختلف درد هستند، درد اهمیت نمادین یا سمبولیک در زندگی این افراد داشته و کارکردهای متعددی دارد. از نظر سمبولیک درد می تواند نشانگر احساس خشم و یا پرخاشگری تصعید یافته بوده و یا برای جبران احساس گناه ایجاد شده باشد. برخی از اوقات، درونی کردن یک شی یا فرد مورد علاقه ای که از دست رفته است منجر به ایجاد احساس درد می گردد. از نظر کارکردی درد ممکن است منجر به پرهیز یا فرار از کشمکش واپس زده شده و یا ارضای نیازهای وابستگی گردد.در بین عوامل روان شناختی بر میزان رویدادهای استرس زا، نحوه مواجهه با آنها، عوامل شخصیتی خاص، نداشتن حمایتهای اجتماعی، سبک اسناد منفی، نگرش های ناکارآمد و سبک زندگی بیشتر تاکید شده است. با توجه به تداخل پیچیده متغیرهای روان شناختی در درد مزمن، شناسایی عوامل آشکارکننده، زمینه ساز یا تشدید کننده درد می تواند در شناخت و درمان بیماران کمک کننده باشد. مطالعات نشان می دهد تنها ۱۳ درصد از بیماران دارای درد مزمن در طول بیماری خود به روان شناس یا سایر متخصصین بهداشت روانی مراجعه می کنند که شاید این میزان بسیار پایین ناشی از عدم آشنایی با متغیرهای روان شناختی و مبهم بودن ابعاد روان شناختی مسئله باشد(دکتر پرویز یزدان پناه؛1391).در واقع در این تحقیق سعی بر آن داریم که اطلاعات مفیدی راجع به افراد مبتلا به آرتروز در مقیاس های سلامت روان و راه های مقابله با درد به دست بیاوریم.