پایان نامه بررسی نقش کیفیت اقلام تعهدی بر وجه نقد نگهداری شده توسط شرکت های پذیرفته شده در صنایع خودروسازی و صنایع مواد غذایی بورس اوراق بهادار تهران

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد

 گرایش: حسابداری

چکیده:

در سال های اخیر در ادبیات مالی دنیا درباره کیفیت اقلام تعهدی و بررسی آثار آن تحقیقات متعددی صورت پذیرفته است . و این که متغیر مورد اشاره می تواند آثار موثری بر دیگر جریانات حسابداری و ادبیات مالی داشته باشد مورد توجه قرار گرفت . به همین منظور در تحقیق حاضر به بررسی کیفیت اقلام تعهدی و تعیین نقش آن بر میزان وجه نقد نگهداری شده توسط شرکت ها پرداخته شده است.همچنین در این تحقیق تلاش شده است که آثار هر یک از عوامل تعیین کننده بر کیفیت اقلام تعهدی به تنهایی بر وجه نقد مورد آزمون قرار گیرد.هدف اصلی این پایان نامه بررسی تاثیرکیفیت اقلام تعهدی بر وجه نقد نگهداری شده توسط شرکت های فعال در صنعت خودروسازی و مواد غذایی بورس اوراق بهادار تهران است. در راستای این هدف ، تعداد 44 شرکت که اطلاعات مورد نیاز برای دوره مالی 80-86 در مورد آنها قابل دسترسی بود انتخاب شدند،و با استفاده از مدل دیچا ودیچو کیفیت اقلام تعهدی بدست آمده و سپس میزان تاثیر آن بر وجه نقد نگهداری شده توسط شرکت ها با استفاده از تکنیک های آماری رگرسیون چند متغیره و ضریب همبستگی پیرسون مورد آزمون قرار گرفته شده است .یافته های پژوهش حاکی از آن است که کیفیت اقلام تعهدی با میزان وجه نقد رابطه معنی داری داشته، بدینگونه هرچه کیفیت اقلام تعهدی بیشتر باشد وجه نقد نگهداری شده در شرکت کمتر میباشد.همچنین در فرضیه های فرعی تایید شد که هر یک از عوامل موثر بر کیفیت اقلام تعهدی در مدل دیچاوو دیچو رابطه معنی داری با میزان وجه نقد نگهداری شده در شرکت دارد.

مقدمه:

در جامعه رقابتی امروز بنگاه های اقتصادی موفق هستند که برای آینده خود برنامه ریزی داشته باشند.امروزه دغدغه بنگاه های اقتصادی رسیدن به حداکثر استفاده از منابع در دسترس جهت برنامه ریزی های کوتاه و بلند مدت خود می باشد.یکی از عوامل موثر در تصمیم گیری،اطلاعات مناسب و مرتبط باموضوع تصمیم است.

وجوه نقد از منابع مهم و حیاتی هر واحد اقتصادی است .در بسیاری از تصمیمات مالی،مدل های ارزش گذاری اوراق بهادار،روش های ارزیابی طرح های سرمایه ای و غیره،کیفیت اطلاعات حسابداری ارائه شده نقش محوری دارند.

در چارچوب حسابداری مالی که تعیین کننده هدف های گزارشگری مالی است ، توجه خاصی به کیفیت اطلاعات حسابداری(اقلام تعهدی) و جریانهای نقدی مبذول شده است.در بیانیه مفاهیم حسابداری مالی شماره یک هیأت تدوین استاندارهای حسابداری مالی [1] بیان شده است که:

«یکی ازهدف های گزارشگری مالی فراهم آوردن اطلاعاتی است که سرمایه گذاران ، اعتبار دهندگان و سایر استفاده کنندگان بالفعل و بالقوه را در برآورد مبلغ ، زمان و مخاطره دریافت های آینده یاری رساند.» لذا با توجه به مبانی نظری موجود که برخی از آنها در بالا بیان شده است، بررسی  نقش کیفیت اطلاعات حسابداری (اقلام تعهدی) در کاهش عدم تقارن اطلاعات و چگونگی تاثیر آن بر تصمیمات سرمایه گذاران،در نتیجه کاهش مخاطرات واحد های اقتصادی وتغییر وجه نقد نگهداری شده توسط شرکتها میتواند مورد توجه قرار گیرد.

فصل اول

کلیات تحقیق

-1 مقدمه

در جامعه رقابتی امروز بنگاه های اقتصادی موفق هستند که برای آینده خود برنامه ریزی داشته باشند.امروزه دغدغه بنگاه های اقتصادی رسیدن به حداکثر استفاده از منابع در دسترس جهت برنامه ریزی های کوتاه و بلند مدت خود می باشد.یکی از عوامل موثر در تصمیم گیری،اطلاعات مناسب و مرتبط باموضوع تصمیم است.

وجوه نقد از منابع مهم و حیاتی هر واحد اقتصادی است .در بسیاری از تصمیمات مالی،مدل های ارزش گذاری اوراق بهادار،روش های ارزیابی طرح های سرمایه ای و غیره،کیفیت اطلاعات حسابداری ارائه شده نقش محوری دارند.

در چارچوب حسابداری مالی که تعیین کننده هدف های گزارشگری مالی است ، توجه خاصی به کیفیت اطلاعات حسابداری(اقلام تعهدی) و جریانهای نقدی مبذول شده است.در بیانیه مفاهیم حسابداری مالی شماره یک هیأت تدوین استاندارهای حسابداری مالی[2] بیان شده است که:

«یکی ازهدف های گزارشگری مالی فراهم آوردن اطلاعاتی است که سرمایه گذاران ، اعتبار دهندگان و سایر استفاده کنندگان بالفعل و بالقوه را در برآورد مبلغ ، زمان و مخاطره دریافت های آینده یاری رساند.» لذا با توجه به مبانی نظری موجود که برخی از آنها در بالا بیان شده است، بررسی  نقش کیفیت اطلاعات حسابداری (اقلام تعهدی) در کاهش عدم تقارن اطلاعات و چگونگی تاثیر آن بر تصمیمات سرمایه گذاران،در نتیجه کاهش مخاطرات واحد های اقتصادی وتغییر وجه نقد نگهداری شده توسط شرکتها میتواند مورد توجه قرار گیرد. در فصل اول پس از بیان مسئله تحقیق، تاریخچه موضوع تحقیق را مورد بررسی قرار می دهیم؛ سپس تعریف موضوع تحقیق را بیان نموده و در ادامه به بیان اهمیت و ضرورت تحقیق می پردازیم. همچنین اهداف تحقیق را در قالب اهداف کلی و ویژه بیان می کنیم. چارچوب نظری تحقیق که بنیان اصلی طرح سئوال و موضوع تحقیق بوده است، در این فصل آورده شده  و در ادامه  به فرضیه های تحقیق و مدل تحلیلی نیز اشاره شده است.

2-1 بیان مساله

  ترازنامه شرکت ها حاکی است که وجه نقد یکی از منابع عمده تشکیل دهنده دارایی های شرکت می باشد.اما سرمایه گداری در وجه نقد به خاطر بازده پایین بر شرکت هزینه فرصت تحمیل میکند.به خصوص در شرایطی که امکان سرمایه گذاری های سودمندتر برای شرکت مهیا باشد.با این وجود شرکتها جهت انعطاف در واکنش نسبت به موقعیت های پیش بینی نشده و همچنین نیازهای روزمره تمایل به نگهداری مقادیر زیادی وجه نقد دارند (گارسیا و همکاران ،2008،ص136)[3].

 از سوی دیگر نتیجه انکار ناپذیر کیفیت پایین سود ، افزایش عدم تقارن اطلاعاتی میباشد.علت کیفیت پایین سود در ماهیت اقلام تعهدی نهفته است،چرا که در شناسایی این اقلام ناگزیر از برآورد وتخصیص های ذهنی هستیم.لذا کیفیت سود (اقلام تعهدی ) می تواند بر عدم اطمینان نسبت به وقوع،زمانبندی و توزیع وجوه نقد آتی شرکت اثر گذاشته و لذابر تصمیمات مربوط به تامین مالی و سرمایه گذاری های شرکت موثر باشد(باتاچاریا و همکاران،2007،ص55)[4].

بدین صورت که کیفیت بالای اقلام تعهدی ،عدم تقارن اطلاعاتی را کاهش داده که این خود باعث میشود سرمایه گذاران آگاهانه تر سرمایه گذاری مورد نظر خود را انتخاب کرده و عامل ریسک غیر قابل حذف مرتبط با عدم تقارن اطلاعات را در تصمیم خود حداقل کرده و لذا با نرخ بهره ی پایین تری در شرکت سرمایه گذاری کنند.توانایی شرکت در جذب سرمایه گذاری با نرخ کمتر مدیریت نقدینگی را بهبود می بخشد وبدین ترتیب نیاز به نگهداری مقادیر زیادی وجه نقد (جهت مقابله با تحمل هزینه ی تامین مالی بالا)کاهش می یابد (گارسیا و همکاران،2008،ص125)[5].

از این منظر میتوان یکی از دلایل نگهداری مقادیر زیاد وجه نقد در شرکت را به کیفیت پایین گزارشگری مالی ربط داد که در این تحقیق به مطالعه این موضوع،همراه با بررسی پرسش هایی که میتوان در این رابطه مطرح باشد، از قبیل موارد زیر خواهیم پرداخت.

1-کیفیت اقلام تعهدی بر وجه نقد نگهداری شده توسط شرکتها در ایران میتواند تاثیر داشته باشد،یا خیر؟و در صورت مثبت بودن پاسخ این تاثیر چگونه مبیاشد؟آیا تاثیر همسو و مثبت خواهد داشت یا بر عکس؟

2- هر یک از عوامل موثر بر کیفیت اقلام تعهدی چه تاثیری بر میزان وجه نقد نگهداری شده توسط شرکتها در ایران میتواند داشته باشد؟

 3-1 تاریخچه موضوع تحقیق

یکی از اولین مطالعات انجام شده جهت بررسی تاثیر عدم تقارن اطلاعاتی بر تصمیمات مرتبط با                 سرمایه گذاری توسط می یر و ماجلوف[6](1984) صورت گرفته است.نتیجه تحقیق آنها این بود که ، شرکت هایی که اطلاعات خصوصی و محرمانه زیادی دارند به دلیل نرخ بهره بالا جهت انتشار اوراق بدهی و سهام ، سرمایه گذاری های سود آوری را از دست می دهند. هم چنین مدل ارایه شده در این تحقیق  بیانگر این است که شرکت ها به منظور تامین مالی سرمایه گذاری های خود به ترتیب از وجه نقد موجود ، تامین مالی از طریق انتشار بدهی و در نهایت انتشار اوراق سهام استفاده میکنند.

در همین راستا در مطالعه ای به منظور بررسی ارتباط بین اطلاعات حسابداری و هزینه سرمایه، ایسلی و اوهارا [7](2004) ،  به این  نکته  پی بردن که با  افزایش  نسبت   اطلاعات  خصوصی و  محرمانه  در مقابل اطلاعات عمومی هزینه ی سرمایه شرکت بالا می رود و در نهایت نشان دادند که میتوان از طریق اعمال رویه های مناسب حسابداری و پوشش مناسب اخبار شرکت توسط تحلیل گران، هزینه سرمایه ای شرکت را پایین آورد.

عوامل اثر گذار بر میزان وجه نقد نگهداری شده در شرکت در تحقیقات مختلف با وارد کردن متغیر های گوناگونی بررسی شده است که مواردی که در زیر به آنها اشاره می شود نمونه هایی از این دستند.

اپلر و همکاران [8](1999) در مطالعه عوامل تعیین کننده میزان وجه نقد نگهداری شده در واحد های تجاری ،یافته های خود را اینگونه گزارش کرده اند که شرکتهایی که فرصت رشد آتی خوبی داشته و همچنین شرکتهایی که کمترین دسترسی را به بازار های سرمایه دارند از نسبت وجه نقد به جمع دارایی های بالاتری در میان دیگر شرکتها برخوردارند.

فاولکندر و همکاران[9] (2006) خصوصیات اثرگذار بر میزان وجه نقد در واحد های تجاری کوچک را مورد مطالعه قرار داده است.یافته های وی حاکی است که بر خلاف شرکتهای بزرگ در شرکتهای کوچک با افزایش اهرم ، میزان وجه نقد نگهداری شده نیز افزایش می یابد.به علاوه شرکتهایی که از اعتبار بهتری برخوردار بوده و نیز شرکتهایی که وضعیت مالی بهتری دارند وجه نقد کمتری نگه می دارند.

گارسیا و همکاران ،2008، ارتباط بین کیفیت اقلام تعهدی و میزان وجه نقد نگهداری شده در شرکت، را مورد  بررسی  قرار  داده  و به  این  نتیجه رسیدند که  در  شرکتهایی  که  کیفیت اقلام تعهدی بالاست وجه نقد نگهداری شده به نسبت سایر شرکت ها کمتر است.به علاوه آنها به این نتیجه رسیده اند که با افزایش سطح تامین مالی از طریق بانکها و همچنین در حضور سایر دارایی های نقد گونه،وجه نقد نگهداری شده کاهش می یابد و البته شرکتهایی که توان بالاتری در ایجاد وجه نقد دارند وجه نقد بیشتری را نیز نگهداری می کنند.

گارسیا و همکاران ، در بررسی عوامل  تاثیر گذار بر میزان  وجه نقد شرکتهای کوچک و متوسط اینگونه نتیجه گیری کردند که شرکتها در تلاش برای رسیدن به نسبت وجه نقد هدف (مطلوب)بوده و این نسبت برای شرکتهایی که فرصت های رشد و توان ایجاد وجه نقد بهتری  دارند از سایر شرکتها بیشتر است.

در ایران نیز قائمی و وطن پرست(1384) تاثیر کیفیت سود بر عدم تقارن اطلاعات را بررسی کرده و نتیجه گرفتند که ارتباطی مثبت بین این دو متغیر وجود دارد.اما بر خلاف تحقیق میلر و ماجلوف،1984، که در بالا به آن اشاره شده رسائیان و حسینی (1387)در تحقیق خود نشان دادند که هزینه سرمایه شرکت تحت تاثیر کیفیت اقلام تعهدی و اجزای مربوط به آن ،قرار نمیگیرد. 

در بررسی مختصری که به عمل آمد به مطالعه ای که در ایران به عوامل تعیین کننده ی وجه نقد پرداخته باشد ویا ارتباط بین وجه نقد و عدم تقارن اطلاعات را بررسی کرده باشد برخورد نشد.

4-1 اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق

وجوه نقد از منابع حیاتی و مهم هر واحد اقتصادی است . و ایجاد توازن بین وجوه نقد موجود و نیازهای نقدی یکی از مهمترین عوامل سلامت اقتصادی و تداوم آنها است.

امروزه در بسیاری از تصمیمات مالی،مدل های ارزیابی اوراق بهادار ،روش های ارزیابی طرح های سرمایه ای و برخی تجزیه و تحلیل های سنتی و جدید مدیریت مالی ،جریانهای نقدی نقش محوری دارند.(توان اقلام صورتهای مالی در پیش بینی جریانهای نقدی)در حال حاضر با توجه به رشد روز افزون سرمایه گذاری در وجه نقد در بین شرکتها هزینه فرصتهای غیر قابل توجیهی ایجاد می کند.که این هزینه فرصت ها ناشی از بازده پایین سرمایه گذاری در وجه نقد میباشد.همچنین با توجه به مطالعات و بررسی تحقیق های مرتبط انجام شده در این زمینه ،کیفیت اقلام تعهدی میتواند یکی از شاخص های مهم  جهت کمک به شناخت موضوع اشاره شده در بالا باشد.

در همین راستا به بررسی تاثیر این متغیر بر وجه نقد نگهداری شده در شرکتها پرداخته شده است.لذا با توجه به زمینه های متنوع در سرمایه گذاری های به مراتب با بازده بالاتر از سرمایه گذاری در نقد،تحقیق در راستای کاهش این بحران ضروری به نظر می رسد.

5-1 اهداف تحقیق

با توجه به موضوع پژوهش حاضر که به بررسی نقش کیفیت اقلام تعهدی بر وجه نقد نگهداری شده در شرکتها می پردازد، اهداف زیر مد نظر است:

هدف اصلی

هدف این مطالعه بررسی تاثیر کیفیت حسابداری و به طور خاص کیفیت اقلام تعهدی بر میزان وجه نقد نگهداری شده توسط شرکتهای خودرو سازی و مواد غذایی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد.

سایر اهداف

طراحی مدل دیچاو و دیچو در رابطه با تعیین کیفیت اقلام تعهدی در شرکتهای پذیرفته در صنعت خودروسازی و صنایع مواد غذایی بورس اوراق بهادار تهران.

طراحی مدلی در رابطه با تاثیر کیفیت اقلام تعهدی بر وجه نقد نگهداری شده  در شرکتهای پذیرفته در صنعت خودروسازی و صنایع مواد غذایی بورس اوراق بهادار تهران.

صورتی که نتایج مورد انتظار محقق شود ، مدیران شرکت ها میتوانند با بهبود کیفیت ارئه اطلاعات حسابداری و کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین شرکت و سرمایه گذاران از یک سو وبین مدیران و سهامداران از سوی دیگر به ترتیب هزینه ها تامین مالی و هزینه های نمایندگی راکاهش دهند.البته این امر بر مدیریت نقدینگی شرکت نیز تاثیر بسزایی خواهد گذاشت.

6-1 چارچوب نظری تحقیق

تحقیقات گوناگون بیانگر این هستند که کیفیت حسابداری ، و به طور عام تر کیفیت گزارشگری مالی از طریق کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین شرکت و سرمایه گذاران از یک سو و بین مدیران و سرمایه گذاران از سوی دیگر کارایی سرمایه گذاری را افزایش می دهد.از طرفی نیز مطالعاتی تاثیر عدم تقارن اطلاعاتی بر وجه نقد نگهداری شده توسط شرکت را تحقیق کرده و به ارتباط مستقیم آنها پی برده اند (کیم و همکاران،1998) [10] ؛(اپلر و همکاران،1999) [11]؛) دیتمار و همکاران،2003) [12]؛ (فریرا و ویللا،2004([13] در مجموع عدم تقارن اطلاعاتی و تضادهای نمایندگی هزینه تامین وجه نقد را بالا می برند.                      

درچنین شرایطی به منظور کاهش هزینه های ناشی از وابستگی به تامین مالی خارجی طبیعی است که دارایی های نقدگونه ی بیشتری در شرکت نگهداری شود.

در این تحقیق میزان دقت اطلاعاتی که گزارشگری مالی در مورد جریانهای نقد مورد انتظار در اختیار ذینفعان قرار می دهند را به عنوان کیفیت حسابداری در نظر می گیریم .از آنجایی که اقلام تعهدی اطلاعاتی در مورد جریانهای نقدی مورد انتظار به دست می دهند،در این تحقیق از کیفیت اقلام تعهدی به عنوان معیاری برای سنجش کیفیت حسابداری استفاده می شود.با توجه به این بیان و از آنجایی که کیفیت حسابداری (اقلام تعهدی ) عدم تقارن اطلاعات را کاهش می دهد و در جواب به سوال تحقیق ،فرضیه ی این مطالعه با متغیر مستقل کیفیت حسابداری (اقلام تعهدی )و متغیر وابسته ی وجه نقد نگهداری شده در شرکت تدوین شده است.

Abstract:

In recent years, many researchers have been devoted to accruals quality and its effects on the topics of accounting and financial.this research presents investigations on the relations of accruals quality and the level of cash holding in Companies active in the automotive and food industrials in  Tehran Stock Exchange.for this porpose the required information in the period of 80 – 86 for 44 selected companies has been gathered and then using the Dechow and Dichev’s model, multivariables statistical regression techniques and the pearsonian correlation coefficient, the effect amount of accruals quality on the level of cash holding in the considered companies has ben examined. our findings confirm an inverse relation between accruals quality and the level of cash holdings. Firms with poor accruals quality hold higher cash levels than firms with good accruals quality. Also in sabordinat hypothesizes, it is emphasized that each effective factor on accruals quality by Dechow and Dichev’s model has direct effect on the level of cash holding.