پایان نامه بررسی موردی رودخانه بالیخلی چای

چکیده

در سطح کشور قوانین زیست محیطی، شاخه مهم و مستقلی از حقوق عمومی تلقی می شود که با اصل پنجاهم قانون اساسی قوام گرفته و اخیرا با مصوبات و قوانین مربوطه به ارزیابی زیست محیطی از تکوین و تکامل نسبی برخوردار شده است همچنین با توجه به پتانسیل ایجاد انواع آلودگی های زیست محیطی ناشی از احداث و بهره برداری از طرح لایروبی زیست محیطی رودخانه کارون- بازه گرگر- ضروری است استانداردهای زیست محیطی مورد بررسی قرار گیرند. بدین ترتیب با در اختیار داشتن این استانداردها می توان در بخش پیش بینی اثرات، انواع آلاینده های زیست محیطی ناشی از طرح لایروبی زیست محیطی را نسبت به استانداردهای مذکور مورد مقایسه قرار داد. بر اساس دومین اصل بیانیه، ریو تمامی دولت ها اختیار تام دارند که در جهت سیاست های استفاده از منابع زیست محیطی و توسعه ملی، از منابع طبیعی خویش بهره برداری کنند، مشروط بر آن که از آسیب های جبران ناپذیر به محیط زیست خود و کشورهای همجوار جلوگیری کنند.

کلمات کلیدی:

قوانین ومقررات، استاندارد، ارزیابی، اثرات زیست محیطی، لایروبی

فصل اول:

کلیات

مقدمه

اگرچه اولین حرکت های مربوط به حفاظت محیط زیست از حدود سال 1307 شمسی با صدور احکام قانونی برای شکار در ایران آغاز شد، اما سازمان حفاظت محیط زیست از سال 1350 و با تبدیل سازمان شکاربانی به سازمان محیط زیست تاسیس شد به لحاظ بین المللی قوانین جدید زیست محیطی پس از کنفرانس جهانی استکهلم (1972 میلادی) وضع شد که مهمترین آن قانون حفاظت و بهسازی محیط است که به سال 1353 مربوط می شود همچنین اصل پنجاهم قانون اساسی بیان می دارد که:

در جمهوری اسلامی ایران، حفاظت از محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعد در آن حیات اجتماعی روبه رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می گردد از این رو فعالیت های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست و تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است.

قوانین و مقررات مربوط به ارزیابی اثرات زیست محیطی

شورای عالی حفاظت محیط زیست در تاریخ 23/11/1373 به موجب ماده 2 قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست (مصوب 28/3/1353 و اصلاحیه 24/8/1371)، اقدام به تصویب صورت جلسه ای مبنی بر ارزیابی پروژه های مهم وتعیین وظایف سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص ارزیابی اثرات زیست محیطی نمود. همچنین در راستای اجرای مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست، الگوی ارزیابی اثرات زیست محیطی را در تاریخ 2/10/1376 تصویب نمود.

برنامه دوم اقتصادی اجتماعی وفرهنگی کشور (78-1374)

بر اساس بند الف تبصره 82 برنامه دوم توسعه اجتماعی و فرهنگی دولت جمهوری اسلامی ایران، در طول برنامه دوم کلیه فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی بایستی با رعایت ملاحظات زیست محیطی صورت گیرد و به این منظور اجرای موارد ذیل الزامی دانسته شده است.

طرح ها و پروژه های بزرگ تولیدی و خدماتی باید قبل از اجرا و در مرحله انجام مطالعات امکان سنجی و مکان یابی بر اساس الگوهای مصوب شورای عالی حفاظت محیط زیست مورد ارزیابی زیست محیطی قرار گیرند.

انجام هر گونه فعالیت صنعتی باید با در نظر گرفتن اهداف توسعه پایدار در چهارچوب ضوابط و استانداردهای زیست محیطی باشد.

همچنین بر اساس آیین نامه های اجرایی این تبصره که در 23/2/1377 به تصویب هیات وزیران رسیده است سازمان محیط زیست مکلف است الگوهای ارزیابی طرح ها و پروژه های بزرگ تولیدی و خدماتی را بر حسب اولویت تهیه و جهت تصویب به شورای عالی حفاظت محیط زیست ارائه نماید.

برنامه سوم اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور (1383- 1378)

یکی از مهمترین و معتبرترین قوانین مرتبط با ارزیابی زیست محیطی که تا پایان سال 1383 به عنوان مستند قانونی مورد استفاده و بهره برداری بوده، ماده 105 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1379 است که تقریباً مشابه تبصره 82 قانون برنامه دوم، طرح ها و پروژه های بزرگ تولیدی و خدماتی باید قبل از اجرا و در مرحله انجام مطالعات امکان سنجی و مکان یابی بر اساس الگوهای مصوب شورای محیط زیست مورد ارزیابی زیست محیطی قرار گیرند.

علاوه بر ماده 105 مواد مهم دیگری نیز در ارتباط با انجام مطالعات و ارزیابی زیست محیطی در قانون برنامه سوم توسعه وجود دارد که می توان به مواد 61 و 85 در بند "ب" قانون برنامه سوم اشاره نمود که بر اساس آنها تصویب و امضای موافقت نامه شرح عملیات طرح های عمرانی انتفاعی و غیر انتفاعی جدید و مبادله آن بین سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و دستگاه های اجرایی و مجریان طرح های مذکور که منجر به تامین و پرداخت اعتبار طرح های مذکور و شروع عملیات اجرایی می شود، موکول به انجام مطالعات مبنی بر وجود توجیه فنی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی می باشد.

برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی فرهنگی کشور

به موجب ماده 61 این برنامه، دولت مکلف است در طول برنامه چهارم اقدام های ذیل را به عمل آورد:

الف)طرح خود اظهاری برای پایش منابع آلوده کننده را آغاز نماید. کلیه واحدهای تولیدی، خدماتی و زیربنایی باید بر اساس دستورالعمل سازمان حفاظت محیط زیست نسبت به نمونه برداری و اندازه گیری آلودگی ها و تخریب های خود اقدام و نتیجه را به سازمان مذکور ارائه دهند واحدهایی که تکالیف این بند را مراعات ننمایند مشمول ماده (30) قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب 3/2/1374 خواهند بود.

ب)به منظور جلوگیری از افزایش بی رویه مصرف سموم دفع آفات نباتی و کودهای شیمیایی، اتخاذ روشی نماید که موجبات استفاده بیشتر از کود کمپوست ومبارزه بیولوژیک به تدریج فراهم شود. ضوابط ورود، ساخت، و مصرف کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات نباتی از جهت تأثیرات زیست محیطی را توسط وزارت خانه های جهاد کشاورزی، بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی، سازمان حفاظت محیط زیست و موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تهیه و تصویب هیات وزیران برساند.

آیین نامه (الگوی) ارزیابی زیست محیطی

آیین نامه (الگوی) ارزیابی زیست محیطی در 10 ماده و 8 تبصره پیوست در جلسه مورخ 2/10/1376 شورای عالی حفاظت محیط زیست به تصویب رسیده است. ماده 1 آیین نامه مجریان طرح های مشمول ارزیابی مندرج در ماده 2 را موظف کرده است که به همراه گزارش امکان سنجی و مکان یابی پروژه ها نسبت به تهیه گزارش ارزیابی زیست محیطی مطابق این الگوها اقدام نمایند.

براساس ماده 3 درصورتی که طرح های مشمول ارزیابی زیست محیطی (بدون در نظر گرفتن ابعاد آنها) در فاصله تاثیرگذار و یا تاثیر پذیر از سایر طرح های مشمول ارزیابی قرار گیرند، بایستی ارزیابی زیست محیطی برای آنها انجام شود.

لازم به ذکر است در ماده 7، ارزیابی زیست محیطی طرح های برای دو وضعیت دوره ساخت و دوره بهره برداری به تفکیک فعالیت های اصلی مدنظر قرار گرفته و تهیه کنندگان ملزم به ارائه اقدامات اصلی برای کاهش اثرات منفی زیست محیطی و هزینه های آن شده اند.

همچنین بر اساس ماده 10 آیین نامه مزبور ابعاد مورد بررسی اثرات زیست محیطی را در قالب محیط فیزیکی، محیط انسان ساخت، محیط طبیعی، محیط اجتماعی و فرهنگی و اثرات زیست محیطی بر طرح های توسعه، تعیین نموده است.

استانداردهای زیست محیطی مرتبط با طرح

استانداردهای زیست محیطی به منظور بررسی و کنترل انواع آلودگی های ایجاد شده در فرایندهای احداث و بهره برداری مورد استفاده قرار می گیرند. هدف کلی این استانداردها، پشتیبانی از حفاظت محیط زیست و پیشگیری از آلودگی است به طوری که با نیازهای اجتماعی، اقتصادی در تعامل باشد این استانداردها الزاماتی را برای یک سیستم مدیریت زیست محیطی مشخص می نماید تا یک سازمان بتواند خط مشی و اهداف را با در نظر گرفتن الزامات قانونی و اطلاعات راجع به پیامدهای بارز زیست محیطی تدوین نماید.

نظر به اهمیت این بخش، استانداردها و ضوابط مرتبط با طرح، به قرار زیر است:

استانداردهای آلودگی صوتی

ضوابط و استانداردهای هوای پاک(جدول 1)

ضوابط و معیارهای استقرار صنایع و مراکز خدماتی

استانداردهای خروجی از کارخانجات و کارگاه های صنعتی (موضوع ماده 15 قانون جلوگیری از آلودگی هوا مصوب 3/2/1374 مجلس شورای اسلامی)

ضوابط و استانداردهای خروجی فاضلاب (جدول 2)

استانداردهای آب آشامیدنی (سازمان برنامه و بودجه به شماره های 1053و 1011)