پایان نامه بررسی شوخ طبعی در بین دانشجویان پیام نور واحد اردبیل

پایان نامه جهت دریافت مدرک کارشناسی روانشناسی عمومی

-1مقدمه

برخی افراد برای مقابله با مشکلات و چالش‌های زندگی، از شوخ‌ طبعی استفاده می‌کنند و به قول معروف زندگی را چندان سخت نمی‌گیرند. اگر می‌خواهید با این مهارت بیشتر آشنا شوید و احیانا آن را فراگیرید، با ما همراه شوید.

ارزش شوخ‌طبعی به عنوان مهارتی مقابله‌ای مدت‌های زیادی است که از سوی روان‌شناسان شناخته شده است. فروید، شوخ‌طبعی را به‌عنوان عالی‌ترین سازوکار دفاعی توصیف کرده است. از نظر فروید، شوخ‌طبعی هدیه‌ای نادر و گران‌بها است که به ما اجازه می‌دهد هنگام رویارویی با فشار روانی به خودمان بگوییم: «دنیا این قدر ارزش ندارد که ما را ناراحت کند، به همین علت نباید مسایل سخت و دشوار را چندان جدی تصور کنیم.

افراد شوخ‌طبع هنگام رویارویی با تجارب استرس‌زا کمتر از دیگران، خلق منفی از خودشان نشان می‌دهند. شوخ‌طبعی روش موثری برای مقابله با هیجانات منفی مانند خشم، غم و افسردگی است. افرادی که طبع شوخ دارند، به احتمال بیشتر موضع فعالانه‌تری نسبت به هیجانات منفی خود می‌گیرند و تلاش می‌کنند بر آنها مسلط شوند و در عوض، افرادی که فاقد یک حس شوخ‌طبعی هستند، منفعل‌ترند و به هیجانات منفی خود اجازه می‌دهند که آنها را کنترل کند. اغلب افرادی که دارای حس شوخ‌طبعی هستند از بهداشت جسمانی مناسب‌تری برخوردارند. تحقیقات نشان داده‌اند شوخ‌طبعی با افزایش عملکرد دستگاه ایمنی بدن، موجب می‌شود تا افراد در زندگی روزانه کمتر تحت تاثیر شرایط استرس‌زا قرار گیرند. شوخ‌طبعی به ما کمک می‌کند به جای اینکه با ترس یا هراس به رویدادی استرس‌زا واکنش نشان دهیم، بتوانیم آن شرایط سخت را به راحتی پشت سر بگذاریم. همچنین شوخ‌طبعی زمانی را فراهم می‌کند که از مشکلات فاصله بگیریم و فرصتی برای نگریستن به راه‌حل‌های دیگر داشته باشیم. مزیت دیگر شوخ‌طبعی این است که در مواقعی که ما با نشاط هستیم، دیگران تمایل بیشتری دارند که در اطراف ما باشند و حمایت‌مان کنند. سالم‌ترین نوع شوخ‌طبعی این است که ملایم باشیم یعنی اینکه خودمان را زیاد جدی نگیریم. این نوع شوخ‌طبعی سالم را می‌توان با شکل ناسالم‌تر شوخ‌طبعی که آمیخته با طعنه و تمسخر است، مقایسه کرد.

1-2 بیان مسئله

شوخ طبعی برای سال های متمادی موضوع تحقیقات دانشگاهی بوده است و این منجر به تعاریف متعدد از شوخ طبعی شده است. مک گی (1979) شوخ طبعی را بر حسب ناهمخوانی تعریف می کند: « وقتی که ترتیب عناصر تشکیل دهند.

یک رویداد با الگوی بهنجار یا مورد انتظار منافات داشته باشد».همانطور که شولتز ولابیلارد(1980)توضیح داده اند،ناهمخوانی زمانی تشخیص داده می شود که«چیز غیر منتظره ای در یک جک اتفاق می افتد که این منجر به یکه  خوردن ،غافلگیر شدن وسردرگم شدن شنوندگان می شود».هر چند همانگونه که سوتهام خاطر نشان می سازد،شوخ طبعی می تواند به عنوان تعاملی که منجر به سرگرمی،لذت یا نشاط می شود نیز تعریف شود.علاوه بر این،شوخ طبعی  از محرک هایی که به یک «احساس بی اهمیت»منجر می شود نشات می گیرد(چیف،2001).مارتینیو(1972)شوخ طبعی رابه عنوان«هر صحبتی که به عنواو شوخی درک شدهاست»تعریف می کند.کراوفورد اثبات می کند که شوخ طبعی یک«شناخت مثبت یا پاسخ اثرگذار»در شنوندگان ایجاد می کند(1994).تعریف رومرو و کراتیردز(2006)از شوخ  طبعی ساختارمند بسیار مناسب است:تعاملات سرگرم کننده که هیجانات و شناخت های مثبتی در افراد،گروه یا سازمان  ایجاد می کند.شوخ طبعی تنها محدود به جک هایی که ما را با صدای بلند بخنداند نمی شود بلکه بسیاری از انواع تعاملات را در بر می گیرد.ما در وهله اول می دانیم که تلاشهای بسیاری برای استفاده از شوخ طبعی وجود دارد که منجر به هیجانات و شناخت های مثبت نمی شود؛مانند،شوخ طبعی ناموفق،تحقیر کردن،سوءتعبیرها و... میشود .

سوال اصلی تحقیق این است دانشجویان از چه نوع سبک شوخ طبعی استفاده میکنند و آیا بین دختران و پسران از سبک های شوخطبعی متفاوتی استفاده میشده است ؟

1-3 ضرورت انجام پژوهش

شوخی، فعالیتی جهان شمول و بطور کلی مثبت است که افراد متعلق به بافت های فرهنگی و اجتماعی مختلف در تمام جهان، آن را تجربه می کنند. این اصطلاح به کیفیتی از عمل، گفتار، و نوشتار اشاره دارد که باعث سرگرمی و تفریح می شود (مارتین ،2007).

حس شوخ طبعی، یک رگه شخصیتی پایدار و یک متغیر مهم در تفاوت های بین فردی است، که در انواع رفتارها، تجربه ها، عاطفه ها، بازخوردها، و توانایی های مرتبط با سرگرمی، خندیدن، خنداندن و در یک نگاه جامع، طبقه ای از رگه های مرتبط باهم را در برمی گیرد و ممکن است به شکل های گوناگون مفهوم سازی شود (نیاکرونی و همکاران، 1387).

1-4 بیان فرضیه

میزان شوخطبعی در بین دانشجویان پیام نور به چه میزان است .

در سبک های شوخ طبعی در بین پسران و دختران دانشجو تفاوت وجود دارد.

1-5 اهداف تحقیق

اهداف کلی :

بررسی رابطه بین شوخ طبعی در بین دانشجویان پیام نور اردبیل

اهداف جزئی

بررسی تفاوت های دختران و پسران دانشجو در استفاده از سبک های شوخ طبعی

1-6 تعاریف نظری

شوخ طبعی : شوخی فعالیتی جهان شمول و بطور کلی مثبت است ک افراد متعلق به بافت های فرهنگی و اجتماعی مختلف در تمام جهان ، آن را تجربه می کنند . این اصطلاح به کیفیتی از عمل ، گفتار و نوشتار اشاره دارد که باعث سرگرمی و تفریح میشود (مارتین،2007).

1-7 تعاریف عملیاتی

شوخ طبعی : نمره است که هر فرد در پرسشنامه مارتین (2007) بدست آورده است

2-1 شوخ طبعی

روانشناسی مثبت نگر، رشته تازه ای در روان شناسی است. موضوع اصلی روان شناسی مثبت نگری تحقیق کردن درباره تجربیات ذهنی مثبت، از جمله شوخ طبعی و خوش بینی است. این روان شناسی به دنبال آن است که به افراد کمک کند تا توانایی ها و شایستگی های خود را پرورش دهند. این روان شناسی به افراد گوشزد می کند که قوت ها به اندازه ضعف ها اهمیت دارند، انعطاف پذیری به اندازه آسیب پذیری اهمیت دارد، و پیشگیری از ابتلا به اختلالات روانی به اندازه درمان این اختلالات، مهم است. پرورش دادن توانمندی ها، دو نتیجه مرتبط به بار می آورد: 1- پرورش دادن رشد شخصی و ارتقای سلامتی، 2- پیشگیری از اینکه بیماری های رونی، در شخصیت ریشه دار شود (ریو، 1385).

روان شناسی مثبت نگر، به سلامت روانی افراد و کیفیت زندگی آنها نگاهی می اندازد و می پرسد: «چه می توانست باشد؟» (سلیگمن[1] و چیک سنت میهالی[2]، 2000؛ به نقل از ریو، 1385).

شوخی، فعالیتی جهان شمول و بطور کلی مثبت است که افراد متعلق به بافت های فرهنگی و اجتماعی مختلف در تمام جهان، آن را تجربه می کنند. این اصطلاح به کیفیتی از عمل، گفتار، و نوشتار اشاره دارد که باعث سرگرمی و تفریح می شود (مارتین[3]،2007).

حس شوخ طبعی، یک رگه شخصیتی پایدار و یک متغیر مهم در تفاوت های بین فردی است، که در انواع رفتارها، تجربه ها، عاطفه ها، بازخوردها، و توانایی های مرتبط با سرگرمی، خندیدن، خنداندن و در یک نگاه جامع، طبقه ای از رگه های مرتبط باهم را در برمی گیرد و ممکن است به شکل های گوناگون مفهوم سازی شود (نیاکرونی و همکاران، 1387).

مارتین و همکاران (2003)، شوخ طبعی را براساس سبک، به چهار دسته که شامل دو سبک سازگارانه و دو سبک ناسازگارانه است، تقسیم کرده اند:

2-2 شوخ طبعی خود افزاینده

این سبک به فرد کمک می کند تا خود را بپذیرد و به دیگران آسیبی نرساند. افرادی که از این سبک استفاده می کنند، مسائل عجیب و غریب زندگی را سرگرم کننده تلقی می کنند و دیدگاه توأم با خنده نسبت به دنیا دارند. این سبک که بیشتر به خود فرد مربوط می شود تا تعاملات میان فردی او، به شخص در غلبه بر عوامل استرس آور زندگی کمک می کند. این سبک شوخ طبعی، از فرد در برابر افسردگی محافظت می کند، و هم چنین همبستگی منفی با روان آزردگی، و همبستگی مثبت با سلامت روان و عزت نفس دارد (مارتین و همکاران، 2003؛ هارتسل[4]، 2004؛ هولمز[5] و مارا[6]، 2001؛ مطلب زاده، 1384).

2-3  شوخ طبعی پیوند دهنده

افرادی که از این سبک شوخ طبعی استفاده می کنند، هنگام مواجه شدن با موقعیت های استرس زا، با بیان طنز و لطیفه سعی می کنند به دیگران آرامش دهند، و رویکرد شوخی گونه ای نسبت به موقعیت هایی که با آن ها مواجه می شوند، دارند. این سبک، بیشتر به تعاملات میان فردی مربوط می شود و با برونگرایی، خوشرویی، عزت نفس، صمیمیت، رضایت از ارتباط، و بطور کلی با خلق و هیجانات مثبت رابطه دارد (مارتین و همکاران، 2003؛ هارتسل، 2004؛ هولمز و مارا، 2001؛ مطلب زاده، 1384).

2-4  شوخ طبعی پرخاشگرانه

در این سبک، افراد سعی می کنند خودپنداره خویش را به هر قیمتی و بدون توجه به رفاه حال دیگران و با مسخره کردن و خوارشماری آنها تقویت کنند. اگر چه این سبک، بصورت مقطعی می تواند موثر واقع شود، اما استفاده مکرر از آن، روابط میان فردی را تضعیف کرده و باعث طرد شدن فرد و عدم دریافت حمایت اجتماعی از سوی دیگران می شود. این سبک همبستگی مثبتی با دشمنی، کینه، خشم، و پرخاشگری (مارتین و همکاران، 2003؛ کتز[7]، 2005)، و همبستگی منفی با برونگرایی، توافق پذیری، و با وجدان بودن دارد (اولسون[8] و همکاران،2005؛ آرگایل[9]، 1380).

2-5  شوخ طبعی خودکاهنده

افرادی که از این سبک شوخ طبعی استفاده می کنند، دستاوردهای خود را ناچیز و حقیر می شمارند و درمقابل، دیگران را مثبت ارزیابی می کنند. اینگونه افراد شوخ طبع، با خوارشماری خود از طریق گفتن طنز یا لطیفه، سعی می کنند دیگران را سرگرم کنند. این شوخ طبعی، نوعی فرآیند اجتنابی متعارض محسوب می شود، به عبارت دیگر، اینگونه افراد هنگام مواجهه با محرک های استرس زا، طفره می روند و احساسات منفی خود را انکار می کنند. این سبک از شوخ طبعی، با عزت نفس، رضایت از روابط بین فردی، سلامت روان، و توانایی مواجهه با دیگران، رابطه منفی (مارتین و همکاران، 2003؛ کتز، 2005)، و با روان آزردگی، افسردگی، اضطراب، و دیگر حالات هیجانی منفی، رابطه مثبت دارد (اولسون و همکاران، 2005؛ آرگایل، 1380).

2-6 نظریه های شوخ طبعی

مکتوبات شوخ طبعی،سه نظریه اولیه شوخ طبعی را در بر می گیرد:نظریه ناهمخوانی،نظریه تسکین،و نظریه برتری  طلبی.نظریه ناهمخوانی بر این منطق پایه ریزی شده است که موقعیتهای غافلگیرکننده و غیر معمول،شوخ طبعی را به  وجود می آورد(می یر،2000).این نوع کارکردهای شوخ طبعی به وسیله اثبات یک ناهمخوانی بین دانسته ها و سپس  حل ناهمخوانی توسط مخاطب به وجود می اید(سولز،1972).شوخ طبعی می تواند به عنوان حل مساله ناهمخوانی در نظر گرفته شود که حل کردن آن زمانی که بطور نسبی مشکل است،منجر به احساس لذت می شود.نظریه تسکین مسلم فرض می کند که شوخ طبعی،خنده را راه می اندازد که آن هم به نوبه خود باعث رهایی از تنش می شود(شورکلایف،1968).فروید(1928) اظهار داشت که شوخ طبعی،هیجانات سرکوب شده ای را که مرتبط با موضوع  شوخ طبعی هستندآزاد می سازد.نظریه برتری طلبی مسلم فرض می کند که شوخ طبعی برای به دست گرفتن  کنترل(لافاو و دیگران،1976)و حس برتربودن(زیو،1984)به وسیله خندیدن به افراد یا اشیاء به کار می رود.برای نمونه،شوخی با قومیت ها اغلب تجلی برتری طلبی ادراک شده درگروه است.شوخی تحقیرآمیز وتمسخرآمیز نمونه های دیگری هستند که بیانگر بکارگیری شوخی به عنوان یک مکانیزم برتری طلبی هستند.این سه نظریه شوخ طبعی می توانند به عنوان نظریه های احتمالی شوخ طبعی مورد ملاحظه قرار گیرند،چون آنها چگونگی کارکرد شوخ طبعی را در موقعیتهای مختلف توضیح می دهند