پایان نامه نقش ریشه و پایه های درختان میوه در سازگاری با عوامل محیطی

مقدمه

ریشه ها اغلب فراموش شده بوده اما اندام بسیار مهمى از نظام درخت میوه هستند.دلیل فراموش شدگى آنها سختى دیدن آنهاست و اساساً زیر کف باغ دیده شدنى نیستند.ریشه ها اگرچه دیده نمى‌شوند ولى‌بطور معنى دارى رشدبوده و کارکرد درختان میوه را تنظیم مى‌کنند.به دلیل تنگناهاى موجود در دیدن آنها اطلاعات مربوط به سیستم ریشه اى درخت میوه محدود تر از اطلاعات مطالعه شده است.به هر صورت دانش درباره رشد و نمو ریشه و تنظیم ریشه بکار گرفته شده بوسیله پایه به اداره بهتر باغ منجر خواهد شد.هنگام بررسى درختان میوه در باغ باید به یاد بیاوریم که آنها یک نظام واقعى ژنتیکى مرکب هستند.یک درخت ترکیبى از بخش هوایى یعنى رقم میوه یا پیوندک و یک رقم پایه است.ریشه ها باید به همان اندازه مورد توجه قرار گرفته که بخشهاى هوایى‌مدیریت مى‌شوند.

مورفولوژى ریشه

ریشه عضوى از گیاه است که معمولاً در داخل خاک قرار داشته املاح محلول و آب را براى تغذیه گیاه از زمین جذب مى کند.در تعریف ریشه و مقایسه آن با ساقه،ریشه فاقد برگ است.گرچه ریشه نهاند انگان بطور عادى فاقد برگ است ولى‌با اثر دادن هورمونها و تغییر محیط کاشت مى‌تواند تحول یافته و برگ دار شود.ریشه اصلى دو لپه اى ها از رشد ریشه چه حاصل شده با دوام است و تا آخر عمر گیاه باقى مى‌ماند.در صورتیکه در تک لپه اى ها ریشه اصلى زود از بین رفته و ریشه هاى نابجا جانشین آن مى گردند.ریشه هاى نابجا در گیاهان تک لپه مانند گندم و ذرت معمولاً در نزدیک خاک و در محل یقه ظاهر مى‌شوند.ریشه هاى فرعى در نهاند انگان دو لپه اى با نظم و قاعده ثابتى در اطراف ریشه هاى اصلى ظاهرشده و رشد مى‌کنند.منشاْ ریشه هاى فرعى در دو لپه اى ها همیشه درونى‌است و از تقسیم سلولهاى دایره محیطیه یا ریشه زا که در برابر دسته هاى چوبى قرار دارند حاصل شده به تدریج با هضم و حذف بافت هاى سر راه ریشه اصلى‌از آن خارج مى‌شوند.

ریشه در پایین بطور معمول منتهى به کلاهک است.پس از کلاهک ناحیه تارهاى کشنده و بعد از آن منطقه ریشه هاى فرعى و بالاخره یقه قرار دارد که به ساقه متصل است.

ریشه ها متناسب با اعمال و کارى‌که به جز جذب مواد انجام مى‌دهند ممکن است تغییراتى در زیر به آنها اشاره مى‌شود پیدا کنند.

الف)ریش هاى‌غده اى:در این ریشه ها ریشه اصلى و فرعى پس از آنکه رشد معمولى خود را تمام کردند رشد راْسى آنها به تدریج متوقف شده در بافتهاى آنها مواد ذخیره اى متراکم و انباشته مى گردد.ریشه هاى غده اى از ساقه هاى غده اى (مانند سیب زمینى)به علت نداشتن جوانه به خوبى متمایزند.شکل کلى ریشه هاى غده اى تقریباً دوک مانند است.

ب)ریشه هاى مرکب:مانند ریشه ثعلبیها که غده اى ساده یا پنجه اى شکل هستند.هر غده در این ریشه ها از الحاق چندین ریشه فرعى به وجود مى‌آید.

ج)ریشه هایى‌که وظیفه مکانیکى دارند:مانند ریشه هاى خار مانند بعضى از نخل ها و یا ریشه هاى هوایى لوروزانیشلیا که از این دسته به شمار مى‌روند.

د)ریشه هاى مکنده:گیاهانى مانند دارواش سس و گل جالیز داراى ریشه هاى مکنده اى‌هستند که وارد تنه گیاه (ریشه- ساقه و حتی برگ) میزبان که ممکن است درخت،درختچه و علفى باشند که شیره غذایى را از آنها جذب مى‌کنند.

ه)ریشه هاى‌برگى:ریشه بعضى از ثعلبهاى نواحى حاره که در سطح خاک یا در هوا قرار دارند مانند برگ یا ساقه هاى جوان داراى کلروپلاست فراوان بوده عمل کربن گیرى را انجام مى‌دهند.

رشد ریشه هاى درختان:

ریشه هاى جوان یک درخت میوه معمولاً درابتدا به رنگ سفید وآبدار همراه با ریشه هاى مویین کوتاه هستند.بعد از 1 تا 4 هفته به رنگ قهوه اى در مى‌آیند و ریشه هاى مویین پژمرده مى‌شوند.قهوه اى شدن در طى‌یک دوره 2 تا 3 هفته اى در تابستان اتفاق مى‌افتد.ولى این پدیده در زمستان تا 12 هفته طول مى‌کشد.قهوه اى شدن قشر پوست در نتیجه تجزیه و فساد صورت مى گیرد.به دنبال از بین رفتن قشر پوست برخى از ریشه ها ضخیم مى‌شوند که موجب تولید سیستم ریشه دائمى‌در درخت مى‌شود.حداکثر میزان رشد ریشه هاى سیب در حدود یک سانتیمتر در روز است.رشد ریشه عمدتاً در هنگام شب است.بر خلاف قسمت هوایى درخت ریشه ها دوران استراحت ندارند.آغاز رشد ریشه درختان میوه بستگى به درجه حرارت دارد.بر اساس گزارش کولسینکوف(1971) در تحت شرایط کنترل شده رشد ریشه سیب درختى در 5-4 درجه سانتیگراد،گلابى 7-6 درجه سانتیگراد،زرد آلو و هلو در 12 درجه سانتیگراد آغاز مى شوند.

پدیده دوره اى بودن رشد ریشه به طور فزاینده اى بستگى به رشد شاخه و میزان باردهى درخت دارد.معمولاً پایان اوج آغازین رشد ریشه مرتبط با شروع رشد فعال شاخه است و دومین اوج فعالیت ریشه بعد از توقف رشد شاخه آغاز مى‌شود.تنظیم کننده هاى رشد که رشد شاخه را کاهش مى‌دهند بالعکس رشد ریشه را افزایش مى‌دهند.پاکلوبوتازول یک ماده بازدارنده بیوسنتر جیبرلین است که بطور فزاینده اى رشد شاخه سیب را کاهش مى‌دهد ولى در عوض موجب رشد ریشه ها مى‌شود.عوامل زیادى بر روى نقش ریشه تاْثیر دارند که بعضى از آنها میزان اکسیژن و دى اکسید کربن خاک،رطوبت خاک،درجه حرارت،سموم بیولوژیکى،بقایاى مواد شیمیایى،تراکم خاک،اسیدیته،وسعت میکوریزه،خصوصیات ژنتیکى ریشه و فیزیولوژى ویژه سیستم ژنتیکى مرکب رقم،پایه مى‌باشند.خصوصیات ژنتیکى ریشه حائز اهمیت مى‌باشند زیرا ریشه وسعت کنترل رشد،تحمل به انواع مختلف خاک و محیط،مقاومت به امراض،حشرات و آفات خاکزاد،سازگارى پایه با پیوندک،جذب و توازن مواد غذایى و نهایتاً عواملى چون کیفیت میوه و راندمان محصول را تعیین مى‌نماید.