پایان نامه بررسی رابطه بین تولد(چندمین فرزند بودن) با سرسختی روانشناختی در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل

پایان نامه جهت دریافت مدرک کارشناسی روانشناسی بالینی

مقدمه

موفقیت تحصیلی و آسیب شناسی دانشجویان همیشه مورد توجه مسئولین ، برای بالا بردن سطح علمی کشور بوده است . واز جمله مباحثی است که امروزه در دانشگاه ها مورد توجه مسئولین و محققان روان شناس قرار گرفته است .

به اعتقاد صاحب نظران ، شیوع برخی از اختلالات روان شناختی در دانشجویان می تواند زمینه بروز آسیب های اجتماعی و تحصیلی را فراهم سازد .

کوبات(1986) از اولین محققانی بود که از سرسختی به عنوان یکی از ویژگیهای شخصیتی تعدیل کننده رابطه تنیدگی – بیماری نام برد . سرسختی یک ساختار با چند ویژگی است که همه افراد به نسبت های مختلف از آن برخوردارند و شامل سه ویژگی ، تعهد ، مهار و چالش می باشد . افراد سرسخت معنا ، ارزش ، اهمیت و هدفمندی خودشان ، کارشان ، خانواده شان به طور کلی زندگی را دریافته اند. آنها به تلاش و عمل بیش از شانس اهمیت می دهند و معتقدند که می توانند روند رویدادهای زندگی را در دست بگیرند .آنها دارای منبع درونی و مهارکننده هستند و رویدادهای مثبت و منفی را پیامد اعمال شخصی می دانند از طرفی این افراد تغییر و تحول را قانون ثابت زندگی می دانند و تغییرات را فرصتی برای یادگیری قلمداد می کنند نه تهدیدی برای امنیت. افراد سرسخت برخلاف افراد غیرسرسخت حوادث را چندان خطرناک ارزیابی نمی کنند . برعکس ، آنها را مثبت و قابل کنترل ارزیابی می کنند. (کیاوشی – لیپا 1994 – قربانی 1374 – فرانکن 1998) ظاهراً بین زنان و مردان از لحاظ سرسختی تفاوت هایی وجود دارد .

بیان مسئله

یکی از مفاهیم بنیادی تاثیر گذار بر بهداشت روانی دانشجویان، مفهوم سرسختی روانشناختی است. سرسختی روانشناختی از این نظر اهمیت دارد که اگر دانشجویان یک دانشگاه از درجه ی سرسختی بالایی برخوردار باشد، علی رغم وجود موانع صدرالذکر ( رقابت جهانی، دگرگونیهای ناگهانی و ...) توانایی انطباق با محیط را دارند . یکی از مفاهیم دیگر تاثیر گذار بر بهداشت روانی دانشجویان ، مفهوم افسردگی و اضطرابی است که در راس فهرست بیماری های روانی قرار دارند و حدود 25 درصد مراجعین به مراکز بهداشتی در جهان را به خود اختصاص می دهند (لمبرت ، 2006) هم اکنون افسردگی ، دومین اختلال رایج روان شناختی است و نزدیک به 121 میلیون نفر در جهان به افسردگی مبتلا هستند.(پارکر و همکاران، 2001).

به اعتقاد روان‌شناسان شخصیت سر سخت از 3مؤلفه اصلی تعهد ، کنترل ، مبارزه‌جویی تشکیل شده است.حال سوال این است

آیا سرسختی روانشناختی در چندمین فرزند بودن تأثیر دارد و اگر تاثیر دارد چه نوع تاثیری است؟

آیا سرسختی با تاهل رابطه دارد؟

آیا جنسیت در سرسختی روانشناختی تأثیر دارد.؟

آیا سرسختی در پیشرفت تحصیلی دانشجویان رابطه دارد ؟

لذا در فرایند پژوهش تلاش بر این است به مطالعه به این سوالات بپردازیم .

اهمیت و ضرورت موضوع

از آنجایی که موفقیت دانشجویان یکی از اهداف اصلی هر کشور است.

،لزوم بررسی مولفه هایی را فرا می خواند که بر موفقیت تحصیلی دانشجویان تاثیر دارند. مولفه هایی مانند سرسختی و چندمین فرزند بودن تصور می شوند بر کارآیی و میزان موفقیت دانشجویان تاثیر داشته باشد،احتمالا پیشرفت و موفقیت تحصیلی دانشجویان می توانند ناشی از سرسختی بالا باشد.بدین جهت ضمن افزایش پژوهش های انجام شده در کشور مان ؛ در پژوهش حاضر تلاش نموده ایم که گامی در این مسیر برداریم.

از آنجایی که موفقیت دانشجویان لازمه پیشرفته علمی یک کشور است.لذا نتایج این پژوهش می تواند کاربردی مفید برای دست اندر کاران دانشگاهی در جهت ارتقاء سطح عملکرد دانشجویان باشد.

همچنین با توجه به نقش و اهمیت متغیر های سرسختی و چندمین فرزند بودن در میزان موفقیت تحصیلی و قابل تغییر بوده و قابلیت یادگیری این متغیرها می تواند با ارائه راهکارهای مناسب،میزان موفقیت تحصیلی و در نتیجه سطح علمی دانشجویان را افزایش داد.

دانشجویان هر جامعه ستون معنوی و انسانی آن جامعه بودند و از سرنوشت سازان و سازمان دهان فردی کشورند با پیشرفت صنعت و تکنولوژی جدید و مشکلات مربوط به آن اختلالات و بیماری روانی همانند مشکلات جسمانی افزایش چشمگیری دارد و پرداختن به سلامت روانی دانشجویان از این جهت دارای اهمیت زیاد است مسائل بهداشت روانی از مهم ترین مسائل دانشجویان است و در حقیقت موفقیت در تحصیل آن چنان به استعدادها فوق العاده دانشجو مربوط نیست بلکه موفقیت وی منوط به این است که چگونه مراحل پیچیده و بحرانی نوجوانی از نظر عاطفی و روانی به طور طبیعی گذرانده باشد موفقیت در تحصیل به عوامل بسیار منوط است که عوامل عاطفی و روانی و سیر طبیعی رشد و بلوغ عاطفی و شخصیت نقش مهمی در آن دارد.فلذا سرسختی روانشناختی و حتی چندمین فرزند بودن در خانواده میتواند به سلامت روانی دانشجویان تاثیر گذار باشد.

اهداف کلی

تعیین ارتباط بین  چندمین فرزند بودن با سرسختی روانشناسی در بین دانشجویان دانشگاه آزاد واحد اردبیل

اهداف اختصاصی

تعیین ارتباط بین سرسختی با وضعیت تاهل در افراد

تعیین ارتباط بین سرسختی با پیشرفت تحصیلی در بین افراد

تعیین ارتباط بین سرسختی در بین مردان و زنان

فرضیه های پژوهش

بین سرسختی روانشناختی و چندمین فرزند بودن در بین دانشجویان رابطه وجود دارد.

بین سرسختی روانشناختی و پیشرفت تحصیلی در بین دانشجویان رابطه وجود دارد.

بین وضعیت تاهل و سرسختی روانشناختی در بین دانشجویان رابطه وجود دارد.

بین جنسیت و سرسختی روانشناختی در بین دانشجویان رابطه وجود دارد.

تعاریف نظری و عملیاتی

سرسختی :

سرسختی نوعی باور بر خودمان است و به اصطلاحی خود باوری هم نامیده می شود که سه تا ویژگی دارد : تعهد ، کنترل ، مبارزه جویی که پیشایند سرسختی احساس پیوستگی می باشد . علی رغم وجود استرس برخی مردم در برخورد با شرایط سخت و دشوار فشارزا از خود مقاومت نشان می دهند و دچار عواقب اسفبار استرس نمی گردند .

تعریف 3 بُعدی سرسختی :

تعهد : انسان به محرکات اعتقاد داشته و به همین جهت با بسیاری از جنبه های زندگی خود مثل شغل ، خانواده و روابط بین فردی کاملاً در آمیخته است .

کنترل : افرادی که احساس می کنند روی موقعیت های زندگی خود کنترل دارند برای حل مشکلات زندگی خود به مسوولیت خودشان بیش از اشتباهات دیگران تأکید می کنند.

مبارزه جویی : اعتقاد به اینکه تغییرات و دگرگونی جنبه طبیعی زندگی هستند در واقع افرادی که مبارزه جویی بالایی دارند موقعیت های مثبت و منفی را فرصتی برای یادگیری و رشد می دانند .

چندمین فرزند بودن

منظور از چندمین فرزند بودن در این پژوهش ترتیب ولادت از والدین مشترک بین کودکان یک خانواده می باشد .

دانشجو

در ایران دانشجویان از طریق کنکور وارد دانشگاه می‌شوند. دانشجو برای کامل نمودن تحصیلات کارشناسی (لیسانس) خود معمولا ۴ سال زمان صرف می‌کند که برای کارشناسی‌ارشد ۲ و دکترا ۴ سال می‌باشد.

تعاریف عملیاتی

منظور از سرسختی روانشناختی نمره ای است که فرد در پرسشنامه سرسختی اهواز بدست می آورد .

فصل دوم:
پیشینه پژوهش

سرسختی روانشناختی

- ریشه های مفهومی های این سازه، بر خلاف دیدگاه های متعدد به واکنش انفعالی انسان که در اغلب کارها در زمینه فشارهای روانی و بیماری مشاهده می شود، بر گرفته از مجموعه ای از رویکردهای در خصوص رفتار انسان است که مری (1973)در مقوله نظریه های عمده شخصیت. آنها را نظریه تکامل می نامد.

- شخصیت سرسختی که کوباسا صورت بندی کرد؛ بر پایه نظریه هایی است که روانشناسان وجودی در مورد درجه و شدت یک زندگی صحیح طرح کرده اند. از دسته این نظریات می توان به نظریه وایت (1959) در مورد شایستگی، آلپورت (1995) در مورد تلاش اختصاصی و اریک فروم (1947) در مورد جهت گیری بارور اشاره دارد.(به نقل از وردی،1380)

- از دیدگاه کوباسا فرد سر سخت کسی است که سه مشخصه عمومی دارد:

الف) اعتقاد به این که قادر به کنترل و یا تاثیر گذاری به روی حوادث است و فشار زا های روانی را قابل تغییر می داند (کنترل).

ب) توانایی احساس عمیق در آمیختگی و یا تعهد نسبت به فعالیت هایی که خود انجام می دهد (تعهد)

ج) انتظار این که تغییر یک مبارزه هیجان انگیز برای رشد بیشتر است و آنرا جنبه ای عادی از زندگی می داند (مبارزه جویی).

- درواقع سرسختی ساختار واحدی است که به یکپارچه سازی مولفه هایش می پردازد. به عبارتی دیگر سرسختی تمایزهای مولفه هایش را از بین می برد و در آنها یک همگونی ایجاد می کند. ویژگی سرسختی نگرش درونی خاصی را بوجود می آورد که شیوه رویارویی افراد یا مسائل مختلف زندگی را تحت تاثیر قرار می دهد.

- سرسختی سپری در مقابل برانگیختگی شدید فیزیولوژیکی دراثر حوادث فشارزا است که سیله و دیگر محققان معتقدند عامل آسیب پذیری در مقابل بیمارها می باشد.

بازنگری پژوهش های انجام شده در زمینه موضوع پژوهش در داخل و خارج از کشور پزوهش ها در زمینه رابطه سرسختی روانشناختی با عملکرد تحصیلی تحقیقات اندکی ارتباط بین سرسختی روانشناختی و عملکرد و اختصاصاً عملکرد را مورد بررسی قرار داده اند. در این رابطه وستنر (1990) به بررسی رابطه سرسختی روانشناختی با فشار روانی و عملکرد پرداخته است. و از تعدیل کننده آن را بر رابطه بین فشار روانی و عملکرد کشف نموده است. وی نشان داد که سرسختی به طور همخوانی با تجربه فشار روانی رابطه منفی دارد و با ارزیابی عینی و واقع بینانه عملکرد در ارزشیابی، عملکرد شغلی رابطه مثبت دارد و در نهایت این که سرسختی در آزمودنی ها، ضربه گیر اثرات منفی فشار روانی بر عملکرد بوده است. افزون بر این، وستنر با بررسی زنان و مردانی که در حال ورود به دانشکده افسری ارتش بودند نشان داد که سرسختی بالاتر موفقیت تحصیلی بیشتری را نیز به همراه دارد (به نقل از مری، 1990).

سن سون و ماراکی ویکز (1996) در تحقیقات خود به این نکته تاکید کردند که چگونه افراد تصمیم می گیرند یک فعالیت خشته کننده را انجام دهند. آنان چنین فرض کردند که افراد هنگام رویارویی با یک کار خسته کننده سه راه دارند:

دست از کار بکشند کار را همان گونه که هست ادامه دهند و خطر تاثیرات ناشی از فشار روانی را تحمل کنند. یا دوام بیاورند و نه تلاش کنند کار را فعالیتی با جذابیتی بیشتر تغییر دهند.سن سون، ویبر و مورگان (1992) در مطالعه ای خود به این نتیجه رسیدند که هنگامی که دلیل خوب برای پایداری و کار خشته کننده وجود نداشته باشد افراد سرسخت هر چه زود که صحنه را ترک می کردند. افراد سرسخت در این مورد حساس هستند که آیا استمرار مواجهه با مرگ های نقش زا ارزش دارد یا خیر اگر آنها بپذیرد که این کار با ارزش است، آن گاه آنها عملاً درگیر راهبردهایی می شوند. تا فعالیت مورد نظر را به فعالیت مثبت تری تبدیل کنند. به طور کلی این محققین دریافتند. دانشجویان با سرسختی بالا که ارزش و فایده کار برای آنان مشخص شده بود. کار خسته کننده کپی کردن نامه ها را بیشتر انجام دادند و این تاثیر از طریق پیشرفت آنان برای سرگرم کننده تر کردن فعالیت به صورت غیر مستقیم بوده است بنابراین، اگر رغبت کافی برای عملکرد نباشد افراد سرسخت به طور فعال و تعمدا خود را درگیر راهبردهایی می کنند تا کار محول شده را جالب تر کنند.

در سالهای اخیر ، متخصصان و محققان شخصیت ، توجه خاصی را به سازه سرسختی روانشناختی به عنوان یک منبع متعادل کننده استرس بر روی سلامت روانی و جسمی مبذول داشته اند . (جنتری و کوباسا ، 1984 ؛ سولز و رتین هوز ، 1978 ؛ وستمن ، 1990). کوباسا (1979) این نظریه را ارائه کرد که سرسختی روانشناختی مجموعه ای از ویژگی های شخصیت است که در هنگام مواجهه با وقایع استرس زای زندگی ، به عنوان منبع مقاومت ایفای نقش می کند. وقایع استرس زای زندگی با افزایش علائم بیماری مرتبط هستند ، اما سرسختی روانشناختی به عنوان میانجی بین وقایع استرس زا و بیماری عمل می کند و امکان بروز علائم بیماری را کاهش می دهد. این تعامل مهم و پیش بینی کننده نشان می دهد که اگر فردی با وقایع شدیداً استرس زا مواجه شود ، برای سالم ماندن باید سرسخت باشد.

سرسختی روانشناختی سازه شخصیتی ای است که از تجربیات مفید و متفاوت دوران کودکی نشأت می گیرد.(مدی و کوباسا ، 1984) این خصوصیت کلی در رفتارها و احساسها ظاهر         می شود. به طور مثال ، مدی و کوباسا (1984) بیان کردند که سرسختی روانشناختی یک احساس عمومی است مبنی بر اینکه شرایط محیط ایده آل است و باعث می شود که انسان موقعیت های پراسترس را بالقوه ، بامعنی و جالب ببیند و به این صورت که آنها را به تجارب بزرگ و پیشرفته به جای تجارب مختصر و کوچک تبدیل می کند. بنابراین ، سرسختی روانشناختی اثری مهم در محافظت از سلامتی در هنگام حوادث تنش زا دارد. از آن گذشته ، افراد مورد بررسی سرسختی روانشناختی بالائی داشتند ، تحمل ناکامی بیشتری نشان دادند.