پروژه تحقیقاتی جهت دریافت درجه کارشناسی
رشته علوم تربیتی (مدیریت و برنامه ریزی آموزشی)
چکیده پژوهش
ماهیت آموزش عالی که هدف های آن در مؤسساتی سازمان یافته و متشکل از گروهی طالب علم به نام دانشگاه به ثمر می رسد که چیزی جستجوی حقیقت و دانش نو و همچنین کشف روابط این دو با کل زندگی واقعی نیست. این حقیقت را می توان به سادگی قبول کرد که توسعه و پیشرفت سریع علمی صرفاً مرهون و مدیون بکار بردن روش های دقیق و صحیح علمی بوده است همچنانکه ادعا شده است که «به ازای هر یک ریال سرمایه گذاریب تحقیقاتی، می توان به طور متوسط 30 ریال برداشت کرد» شاید همین نکته برای بیان اهمیت کافی باشد .
هدف پژوهش که بررسی رابطه ی انجام تحقیق و پژوهش و افزایش انگیزه و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز سبزوار در نیمسال اول سال تحصیلی 87- 86 است که فرضیات آن شامل :
بیان انجام فعالیت های پژوهشی و تحقیقی در دانشجویان و افزایش انگیزه ی آن ها رابطه دارد .
بین افزایش فعالیت های پژوهشی و تحقیقی در دانشجویان و پیشرفت تحصیلی آن ها رابطه دارد .
بین انجام فعالیت ههای پژوهشی و تحقیقی و علاقه مندی دانشجویان به ادامه ی تحصیلات در دوره های بالاتر رابطه وجود دارد .
بین انجام فعالیت های پژوهشی و یادگیری بهتر و پایدارتر موضوع درسی مرتبط با تحقیق رابطه وجود دارد .
بین انجام فعالیت های پژوهشی در دانشجویان و افزایش دانش و تخصص آن ها رابطه دارد .
بین انجام تحقیق و پژوهش و افزایش بازده در شغل آینده ی دانشجویان رابطه دارد .
بین انجام تحقیق و پژوهش و علاقه مندی بیشتر دانشجویان به رشته ی تحصیلی شان رابطه وجود دارد. و متغیر مستقل آن تحقیق و پژوهش در دانشگاه پیام نور مرکز سبزوار می باشد .
بعد از آن به تعریف مفاهیم ، اهمیت و بیان مسئله ، بیان اهداف در پژوهش پرداخته شد.
در فصل دوم گفته شد که جستجو برای پیدا کردن مجهولات از همان آغاز پیدایش انسان صورت گرفته است ، بعد تاریخچه ی تحقیق در ایران و ویژگی های تحقیق از نظر تاک من و جان بست بیان شد ، در آخر در مورد تحقیقات انجام شده در رابطه با موضوع مطالبی گفته شد .
روش تحقیقی که در این پژوهش استفاده شده است روش تحقیق پیمایشی و زمینه یابی است که هدف آن شناسایی رفتارها و انگیزه آن ها در بین افراد جامعه است . همچنین از نوع کاربردی است که از نتایج آن برای بهتر گذراندن تحقیق می توان استفاده نمود و نیز از روش مقایسه ای و فی 2 استفاده شده است. جامعه ی آماری کلیه دانشجویان (دختر و پسر) دانشگاه پیام نور مرکز سبزوار در سال تحصیلی 87 – 86 مشغول به تحصیل می باشند است که جامعه ی آماری (6553) نفر می باشند . روش نمونه گیری تصادفی است که 60 نفر بعنوان نمونه انتخاب گردید . روش جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و میدانی و با استفاده از پرسشنامه ی خود ساخته می باشد که استاد راهنما آن را تأیید نموده اند . در این پرسشنامه از مقیاس لایکرت استفاده شد که شامل 20 سؤال دارای 5 گزینه ( کاملاً موافق ، موافق ، تا حدودی ، مخالف ، کاملاً مخالف ) می باشد.
روایی محتوایی پژوهش بعد از بررسی پرسشنامه ی خود ساخته توسط استاد راهنما مورد تأیید واقع شده برای پایایی تحقیق از فرمول ضریب همبستگی آلفای کرونباخ استفاده گردید که عدد به دست آمده (71/0) می باشد در نتیجه سؤالات از همبستگی مثبت برخوردارند و در فصل چهارم با استفاده از فرمول فی 2 فرضیه های تحقیق مورد بررسی قرار گرفت که هر فرضیه جزئی چون عدد به دست آمده از آن ها به ترتیب : فرضیه اول (5/241) ، فرضیه دوم (5/229) ، فرضیه سوم (5/306) ، فرضیه چهارم (273) ، فرضیه پنجم (253) می باشد که با درجه ی آزادی 4 از عدد جدول 28/13 با ضریب خطای 01/0 بیشتر است بنابراین هر 5 فرضیه ی تحقیق تأیید گردید و فرضیات صفر رد شد.
بعد از آن میانگین (77) ، واریانس (5/64) و انحراف استاندارد (8) بدست آمده و در آخر به بررسی تک تک سؤالات پرداخته و برای هر کدام نموداری رسم گردید.
مقدمه :
پژوهش و کنجکاوی از تمایلات طبیعی بشر است و میل به شناخت و ارضاء این حس موجب دست یافتن به مجهولات زیاری شده است ، و به همین دلیل بشر در قرن حاضر به پیشرفت های چشمگیری در تمامی زمینه های علمی دست یافته است . اصول و قوانین علمی عمدتاً حاصل پژوهش های قرن اخیر دانشمندانی است که روش های علمی را به کار گرفته و پژوهش های ارزنده ای انجام داده اند .
چنانکه اندکی دقیق تر بیندیشیم متوجه می شویم که رمز توسعه و پیشرفت دنیای غرب استفاده از پژوهش و بررسی های هستند و دقیق بوده است.
از سوی دیگر تتبع و پژوهش در عصر امروز بیش از هر زمان دیگر به شاخص اصلی تحرک دیرپای روابط اجتماعی بدل شده است .
پیش از ظهور عصر جدید ، پژوهش مداوم گروه نخبگان عموماً معطوف به مسائل ذهنی خود آنان بود . آن چه در عصر جدید پژوهش و تحقیق را به یک نهاد کارآمد اجتماعی بدل کرده است ، ارتباط یافتن آن با کار و پدیده ی تکنولوژی و صنعت است . اما در عنصری در خدمت کار فراتر می رود به طوری که جامعه ی مدرن امروز را دیگر بر محور نگاه قرن نوزدهمی کار تحلیل نمی کنند و دانش و تبادل اطلاعات شاخص عصر حاضر به شمار می رود .
به این ترتیب ، مطالعه ی وضعیت پژوهش و تحقیق در یک جامعه ، آشنایی با آن روی سکه میزان رشد و تحول نظام اجتماعی خواهد بود و در این راستا دانشگاه را می توان بعنوان سومین نهاد یا مؤسسه ی آموزشی تلقی کرد که از طریق فرایند همزیستی بین تدریس و پژوهش ، بوسیله ی خلق دانش نو به کمک پژوهش های گوناگون علمی قادر خواهند بود نیروی انسانی موجهی به جامعه تحویل بدهد . دانشگاه ها ناگریزند به مراکزی تبدیل شوند که همواره آموزش های مادام العمر ارائه دهند و چاره ای به جز رفع نیازهای آموزشی جامعه ی خویش نخواهند داشت . برای این منظور دانشگاه ها باید برای فراهم سازی هر چه بیشتر منابع و امکانات و ایجاد بیشترین فرصت ها به اجبار بی چون و چرایی متصور شدند در بالاترین سطح آموزش به مثابه وظیفه ای که بر عهده ی سایر کارگزاران گذاشته شده است تا آن جا تلاش کنند که با مقاصد ، هدف ها ، صلاحیت ها و توانایی هایشان همخوانی پیدا کند[1].
بیان مسئله :
سیستم دانشگاه پیام نور به صورت آموزش از راه دور می باشد و به همین علت میزان کلاس هایی که برای دروس مختلف دانشجویان برگزار می شود نسبت به دانشگاه های دولتی و آزاد بسیار کم است و این کلاس ها بیشتر با هدف رفع اشکال دانشجو اداره می شود . دانشجویان اغلب در زمینه ی یادگیری و مطالعه ی دروس متکی به توان و حافظه ی خود می باشند و کمتر در کلاس های درس حضور می یابند . از طرف دیگر ، اساتید نیز زمان بسیار کمی برای ارائه ی مطالب و تدریس دارند . بر همین اساس ، دروس عملی و پژوهشی نیز که نیازمند فعالیت دانشجو می باشد بسیار کم است .
هدف ما در این پژوهش پی بردن به این مطلب است که اگر دروس عملی با جدیت بیشتری از جانب اساتید و دانشجویان و همچنین مسئولان دانشگاه دنبال شود و بعلاوه ، میزان و تعداد این دروس افزایش یابد ، تا چه اندازه می تواند در بالا بردن انگیزه و گرایش دانشجویان به تحصیل و پیشرفت آن ها در این زمینه مؤثر باشد .
اولین فعالیت در هر پژوهش ، انتخاب مسئله است ، و اصولاً پژوهش با مسئله آغاز می شود . جان دیوئی اولین مرحله ی هر پژوهش را «احساس مشکل» می داند .
انتخاب مسئله و بیان آن یکی از جنبه های عمده ی پژوهش علمی است زیرا برای حل یک مسئله ، اول باید دقیقاً آن را شناخت و سپس اقدام به بیان آن کرد . مسئله یک جمله ی سؤالی یا استفهامی است که می پرسد : چه رابطه ای بین دو یا چند متغیر وجود دارد ؟
در پژوهشی که قصد انجام آن را داریم مسئله ی مورد نظر به این صورت بیان می شود :
« آیا بین تحقیق و پژوهش دانشجویان پیام نور مرکز سبزوار و افزایش انگیزه و پیشرفت تحصیلی آن ها رابطه وجود دارد؟ »
اهمیت و ضرورت پژوهش :
همانگونه که امروزه همه ی صاحبانظران و معلمان و حتی دانش آموزان و دانشجویان اعتقاد دارند و تصریح می کنند ، تدریس عملی و عینی مطالب درسی از دوره ی ابتدائی گرفته تا تحصیلات عالی دانشگاهی می تواند به صورت کاملاً مؤثر در تثبیت یادگیری ها و همچنین کاربردی تر کردن آن ها تأثیر بسزایی داشته باشد . در واقع درگیر شدن یادگیرنده با موضوع درسی یا به بیان دیگر ، درگیر شدن یادگیرنده با یک مسئله در زمینه ی درس مورد نظر و تلاش و تفکر برای یافتن راه حل آن مسئله و همچنین رعایت قواعد و اصول رسیدن به پاسخ یا نتیجه ی مورد نظر باعث می شود که هم یادگیری مطالب بهتر و عمیق تر صورت بگیرد و هم اینکه این یادگیری در فرد درونی شده و به صورت پایدار در می آید . حتی در این راه ممکن است با مسائل یا سؤالات جدیدی روبرو شود و دوباره برای یافتن پاسخ آن تلاش و کنجکاوی کند . در واقع رسیدن به نتیجه و پاسخ مسئله ، پاداش و یا بهتر بگوئیم ، انگیزه ای می شود که یادگیرنده را به تلاش برای مسائل دیگر ترغیب می کند .
در زمینه ی موضوع مورد بررسی در این تحقیق ، همان طور که در بخش بیان مسئله گفته شد ، بعلت شرایط خاص تحصیل در دانشگاهی مثل دانشگاه پیام نور از نظر سیستم آموزشی و حتی فضای آموزشی ناکافی آن ، جای خالی اینگونه فعالیت های علمی و پژوهشی در اکثر رشته های تحصیلی کاملاً حس می شود . عدم وجود کارگاه ها و آزمایشگاه های کافی برای برخی رشته ها و همچنین عدم وجود منابع و کتب مناسب و کافی برای فعالیت های پژوهشی و بعلاوه کم اهمیت تلقی کردن دروس عملی و پژوهشی و سطحی گذشتن از آن ها از جمله مشکلات دیگری می باشد که در این زمینه وجود دارد .
انجام پژوهش ها و تحقیقاتی در این زمینه ، اگر بصورت علمی و کامل انجام شود می تواند در بهتر کردن شرایط دانشگاه پیام نور و از جمله مرکز سبزوار مؤثر باشد . امروزه اعتقاد همه بر این است که دانشجویان پیام نور توان علمی بالایی دارند و از نظر سطح دانش و نمرات درسی ، اگر بیشتر از دیگر مراکز دانشگاهی نباشد ، قطعاً کمتر نیستند .
پس اگر به دروس عملی و پژهشی (از جمله پروژه های تحقیقاتی ، دروس عملی و کارگاهی و آزمایشگاهی) بهای بیشتری داده شوند ، به جرأت می توان گفت که دانشگاه پیام نور و دانشجویان آن می توانند در بالاترین رده های علمی و تخصصی قرار بگیرند .
انتخاب این موضوع برای انجام پروژه ی تحقیقاتی (سمینار) چند علت داشته است :
الف ) علاقه ای که به این موضوع داشتم .
ب ) کمبودی که در پرداختن به اینگونه موضعات در تحقیقات دانشجویی حس کردم .
ج ) هر چند اندک و سطحی بتوانم دانشجویان و شاید مسئولین این دانشگاه را به تفکر در این زمینه وادار و تلاش کنم که حتی به اندازه ی ذره ای آن ها را به اهمیت و جایگاه تحقیق و پژوهش و دروس عملی و تأثیرش در یادگیری دانشجویان و بهتر شدن کار دانشگاه یا هر مؤسسه دیگری واقف کنم .
اهداف پژوهشی :
در انجام این پژوهش چند هدف دنبال می شود :
پی بردن به اینکه دانشجویان چقدر به انجام فعالیت های پژوهشی علاقه نشان می دهند .
چقدر برای انجام پژوهیش انگیزه دارند.
تا چه حد معتقدند که پژوهش و تحقیق باعث یادگیری بهتر و پایدارتر آن ها می شود .
انجام تحقیق و پژوهش را چقدر برای افزایش کارایی و بازده در شغل آینده شان مؤثر می باشد .
انجام تحقیق و پژوهش را چقدر در بهتر شدن موقعیت دانشگاه پیام نور مؤثر می دانند .
انجام تحقیق و پژوهش چقدر می تواند علاقه و گرایش دانشجو را به رشته ی تحصیلی اش بیشتر کند .
انجام فعالیت های تتحقیقی تا چه حد باعث علاقه مندی داشنجو به ادامه ی تحصیل در مقاطع بالاتر می شود .
سؤالات پژوهش :
آیا بین افزایش فعالیت های پژوهشی در دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز سبزوار و افزایش انگیزه ی آن ها رابطه وجود دارد ؟
آیا بین افزایش فعالیت های پژوهشی در دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز سبزوار و پیشرفت تحصیلی آن ها رابطه وجود دارد ؟
آیا بین انجام فعالیت های پژوهشی و تحقیقی و علاقه مندی دانشجویان پیام نور مرکز سبزوار به ادامه ی تحصیلات در رده های بالاتر رابطه وجود دارد ؟
آیا بین انجام فعالیت های پژوهشی و یادگیری بهتر و پایدارتر موضوع مرتبط با تحقیق رابطه وجود دارد ؟
آیا بین انجام فعالیت های پژوهشی در دانشجویان پیام نور مرکز سبزوار و افزایش دانش و تخصص آن ها رابطه وجود دارد ؟
آیا بین انجام تحقیق و پژوهش و علاقه مندی بیشتر دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز سبزوار به رشته ی تحصیلی شان رابطه وجود دارد ؟
آیا بین انجام تحقیق و پژوهش و افزایش بازده در شغل آینده ی دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز سبزوار رابطه وجود دارد ؟
فرضیات پژوهش :
برای پژوهشی که انجام می شود ، فرضیات زیر مورد نظر است :
بین انجام فعالیت های پژوهشی و تحقیقی در دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز سبزوار و افزایش انگیزه ی آن ها رابطه وجود دارد . (فرضیه کلی)
بین افزایش فعالیت های پژوهشی و تحقیقی در دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز سبزوار و پیشرفت تحصیلی آن ها رابطه وجود دارد . (فرضیه کلی)
فرضیات جزئی :
بین انجام فعالیت های پژوهشی و تحقیقی و علاقه مندی دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز به ادامه ی تحصیلات در دوره های بالاتر رابطه وجود دارد .
بین انجام فعالیت های پژوهشی و یادگیری بهتر و پایدارتر موضوع درسی مرتبط با تحقیق رابطه وجود دارد .
بین انجام فعالیت های پژوهشی در دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز سبزوار و افزایش دانش و تخصص آن ها رابطه وجود دارد .
بین انجام تحقیق و پژوهش و افزایش بازده در شغل آینده ی دانشجویان دانشگاه پیام نور مرکز سبزوار رابطه وجود دارد .
بین انجام تحقیق و پژوهش و علاقه مندی بیشتر دانشجویان به رشته ی تحصیلی شان رابطه وجود دارد .
انواع متغییر :
متغییر بر اساس نقشی که در تحقیق بر عهده دارد ، به دو دسته تقسیم می شود :
الف ) متغییر مستقل [2]
ب ) متغییر وابسته [3]
الف ) متغییر مستقل : به متغییری گفته می شود که از طریق آن متغییر وابسته تعیین یا پیش بینی می شود . به این متغییر ، متغییر محرک یا درون داد گفته می شود و متغییری است که توسط پژوهشگر اندازه گیری ، دستکاری یا انتخاب می شود تا تأثیر یا رابطه ی آن با متغییر دیگری اندازه گیری شود. [4]
متغییر مستقل متغییری است که بوسیله ی آن متغییر وابسته اندازه گیری و پیش بینی می شود . محقق برای این اندازه گیری ، در متغییر مستقل تغییراتی را ایجاد می کند تا تأثیر آن را روی متغییر وابسته مطالعه و مشاهده کند .
در موضوعی که در این تحقیق قصد بررسی آن را داریم ، تحقیق و پژوهش در دانشگاه پیام نور مرکز سبزوار بعنوان متغییر مستقل در نظر گرفته می شود .