پایان نامه اوضاع سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی اصفهان از آغاز تا سده ی ششم هجری

فهرست و منابع پایان نامه اوضاع سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی اصفهان از آغاز تا سده ی ششم هجری

فهرست:

چکیده 1

مقدمه: 2

فصل اول. 5

کلیات... 5

1-1-بیان مسئله. 6

1-2- اهداف تحقیق.. 7

1-3- پیشینه تحقیق.. 8

1-4- روش کار. 8

فصل دوم. 9

نگاهی به تاریخ شهر اصفهان. 9

2-1- وجه تسمیه ی اصفهان. 10

2-2-1- پیش از اسلام. 11

2-2-2- در دوره های اسلامی.. 12

2-2-3- در دوره زیاریان. 15

2-2-4- در دوره دیلمیان. 16

2-2-4-1- خدمات دیلمیان در اصفهان. 18

2-2-5 در دوره سلجوقیان. 18

2-2-6- در دوره خوارزمشاهیان. 21

2-3- ادیان و مذاهب... 22

2-4- علوم و معارف... 25

2-4-1- مراکز آموزش... 27

2-4-1-1- مساجد. 27

2-4-1-2- کتابخانه ها 29

2-4-1-3- مدارس... 29

ا

 

2-4-1-4- خانقاه ها 31

2-5- نشر زبان و ادبیات عربی.. 32

فصل سوم. 37

ادبیات منظوم عربی در اصفهان. 37

3-1- مدیحه سرایی.. 38

3-1-1- مطلع قصاید مدحی.. 41

3-1-1-1- مقدمه  طللی.. 41

3-1-1-2- مقدمه تغزلی.. 43

3-1-1-3- مقدمه وصف خیال. 45

3-1-1-4- مقدمه ای با یاد ایام جوانی.. 47

3-1-2- نوآوری در مطلع قصاید مدحی.. 48

3-1-3- معانی و سبکهای تقلیدی و نو در مدح.. 51

3-1-3-1- مدح امیران و وزیران. 51

3-1-3-2- مدح استادان و عالمان. 61

3-1-3-3- مدح در مراسم واعیاد مختلف... 62

3-1-3-4- مدح و وصف شهرها و کشورها 65

3-1-3-5- مبالغه در مدح.. 68

3-1-3-6- ابتکارهای نو در مدیحه سرایی.. 71

3-1-3-7- گرایش خطابی.. 75

3-1-3-8- کاربرد واژگان فارسی و اصطلاحات جدید در اشعار. 76

3-1-3-9- افراط در کاربرد آرایه های بدیعی.. 78

2-1-4- مدایح مذهبی.. 81

3-2- شعر تعلیمی.. 88

3-2-1- شعر حکمی.. 89

3-2-1-1- پندهای عربی پیش از دوره عباسی.. 90

3-2-1-2- توجه ایرانیان به پند. 92

3-2-1-3- راههای ورود اندرزهای فارسی به ادبیات عربی.. 93

3-2-1-3-1- ترجمه. 93

3-2-1-3-2- آمیختگی ایرانیان و عربها در زمینه های مختلف... 96

ب

 

3-2-1-4- ویژگی  ادبیات حکمی در عصر عباسی.. 97

2-2-1-5- موضوعات ادبیات پند و اندرز. 101

3-2-1-5-1- بخشش و انفاق.. 103

3-2-1-5-2- قناعت... 104

3-2-1-5-3- همت و تلاش... 106

3-2-1-5-4- صبر و شکیبایی: 108

3-2-1-5-5- دوست... 110

3-2-1-5-6- رازداری.. 113

3-2-1-5-7 علم و آموزش... 113

3-2-1-5-8- ارزشهای اخلاقی.. 116

3-2-1-5-9- سفر. 118

3-2-1-5-10- تندرستی.. 119

3-2-1-5-11- غنیمت شمردن عمر و ارزش آن. 119

3-2-1-5-12- دنیا و روزگار. 121

3-2-1-5-13- پیری وناتوانی.. 123

3-2-1-5-14- مرگ... 125

3-2-1-5-15- پرهیزگاری.. 126

3-2-1-5-16- قدرت خداوند وتوکل بر او. 127

3-2-1-5-17 استغفار. 129

3-2-1-5-18 – خدا شناسی.. 130

3-2-1-5-19- خودشناسی.. 130

3-2-1-5-20 دین.. 131

3-2-1-5-21- دورویی.. 131

3-2-1-5-22- حرص و طمع. 132

3-2-1-5-23- سخن چینی.. 132

3-2-1-5-24- خود پسندی: 132

3-2-1-5-25- مال اندوزی.. 133

ج

 

3-2-1-5-26- گمراهی.. 134

3-2-1-5-27- غیبت... 134

3-2-1-5-28- حسادت... 135

3-2-1-5-29- تنبلی.. 135

3-2-2- شعر تعلیمی مربوط به آموزش علوم و فنون. 136

3-3- وصف... 138

3-3-1- وصف در شعر کهن عربی.. 138

3-3-2- وصف در عصر عباسی.. 140

3-3-2-1- وصف طبیعت اصفهان و مناطق اطراف آن. 143

3-3-2-2- وصف باغ و بستان. 150

3-3-2-3- وصف برف و باران. 153

3-3-2-4- وصف گلها و میوه ها 154

3-3-2-5- وصف اشیاء و بناها 158

3-3-2-6- وصف حیوانات... 164

فصل چهارم. 167

بررسی آثار و احوال برخی مشاهیر اصفهانی از سده ی چهارم تا ششم هجری.. 167

4-1- ابوالفرج اصفهانی.. 168

4-1-1- جایگاه علمی و ادبی وی.. 169

4-2- ابن طباطبای اصفهانی.. 172

4-2-1- جایگاه علمی و ادبی وی.. 174

4-3- صاحب بن عباد. 175

4-3-1- جایگاه علمی و ادبی وی.. 178

4-4- ابواسماعیل طغرایی.. 180

4-4-1- جایگاه علمی و ادبی وی.. 183

4-5- عماد الدین اصفهانی.. 186

4-5-1- جایگاه علمی و ادبی وی.. 187

فصل پنجم. 190

5- نتیجه گیری.. 191

«خلاصه الاطروحه باللغه العربیه» 200

د

 

فهرست منابع. 203

Abastract 208

.

منبع:

1-قرآن کریم

2- نهج الفصاحه، سخن گهربار حضرت رسول اکرم (ص)، 1385 ه، ترجمه ابراهیم احمدیان، قم، گلستان ادب.

3- آذر شب، محمد علی، 1382 ه، تاریخ الادب العربی فی العصر العباسی، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)

4- آذرنوش، آذر تاش، 1379 ه، دایره المعارف بزرگ اسلامی، زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.

5- آل داود، سید علی، 1367 ه، دایره المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی،تهران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.

6- ابن اثیر، عزالدین ابوالحسن، 1385ق/ 1965، الکامل فی التاریخ، بیروت، دارصادر.

7- _____________، 1969 م، اللباب فی تهذیب الانساب، القاهره.

8- ابن جوزی، عبدالرحمان، 1359ق، المنتظم، حیدرآباد دکن، دائره المعارف العثمانیه.

9- ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، 1366 ه، العبر، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی

10- ____________، بی تا، مقدمه.

11- ابن خلکان،ابوالعباس شمس الدین احمد بن محمد بن ابی بکر، بی تا، وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان، محقق احسان عباس، بیروت، دارالفکر.

12- ابن الساعی الخازن، تاج الدین علی انجب، 1353 ه/ 1934م، الجامع المختصر فی عنوان التواریخ و عیون السیر، حققه مصطفی جواد، بغداد، المطبعه السریانیه الکاتولیکیه.

13- ابن طباطبا العلوی، ابوالحسن محمد، 1985م، عیارالشعر، تحقیق عبدالعزیز بن ناصع المانع، الریاض، دارالعلوم للطباعه.

14- ابن طقطقی، محمد، 1400 ق/ 1980م، الفخری، بیروت.

15- ابن عبدالرحمن، محمد مراد، 1373 ش، ترجمه آثار البلاد واخبار العباد، تصحیح محمد شاهمرادی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

16- ابن عمرانی، محمد،1972 م، الانباء فی تاریخ الخلفاء، به کوشش قاسم سامرائی، لیدن.

17- ابن عنبه، احمد بن علی، 1380 ق/ 1961 م، عمده الطالب، نجف.

18- ابن قیس، عبدالله، 1997 م، قری الضیف، الریاض، نشر اضواء السلف

19- ابن کثیر الدمشقی، ابوالفداء الحافظ، بی تا، البدایه و النهایه، حققه علی محمد معوض و عادل احمد عبدالموجود، بیروت، دارالکتب العلمیه.

20- ابن مسکویه، ابو علی احمد بن محمد، 1332 ه، تجارب الامم، مصر.

21- ابن ندیم، محمد بن اسحاق، بی تا، الفهرست، تحقیق رضا تجدد

22- ابوالشیخ الانصاری، ابو محمد عبدالله بن محمد بن جعفر بن حیان (274-369 ه)، 1407 ه/ 1987 م، طبقات المحد ثین باصفهان و الواردین علیها، دراسه و تحقیق عبدالغفور عبدالحق حسین البلوشی، موسسه الرساله.

23- ابوالفرج الاصفهانی، 1955 م. ، الاغانی، بیروت، دارالفکر.

24- __________، 1368  ه ، برگزیده الاغانی، ترجمه و تلخیص محمد حسین مشایخی فریدونی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

25- ابو هلال العسکری، الحسین بن عبدالله بن سهل، 1409 ه/ 1989م، الصناعیتن، حققه مفید قمیحه،بیروت، دارالکتب العلمیه.

26- _________، 1989م، دیوان المعانی، بیروت، دارالاضواء.

27- اسکندری، احمد؛ عنانی، مصطفی، 1350 ه، الوسیط، مصر، مطبعه المعارف.

28- اسماعیل، عزالدین، 1975م، فی الادب العباسی الرویه و الفن، بیروت، دارالنهضه العربیه للطباعه و النشر.

29- اشپولر، برتولد، 1379 ه، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، ترجمه جواد فلاطوری، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.

30- الاصطخری، ابواسحاق ابراهیم بن محمد، 1963م، المسالک و الممالک، تحقیق محمد جابر عبدالعال، القاهره.

31- اصفهانی، احمدابونعیم، 1931م، ذکر اخبار اصفهان، به کوشش ددنیگ، لیدن.

32- __________، 1377 ه، ذکر اخبار اصفهان، ترجمه نورالله کسایی، تهران، سروش.

33- افشار سیستانی، ایرج، 1377 ه، شناخت استان اصفهان، هیرمند.

34- افضل الملک، میرزا غلام حسین، 1380ه، سفرنامه اصفهان، به کوشش ناصر افشارفر، تهران، سازمان چاپ و انتشارات، کتابخانه، موزه ومرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.

35- اقبال آشتیانی، عباس، 1330 ه، تاریخ ایران از ظهور اسلام تا حمله مغول، به تصحیح محمد دبیر سیاقی، انتشارات خیام.

36- امین، احمد، بی تا، ضحی الاسلام، بیروت، دارالکتاب العربی.

37- __________، 1969 م، ظهر الاسلام، بیروت، دارالکتاب العربی.

38- امین، محسن، 1403ق/ 1983 م، اعیان الشیعه، بیروت.

39- الامینی النجفی، عبد الحسین احمد، 1371 ه، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، تهران، دارالکتب الاسلامیه.

40- اوسط ابراهیمی، علی، 1375 ه ، تاریخ فرهنگ عربی به زبان فارسی، دانشگاه تربیت معلم.

41- ایروانی زاده، عبدالغنی؛ شاملی، نصرالله، 1384 ه، الادب العربی و الایرانیون (من بدایه الفتح الاسلامی الی سقوط بغداد)، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).

42- ایمانیه، مجتبی، 1355 ه، تاریخ فرهنگ اصفهان، مراکز تعلیم از صدر اسلام تاکنون، انتشارات دانشگاه اصفهان.

43- الباخرزی، علی بن الحسن بن علی ابی الطیب، 1414 ه/ 1993 م، دمیه القصر و عصره اهل العصر، تحقیق محمد التونجی، بیروت، دارالجیل.

44- بار تولد، ف.، 1972م، تاریخ الحضاره الاسلامیه، ترجمه حمزه طاهر، القاهره.

45- بختیار، مظفر، 1973م، حیاه الطغرائی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

46- براون، ادوارد، 1335 ش، تاریخ ادبی ایران، ترجمه و تعلیق علی پاشا صالح، تهران.

47- بستانی، بطرس، بی تا، ادباء العرب فی الاعصر العباسیه حیاتهم و آثارهم و نقد آثارهم، دارنظیر عبود.

48- البغدادی، ابوالقاسم محمد ابن حوقل، 1938م، صوره الارض، لیدن.

49- البغدادی، الخطیب، بی تا، تاریخ بغداد أو مدینه السلام، بیروت، دارالکتاب العربی.

50- البنداری، فتح بن علی، 1971م، سنا البرق الشامی، تحقیق رمضان ششن، بیروت، دارالکتب الجدید.

51- بهمنیار، احمد، 1344 ه، شرح احوال و آثار صاحب، تهران،انتشارات دانشگاه تهران.

52- پاکرو، فاطمه و دیگران، 1383 ه ، زیباشناسی شعر فارسی آرایه های لفظی ومعنوی بدیع، تهران، روزگار.

53- پرویز، عباس، 1351 ه، تاریخ سلاجقه و خوارزمشاهیان، تهران، شرکت سهامی چاپ و انتشارات کتب ایران.

54- پورجوادی، نصرالله، 1368 ه، مقاله «ابو منصور اصفهانی، صوفی حنبلی»، مجله معارف، دوره ششم، شماره 1-2.

55- تاملرسلوم، 1983م، نظریه اللغه و الجمال فی النقدالعربی، سوریه، دارالحوار للنشر و التوزیع.

56- الثعالبی النیسابوری، ابو منصور عبد الملک، 1403 ه/ 1983م، یتیمه الدهر فی محاسن اهل العصر، شرح و تحقیق: مفید محمد قمیحه، بیروت، دارالکتب العلمیه.

57- جمعی از فضلاء و دانشمندان دوره قاجار،بی تا، نامه دانشوران ناصری در شرح حال ششصد تن از دانشمندان نامی، قم، موسسه مطبوعاتی دارالفکر.

58- الحاج حسن، حسین، 1410 ه، ادب العرب فی عصر الجاهلیه، بیروت، الموسسه الجامعیه للدراسات و النشر و التوزیع.

59- الحاوی، ایلیا، 1987 م، فن الوصف وتطوره فی الشعر العربی، بیروت، دار اللکتاب اللبنانی.

60- حسان بن ثابت، 1406 ه، دیوان حسان بن ثابت، تحقیق عبدالله مهنا، بیروت، دارالکتب العلمیه.

61- الحسینی الزبیدی، محمد مرتضی، 1392 ه/ 1973 م. تاج العروس فی جواهر القاموس،دار الهدایه للطباعه و النشر و التوزیع.

62- حکیمی، محمد رضا، 1358ه، ادبیات و تعهد در اسلام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

63- حماده، محمد ماهر، 1970، المکتبات فی الاسلام نشأتها وتطورها و مصائرها، بیروت.

64- خفاجی، محمد عبدالمنعم، 1973م، الشعر الجاهلی، بیروت، دارالکتاب اللبنانی.

65- خوانساری،محمد باقر، 1382ه، روضات الجنان فی احوال العلماء و السادات، تحقیق محمد علی روضاتی،تهران، انتشارات آخوندی.

66- داد، سیما، 1371 ه ، فرهنگ اصطلاحات ادبی، واژه نامه مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپائی به شیوه تطبیقی وتوضیحی،انتشارات مروارید.

67- دامادی، محمد، 1379 ه ، مضامین مشترک درادب فارسی وعربی ،تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

68- دودپاف ع.م، 1382 ه ، تاثیر شعر عربی بر تکامل شعر فارسی، ترجمه سیروس شمیسا، تهران، صدای معاصر.

69- دهخدا، علی اکبر، 1377 ه، لغت نامه علی اکبر دهخدا، زیر نظر محمد معین، جعفر شهیدی، تهران، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

70- الذهبی، الحافظ، 1960م، العبر فی خبر من غبر، تحقیق صلاح الدین المنجد، الکویت، دائره المطبوعات و النشر.

71- الراوندی، محمد بن علی بن سلیمان، 1333 ه، راحه الصدور و آیه السرور، تهران.

72- الرحیم، عبدالحسین مهدی، 1995م، تاریخ الحضاره العربیه الاسلامیه، طرابلس.

73- رزمجو، حسین، 1374 ه ، انواع ادبی، مشهد، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.

74-  رضایی، عبدالعظیم، 1378 ه، گنجینه تاریخ ایران، انتشارات اطلس.

75- زراقط، عبدالمجید،2000 م، دراسات فی الشعر و اعلامه فی العصر العباسی، بیروت، دار ابن بادیس.

76- زرکلی، خیر الدین، 1969 م، الاعلام،بیروت.

77- زهیر بن ابی سلمی، 1986م، دیوان زهیربن ابی سلمی، تعلیق سیف الدین الکاتب، بیروت، دار مکتبه الحیاه

78- زیات، احمد حسن، 1993 م، تاریخ الادب العربی، بیروت، دارالمعرفه.

79- زیدان، جرجی، 1996 م، تاریخ آداب اللغه العربیه، بیروت، دارالفکر.

80- ________ ، 1352 ه، تاریخ تمدن اسلامی، ترجمه علی جواهر کلام، تهران، امیر کبیر.

81- السبکی، تاج الدین ابونصر عبدالوهاب بن علی، بی تا، طبقات الشافعیه الکبری، تحقیق محمود محمد الطناحی، عبدالفتاح محمدالحلو، داراحیاء الکتب العربیه.

82- سزگین، فواد، 1403ق، تاریخ التراث العربی، قم، المرعشی النجفی.

83- السطوحی، عبدالستار علی، 1414ق، الحکمه فی الشعر العربی، القاهره، دارالاعتصام.

84- سعیدی، عباس، 1379 ه، دایره المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.

85- السماوی، محمد، 1422 ه/ 2001 م، الطلیعه من شعراء الشیعه، تحقیق کامل سلمان الجبوری، بیروت، دارالمورخ العربی.

86- سیوطی، 1397 ق، بغیه الوعاه، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره.

87- شامی، یحیی، 1991 م، موسوعه اروع ماقیل فی الشعر العربی، بیروت، دارالفکر العربی.

88- شرتونی، الرشید، 1370 ه،  مبادی العربیه فی الصرف و النحو، قم، الموسسه المطبوعات دار العلم.

89- شفیعی کدکنی، محمد رضا، 1366 ه،  صور خیال در شعر فارسی، تهران، آگاه.

90- صاحب بن عباد، ابوالقاسم اسماعیل، 1442 ه/ 2001 م.، دیوان صاحب بن عباد، شرحه و ضبطه و قدم له ابراهیم شمس الدین، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات.

91- صدر حاج سید جوادی، احمد ودیگران، 1380 ه، دایره المعارف تشیع، تهران، نشر شهید سعید محبی.

92- الصعیدی ، عبدالمتعال، بی تا، الکمیت بن زید و قصائده الهاشمیات، القاهره، دارالفکر العربی.

93- صفا، ذبیح الله، 1371ه، تاریخ ادبیات در ایران، انتشارات فردوس.

94- ________، 1376 ه، تاریخ سیاسی و اجتماعی و فرهنگی ایران از آغاز تا پایان عهد صفوی، تهران، فردوس.

95- الصفدی، صلاح الدین خلیل بن ایبک، 1420 ه، / 2000 م، الوافی بالوفیات، تحقیق احمد الارناووط، تزکی مصطفی، بیروت، داراحیاء التراث العربی.

96- ________ ، 1424ه/ 2003 م، الغیث المسجم فی شرح لامیه العجم، بیروت، دارالکتب العلمیه.

97- ضیف، شوقی، بی تا،الشعر و طوابعه الشعبیه علی مراالعصور، مصر، دارالمعارف.

98- ________، بی تا، العصر الجاهلی، دارالمعارف.

99- ________، بی تا، عصر الدول و الامارات، الجزیره العربیه – العراق- ایران، القاهره، دارالمعارف

100- ________، بی تا، العصر العباسی الاول، القاهره، دارالمعارف.

101- ________، بی تا، العصر العباسی الثانی، القاهره، دارالمعارف.

102- ________، بی تا، الفن و مذاهبه فی الشعر العربی، مصر، دارالمعارف، مکتبه الدراسات الادبیه.

103- الطاهر، علی جواد، 1958 م، الشعر العربی فی العراق و بلاد العجم فی العصر السلجوقی (من اوائل المئه الخامسه الی اواسط المئه السادسه)، بغداد، مطبعه المعارف.

104- طبری، محمد بن جریر، 1357 ه، تاریخ الرسل و الملوک، چاپ قاهره.

105- الطغرایی، 1976م، دیوان الطغرایی، تحقیق علی جواد الطاهر، یحیی الجبوری، الجمهوریه العراقیه، منشورات وزاره الاعلام.

106- العاکوب،عیسی، 1374 ه، تاثیر پند پارسی بر ادب عربی، پژوهشی در ادبیات تطبیقی، ترجمه عبدالله شریفی خجسته، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

107- عبدالجلیل، ج.م.، 1382 ه، تاریخ ادبیات عرب، ترجمه آ. آذرنوش، تهران، امیر کبیر.

108- عتبی، محمد بن عبدالجبار،1357 ش، تاریخ یمینی، مترجم جرفا دقانی، به کوشش جعفر شعار، تهران.

109- عروضی سمر قندی، نظامی، 1366 ه، چهارمقاله، به اهتمام محمد معین، تهران، امیر کبیر.

110- عطوان، حسین، بی تا،مقدمه القصیده فی صدر الاسلام، عمان.

111- عطوی، علی،1401 ه، شعر الزهد فی القرنین الثانی و الثالث للهجره، الهیه المصریه العامه للکتاب.

112- عماد الدین الاصفهانی، محمد بن محمد، 1318 ق/ 1900م، تاریخ دوله آل سلجوق، اختصار فتح بن علی البنداری، مصر، مطبعه، الموسوعات بشارع باب الحلق.

113- __________، 1419 ق/ 1999م/ 1377 ش، خریده القصر و جریده العصر، تقدیم و تحقیق عدنان محمد ال طعمه، تهران، دفتر نشر میراث مکتوب.

114- الغنیم، ابراهیم بن عبدالرحمن، 1416 ه/ 1996 م، الصوره الفنیه فی الشعر العربی، مثال ونقد، القاهره، الشرکه العربیه للنشر و التوزیع.

115- غنیمی هلال، محمد، بی تا، الادب المقارن، بیروت، دارالعوده و الثقافه.

116- الفاخوری، حنا، 1986م، الجامع فی تاریخ الادب العربی، بیروت، دارالجیل

117- فرصت شیرازی، محمد نصیر، 1377 ه، آثار عجم، تصحیح و تحشیه منصور رستگار فسائی، تهران، انتشارات امیر کبیر.

118- فروخ، عمر، 1984 م، تاریخ الادب العربی، بیروت، دارالعلم للملایین.

119- فسایی، میرزا حسن، 1367 ه، فارسنامه ناصری، به کوشش منصور رستگار فسایی، تهران.

120- فقیهی، علی اصغر، 1347 ه، شاهنشاهی عضد الدوله، انتشارات اسماعیلیان.

121- القزوینی، زکریا بن محمد بن محمود، 1960 م، آثار البلاد و اخبار العباد، بیروت.

122- قلقشندی، احمد بن علی، 1383 ق/ 1963م، صبح الاعشی فی صناعه الانشاء، قاهره.

123- القیروانی، ابو علی الحسن بن رشیق، 1374 ه، العمده فی محاسن الشعر و آدابه و نقده، حققه و فصله و علق حواشیه محمد محیی الدین عبدالحمید، مصر، مطبعه السعاده.

124- کتابی، محمد باقر، 1375 ه، رجال اصفهان در علم و عرفان و ادب و هنر، اصفهان.

125- الکتبی، صلاح الدین ابو عبدالله محمد بن شاکر، بی تا، فوات الوفیات و الذیل علیها، تحقیق احسان عباس، بیروت، دارصادر.

126- کحاله، عمر رضا، بی تا، معجم المولفین، بیروت، داراحیاء التراث.

127- کردآبادی، سندس، 1383 ه، فرهنگ مثلهای انگلیسی – عربی – فارسی، تهران، انتشارات ثارالله.

128- کردعلی، محمد، 1374 ه /1954 م، رسائل البلغاء، القاهره، مطبعه لجنه التالیف والترجمه و النشر.

129- کعب بن زهیر، 1987م، دیوان کعب بن زهیر، بیروت، دارالکتب العلمیه،

130- گروه تاریخ پژوهشکده حوزه و دانشگاه، 1379 ه، مسکویه زندگی نامه و آثار و اندیشه، قم، انتشارات حوزه و دانشگاه.

131- لافی الغریری، صبری احمد، 1410 ه / 1990 م، الحرکه الفکریه العربیه فی اصفهان فی القرون السته الاولی من تاریخ الاسلام، الجمهوریه العراقیه، وزاره الاوقاف و الشوون الدینیه، سلسله احیاء التراث الاسلامی.

132- لویس شیخو، الاب، بی تا، المجانی الحدیثه، باداره فواد افرام البستانی، بیروت، المطبعه الکاتولیکیه

133- المافروخی الاصفهانی، مفضل بن سعد بن الحسین، بی تا، محاسن اصفهان، تصدی لتصحیحه و طبعه و نشره جلال الدین الحسینی الطهرانی، مطبعه مجلس.

134- ___________، 1328 ش، ترجمه محاسن اصفهان، حسین بن محمد بن الرضا آوی، باهتمام عباس اقبال، طهران، شرکت سهامی چاپ.

135- متولی، عبدالستار السید، 1984م، ادب الزهد فی العصر العباسی، مطابع الهیئه المصریه للکتاب.

136- مجمل التواریخ و القصص، 1318 ه ، تصحیح ملک الشعراء بهار، تهران، کلاله خاور

137- محمدی، محمد، 1964م، الترجمه و النقل عن الفارسیه فی القرون الاسلامیه الاولی، بیروت، منشورات قسم اللغه الفارسیه و آدابها فی الجامعه اللبنانیه.

138- مدرس، محمد علی، بی تا، ریحانه الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب، تبریز، چاپخانه شفق.

139- مدنی، علی خان، 1388 ق/ 1968 م، انوار الربیع، به کوشش شاکر هادی شکر، کربلا

140- مستوفی، حمد الله، 1362 ه، نزهه القلوب، به کوشش گ. لسترنج، تهران.

141- مسکویه، ابو علی، 1358 ه، الحکمه الخالده، تحقیق عبدالرحمن بدوی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

142- مصاحب، غلام حسین، 1356 ه، دائره المعارف فارسی، تهران، موسسه انتشارات فرانکلین.

143- معروف، ناجی، 1973م، علماء النظامیات فی مدارس المشرق الاسلامی، بغداد.

144- مفضل ضبی، 1383 ق/ 1963م، المفضلیات، به کوشش احمد محمد شاکر، عبدالسلام محمد هارون، دارالمعارف.

145- المقدسی، ابوشامه، 1998 م، عیون الروضتین فی اخبار الدولتین النوریه و الصلاحیه، حققه احمد البیسومی، دمشق، وزاره الثقافه.

146- مهر، فرهنگ، 1374 ه ، دیدی نو از دینی کهن (فلسفه ی زرتشت)، تهران جامی.

147- ناصر خسرو، 1367ه، دیوان ناصر خسرو، به اهتمام و تصحیح مجتبی مینوی، تعلیقات علی اکبر دهخدا، دنیای کتاب.

148- ناصیف، امیل، 1992م، اروع ما قیل فی الحکمه، بیروت، دارالجیل.

149- ندا، طه، 1380 ه، ادبیات تطبیقی، ترجمه زهرا خسروی، تهران، نشر و پژوهش فروزان.

150- نویری، شهاب الدین احمد بن عبدالوهاب، 1348 ق، نهایه الارب، قاهره، دارالکتب المصریه.

151- نیکلسون، رینولد، 1380 ه، تاریخ ادبیات عرب، ترجمه کیواندخت کیوانی، تهران، انتشارات ویستار.

152- الهاشمی، احمد، بی تا، جواهر البلاغه فی المعانی و البیان و البدیع، مکتب الاعلام الاسلامی.

153- هنرفر، لطف الله، 1344 ه، گنجینه آثار تاریخی اصفهان، اصفهان.

154- یاقوت الحموی، شهاب الدین ابو عبدالله، 1408 ه / 1988 م، معجم الادباء، بیروت – لبنان، داراحیاء التراث.

155- _________، بی تا، معجم البلدان، بیروت، دار احیا التراث العربی.

.