پایان نامه بررسی مسائل و مشکلات آموزشی مدرسه دخترانه نابینایان نرجس

مقدمه:

متأسفانه در کشورهای جهان سوم که سلطه سالها استعمار و استثمار آنان  را از قافله پیشرفت تمدن عقب نگاهداشته درصد نابینایان بعلت فقدان بهداشت عمومی، سوء تغذیه، عدم رعایت مسائل ایمنی در کار، بی اطلاعی از مسائل بهداشتی چشم و غیره. بسیار بالا و نگران کننده است. این در جائیست که نقد علمی و مالی دولتها اجازه ایجاد سازمانهای رفاهی و انجام تحقیقات علمی در زمینه رفاه نابینایان را نمی دهد درواقع کشورهای جهان سوم با کمترین امکانات توانبخشی تعداد قابل ملاحظه ای نابینا یی محروم از شغل، خانواده و امکانات آموزشی دارد که وضع آنها وخیم تر می شود.

 بیان مسئله

نابینایی فاجعه نیست بلکه پدیده ای است بس کهن که قدمت آن را نمیتوان با پیدایش بشر همزاد وهمزمان دانست. با این عارضه و اتفاق باید به درستی روبرو شد. با قبول واقعیت  آن را از طریق صحیح، سعی در برطرف کردن مشکلات آن تلاش کرد. با وجودی که نابینایی از نظرگذراندن زندگی صحیح وسالم فرد در موارد خاصی کمتر از بسیاری از معلولیتهای دیگر محدودیت ایجاد می کند مردم و جامعه نسبت به آن حساسیت بیشتری دارند و گاه نسبت به این گروه ترحم نابجایی از دیگران سر می زند. شاید به دلیل این است که اولاً نابینایی قابل دیدن است و نقصی ظاهری است در حالی که مثلاً ناشنوایی و معلولیتی به ظاهر پنهان است وشخص ناشنوا از نظر ظاهر، فردی سالم جلوه می کند دوم اینکه هر کسی قادر است د رتاریکی یا با بستن چشم خود دنیای نابینایی را حس کند در حالی که کسی قادر نیست گوش خود را ببندد و دنیای سخت شنوایی را لمس نماید. دلیل دیگر شادیوجود وسایل کمکی مخصوص نابینایان باشد مانند عصای سفید، عینک سیاه، یا سگ راهنما که همگی نقص این گروه را بزرگتر جلوه گر می سازند و بهتر در معرض دید دیگران قرار  میدهند و دنیای آنان را یادآور می گردند.( پاکزاد 76، 292)

کودکان نابینا بعنوان عقب افتاده یا معلول و یا غالباً استثنایی می نامند. اینگونه کودکان برای اینکه امکان نیل به هدفهای آموزشی را داشته باشند به راهنمایی ویژه، کمکهای فنی، تربیت های خاص در مدارس و برنامه هایی که برای آنها تهیه شده است نیاز دارند.

 پیروزی بر مشکلات و کامیابی در این امر مستلزم پشتیبانی مؤثر جامعه از برنامه آموزش و پرورش استثنایی است نخستین وظیفه جامعه در این زمینه بدون شک آن است که برای یک جامعه آموزش استثنایی، امکانات و تسهیلاتی فراهم کند.

 برای آنهکه آموزش ا ستثنایی مشاکت موثر  مردم را برانگیزد باید آنان به ضرورت و ارزش این آموزش پی ببرند و به فایده و اثر آن اطمینان حاصل کنند. درواقع آموزش استثنایی که هدفش آماده ساختن کودکان برای زندگی اجتماعی است باید در محیط مساعد و مناسبی گسترش یابد و این آموزش هنگامی می تواند قرین کامیابی گردد که جامعه اهمیت پذیرفتن معلولان خود به قدر کافی واقف باشند و در رفتار نسبت بدانان رشد خود را نشان بدهد از اینرو باید از همه وسایل ارتباط جمعی مانند مطبوعات، رادیو و تلویزیون کنفرانس ها و غیره بر آموزش و روش ساختن طرز فکر جامعه استفاده کرد.

 درصدد تقریباً چشمگیر نابینایان در کشورهای مختلف دنیا و احساس نیاز به تأمین رفاه معنوی و مادی آنان و لزوم انجام اقداماتی بمنظور هرچه بیشتر کاستن از عوارض اجتماعی و فردی نابینایان تا حدی که بتوان شخص نابینا را به صورت عضوی فعال، اجتماعی و متکی به خو و غیر متروی بار آورد. سازمانهای دولتی، خصوصی، محققین، کارشناسان، دست اندرکاران را بر آن داشته است تا توجه به وضع نابینایان را بعنوان لزوم عینی اجتماعی بپذیرد و درصدد یافتن راه حل های علمی معقول و مناسب برآیند به همین علت در بسیاری از کشور های دنیا تحقیقات دامنه داری در این زمینه انجام گرفته و سرمایه گذاریهای وسیعی برای بهبود وضع نابینایان و آموزش آنان بریا مواجهه با وضع جدید و گماردن آنان در مشاغل مناسب بعمل آمده است.

 با توجه به ارقام چشمگیر تعداد نابینایان در کشور مسائل مربوط به آنها کمتر مورد توجه جدی قرار گرفته است و تحقیقات محدودی دراین زمینه انجام شده است در  حالی که آرزوی کودک نابینا و بطورکلی معلول و جود نداشته باشد آرزوی کاذب است زیرا برغم پیشرفتهای مداوم و جدی در زمینه علوم بویژه چشم پزشکی باز هر ساله تعدادقابل ملاحظه ای کودک نابینا پا به عرصه حیات می گذارند و یا به علت  فقر غذایی و بهداشتی و نبود امکانات اولیه زندگی همه ساله تعداد زیادی از  کودکان بینایی خود را از دست می دهند و این در حالی است از ابتدائی ترین امکانات توانبخشی و آموزشی و حرفه ای، اجتماعی محرومند.

انگیزه تحقیق:

با توجه به اینکه محقق خود نیمه بینا بوده است و در زمینه آموزشی با مشکلات و مسائل عدیده ای برخورد کرده است همیشه به دنبال فرصتی برای پژوهش در این زمینه بود ه است.

 امید آن است این تحقیق باعث آگاهی بیشتر خوانندگان از مسائل و مشکلات آموزشی این قشر شود و باعث حل مشکل آنان گردد.

اهداف تحقیق

1-  بررسی مسائل و مشکلاتی که کودکان و نوجوانان نابینا را از جذب آموزش کافی و حصول تطابق اجتماعی لازم باز می دارند.

  2- شناسایی مشکلات و مسائلی که دانش آموزان در این مدارس و خانه و اجتماع با آنها مواجه هستند که مانع رشد و شکوفایی شخصیت آنها می گردد.

 3- یافتن راه حلهایی که میزان اینگونه مسائل و مشکلات را تقلیل دهد و در اجتماعی تر ساختن کودکان و نوجوانان نابینا مؤثر باشد.

 اهمیت موضوع مورد بررسی

اهمیت موضوع مورد بررسی در نظر داشتن مسائل نابینایان که از جمله زمینه های است که کمتر مورد توجه جدی قرار گرفته، آرزوی اینکه کودک نابینا یا هر فرد نابینایی وجود نداشته باشد آرزوی کاذب است زیرا به زعم پیشرفتهای مداوم و جدی در زمینه علوم، بویژه چشم پزشکی باز هر ساله تعداد قابل ملاحظه ای کودک نابینا باقی می گذارد و یا به علت فقر غذایی و بهداشتی ونبود امکانانت اولیه زندگی، هرساله تعداد زیادی از کودکان بینایی خود را از دست می دهند و این در حالی است که از ابتدایی ترین امکانات توانبخشی، آموزشی و حرفه ای و اجتماعی محرومند.(درویار ریچارد، 1368، ص 1)

بدین ترتیب امروزه هیچ کس نمی تواند مطمئن باشد که خود و یا سایر بستگان نزدیکش تا پایان عمر هرگز به هیچوجه در معرض خطر نابینایی و یا کاهش شدید بینایی قرار نخواهد داشت. با وجود این امر آیا بازهم مانند گذشته ها باید با نابینایی بدترین مجازات و تاریکترین سرنوشت باشد؟( درویا ریچارد، 1368 ص 1) 

آیا بازهم مانند گذشته باید نابینایان تا پایان عمر خود را از داشتن یک زندگی خوب و مناسب و از تحقق ساختن آرزوهایشان محروم و ناتوان احساس کنند؟ از این رو ضروری است بطور مستمر تلاش گردد تا از یکسو برای پیشگیری از وقوع نابینایی و از سوی دیگر در صورت بروز نابینایی، جهت مقابله و عرضه بر عوارض آن کلیه امکانات لازم علمی، و عملی و تکنولوژیکی پیش بینی و فراهم گردیدند. لذا انجام پژوهش های علمی در این راستا دارای نقش ارزنده و حائز اهمیت می باشد و امید است این مطالعه اندک کمکی هرچند ناچیز ارائه دهد.

فصل دوم

تاریخچه توجه به نابینایان

قدیمی ترین نوشتارهای پزشکی که بدست ما رسیده است و متعلق به تمدن رایج در منطقه بین النهرین می باشد مبین آن است که لااقل 5000 سال پیش مراقبت از چشم یکی ازتخصصهای پزشکی بوده است قانون حمورابی که در سال 1280 شمسی در شوش بدست آمد و حاوی قوانین حاکم بر سرسری ها در 3000 سال پیش بود حاوی مطالبی درباره چشم پزشکی است و نشان میدهد که جراحی های چشم همانقدر که برای بیمار مخاطره آمیز بوده است برای پزشک نیز مخاطراتی دربرداشته است. زیرا که  هیچ چشم پزشکی حق به دریافت بیش از ده سکه نقره برای جراحی های موفقیت آمیز چشمی نمی باشد. اما اگرچراحی های موفقیت آمیز انجام نگیرد دست جراح قطع می شود.

 در سراسر تاریخ نابینایی بلیه بزرگی برای انسانها محسوب می شده است زیرا بزرگترین موفقیتی که یک نابینا می توانست بدست بیاورد این بود که گدای موفقی بشود. حتی حقایقی در دست است که نشان می دهد در برخی موارد افراد فوق العاده فقیر کودکان خود را کاملاً کور می ساختند تا ترحم بیشتر بسویشان جلب شود. چنین  مشهود است که در برخی از جوامع بدوی کودکانی  را که متولد می شدند بعلاوه با وجود آن که در وشته های مذهبی تذکر داده شده است که باید نسبت به نابینایان رفتاری انسانی داشته باشیم مردم چنین عقیده داشتند که کوری نوعی تنبیه آسمانی است ولی از موراد خیلی نادر مثل هومر  که از نعمت بینایی محروم بود، این ظر نادیده می گرفتند.

عصر کار جدید که برای نابینایان، عصری حمایت کننده است برای افراد این گروه از اجتماع خیلی بآهستگی فرا رسید.

 یکی از قدیمی ترین آسایشگاههایی که اختصاصاً برای نگهداری از نابینایان تأسیس شد،ا احتمالاً آسایشگاهی است که در قرن چهارم میلادی در Caelazea واقع در پادریسه Cappadezia اسقف شهر لومان Leman در فرانسه انستیتوییب رای نگهداری از نابینایان در نزدیکی شهر پونیلیوتا تأسیس کرد و م یگویند ویلیان فاتح پادشاه نورین ها هم که در سال 444 شمسی(1066) میلای انگلستان را فتح کرد برای  جبران گناهان عظیمی که مرتکب شده بود چندین نوانخانه ای درست کرد که در آن از کوران نگاهداری میشد. قرنها بعد فاتحون جنگهای صلیبی پس از مطالعه غرامت جنگی که برای آنکه این غرامت ها هر چه زودتر پرداخت گردد اعلام داشتند که در ازاء هر روز تأخیر در پرداخت غرامت 20 نفر از اسراء را کور می کنند و تهیه غرام 15 روز به طول انجامید یعنی سیصد نفر کور شدند.

برطبق رویات موجود این رویداد چنان خاطرلوئی نهم پادشانه فرانسه را آزرده ساخت که او در سال628شمسی (1260 میلادی) دستور داد تا انستیتویی تحت نظر شخصی خودش برای نگاهداری از نابینایان در پاریس بوجود بیاید و این همان آسایشگاهی است که تحت نام کز- ون Ceuze-vingts( به معنی پانزده – بیست) هنوز هم وجود دارد.

 برخلاف ژاپ که نابینایان بعنوان مشت و مال دهنده دارای منزلت خاص اجتماعی بودند در اروپا و اغلب نقاط دنیا نانبیایان گروهی سربار جامعه بحساب می آمدند ما در سال 904 شمسی( 1526 م) انسان درست بزرگ اسپانیولی خوان لویش ویوس Juan Luis Vives قطعه ای به نام اضمحلال بینوایان نوشت که در آنه پیشنهاد شده بود نابینایان نباید بیکار گذارده شوندبلکه باید به ایشان کارهای تولیدی که برآورنده نیازهای خودشان باشد واگذار شود. این یک نظریه انقلابی بود و  به این دلیل به آهستگی طرفدارانی پیدا کرد. اما به هرحال اولین قدمی وبده در راه پیدایش عصر جدیدی برای نابینایان برداشته شد و موجب شد که این افراد سرانجام در بقیه افراد اجتماع ادغام گردند.

 قسمت اعظم اقدامات مربوط به بازشدن درهای آموزش و پرورش برروی نابینایان توسط یک نفر فرانسوی بنام والنتن هوی(Valentine Hauy)  انجام گرفت که در سال 1162 شمسی( 1874 م) اقدام به افتتاح انستیتویهایا جوانان کور در پاریس کرده موفقیت او در تعلیم دوازه کودک نابینایی که از طرف انجمن دوستان به انستیتوی وی اعزام شده بودند موجب گردید که به او لقب( پدر و حواری نابینایان) داده شود. پس از انقلاب فرانسه مدرسه هوی به آسایشگاه کنز – ون ملحق شد و در آن ادغام گردید.

هور همچنین اولین کسی بود که کاغذ برجسته را که می شد از راه لمس مطالب روی آن را خواند مورد استفاده قرار داد و داستان از این قرار است که از اولین شاگردان او به نام فرانسوا لسوئور Francia Lesar موقعی که میخواست چند برگ کاغذ را  طوری روی میز معلمش بگذارد دست به کارت پستالی خورد که حروف نوشتجات روی آن قدری فرورفتگی پیدا کرده بود و لسوئو توانست برخی از این حروف را تشخیص بدهد و تصمیم گرفت این روش را امتحان کند. لذا چند حرف از حروف الفبا را محکم با مداد روی کاغذ نوشت و بنحوی که محل نوشته ها قدری فررفتگی پیدا کرد و لسوئو توانست آنها را بخواند. پس از این رویداد اقدامات و تجربیات گوناگونی بعمل آمد و روی حروف برجسته و گود شده امتحاناتی شد تا اینکه سرانجام لوئی بریل Louis Braille معلم نابینای انستیتو ملی جوانان نابینا الفبایی را که هر یک از حروف آن بوسیله نقطه برجسته مشخص می شود ابداع کرد در ماه مه 1975 یکصدوپنجاهمین سال تولید بریل چنین جشن گرفته شد  الفبای ابداعی او بعنوان الفبای بین المللی نابینایان مورد قبول قرار گرفت( نیمی بینا 1370- ص 18)

گذری برتاریخچه آموزش و پرورش در جهان و ایران:

دیرزمانی بود که نابینایان در مزره ناتوانان بشمار می آمدند و بجز گروهی معدود انگشت شمار که دارای نبوغ ذاتی و امکانات محیطی ویژه خود بوند را ه مشخص و  سیر معینی برای آموزش  توانبخشی و رفاه آنان وجود نداشت لکن از حدود 20 سال یپش در برخی از کشورهای جهان در این زمینه گامهای برداشته شد و از آن زمان رسیدگی به امور نابینایان با تأسیس مراکز، سازمانهای و ...د رامور مختلف آموزشی، توانبخشی و بهزیستی پی ریزی گردید. این توسعه گسترش با تلاش مؤثر خود نابینایان و نشانه های درخشاان شکوفایی و کارآیی آنها تا به آن حد رسیده است که در بسیاری از موارد در انجام وظایف اجتماعی و کسب موقعیت های محیطی میتوانند با دیگر به افراد به رقابت برخیزند.