کارشناسی رشتۀ کشاورزی
فصل اول
مقدمه
بیان مسأله
اهمیت و ضرورت مسأله
اهداف و مقاصد تحقیق
سئوالات تحقیق
متغیرهای تحقیق
مقدمه :
معمولاً در تحولاّت فنّی و علمی و حتی علوم انسانی و هنری رنسانس منشاء و سرچشمه این تحوّلات و تغییرات ذکر می گردد. شاید بی ارتباط نباشد که موضوع قاچاق کالاهای کشاورزی را نیز از این نقطه تصوّر کنیم[1]، زیرا تحوّلات عظیم صنعتی و علمی لاجرم منجر به تولید ماشین آلات مختلف از جمله سیستم های نوین در عرصه کشاورزی گردید. که با ورود وسایل و ابزار و آلات کشاورزی و استفاده از سیستم های نسبتاً مدرن آبیاری و اصلاح نبات و تسطیح زمین ها و مبارزه با آفات و غیره سطح زیر کشت افزایش یافته و بهره وری محصولات نیز بیشتر شد. و طبیعی بود در کنار فناوریهای مختلف فن آوری پزشکی و بهداشت و کاهش مرگ و میر نیز تحقیق یافت و در کنار افزایش روزافزون جمعیّت و افزایش تقاضا و بالا رفتن سرانه مصرف مواد غذایی بتدریج تحولات گسترده و عمیقی در همۀ زمینه های کشاورزی اعم از بذر و نبات و نهال و نحوۀ کاشت و داشت و برداشت و نگهداری آنها ابتدا در اروپا و سپس به موازات ورود فناوریهای جدید این افکار و سیاست ها نیز در اغلب کشورهای کشاورزی و پرمحصول رونق یافت که هم اکنون در برخی از کشورها برخی از محصولات سرنوشت و حیات اقتصادی کشوری را به عهده دارند. و توانائی تأمین بخشی از مصرف کره خاکی را دارا هستند که متأسفانه در جنبه منفی خشخاش در افغانستان و قهوه در کوبا (مثبت) و یا برنج ژان گازیتو در تایلند و بنگلادش و پاکستان و برنج در امریکا از این دسته هستند.
رشد فناوریهای ارتباطی و قدرت عظیم و سریع ارتباطات و حمل و نقل در جهان سبب شده که سرعت نقل و انتقال محصولات کشاورزی اعم از زراعی و باغی و حتی فراوری آنها (تبدیل شده) در سراسر جهان از مبدء عرضه و مبدء و مقصد تقاضا فرستاده شود. که این خود یکی از سیاست های اشباع بازار از نظر تولید کنندگان انحصاری است که رقیبان را از صحنه خارج کنند. با وجود این حساسیّت و نیاز مبرم مردم به مواد غذایی و کشاورزی و سیاست های دولت ها در برآورد نیازها و تأمین آنها از طریق واردات و یا فروش محصولات مازاد از طریق صادرات، گروه ها و باندهایی در عرض سیاست های دولت ها اقدام به قاچاق محصولات کشاورزی و خرید و فروش آنها و ایجاد بازارهای کاذب و گاه تنش زا برای برنامه های آتی باعث بهم ریختن تعادل محصولات و گرانی آنها و گاه احتکار و گرانفروشی آنها و مبارزه با دولت ها می زنند تا آنجا که امروزه قاچاق محصولات کشاورزی اعم از خرید یا فروش (صادر یا وارد) یکی از مهم ترین دل مشغولی دولت ها و نگرانی های آحاد مردم شده است.
گاهی سیستم های پیچیده و پنهان آنها با پیش بینی بازار و تبلیغات و شایع سازی در نبود و کاهش کالایی حساسیت مردم را تحریک و میلیونها تن محصول را با چند برابر نسبت وارد خانه های مردم می کنند و یا گاهی از همان سیاست با نگرش منفی میلیونها تن محصول را از تولیدکنندگان می خرند که در رأس آنها چای و برنج و قند و شکر و میوه های فصلی گندم و جو و ذرّت از مهمترین آنها می باشد. در این تحقیق سعی نموده ایم با استفاده از نظرات کارشناسان و اساتید کشاورزی در شهر ابهر به راهکارها و عوامل مختلف مبارزه با قاچاق کشاورزی را برآورد سازیم. و راه های مبارزه با آن را از منظر اساتید مختلف جویا شویم.
بیان مسأله :
محصولات کشاورزی اعم از زراعی و باغی از آنجا که بخش عظیم نیازهای غذایی و تغذیه ای مردم را بعهده دارد، و از آنجا که محصولات کشاورزی علاوه بر وجه تغذیه ای و تأمین بخش عمده ای از نیازهای غذایی مردم نقش اقتصادی و معاش مردمی و نیز واردات و صادرات دولت ها را نیز تشکیل می دهد. از چند جهت اهمیّت پیدا می کند.
علاوه بر همۀ این موارد محصولات کشاورزی زمینه اقتصادی و اشتغال بخش عظیمی از مردم را فراهم می آورد. و نیز به صورت غیرمستقیم خدمات جانبی گسترده ای در ترابری و فراوری و جابجایی و نقل و انتقال و فروش و بازاریابی و … را نیز فراهم می آورد[2].
این فرآیند آنچنان در هم تنیده و پیچیده و حجیم است که معمولاً دولت ها بخش های کلان اقتصادی را در سه بخش صنعت و خدمات و کشاورزی تعریف می کنند.
با توضیح اینکه حتی خود این سه بخش هم باز در هم پیچیده و مرتبط هستند که مثلاً اگر صنعت کارخانجات چای پیشرفته و بهینه باشد، تولید چای و کیفیت محصولات چایی بالا می رود و خدمات ترابری و صادرات و فروش آن جنبه جهانی و بازار جهانی پیدا می کند. این ارتباطات در مورد همۀ محصولات حتی در ابعاد فنّی تر مثل انبارداری و سیاست های بازاریابی و بسته بندی و تبلیغات و غیره هم تعمیم پیدا می کند.
امّا واژه قاچاق محصولات کشاورزی برای عموم مردم خاطره تلخ و برای رهبران اجتماعی یک معضل و برای مافیای قاچاق یک فرصت و ایده و موقعیت طلایی است.
یعنی مردم از اینکه محصولات موردنیاز کشاورزی از طریق قاچاق به دست آنها برسد احساس خوشایندی ندارند و یا اگر محصولات تولیدی خود آنها بدون استفاده در بازار داخلی به خارج از کشور قاچاق شود، نگرانی دارند.
دولت ها و مسئولین نیز از اینکه با همۀ سیاست ها و برنامه های کلان پیشگیرانه قادر به کنترل بازار قاچاق نیستند سردرگم و ناراحت هستند و گناه این ناتوانی و مافیای قاچاق را به نهادها و سازمانهای موازی دستگاه خود متوجه می سازند.
امّا اقشار و گروه ها و کسانیکه دست اندرکار قاچاق کالاهای کشاورزی در ایران هستند و یک شبه و یک ماهه و یک ساله، ره هزار ساله پیموده و صاحب میلیونها و میلیاردها تومان ثروت و دارایی شده اند از این واژه احساس فرح و خرسندی می کنند. هرچند این گروه ها معمولاً فعالیت های مخفی داشته و در قالب تجارت محصولی محصول دیگر را قاچاق می کنند و یا با کسب امتیاز قانونی X به صادرات و واردات محصول Y اهتمام دارند. و با هزاران روش و دسیسه و راه های میان بُر و با اطلاع از راه های قانونی و دور زدن مراحل تدوین شده از طرق گوناگون اقدام به قاچاق مواد کشاورزی و محصولات در ابعاد گسترده و جهانی می کنند که گاهی شاهد این موارد از طریق جراید و رادیو و تلویزیون و مافیاهای مختلف محصولات کشاورزی در جهان قرار می گیریم.
حال براستی قاچاق چیست[3]؟
قاچاق محصولات کشاورزی شامل چه محصولاتی است؟
در ایران چه محصولاتی در سبد قاچاق سوداگران قرار دارد؟
از چه زمینه هایی قاچاقچیان اقدام به این امر می کنند؟
مبدأ قاچاق محصولات کشاورزی قاچاق شده کجاست؟
چه محصولاتی به ایران قاچاق می شود؟
چه محصولاتی از ایران قاچاق می شود؟
روش های مختلف قاچاق خرد و کلان در ایران کدامند؟
فصول و زمان قاچاق محصولات مختلف چگونه تدوین می شود؟
مردم چه نقشی در زمینه قاچاق محصولات کشاورزی دارند؟
دولت چه نقشی در قاچاق محصولات کشاورزی دارند؟
اساتید و صاحب نظران چه نقشی در این زمینه ایفا می کنند؟
چه عواملی از نظر اساتید دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر باعث قاچاق محصولات شده و راهکارهای مبارزه با آن از نظر اساتید چگونه است؟
ضمن بحث در زمینه های مختلف و سؤالات ذکر شده قصد تحقیق حاضر به پاسخ دادن به سؤال آخر یعنی راهکارهای مبارزه با قاچاق محصولات کشاورزی از نظر اساتید دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر و کارشناسان کشاورزی است.
در این تحقیق با طرح سؤال قبلی یعنی راهکارهای مبارزه با قاچاق محصولات کشاورزی از نظر اساتید و کارشناسان کشاورزی شهرستان ابهر، سعی شده است، با پرداختن به همۀ زمینه های مبحث کشاورزی و انواع محصولات و نیز قاچاق محصولات خاص (باصطلاح محصولاتِ استراتژیک) دیدگاه و نظرات مختلف کارشناسان کشاورزی در شهرستان اعم از اساتید و کارشناسان و نیز صاحب نظران را جویا شویم.
شاید در استان محصول خاصی از استان قاچاق نشود. ولی یقیناً به استان قاچاق می شود.