پایان نامه وندافزایی به ستاک های ساده فعلی در زبان فارسی نوشتاری و گفتاری معیار (طبق نظریه حاکمیت و مرجع گزینی)

تعداد صفحات: 293 فرمت فایل: word کد فایل: 10001241
سال: 1385 مقطع: مشخص نشده دسته بندی: پایان نامه ادبیات فارسی
قیمت قدیم:۳۵,۹۰۰ تومان
قیمت: ۳۳,۸۰۰ تومان
دانلود فایل
  • خلاصه
  • فهرست و منابع
  • خلاصه پایان نامه وندافزایی به ستاک های ساده فعلی در زبان فارسی نوشتاری و گفتاری معیار (طبق نظریه حاکمیت و مرجع گزینی)

    پایان نامه جهت اخذ مدرک کارشناسی ارشد

    رشته زبانشناسی همگانی

    چکیده

    به منظور بیان و توصیف مفاهیم و حفظ و غنای زبان می توان با استفاده از فرایند وندافزایی اقدام به واژه سازی و واژه پردازی کرد. این پژوهش بر آن است تا انواع وندها و ستاکهای ساده فعلی را که طی وندافزایی در گونه های مختلف زبان فارسی معیار از آنها استفاده می شود، تعیین نماید. علاوه بر آن ویژگیهای انواع مختلف وندافزایی به همراه تغییرات حاصل از این فرایند درهر یک از بخشهای نظام زبان بررسی خواهد شد. عواملی که مانع انواع وندافزایی می شوند، مطالعه خواهند شد و به تفاوت دو گونه نوشتاری و گفتاری زبان فارسی معیار که در نتیجه اعمال وندافزایی مشاهده می شوند، اشاره می شود. با توجه به نظریه حاکمیت و مرجع گزینی و طبق نتایج به دست آمده از بررسی داده های پیکره، در زبان فارسی معیار که دارای دو نوع وندافزایی آشکار و غیرآشکار است، از 49 پیشوند و پسوند تصریفی و اشتقاقی و 352 ستاک ساده فعلی طی وندافزایی تصریفی و اشتقاقی استفاده می شود. ستاکهای ساده فعلی، حاصل اتصال پسوند تصریفی زمان به ریشه انتزاعی فعل هستند. ریشه فعل، در هسته گروه فعلی و عناصر تصریفی فعل در هسته گروه تصریفی قرار دارند و وندهای اشتقاقی نیز دارای هیچ سطحی در سلسله مراتب ایکس تیره نیستند. در وندافزایی  به ستاک فعل گذر از وندافزایی غیر آشکار تصریفی الزامی است. هر یک از انواع وندافزایی شامل ویژگیهای آوایی، معنایی، ساختواژی و نحوی خاصی است و در نتیجه اعمال آن تغییراتی در بخشهای نظام زبان به وجود می آید. علاوه بر آن، گاه عواملی دستوری و غیردستوری مانع این فرایند می شوند. همچنین در نتیجه وندافزایی تغییراتی در گونه های مختلف زبان مشاهده می شود. نوع ستاک، نوع وندها، تعداد وند و بر چسب گونه ای (نوشتاری و گفتاری) وندها و ستاکها در وندافزایی حائز اهمیت است.

    کلید واژه ها: وند، وندافزایی، ستاک ساده فعلی، نظریه حاکمیت و مرجع گزینی، زبان فارسی نوشتاری و گفتاری معیار

    فصل اول

    کلیات پژوهش

    پیش گفتار

       در میان ابزارهای ارتباطی بشر، زبان به عنوان مؤثرترین و آسانترین ابزار و در عین حال پیچیده‌ترین پدیدهٴ ارتباطی در قالب قواعد و اصولی خاص به منظور بیان اندیشه‌ها به تلفظ در می‌آید. واژه‌های[1] مختلف با استفاده از قواعد زبانی به یکدیگر می پیوندند و مفاهیم و اندیشه‌ها را منتقل می‌کنند.

    حال اگر برخی از واژه‌های لازم برای بیان مفاهیم در زبانی موجود نباشند، نمی توان فقط به وام‌گیری[2] آنها از زبانهای بیگانه متوسل شد؛ این شیوه زمانی مناسب است که چاره ای جز آن نباشد. در بسیاری از موارد با استفاده از عناصر موجود در زبان، حتی گاهی با احیاء عناصر متروک و مرده می‌توان نیاز زبانی را برای انتقال مفاهیم برآورده ساخت و این مهم جز با کسب آگاهی از عناصر موجود در زبان امکان‌پذیر نمی‌باشد. علمی که بیش از همه در این زمینه به کار می‌آید، ساختواژه[3] است. در چارچوب این علم، طی فرایند وندافزایی[4]، عناصر زبانی از جمله ستاکهای فعلی با عناصر دیگری که آنها را وند[5] می‌نامیم، ترکیب می‌شوند و واژه‌ای را می‌سازند و یا می‌پردازند.

     

     

    12 تعریف موضوع

      زبان ابزار بیان و انتقال مفاهیم و اندیشه های افراد بشر است. هر چقدر این ابزار، غنی تر و منظم‌تر باشد، مفاهیم و اندیشه ها صحیحتر و آسانتر منتقل می‌شوند. زبان، این پدیدهٴ اجتماعی ِ بدیهی و در عین حال پیچیده، همراه با دیگر تحولات جامعه دچار تغییر می‌شود. در دنیای امروز با گسترش تکنولوژی و پیشرفت و تحول علوم مختلف، برای بیان و توصیف مفاهیم نیاز به ساختن و پرداختن واژه ها بیش از پیش احساس می‌شود. در چنین موقعیتی بهتر می‌نماید که هر زبانی به جای وام گیری و جایگزینی واژه های بیگانه و تأثیر پذیری از زبانهای دیگر و در نتیجه آن فراموشی واژه های بومی، استعدادهای درونی خود را بروز دهد و با به کارگیری علم ساختواژه ،از طبیعی ترین فرایندهای ساخت و پرداخت واژه ها در زبان خود، یعنی اشتقاق[6] (وندافزایی اشتقاقی )و تصریف[7](وندافزایی تصریفی) سود بجوید. مادهٴ اصلی اشتقاق و تصریف در اکثر زبانها ستاکهای[8] فعلی اند که با افزودن وندهای مختلف به آنها
    می توان مقولات و مفاهیم جدیدی ساخت. هر چقدر از تعداد ستاکهای فعلی و وندهای کمتری استفاده شود، از دو فرایند اشتقاق و تصریف سود کمتری می‌توان برد. خوشبختانه در زبان فارسی از لحاظ تعداد افعال و وندها مشکلی نداریم اما از فرایند اشتقاق به خوبی استفاده نکرده ایم و فرایند تصریف نیز به خوبی معرفی نشده است. با این حال برای حفظ و غنای زبان فارسی می‌توان ساختار آن را در قالب قواعد و اصولی منظم تدوین نمود تا از آفتهای مختلف دور نگه داشته شود.

      این پژوهش سعی دارد در چارچوب " نظریه حاکمیت و مرجع گزینی "[9] و به طور اخص طبق نظریه   "نحوایکس تیره"[10] ،وندهای اشتقاقی[11] و تصریفی[12] و چگونگی افزودن آنها به ستاکهای ساده فعلی در زبان فارسی    نوشتاری و گفتاری  معیار را بررسی نماید. 

                                               

    13 ضرورت و سابقهٴ پژوهش

    هر زبانی برای بیان و توصیف مفاهیم، نیازمند واژه سازی[13] و واژه پردازی[14] است. این مهم جز با شناخت صحیح و عمیق فرایندهای اشتقاق و تصریف که از طریق وندافزایی صورت می گیرند، میسر نمی‌گردد. اگرچه تا کنون به این فرایند بسیار پرداخته اند، هنوز به طور اخص به تحلیل انواع وند افزایی در خصوص ستاکهای سادهٴ فعلی در گونه‌های گفتاری و نوشتاری زبان فارسی معیار، ویژگیها، محدودیتها و تغییرات حاصل از این فرایند پرداخته نشده است. بررسی ستاکهای فعلی و وندهای مختلفی که در وندافزایی به کار می‌روند، ما را در رسیدن به الگوهای مناسب واژه‌سازی، واژه پردازی و واژه گزینی یاری می‌کند و بر استقلال و غنای زبان فارسی می‌افزاید.

    از جمله کسانی که به فرایند وندافزایی تحت عناوین اشتقاق، واژه سازی و تصریف پرداخته‌اند می‌توان به افراد زیر اشاره کرد: لیبر[15](1980)، ویلیامز[16] (1981)، سلکرک[17]، بائر[18](1983)،اسپنسر[19](1991)، صادقی (72-1370)، کلباسی (1370)، کشانی (1371)، سامعی (1375)، اسحاقی(1375) و طباطبایی(1376).

     

    14 هدفهای پژوهش

    در این پژوهش با بررسی وندها و ستاکهای سادهٴ فعلی که در واژه سازی و واژه پردازی در دو گونه‌ٴ نوشتاری و گفتاری زبان فارسی معیار به کار می‌روند، اهداف زیر دنبال می‌شود:

    1- معرفی وندها و  ستاکهای سادهٴ فعلی که طی وندافزایی  در زبان فارسی معیار از آنها استفاده می‌شود.

    2- بررسی ویژگیهای انواع مختلف وند افزایی

    3- تغییرات حاصل از انواع وند افزایی

    4- تعیین محدودیتهای انواع وند افزایی

    5- بررسی تفاوتهای دو گونهٴ زبان فارسی معیار در نتیجهٴ وندافزایی

     

    15 پرسشهای اصلی پژوهش

     این تحقیق با هدف رسیدن به پاسخهایی برای پرسشهای زیر دنبال می‌شود:

    زبان فارسی معیار از چه وندها و  ستاکهای سادهٴ فعلی در وندافزایی استفاده می‌کند؟

    ویژگیهای انواع مختلف وندافزایی چیست؟

    تغییرات حاصل از انواع وندافزایی چیست؟

    وندافزایی تابع چه محدودیتهایی است؟

    چه تفاوتهایی در نتیجهٴ وندافزایی درگونه های زبان فارسی معیار دیده می‌شود؟

     

    16 فرضیه ها

    فرضیه‌های زیر پاسخی است به پرسشهای پژوهش :

    در زبان فارسی معیار از پیشوندها[20] و پسوندهای[21] تصریفی و اشتقاقی خاص و  ستاکهای سادهٴ فعلی حال و گذشته در وندافزایی  استفاده می‌شود.

    انواع مختلف وندافزایی دارای ویژگیهای منحصر به فرد[22] آوایی[23]، معنایی[24]،ساختواژی[25] و نحوی[26] هستند.

    در نتیجهٴ وندافزایی تغییرات آوایی، معنایی، ساختواژی و نحوی مختلفی دیده می‌شود.

    وندافزایی تابع برخی محدودیتهای دستوری و غیر دستوری است.

    در نتیجهٴ وندافزایی تفاوتی در گونه های زبان فارسی معیار دیده نمی شود.

     

    17 روش انجام پژوهش

      در این تحقیق که از نوع نظری و کاربردی خواهد بود، برای جمع‌آوری داده‌ها به منظور بررسی زبان فارسی گفتاری معیار از برنامه‌های مختلف صدا و سیما و گفتگوی اشخاص استفاده می‌شود. برای بررسی زبان فارسی نوشتاری معیار نیز از صفحات اجتماعی، ورزشی، اقتصادی، سیاسی، حوادث و اخبار داخلی روزنامه‌های همشهری، کیهان، ایران، آفتاب، جام جم و اطلاعات و همچنین برخی متون درسی و فرهنگهای فارسی استفاده می‌گردد. علاوه بر ضبط و ثبت داده‌ها، گاه به شم زبانی نیز توجه خواهد شد. روش تحلیل محتوایی نیز برای تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصل به کار گرفته می‌شود.

     

    18 چارچوب نظری

      این پژوهش در چارچوب نظریهٴ حاکمیت و مرجع گزینی صورت می‌گیرد که امروزه مطرح‌ترین نظریهٴ صورتگرا به شمار می‌رود. بسیاری از روابط ساختاری نظریهٴ فوق بر اساس نظریهٴ ایکس تیره استوار است که اساس ارتباط نحو و واژگان محسوب می‌شود. به همین دلیل پس از معرفی نظریهٴ حاکمیت و مرجع گزینی، بیش از زیر نظریه های دیگر، به توضیح نظریهٴ ایکس تیره پرداخته خواهد شد.

  • فهرست و منابع پایان نامه وندافزایی به ستاک های ساده فعلی در زبان فارسی نوشتاری و گفتاری معیار (طبق نظریه حاکمیت و مرجع گزینی)

    فهرست:

    فصل اول: کلیات پژوهش

    پیش گفتار.......................................................................................................................... 2

    تعریف موضوع.............................................................................................................. 3-2

    ضرورت و سابقه پژوهش........................................................................................... 4-3

    هدفهای پژوهش................................................................................................................ 4

    پرسشهای اصلی پژوهش................................................................................................. 4

    فرضیه ها....................................................................................................................... 5-4

    روش انجام پژوهش........................................................................................................... 5

    چارچوب نظری.................................................................................................................. 5

    1-8-1- نظریه حاکمیت و مرجع گزینی............................................................ 9-6

         1-8-1-1- نظریه ایکس تیره.......................................................................... 10

            1-8-1-1-1- برخی از مزایای نحو ایکس تیره..................................... 10

            1-8-1-1-2- قواعد نظریه ایکس تیره.......................................... 12-10

    1-8-2- گروه تصریفی....................................................................................... 19-10

    تعریف اصطلاحات......................................................................................................... 19

    1-9-1- وند................................................................................................................... 20

    1-9-2- وند افزایی...................................................................................................... 20

    1-9-3- ستاک فعلی.................................................................................................. 20

    1-9-4- زبان فارسی معیار........................................................................................ 20

    ده

     

           1-9-4-1- زبان فارسی نوشتاری معیار..................................................... 20

           1-9-4-2- زبان فارسی گفتاری معیار....................................................... 21

    ساختار پژوهش..................................................................................................... 22-21

     

    فصل دوم: پیشینه پژوهش

    2-1- پیش گفتار.......................................................................................................................... 24

    2-2- تاریخ مباحث ساختواژی در غرب....................................................................... 25-24

        2-2-1- ساختواژه در مکتب ساختگرایی.............................................................. 26-25

        2-2-2-ساختواژه در مکتب زایشی......................................................................... 27-26

            2-2-2-1- ساختواژه در نظریه حاکمیت و مرجع گزینی......................... 28-27

    2-3- مطالعات زبانشناسان غیر ایرانی در زمینه ساختواژه............................................... 28

        2-3-1- چامسکی (1970)...................................................................................... 29-28

        2-3-2-هله (1973).................................................................................................. 30-29

        2-3-3-لیبر (1980)................................................................................................. 31-30

        2-3-4-ویلیامز (1981)..................................................................................................... 31

        2-3-5-کیپارسکی (1982).............................................................................................. 31

        2-3-6-سلکرک (1982).......................................................................................... 34-32

        2-3-7-بائر (1983)................................................................................................... 35-34

        2-3-8-متیوس (1991)........................................................................................... 36-35

        2-3-9-کریستال (1992)................................................................................................. 36

        2-3-10-کاتامبا (1993)......................................................................................... 37-36

        2-3-11-کریستال (1997).............................................................................................. 37

    یازده

     

    2-4- مطالعات ایرانیان در زمینه ساختواژه.......................................................................... 37

         2-4-1- پژوهشهای سنتی................................................................................................ 37

             2-4-1-1- ابن سینا (قرن چهارم)................................................................. 38-37

             2-4-1-2- شمس قیس رازی (قرن هفتم).......................................................... 38

             2-4-1-3- میرزاحبیب اصفهانی (اوایل قرن چهاردهم).................................... 38

             2-4-1-4-  پنج استاد (1363)............................................................................. 38

             2-4-1-5- خانلری (1363).................................................................................... 39

             2-4-1-6- انوری و گیوی (1363)....................................................................... 39

             2-4-1-7- خلیلی (1371)...................................................................................... 39

             2-4-1-8- نوبهار (1372)............................................................................... 40-39

             2-4-1-9- میرزایی (1372)................................................................................... 40

             2-4-1-10- مقربی (1372)................................................................................... 40

             2-4-1-11- شریعت (1375)....................................................................... 41-40

         2-4-2- پژوهشهای نوین................................................................................................... 41

             2-4-2-1- پیرشفیعی (1361).............................................................................. 41

             2-4-2-2- فری (1370).......................................................................................... 42

             2-4-2-3- صادقی (72-1370)............................................................................ 42

             2-4-2-4- کشانی (1371)............................................................................ 43-42

             2-4-2-5- سامعی (1375)............................................................................ 44-43

             2-4-2-6- اسحاقی (1375)................................................................................... 44

             2-4-2-7- طباطبایی (1376)....................................................................... 45-44

             2-4-2-8- هاجری (1377).................................................................................... 45

    دوازده

     

             2-4-2-9- مدرس خیابانی (1378)...................................................................... 45

             2-4-2-10- کمالی نفر (1378)................................................................... 46-45

             2-4-2-11- قطره (1379)..................................................................................... 46

             2-4-2-12- کلباسی (1380)....................................................................... 47-46

             2-4-2-13- شریف (1381)................................................................................... 47

             2-4-2-14- طباطبایی (1382)............................................................................ 47

    2-5- معایب دستورهای سنتی................................................................................................ 48

    2-6- اشتقاق در زبان عربی...................................................................................................... 48

    2-7- اشتقاق در زبان فارسی از دیدگاه سنتی........................................................... 50-48

     

    فصل سوم: فهرست افعال ساده و مشتقات

    3-1- پیش گفتار.......................................................................................................................... 52

    3-2- واژه....................................................................................................................................... 52...........

               3-2-1-واژه از نظر آوایی........................................................................................ 53

               3-2-2-واژه از نظر ساختواژی............................................................................... 53

               3-2-3- واژه از نظر معنایی.................................................................................... 53

    3-3- انواع واژه از نظر ساخت درونی..................................................................................... 53

               3-3-1- واژه بسیط................................................................................................... 53

               3-3-2-واژه غیربسیط.............................................................................................. 54

                   3-3-2-1-واژه مرکب........................................................................................ 54

                   3-3-2-2- واژه مشتق...................................................................................... 54

                   3-3-2-3- واژه مشتق - مرکب  / مرکب – مشتق................................. 54

    سیزده

     

    3-4- تکواژ ................................................................................................................................... 55

    3-5- گونه تکواژ........................................................................................................................... 55

    3-6- تکواژ گونه ......................................................................................................................... 55

    3-7- انواع تکواژ در زبان فارسی.............................................................................................. 56

               3-7-1- انواع تکواژ از لحاظ توزیع....................................................................... 56

                   3-7-1-1-تکواژ آزاد.......................................................................................... 57

                   3-7-1-2- تکواژ وابسته................................................................................... 57

               3-7-2-انواع تکواژ آزاد و وابسته از لحاظ معنایی............................................ 57

                   3-7-2-1-تکواژ آزاد واژگانی (قاموسی)....................................................... 57

                   3-7-2-2-تکواژ آزاد دستوری (نقشی)........................................................ 57

                   3-7-2-3- تکواژ وابسته واژگانی................................................................... 58

                   3-7-2-4-تکواژ وابسته دستوری................................................................... 58

               3-7-3-انواع تکواژهای وابسته دستوری از لحاظ نقش................................... 58

                   3-7-3-1- وندهای تصریفی................................................................... 59-58

                   3-7-3-2-وندهای اشتقاقی............................................................................. 59

                   3-7-3-3- واژه بستها.............................................................................. 60-59

                        3-7-3-3-1- واژه بستهای زبان فارسی..................................... 61-60

               3-7-4- انواع وندها از لحاظ جایگاه..................................................................... 61

                   3-7-4-1- پیشوند............................................................................................. 61

                   3-7-4-2-پسوند................................................................................................ 61

                   3-7-4-3-میانوند...................................................................................... 62-61

                   3-7-4-4-پیراوند............................................................................................... 62

    چهارده

     

               3-7-5- انواع وند از لحاظ میزان زایایی............................................................. 62

                   3-7-5-1- وندهای مرده.................................................................................. 62

                   3-7-5-2- وندهای سترون.............................................................................. 62

                   3-7-5-3-وندهای زایا....................................................................................... 62

    3-8- وندافزایی............................................................................................................................. 63

        3-8-1- وندافزایی تصریفی................................................................................................ 63

        3-8-2- وندافزایی اشتقاقی................................................................................................ 64

    3-9- انواع فعل در زبان فارسی از لحاظ ساختمان............................................................ 64

         3-9-1- افعال بسیط.......................................................................................................... 65

         3-9-2- افعال غیربسیط................................................................................................... 65

             3-9-2-1- افعال مرکب............................................................................................. 65

              3-9-3-2- افعال پیشوندی...................................................................................... 65

    3-10- وند به چه افزوده می شود.......................................................................................... 65

         3-10-1- ریشه................................................................................................................... 65

         3-10-2- ستاک................................................................................................................. 66

         3-10-3- پایه...................................................................................................................... 66

    3-11- تفاوت ریشه و پایه......................................................................................................... 66

    3-12- مبنای اشتقاق و تصریف..................................................................................... 67-66

    3-13- ریشه فعل........................................................................................................................ 67

    3-14- نکاتی درباره فهرست افعال ساده.............................................................................. 68

       - فهرست افعال ساده

     

    پانزده

     

     

     

    فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

    4-1- پیش گفتار...................................................................................................................... 125

    4-2- وندافزایی در زبان فارسی معیار..................................................................... 126-125

        4-2-1- وندافزایی آشکار................................................................................................. 128

            4-2-1-1- پیشوندافزایی.......................................................................................... 128

            4-2-1-2- پسوند افزایی.......................................................................................... 128

        4-2-2-وندافزایی غیر آشکار.............................................................................. 129-128

    4-3-وندافزایی تصریفی و اشتقاقی در زبان فارسی معیار.............................................. 129

          بخش اول: وندافزایی تصریفی

    4-4- وندافزایی تصریفی در زبان فارسی معیار................................................................. 131

        4-4-1- وندافزایی غیرآشکار تصریفی............................................................. 132-131

        4-4-2-وندافزایی آشکار تصریفی.................................................................................. 132

           4-4-2-1-پیشوند افزایی تصریفی........................................................................... 132

           4-4-2-2-پسوند افزایی تصریفی............................................................................. 133

    4-5- وندهای تصریفی زبان فارسی معیار که به ستاکهای ساده فعلی می پیوندند 133

         4-5-1-پیشوندهای تصریفی زبان فارسی معیار که به ستاکهای ساده فعلی
    می پیوندند................................................................................................................................... 133

             4-5-1-1- /na-/ پیشوند تصریفی منفی ساز................................................ 134

             4-5-1-2- /be-/ پیشوند تصریفی وجه ساز.................................................. 135

             4-5-1-3- /mi-/ پیشوند تصریفی وجه ساز.................................................. 136

                 4-5-1-3-1- استفاده از افعال کمکی برای بیان وجه............................ 137

    شانزده

     

             4-5-1-4- /mi-/ پیشوند تصریفی نمود ساز..................................... 138-137

          4-5-2- پسوندهای تصریفی زبان فارسی معیار که به ستاکهای ساده فعلی
    می پیوندند................................................................................................................................... 138

             4-5-2-1- /-e/ پسوند تصریفی نمود ساز........................................................ 139

             4-5-2-2-/-ân/ پسوند تصریفی سببی ساز...................................... 142-140

             4-5-2-3-/-id/ پسوند تصریفی گذشته ساز..................................... 143-142

             4-5-2-4-پسوندهای تصریفی مطابقت................................................... 145-143

    4-6- پسوندهای تصریفی زبان فارسی که به پایه های غیرفعلی می پیوندند 146-145

        4-6-1- /-ân , -hâ/ پسوندهای تصریفی جمع ساز........................................... 146

        4-6-2-/-tar/  پسوند تصریفی صفت تفضیلی........................................................ 146

        4-6-3-/-om/ پسوند تصریفی اعداد ....................................................................... 146

    4-7- ستاکهای حال بدون صورت تصریفی........................................................... 148-146

    4-8- جدول وندهای تصریفی ستاکهای ساده فعلی........................................................ 148

    4-9- تلفیق انواع وندافزایی تصریفی و ستاکهای ساده فعلی........................... 149-148

    4-10- ویژگیها و تغییرات حاصل از وندافزایی تصریفی................................................ 149

         4-10-1- ویژگیهای آوایی وندافزایی تصریفی......................................................... 150

              4-10-1-1-تکواژ گونگی...................................................................................... 150

              4-10-1-2-توزیع تکمیلی................................................................................... 150

              4-10-1-3-همگونی.............................................................................................. 151

              4-10-1-4-درج همخوان..................................................................................... 151

              4-10-1-5- حذف................................................................................................. 152

    هفده

     

                   4-10-1-5-1-حذف آخرین همخوان پسوند مطابقت......................... 152...........

                   4-10-1-5-2-حذف بخشی از ستاک فعلی.......................................... 152...........

                   4-10-1-5-3-حذف همخوان میانجی..................................................... 152...........

                   4-10-1-5-4-حذف واکه و همخوان ستاک......................................... 153...........

               4-10-1-6- تغییر همخوان............................................................................... 153...........

                    4-10-1-6-1- تغییر همخوان پسوند تصریفی مطابقت.................... 153

                    4-10-1-6-2- تغییر همخوان ستاک.................................................... 153

              4-10-1-7- تغییر جایگاه تکیه ستاک............................................................ 153

          4-10-2-ویژگیهای معنایی وندافزایی تصریفی...................................................... 154

             4-10-2-1- معنی قاعده مند و پیش بینی پذیر........................................... 154

             4-10-2-2-نشانداری معنایی................................................................... 155-154

         4-10-3-ویژگیهای ساختواژی وندافزایی تصریفی................................................. 155

              4-10-3-1- زایایی................................................................................................. 155

              4-10-3-2-نبودن خلاء اتفاقی........................................................................... 156

              4-10-3-3-قاعده مندی...................................................................................... 157

              4-10-3-4-عدم قابلیت جایگزینی.................................................................... 157

              4-10-3-5-وند آرایی............................................................................... 158-157

              4-10-3-6- وندافزایی چندگانه......................................................................... 158

              4-10-3-7- همنشینی و جانشینی وندها........................................... 159-158

              4-10-3-8- افزایش تعداد مدخلهای واژگانی................................................ 159

           4-10-4- ویژگیهای نحوی وندافزایی تصریفی..................................................... 160

              4-10-4-1-وند به عنوان هسته نحوی و تراوش ویژگی آن ......... 162-160

    هجده

     

              4-10-4-2-ساخت موضوعی.................................................................. 165-162

              4-10-4-3- هسته گروه فعلی............................................................... 166-165

              4-10-4-4-عنصر تصریفی INFL..................................................... 168-166

                   4-10-4-4-1-اتصال وندهای زمان و مطابقت....................................... 168

                   4-10-4-4-2-اتصال پیشوند منفی ساز..................................... 170-169

              4-10-4-5- وندهای تصریفی وجه ساز، نمود ساز و سببی ساز............... 170

              4-10-4-6- جایگاه افعال کمکی....................................................................... 171

    4-11- محدودیتهای وندافزایی تصریفی............................................................................. 171

        4-11-1- محدودیتهای آوایی........................................................................................ 171

        4-11-2- محدودیتهای معنایی..................................................................................... 172

        4-11-3- محدودیتهای ساختواژی............................................................................... 172

             4-11-3-1- ممانعت............................................................................................... 172

             4-11-3-2- نوع ستاک فعلی.................................................................. 173-172

        4-11-4- محدودیتهای نحوی....................................................................................... 173

       بخش دوم: وندافزایی اشتقاقی

    4-12- وندافزایی اشتقاقی در زبان فارسی معیار............................................................. 175

    4-13- وندافزایی غیر آشکار اشتقاقی................................................................................ 175

        4-13-1- تبدیل ستاک فعلی به اسم......................................................................... 176...........

            4-13-1-1- تبدیل ستاک حال به اسم.............................................................. 176

            4-13-1-2-تبدیل ستاک گذشته به اسم.......................................................... 176

        4-13-2- تبدیل اسم به ریشه فعلی........................................................................... 176

        4-13-3-تبدیل فعل تصریف شده به پایه غیرفعلی................................................ 177...........

    نوزده

     

            4-13-3-1- تبدل فعل مضارع به اسم................................................................ 177

            4-13-3-2- تبدیل فعل ماضی به اسم............................................................... 178

            4-13-3-3- تبدیل فعل امر به مقوله غیر فعلی............................................... 178...........

            4-13-3-4-تبدیل فعل نهی به مقوله غیر فعلی............................................... 178

        4-13-4-تبدیل صفت به اسم........................................................................... 179-178

    4-14- اهمیت وندافزایی غیر آشکار اشتقاقی...................................................... 180-179

    4-15- پیشوندهای اشتقاقی زبان فارسی معیار که به ستاکهای ساده فعلی می پیوندند       180   

        4-15-1- پیشوند اشتقاقی نفی /na-, nâ-/............................................. 181-180

        4-15-2- پیشوندهای فعلی............................................................................... 183-181

                    - تفاوت فعلهای مرکب و پیشوندی............................................................ 183

                      تفاوت قیدها و پیشوندهای فعلی.............................................................. 183

           4-15-2-1- باز - /bâz-/....................................................................................... 184

           4-15-2-2- سر - /sar-/....................................................................................... 184

           4-15-2-3- پیش - /piš-/................................................................................... 184...........

           4-15-2-4- بر - /bar-/........................................................................................ 185

           4-15-2-5- در - /dar-/....................................................................................... 185

           4-15-2-6- وا- /vâ-/............................................................................................. 185

           4-15-2-7- پس - /pas-/.................................................................................... 185

           4-15-2-8- فرا- /farâ-/....................................................................................... 186

           4-15-2-9- فرو- /foru-/.................................................................................... 186

           4-15-2-10- ور - /var-/.................................................................................... 186

    بیست

     

    4-16- فهرست مشتقات حاصل از پیوند پیشوندهای فعلی با ستاکهای فعلی 188-186

    4-17- جدول بسامدی پیشوندهای فعلی.......................................................................... 188

    4-18- پسوندهای اشتقاقی زبان فارسی معیار که به ستاکهای فعلی می پیوندند. 189

         4-18-1- پسوندهای اشتقاقی ستاک حال............................................................... 189

             4-18-1-1- -َنده /-ande/................................................................... 190-189

                 4-18-1-1-1- ستاکهیا حال بدون پسوند /-ande/............... 191-190

            4-18-1-2- -ِش /-eš/.......................................................................................... 191

            4-18-1-3- تکواژ صفر //.................................................................................. 191

            4-18-1-4- -ه، ه /-e/............................................................................ 192-191

            4-18-1-5- -ان /-ân/...................................................... 192

            4-18-1-6- -ا /-â/ ......................................................... 192

            4-18-1-7- -َک /-ak/ ....................................................................................... 192

            4-18-1-8- مان /-mân/ ................................................................................... 192

            4-18-1-9- -َند /-and/ ..................................................................................... 193

            4-18-1-10- ناک /-nâk/ ................................................................................ 193

            4-18-1-11- گار/-gâr/  .................................................................................... 193

            4-18-1-12- - و /-u/.......................................................................................... 193

            4-18-1-13- - انه /-âne/................................................. 193

            4-18-1-14-  اک  /-âk/.................................................................................... 193

            4-18-1-15- - ون /-un/ ................................................................................. 194

            4-18-1-16- - ال /-âl/ ..................................................................................... 194

    بیست و یک

     

            4-18-1-17- گاه  /-gâh/.................................................................................. 194

            4-18-1-18-چه /-če/......................................................................................... 194

            4-18-1-19—ار /-âr/ ....................................................................................... 194

       4-18-2- پسوندهای اشتقاقی ستاک گذشته............................................................. 194

           4-18-2-1- -َن /-an/................................................................................ 195-194

           4-18-2-2- -ه، ه /-e/.......................................................................................... 195

               4-18-2-2-1- ستاکهای گذشته بدون پسوند اشتقاقی /-e/.... 196-195

           4-18-2-3-تکواژ صفر //-................................................................................... 196

           4-18-2-4- -ار /-âr/ ............................................................................................ 196

           4-18-2-5-گار  /-gâr/.......................................................................................... 196

           4-18-2-6-مان /-mân/........................................................................................ 197

    4-19- ستاکهای حال بدون مشتق..................................................................................... 197

    4-20- نکته ای درباره پسوندهای /-i, -gar, -gâh, -kâr/..................... 198-197

    4-21- جدول بسامدی پسوندهای ستاک حال................................................... 199-198

    4-22-جدول بسامدی پسوندهای ستاک گذشته................................................ 200-199

    4-23- تعداد وندهای اشتقاقی زبان فارسی که معیار که به ستاکهای  ساده فعلی
    می پیوندند................................................................................................................................... 200

    4-24- تعداد مشتقات وندهای اشتقاقی زبان فارسی معیار که به ستاکهای ساده فعلی می پیوندند    201

    4-25- تلفیق انواع وندافزایی اشتقاقی و ستاکهای ساده فعلی................................... 202

    4-26- ویژگیها و تغییرات حاصل از وندافزایی اشتقاقی............................................... 202

    بیست و دو

     

        4-26-1- ویژگیهای آوایی وندافزایی اشتقاقی.......................................................... 203...........

          

                4-26-1-1-درج واکه......................................................................................... 204

            4-26-1-2-حذف واکه............................................................................................ 204

            4-26-1-3-تغییر جایگاه تکیه............................................................................... 205

            4-26-1-4-هم آوایی................................................................................... 206-205

        4-26-2-ویژگیهای معنایی وندافزایی اشتقاقی......................................................... 206

            4-26-2-1-تغییر معنا............................................................................................. 206

            4-26-2-2-هسته معنایی........................................................................... 207-206

            4-26-2-3-بی قاعدگی و پیش بینی ناپذیر بودن معنا.................................. 207

            4-26-2-4-چندمعنایی........................................................................................... 207

            4-26-2-5- نشانداری معنایی................................................................... 208-207

      4-26-3- ویژگیهای ساختواژی وندافزایی اشتقاقی.................................................... 208

            4-26-3-1- زایایی.................................................................................................... 208

                4-26-3-1-1- زایایی فرایند.............................................................. 209-208

                4-26-3-1-2- زایایی وند................................................................................ 209

                4-26-3-1-3- زایایی بر حسب نوع پایه......................................... 210-209

           4-26-3-2- واژگانی شدگی..................................................................................... 210

           4-26-3-3-شفافیت و تیرگی...................................................................... 211-210

           4-26-3-4-ممانعت........................................................................................ 212-211

           4-26-3-5-خلاء اتفاقی............................................................................................ 212

           4-26-3-6-بی قاعدگی............................................................................................. 213

    بیست و سه

     

           4-26-3-7-انحصار.......................................................................................... 214-213

           4-26-3-8-قابلیت جایگزینی ................................................................................. 214

           4-26-3-9-وندافزایی چندگانه................................................................... 216-215

           4-26-3-10-جانشینی وندها.................................................................................. 216

           4-26-3-11-وندآرایی................................................................................... 217-216

       4-26-4- ویژگیهای نحوی وندافزایی اشتقاقی........................................................... 218

           4-26-4-1-تعبیر مقوله پایه.................................................................................... 218

           4-26-4-2-وند به عنوان هسته نحوی و تراوش ویژگی آن................ 221-218

           4-26-4-3- جایگاه وند اشتقاقی............................................................................ 222

           4-26-4-4- چارچوب زیر مقوله ای وند.................................................. 223-222

           4-26-4-5- ساخت موضوعی.................................................................................. 223

    4-27- محدودیتهای وندافزایی اشتقاقی............................................................................ 224

         4-27-1- محدودیتهای دستوری................................................................................ 224

              4-27-1-1-محدودیتهای آوایی.............................................................. 225-224

              4-27-1-2- محدودیتهای معنایی..................................................................... 225

                    4-27-1-2-1-ابهام معنایی....................................................................... 225

                    4-27-1-2-2-نشانداری معنایی.............................................................. 225

           4-27-1-3- محدودیتهای ساختواژی.................................................................... 225

                4-27-1-3-1-ممانعت...................................................................................... 226

                4-27-1-3-2-عدم تناسب گونه ای وند و ستاک فعلی.......................... 226

                4-27-1-3-3-تعداد وندهای اشتقاقی.............................................. 227-226

                4-27-1-3-4-زایا نبودن وند.......................................................................... 227

    بیست و چهار

     

           4-27-1-4--محدودیتهای نحوی............................................................................ 227

                4-27-1-4-1-واژه بست.................................................................................. 227

                4-27-1-4-2-پسوند تصریفی مطابقت......................................................... 228

        4-27-2- محدودیتهای غیر دستوری.......................................................................... 228

           4-27-2-1- محدودیتهای زیباشناختی................................................................. 228

     

    فصل پنجم: یافته ها و پیامدها

    5-1- پیش گفتار...................................................................................................................... 230

    5-2- یافته های پژوهش......................................................................................................... 230

       5-2-1- زبان فارسی معیار از چه وندها و ستاکهای ساده فعلی در وند افزایی استفاده می کند؟    232-230

        5-2-2-ویژگیهای انواع مختلف وندافزایی چیست؟................................................. 232

         5-2-3- تغییرات حاصل از انواع وندافزایی چیست؟............................................. 232

        5-2-4-وندافزایی تابع چه محدودیتهایی است؟....................................................... 232

        5-2-5-چه تفاوتهایی در نتیجه وندافزایی در گونه های مختلف زبان فارسی معیار دیده می شود؟ 234-233

    5-3- پیامدهای نظری و کاربردی پژوهش......................................................................... 234

       5-3-1-وندهای تصریفی.................................................................................................... 235

       5-3-2- وندهای اشتقاقی..................................................................................... 236-235

       5-3-3- ستاکها....................................................................................................... 237-236

        5-3-4- فرایندها................................................................................................... 238-237

    5-4- پیشنهادهایی برای پژوهشهای بیشتر....................................................................... 238

    بیست و پنج

     

    - واژه نامه

        واژه نامه فارسی – انگلیسی................................................................................. 248-240

        واژه نامهٴ انگلیسی – فارسی................................................................................. 257-249

    - کتابنامه

       - کتابنامه فارسی...................................................................................................... 263-259

        - کتابنامه انگلیسی................................................................................................. 265-264

     چکیده انگلیسی............................................................................................................ 267-265

    - پیوست

        پیوست 1: افعال ساده پربسامد

        پیوست 2: ریشه های فعلی با دو ستاک گذشته

        پیوست 3: صورتهای سببی

        پیوست 4: ستاکهای گونه گفتاری

        پیوست 5: اسامی خاص مشتق

    بیست و شش

    .

    منبع:

    کتابنامه فارسی:

    - ابوالقاسمی ، محسن (1377) دستور تاریخی مختصر زبان فارسی، تهران: انتشارات سمت.

    - احمدی گیوی، حسن (1380) دستور تاریخی فعل، دو جلدی، تهران: قطره

    - اسحاقی، حمید (1375) وندهای تصریفی در زبان فارسی ، پایان نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر میرعمادی، دانشکده زبانهای خارجی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز

    - افراشی ، آزیتا (1381) اندیشه هایی در معنی شناسی (یازده مقاله) ، تهران: انتشارات فرهنگ کاوش

    - انوری ، حسن و گیوی، حسن (1363) دستور زبان فارسی، تهران: انتشارات فاطمی

    - باطنی، محمدرضا (1378) توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی، تهران: انتشارات امیرکبیر

    - بصاری،طلعت (1354) دستور زبان فارسی،تهران:طهوری

    - پیرشفیعی، سرور (1361) فرایندهای واژه سازی در زبان فارسی، پایان نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر علی محمد حق شناس، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران

    - حق شناس ، علی محمد (1370) تاریخ مختصر زبانشناسی ، نوشته آر.اچ. روبینز ، تهران: نشر مرکز

    - خلیلی، کامیاب (1371) فرهنگ مشتقات مصادر فارسی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه)

    -                                      (1378) فرهنگ مشتقات مصادر فارسی، ده جلدی، تهران: نشر کارنگ

    - دبیر مقدم، محمد (1376) فعل مرکب در زبان فارسی ، مجله زبانشناسی ، س 12، ش 1 و 2

    -                            (1378) زبانشناسی نظری(پیدایش و تکوین دستور زایشی)،تهران:انتشارات سخن

    - رازی، شمس الدین محمدبن قیس، المعجم فی معاییر اشعار العجم، به کوشش محمدتقی مدرس رضوی (1338)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران

    - سامعی، حسین (1375) واژه سازی در زبان فارسی، رساله دکتری به راهنمایی دکتر علی محمد حق شناس، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران

    - شریعت، محمد جواد (1375) دستور زبان فارسی، تهران: انتشارات اساطیر

    - شریف، لیلا (1381) بررسی مشتقات گوناگون افعال زبان فارسی مدرن و کاربرد متفاوت آنها در گونه های مختلف معنایی و دستوری ، پایان نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر حسین وثوقی، دانشکده زبانهای خارجی دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد تهران مرکز

    - شقاقی ، ویدا (1376) واژه بست چیست؟ آیا در زبان فارسی چنین مفهومی کاربرد دارد؟ مجموعه مقاله های سومین کنفرانس زبانشناسی ، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

    - صادقی، علی اشرف / ارژنگ ، غلامرضا (1358) دستور سال دوم، سوم و چهارم آموزش متوسطه عمومی (فرهنگ و ادب)، تهران: وزارت آموزش و پرورش

    -                                              (1362) زبان معیار، نشر دانش، سال 3، ش 4

    -                                           (72-1370) شیوه ها و امکانات واژه سازی در زبان فارسی معاصر، ش 3، 4، 6 و 9، تهران : نشر دانش

    -                                       (1372) درباره فعلهای جعلی در زبان فارسی، مجموعه مقالات سمینار زبان فارسی و زبان علم ، تهران: مرکز نشر دانشگاهی

    - صفوی ، کوروش (1379) درآمدی بر معنی شناسی، تهران: حوزه هنری

    - صمصامی، سید محمد (1346) کاملترین دستور زبان فارسی درباره پیشوندها و پسوندهای زبان فارسی، اصفهان: مشعل

    - طباطبایی، علاءالدین (1376) فعل بسیط فارسی و واژه سازی ، تهران: مرکز نشر

    -                                        (1382) اسم و صفت مرکب در زبان فارسی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی

    - غلامعلی زاده ، خسرو (1380) ساخت زبان فارسی، تهران: انتشارات احیاء کتاب

    - فری ، یحیی (1370) فرایندهای اسم ساز در زبان فارسی ، پایان نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر علی محمد حق شناس، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران

    - قریب، عبدالعظیم و دیگران (1363) دستور زبان پنج استاد، تهران: انتشارات اشرفی

    - قطره، فریبا (1379) فرایندهای اسم سازی در زبان فارسی، پایان نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر محمد دبیرمقدم، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی دانشگاه علامه طباطبایی

    - کشانی، خسرو (1371) اشتقاق پسوندی در زبان فارسی امروز، تهران: مرکز نشر دانشگاهی

    - کلباسی ، ایران (1380) ساخت اشتقاقی واژه در فارسی امروز، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

    - کمالی نفر، سپیده (1378) بررسی پیشوندها و پسوندهای اشتقاقی زبان فارسی، پایان نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر علی محمد حق شناس، دانشکده زبانهای خارجی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز

    - محمد ابراهیمی جهرمی، زینب (1382) بررسی ساختار گروه فعلی در زبان فارسی گفتاری معیار در مقایسه با زبان فارسی نوشتاری معیار ، رساله دکتری به راهنمایی دکتر علی محمد حق شناس، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس

    - مدرس خیابانی، شهرام (1378) بررسی وندهای زبان فارسی از دیدگاه صرف واژگانی ، پایان نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی دکتر کوروش صفوی، دانشکده زبانهای خارجی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز

    - مشکوه الدینی، مهدی (1373) دستور زبان فارسی بر پایه نظریه گشتاری ، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد

    - معین، محمد (1364) فرهنگ فارسی، تهران: انتشارات امیرکبیر

    - مقربی، مصطفی (1372) ترکیب در زبان فارسی، تهران: انتشارات توس

    - میرزایی ، نجفعلی (1372) فرهنگ اصطلاحات دستور زبان فارسی، تهران: انتشارات مدین

    - ناتل خانلری، پرویز (1363) تاریخ زبان فارسی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران

    -                                        (1370) دستور زبان فارسی، تهران: انتشارات توس

    -                                           (1373) دستور زبان فارسی، تهران: انتشارات توس

    - نوبهار، مهرانگیز (1372) دستور کاربردی زبان فارسی ، تهران: انتشارات رهنما

    - نیساری، سلیم (1353) گروه بندی افعال فارسی، سومین کنگره تحقیقات ایرانی، تهران

    - هاجری، ضیاءالدین (1377) فرهنگ وندهای زبان فارسی (شامل پیشوندها ، پسوندها و میانوندها)، تهران: انتشارات آوای نور

     

    کتابنامه انگلیسی:

    Bauer, L. (1983) English Word-Formation, Cambridge: Cambridge university Press.

    Carstairs-McCarthy, Andrew (1992) Current Morphology, London: Routledge.

    Chomsky, N. (1981) Lectures on Government and Binding, Dordrecht: Foris Publication.

    Chomsky, N. (1970) Remarks on Nominalization, in R.A.Jacobs and P.S.Rosenbaum, eds., Reading English Transformational Grammar, Ginn, waltham, Massachusetts.

    Crystal, David (1992) An Encyclopedic Dictionary of Language and Languages, USA: Blackwell.

    Di Sciullo, A.M and Williams, E. (1987) on Defining the Word, Cambridge Mass: MIT Press.

    Haegeman, L. (1994) An Introduction to Government and Binding Theory, 2nd Edition, Oxford: Blackwell .

    Haspelmath, M. (2002) Understanding Morphology, London: Arnold Publishers.

    Katamba, Francis (1993) Morphology, Macmillan Press: LTD.

    Kiparsky, P. (1982b) Lexical Morphology and Phonology, in yang, I.S.(ed.) Linguistics in the morning calm (Seoul: Hanshin)

    Lieber, R. (1980) on the Organization of the Lexicon, Cambridge: MIT

    Malmkjar, K. (1991) the Linguistic Encyclopedia, London: Routledge.

    Mathews, P.H. (1991) Morphology, Cambridge university Press .

    Selkirk, E.O. (1982) the Syntax of Words, Cambridge Mass: MIT.

    Spencer, A. (1991) Morphological Theory, an Introduction to Word Structure in Generative Grammer, Oxford: Blackwell .

    Williams, E. (1981a) on the Notion Lexically Related and Head of a Word, Linguistic Inquiry.

    Williams, E. (1981b) Argument, Structure and Morphology, Linguistic Review.

    Yensen, J.T. (1990) Morphology, Word Structure in Generative Grammar, Amsterdom: John Benjamins publishing co.

    .

ثبت سفارش
عنوان محصول
قیمت