مقدمه
بخش اول
تعریف حسابداری (سنتی)
حسابداری عبارتست از : فن ثبت، طبقه بندی و تلخیص فعالیتهای مالی یک مؤسسه در قالب اعداد قابل سنجش به پول و تفسیر نتایج حاصله از بررسی این اعداد. [1]
بطوری که از تعریف مذکور استنباط می شود، حسابداری به عنوان یک فن شناخته شده است. ممکن است حسابداری یک فن باشد ولی دیدگاههای جدیدتری نیز اخیراً برای حسابداری مطرح شده است که به ذکر هر یک از آنها می پردازیم.
1-حسابداری به عنوان یک فعالیت خدماتی
انجمن حسابداری رسمی آمریکا (AICPA) در سال 1970 حسابداری را تحت عنوان یک فعالیت خدماتی که وظیفه آن تهیه اطلاعات مقداری (ماهیتاً مالی) می باشد، تلقی نموده است.
2-حسابداری به عنوان زبان واحد اقتصادی
حسابداری به عنوان وسیله ارتباط اطلاعات مطرح شده و فعالیتهای مختلف یک واحد اقتصادی از طریق گزارشهای مالی که در زبان حسابداری به کار گرفته شده است، ارائه می گردد. کمیته تحقیقات حسابداری (ARS) شماره 10، حسابداری را به عنوان زبان واحد اقتصادی مطرح نموده است.
3- حسابداری به عنوان ثبت تاریخی1
حسابداری به عنوان وسیله ای که تاریخچه سازمان و معاملاتی که به وقوع پیوسته را نشان می دهد، تلقی می گردد.
4- حسابداری به عنوان یک سیستم اطلاعاتی[2]
حسابداری همیشه به عنوان یک سیستم اطلاعاتی مطرح بوده است. در این نظریه فرض شده است که در یک فرآیند، اطلاعاتی هستند که باید در سیستمی منظم به استفاده کنندگان منتقل شود.
5- حسابداری به عنوان واقعیت اقتصاد جاری[3]
حسابداری‌به‌عنوان‌وسیله‌ای‌که منعکس کننده واقعیتهای اقتصادی است‌بیان‌شده...
6- حسابداری به عنوان دانشی نوین
چنانچه حسابداری را به دو بخش کلی : الف) مالی ب) صنعتی تقسیم نمود، حسابداری مالی می تواند به عنوان دانشی [4] نوین مطرح شود و حسابداری صنعتی به عنوان فن مطرح گردد، از اینرو نمی توان تعریف واحدی برای حسابداری در نظر گرفت. به هر صورت اکنون موضوع مشخصی در تعریف حسابداری وجود ندارد. شاید در آینده تعریف یا دیدگاه جدیدتری بتواند تعریف جامعی از حسابداری بنماید
* کلیات :
شرکتهای تعاونی متشکل از گروهی از اعضاء است که براساس نیاز مشترک دور هم جمع شده، با پیروی از قوانین تدوین شده به فعالیت می پردازند، در شرکت تعاونی نیاز مشترک مبنای تشکیل و ایجاد شرکت است، هدف اصلی آن حذف واسطه های غیر لازم در کسب و کار می باشد، تفاوت اساسی بین شرکتهای تعاونی و سهامی به اختصار به شرح زیر است:
شرکت سهامی
شرکت تعاونی
1_ سرمایه در تشکیل آن حاکم است.
سرمایه در تشکیل نقشی ندارد.
2_ مبنا تحصیل حداکثر سود براساس مبلغ سرمایه گذاری.
مبنا تأمین حداکثر نیاز مشترک اعضاء.
3_ نقش سهامداران در مالکیت محدود به میزان سهام است.
نقش اعضاء در مالکیت به طور یکسان است.
4_ حق رأی سهامداران به نسبت سهام است.
حق رأی اعضاء به طور مساوی است.
5_ ارزش سهام بستگی به میزان سودآوری شرکت دارد.
هدف اصلی شرکت سودآوری نست، بنابراین ارزش سهام براساس سودآوری ارزش گذاری نمی شود.
6_ از تسهیلات دولت برخوردار نیست.
از تسهیلات دولت برخوردار است.
7_ از معافیت های مالیاتی برخوردار نیست.
از معافیت مالیاتی برخوردار است.
8_ تشکیل و ثبت شرکتها به عهده مؤسسین است.
از حمایت های دولتی برخوردار می شود.
* اهداف کلی شرکتهای تعاونی
1. ایجاد و تأمین شرایط و امکانات کار برای همه به منظور رسیدن به اشتغال کامل.
2. قرار دادن وسایل کار در اختیار کسانی که قادر به کارند ولی وسایل کار ندارند.
3. پیشگیری از تمرکز و تداول ثروت در دست افراد و گروههای خاص جهت تحقق عدالت اجتماعی.
4. جلوگیری از کارفرمای مطلق شدن دولت.
5. قرار گرفتن مدیریت و سرمایه و منافع حاصله در اختیار نیروی کار و تشویق
بهره برداری مستقیم از حاصل کار خود.
6. پیشگیری از انحصار، احتکار، تورم، و اضرار به غیر
7. ترویج و تحکیم مشارکت و همکاری و تعاون عمومی
8. تأمین نیازهای مشترک اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، اعضاء و کمک به تحقق عدالت اجتماعی
9. تأمین نیازهای حرفه ای و شغلی، مصرفی، رفاهی اعضاء
* انواع شرکت تعاونی از لحاظ عضویت
1_ شرکت تعاونی عام
2_ شرکت تعاونی خاص
* شرکت تعاونی عام. نوعی از تعاونی است که عضویت در آن آزاد بوده، مؤسسین می توانند قسمتی از سرمایه اولیه و یا افزایش آن را از طریق عرضه سهام به عامه مردم تأمین نمایند. [5]
* شرکت تعاونی خاص. نوعی از تعاونی است که عضویت در آن برای گروهی از طبقات خاص (کارگران، کارمندان، کشاورزان، دانشجویان، ایثارگران، زنان، مشاغل خاص...) پیش بینی شده، بدیهی است این نوع شرکت تعاونی در صورت داشتن ظرفیت، موظف به پذیرش متقاضیان واجد شرایط بوده و از این نظر محدودیتی برای عضویت وجود ندارد.[6]
تفاوت شرکت تعاونی عام با خاص در هنگام تشکیل
1.تشکیل تعانی خاص نیاز به اخذ مجوز صرفاً از اداره کل تعاون یا اداره تعاون دارد. در حالی که تشکیل شرکت تعاونی عام نیاز به اخذ مجوز از وزارت تعاون دارد.[7]
2. در تعاونی های عام هیچگونه محدودیتی برای عضویت وجود ندارد. در شرکتهای تعاونی خاص عضو باید جز یک گروه خاص از قبیل کارگران، کارمندان، کشاورزان، دانشجویان، ایثارگران، زنان، مشاغل خاص و نظائر اینها باشد.[8]
نکته: ذکر نام تعاونی در تابلوها و سربرگ های شرکت تعاونی
بدون ذکر نام عام و خاص ضروری است.
3. تعداد اعضاء در شرکت تعاونی عام حداقل 500 نفر[9] و در تعاونی خاص حداقل 7 نفر،
4. در تعاونی عام عرضه سهام به عموم مردم مجاز است و هیچگونه محدودیتی در این زمینه وجود ندارد، در صورتی که در تعاونی های خاص جذب سرمایه به عموم مجاز نیست.
5. حداقل سرمایه لازم در هنگام تشکیل تعاونی های عام 100 میلیون ریال و در تعاونی های خاص 10 میلیون ریال می باشد.
نکته: اعضاء در هنگام تشکیل شرکت تعاونی باید حداقل 3 1 مبلغ تعهد را نقداً به حساب بانک شرکت تعاونی در شرف تأسیس واریز نمایند.
6. عضویت کارکنان دولت در کلیه شرکتهای تعاونی عام و خاص مجاز است.
7. کارکنان دولت در قبول مسؤلیت به عنوان اعضاء هیئت مدیره و مدیریت عامل در تعاونی های خاص مجاز بوده، در حالی که در شرکتهای تعاونی عام مجاز
نمی باشند.
* انواع شرکتهای تعاونی از نظر نوع فعالیت
تعاونی ها برحسب نوع فعالیت به سه دسته تقسیم می شوند:
1. تولیدی
2. توزیعی
3. ترکیبی از تولیدی و توزیعی (چند منظوره)
*شرکت تعاونی تولید. نوعی از شرکت تعاونی است که اعضاء آن در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش صید ماهی، شیلات، معدن، عمران شهری و روستایی و عشایری و... اشتغال دارند.
* شرکت تعاونی توزیع. نوعی از شرکت تعاونی است که اعضاء آن در امور مربوط به تهیه و توزیع کالا، خدمات، مسکن و.. فعالیت می نمایند.
* شرکت تعاونی تولیدی و توزیعی. نوعی از شرکت تعاونی است که اعضاء آن به فعالیت تولیدی و توزیعی به طور مشترک می پردازند.
r مقایسه تعاونی های تولیدی با توزیعی
تولیدی
توزیعی
1_ از لحاظ اهداف.
اشتغال زائی برای اعضاء
تهیه و توزیع کالا، خدمات، مسکن و...
2_ از لحاظ طرح توجیهی.
نحوه اشتغال زائی، سرمایه ثابت، سرمایه در گردش، درآمد زائی، و بررسی فنی و اقتصادی در طرح باید ارائه شود.
نیازی به طرح توجیهی نیست.
3_ از لحاظ تسهیلات و حمایت.
اولویت با تعاونی هایی است که تعداد اعضاء شاغل بیشتری دارد.
اولویت با تعاونی هایی است که تعداد اعضاء بیشتر همراه با ارائه خدمات بیشتر می باشد.
4_ تعداد اعضاء.
حداقل 500 نفر برای تولیدی عام.
حداقل 500 نفر برای توزیعی عام.[10]
حداقل 7 نفر برای تولیدی خاص.[11]
حداقل 7 نفر برای توزیعی خاص.[12]
* سرمایه در شرکتهای تعاونی
میزان سرمایه لازم در هنگام تشکیل تعاونی براساس نوع فعالیت متفاوت
می باشد. حداقل ارزش اسمی هر سهم در تعاونی های عام بدون در نظر گرفتن نوع فعالیت یکصد هزار ریال، و با توجه به نوع فعالیت در تعاونی های عام میزان سمرایه متغیر می باشد.
* حالات مختلف حداقل سهام و سرمایه لازم در تعاونی های توزیعی عام به شرح زیر است:
1. تعاونی مسکن:
تعداد اعضاء دقیقاً 500 نفر، حداقل ارزش هر سهم 6 میلیون ریال، حداقل تعداد سهام برای هر عضو یک سهم، حداقل سرمایه لازم 3 میلیارد ریال.
2. سایر تعاونی های توزیع عام:
الف) اگر تعداد اعضاء 500 نفر باشد: حداقل ارزش اسمی هر سهم یکصد هزار ریال، حقدال تعداد سهام برای هر عضو دو سهم، حداقل سرمایه لازم یکصد میلیون ریال.
ب) اگر تعداد اعضاء بین 500 تا 1000 نفر باشد: حداقل ارزش اسمی هر سهم یکصد هزار ریال،
* اگر تعداد اعضاء فقط 500 نفر باشد، حداقل تعداد سهام برای هر عضو برابر دو سهم خواهد بود.
* اگر تعداد اعضاء 1000 نفر باشد، حداقل تعداد سهام برای هر عضو برابر دو سهم خواهد بود.
* اگر تعداد اعضاء 1000 نفر باشد، حداقل تعداد سهام برای هر عضو بین یک یا دو سهم خواهد.
* حداقل سرمایه لازم در این طبقه بندی یکصد میلیون ریال است.
ج) اگر تعداد اعضاء بیش از 1000 نفر باشد، حداقل ارزش اسمی هر سهم یکصد هزار ریال است.
* حداقل تعداد سهام برای عضو یک سهم می باشد.
* حداقل سرمایه لازم، حاصل ضرب تعداد سهام شرکت در ارزش اسمی هر سهم مشروط بر اینکه حداقل مبلغ سرمایه یکصد میلیون ریال باشد.
* حالات مختلف حداقل سهام و سرمایه لازم در تعاونی های تولیدی یا تولیدی توزیعی عام به شرح زیر است:
1.اگر تعداد اعضاء حداقل 500 نفر باشد: حداقل ارزش اسمی هر سهم یکصد هزار ریال، حداقل تعداد سهام برای هر عضو 2 سهم و حداقل سرمایه لازم معادل یکصد میلیون ریال می باشد.
2. اگر تعداد اعضاء بیش از 500 نفر باشد: حداقل ارزش اسمی یکصد هزار ریال، حداقل تعداد سهام برای هر عضو یک سهم، و حداقل سرمایه لازم، حاصل ضرب تعداد سهام شرکت در ارزش اسمی هر سهم مشروط بر این که حداقل مبلغ سرمایه یکصد میلیون ریال باشد.
* حالات مختلف حداقل سهام و سرمایه لازم در تعاونی های توزیعی خاص به شرح زیر می باشد:
1- اصول حسابداری جلد دوم (عزیز نبوی)
1- تئوری حسابداری - هندریکسون
2- تئوری حسابداری – هندریکسون
3- مؤلف در نظر فوق در این کتاب مصر نمی باشد ولی اساتید بسیاری از دانشگاههای معتبر دنیا نظریه فوق را اظهار نموده و در کتاب حسابداری میانه 1 (براساس نظام دانشگاهی) مؤلف اقدام به جمع آوری مدارک کافی در این زمینه نموده است که بیاری خداوند در آینده نزدیک چاپ خواهد گردید.
4- Knowlcdge
1- بند الف ماده 2 دستورالعمل تشکیل تعاونی ها
2- بند ب ماده 2 دستورالعمل تشکیل تعاونی ها
3- ماده 9 قانون بخش تعاون
4- بند ب ماده 2 دستورالعمل تشکیل تعاونی ها
1- ماده 4 دستورالعمل تشکیل تعاونی ها
1- حداقل تعداد اعضاء در شرکت تعاونی مسکن عام در هنگام تشکیل 500 نفر. در تعاونی توزیعی مسکن خاص کمتر از 500 نفر مجاز است (تبصره 4 ماده سه دستورالعمل تشکیل تعاونی ها).
2- در تعاونی های عام ترکیبی (تولیدی _ توزیعی).. عضویت ازاد است، قسمتی از سرمایه شرکت به عموم عرضه می شود، حداقل تعداد اعضاء 500 نفر (تبصره 1 ماده سه دستورالعمل تشکیل تعاونیها)، و حداقل تعداد اعضاء در تعاونی تولیدی و توزیعی خاص 7 نفر.
3- تعداد اعضاء در تعاونی توزیعی مسکن حداقل 7 و حداکثر 500 نفر می باشد. تعداد اعضاء در تعاونی توزیعی مصرف حداقل 250 نفر است.