تحقیق مقاله پژوهششی در اعتیاد

اعتیاد به مواد مخدر، به عنوان نابسامانی اجتماعی، پدیده ای است که بدان ‹‹ بلای هستی سوز›› نام نهاده اند؛ زیرا ویرانگری های حاصل از آن زمینه ساز سقوط بسیاری ازارزش ها وهنجارهای فرهنگی واخلاقی می گرددوسلامت جامعه رابه مخاطره می اندازدهرسال این بلای خانمان برانداز، قربانیان بی شماری را به آغوش سرد خاک می نشاند.

اعتیاد به مواد مخدر تقریباً پدیده نوظهوری است که ازعمر آن شاید بیش از150 سال نمی گذرد. البته مصرف ماده مخدر وحتی خوگری ونیز استعمال نفننی بدان، تاریخی طولانی دارد. لیکن از قرن 19 به بعد است که به سبب تأثیر فراوان بر جنبه های متفاوت زندگی اجتماعی انسان ها، توجه بسیاری را بخود جلب کرده است. تحقیقات تاریخی ومردم شناختی نشان داده است که استفاده از مواد مخدر درگذشته صرفاً به بزرگسالان محدود بود ونوجوانان وجوانان به آن روی نمی آوردند. مصرف مواد مخدربه طور پراکنده درمراسم اعتقادی ومذهبی منحصراً توسط گروه های خاصی درشرایط معینی صورت می گرفت. اما بعدها هنگامی که مرفین، هروئین،  کوکائین وبازار آمد، مواردی از اعتیاد جوانان نیزمشاهده شد . دردهه 1960 تعداد معتادان به این پدیده آنقدر اندک بودکه توجه اجتماعی را درمقایسه وسیع به خود جلب نمی کرد؛ اما دراوایل دهه 1970 استفاده از مواد مخدر ناگهان درمیان جوانان ونوجوانان شایع شد وبه صورت مسأله ای جهانی وابعاد همه گیر آن بصورت یک موج از قاره ای به قاره دیگر گسترش یافت.

 ودردنیای هیپیگری ماری جوانا 1وسیله ای  برای تفریح اشتراکی وگروهی شد وهمراه موسیقی وعشق به عنوان سه رکن اساسی فرهنگی هیپیها متجلی گردید. 2 مشکل این آفت ویرانگر دردهه مذکور به چند کشور صنعتی ثروتمند جهان محدود می شد، اما اینک به یک معضل جهانی تبدیل شده وآثار تخریبی آن بیشتر متوجه کشورهای توسعه نیافته است.

گسترش کشت وتجارت مواد مخدر اثرات بسیار خوبی برتوسعه اقتصادی کشورهای تولید کننده داشته است. براساس یافته های یک مؤسسه تحقیقات اقتصادی درکلمبیا، بیش از80 درصد سودتجار عمده مواد مخدراین کشور درخارج سرمایه گذاری می شود ودولت سالانه معادل یک میلیارد دلار صرف مبارزه با گروه های مسلح تولید کننده این مواد وحفاظت از جان مقامات کشور می کند.

حجم معاملات کارتلهای جهانی مواد مخدر سالانه به 5/1 تریلیون دلار بالغ می شود. درآمد حاصله ازتجارت غیرقانونی آن، ازصادرات نفت بیشتر شده وتنها از درآمد حاصل ازصادرات اسلحه درجهان کمتر است.

________________

1- ماری جوانا یا حشیش ماده ای است که ازگل وساقه گیاه شاهدانه به دست می آید ودرایران به عنوان ‹‹بنگ›› معروف است. این ماده حالتی تخدیری درانسان بوجود می آورد که توأم با پرحرفی، آوازخوانی وخنده های غیرارادی واحمقانه است.

2- قبل از پیدایی هیپیگری درآمریکا، تفریح جوانان بصورت انفرادی بود وهرکس به تنهایی به تدارک سرگرمی می پرداخت، اما ماری جوآنا مرز مالکیت خصوصی وانفرادی تفریح را شکست وآن را بصورت اشتراکی درآورد. اینک ماری جوانا دست به دست می گردد وهمگان را دراین تفریح شامل می شود. به بیان دیگر، ماری جوانا بیشتر نشانه یک شیوه فرهنگی است تا یک ماده مخدر(صالحی- 1371-156).

درپاسخ  به نگرانی های فزاینده بین المللی درباره این بلای خانمانسوزبودکه مجمع عمومی سازمان ملل متحد، کنفرانس بین المللی مواد مخدر وتجارت ممنوع را درسال1987 دروین تشکیل داد.  

هدف کنفرانس، ترتیب دادن اقداماتی درسطح محلی، ملی و بین المللی برای مبارزه با مواد مخدر

همچنین مشخص کردن فعالیت های آینده درزمینه آموزش های پیشگیرانه، کاهش مصارف

غیرقانونی، فشارهای قانونی ، ریشه کن کردن منابع مواد مخدر، وتوان بخش معتادان وبه خصوص وارد کردن آنان به اجتماع بود. درحلسات این کنفرانس ‹‹ گیسب دب گنارو›› عمل تولید کنندگان موادمخدر سرکوب نخواهد شد مگر اینکه فرهنگ اعتیاد ازمیان برداشته شود واین بدان معناست که مبارزه ای سرسختانه وپیگیر باید علیه تولید کنندگان ، قاچاقچیان وسندیکاهای جنایتکار وقدرتمندی که از این راه پول هنگفتی به جیب می زنند، صورت گیرد.

تاریخچه مواد مخدر

هزاران سال بشر درتمام روی زمین از مواد مخدربه عنوان یک وسیله فراموشی ورهایی ازغم واندوه استفاده کرد. از قدیمی ترین ازمنه تاریخ انسان تمایل به مصرف مواد داشته که درحالت روانی وهوشیاری ازتغییر بوجود آورده الکل وتریاک درمیان قدیمی ترین داروها روان گردان قرار دارند که دربسیاری ازفرهنگ ها مورد استفاده قرار گرفته اند.

درنقاشی ها که برروی سنگ حک شده طرح هایی ازگل بوته شقایق وخشخشان دیده شده است. قدیمی ترین این آثارر مربوط به 4000 سال پیش درنواحی روم ومصر باستان بوده است. بامیان وسومریان، فنیقیها وآشوریان با خواص مواد مخدرآشنا بوده اند.از2000 سال پیش بیشتر مصری ها، پارت ها، هندوها، چینی ها، ژاپنی ها، رومیان ویونانیان ملت هایی بوده اند که خشخشاش رابعنوان داروی مغز شناخته ومورد استفاده قرارداده اند.

بریکی ازسکه های قدیم یونان تصویر بوته خشخشاش دیده شده است. خود واژه افیون نیزدارای ریشه یونانی است.

بقراط ازشیره خشخاش به عنوان داروی خواب آور، مسکن درد سخن گفته است.

افلاطون درجهت استفاده های طبی از مواد وبه  منظور کاهش از درد بیماران خود مطالعاتی داشته است وخود خواص شیرها، گرد خشخشاش را آزمایش کرده وبرای مداوای بیماران مورداستفاده قرارمی داده است . کشورهندوستان بعد ازمصر باستان  قدیمی ترین سرزمینی است که در آن مصرف مواد رواج داشته است وعده ای براین باورند که زادگاه اصلی افیون هندوستان بوده است. هندی ها درمورد مصرف تریاک تعصب خاصی داشتند وتریاک را دارویی آسمانی وشفا بخش می دانستند وآنرا بهترین درمان کلیه الام جسمی وروحی می دانسته اند وحتی اعتقاد داشتند که پلیدی های انسان چون خشم، غضب، حسد، هوی وهوس های انسانی را ازانسان دور می کند.    200 سال قبل درمحافل ادبی فرانسه، حشیش مورد توجه بوده است. ازدانشمندان ایرانی زکریای رازی وابوعلی سینا به خواص دارویی تریاک توجه داشته اند. با پیشرفت علم طب وشیمی انواع داروهای مخدر زیادتر شد ومصرف طبی به سوی مصرف که امروزه اعتیادش می خوانیم کشیده شده است.

معرفی تریاک به انگلستان که با تجارت چینی بوجود آمد موجب سوء استفاده های وسیع از آن درقرن 19 گردید. درضمن جنگ های داخلی آمریکا، ابداع تزریق این داروها سبب استفاده غیر طبیعی وسیع ازمرفین شد. هروئین درسال 1898 برای اولین باربصورت گرد سفید رنگ مورد مصرف قرار گرفت.یکی ازداروهای دیگر برمورها بود که اواسط قرن 19 بعنوان خواب آور رواج یافت. اواخر قرن نوزدهم غربی ها گیاهانی راکه به منظور تخدیر بکار می رفتند مثل کاکوئین وحشیش شناختند قبل از جنگ ژاپن هزاران جوان سوی آمختامین ها روی آوردند وکنترل مسئله مستلزم تدبیرهایی مثل ایجاد مؤسسات روانپزشکی وایجاد موازین قانونی بود.

کاکوئین که اولین با توسط بومیان آفریقا کشف شد بصورت جویدن، مورد مصرف قرارگرفته است این ماده درحال حاضر ازمواد مخدر وپرمصرف درقاره آمریکا واروپاست. درحالی که ماری جوانا ها لوسنوردنها دردهه 7 این قرن درطبقات متوسط وبالای متوسط امریکا شیوع یافت. هروئین ترکیب قوی وسریع الاثر مرفین یک مسئله طبی وقانونی وخیم مردم شهری وفقیر سیاه پوست گردید. درسال 1970 ثابت شد که فقط درشهر نیویورک صد هزار معتادبه مواد مخدر وجود دارد. مع هذا درمراحل آخر جنگ ویتنام، انواع خاصی ازتریاک دردسترس سربازان آمریکایی درویتنام قرارگرفت . مطالعه ای نشان داد که نیمی ازسربازان آمریکایی درویتنام درسال 1970 ازتریاک ومشتقات آن استفاده می کردند و20 درصد  تقریباً مصرف کننده دائمی بوده اند.

ژاپن

تا قبل از 1945 درژاپن اثری ازمشکلات اعتیاددیده نمی شود از این رو آن را دور آرام نامیده اند درژاپن شکل اعتیاد از سال 1945 آغاز وبه چند دوره تقسیم گردید:

1- اولین دوره که پس ازجنگ دوم بودواستعمال محرک ها رواج داشت دراین دوره به علت شرایط ناشی ازجنگ ، استعمال مواد محرک بویژه بین کارگران شب کار، دانش آموزان برخی ازافرادی که مردم را به نحوی سرگرم می نمودند شیوع یافت.

2- کاهش استعمال محرک های مشکل استعمال   مواد مخدر بویژه هروئین آغاز گردید بطوری که آماردرسال 1961 نشان می دهد چهل هزار معتاد به هروئین وجود داشت که دراین دوره افزایش چشمگیری مصرف هروئین به چشم می خورد.

3- دروه آرام 1969-1964 که ازمصرف هروئین ومواد مخدر کاسته شد ژاپن ازنظر اعتیاد دوره آرامی را گذراند.

4- دوره رواج مجدد ، محرک ها درسال 1970 از این سال مصرف محرک ها دوباره دو برابر شد وشیوع یافت.

چین

در گذشته دور در چین آشنایی چندانی با مواد افیونی نداشته اندو نوشته های تاریخی بیانگر آنند که از آن به عنوان گل زینتی استفاده می کرده اند در سالیان دراز پس از آن به خاصیت تخدیری آن پی برده اند، چین می نماید که تریاک به عنوان ماده مخدر نخست به هندوستان و سپس به چین زودتر از دیگر کشورها پاگذاشت. در قرن 17 میلادی که پای اقدام اروپای به قاره آسیا باز شدکشیدن و استعمال تریاک نیز گسترش یافت به معنای دیگر پدید اعتیاد با آمدن بیگانگان استعمارگر در شرق آغاز شد و یکی از انگیزه های انتشار اعتیاد در آسیای کمپانی هند شرقی انگلیس در هند بود. تریاک ابتدا در هند و آسیای صغیر تولید می شده است. بیش از 1767 واردات تریاک چین در هند از دویست صندوق در سال تجاوز نمی کرد. حکومت شنگ واردات تریاک را به منظور استفاده در ترکیبات دارویی و طبی مجاز ساخته بود. در سال 1773 حکومت انگلیسی هند، سیاست تبه کارانه صادرات تریاک به چین پیش گرفت و حق انحصاری تجارت تریاک را به کمپانی هند شرقی واگذار کرد. به منظور تکمیل این سیاست در سال 1798 حق انحصاری تجارت تریاک را به کمپانی هند شرقی تنویض کرد تا سال 180 تریاک صادر شد به چین به مرز دو هزار صندوق رسید از آغاز تنها اشراف- مقامات، مالکان و تجارثروتمند تریاک دود می کردن. بعدها از هر قماشی، انگل و مفت خور طبقه حاکم مانند خواجگان، دربار، گردانندگان عشرتکده ها حاملان تخت روان، سربازان، راهبان و راهبان بودایی، شهر معتاد شدند، بر طبق بررسی در سال 1853 بیش از دو میلیون نفر تریاک دود می کردند.

تاریخچه تریاک و مواد مخدر در ایران

درباره ورود تریاک به ایران قولهای متفاوتی وجود دارد. به نظر عده ای تریاک از طریق عربها به ایران وارد شده. برخی محققین مدعی اند که در حمله مغول ب هایران، سربازان مغولی  افیون را وارد ایران کردندو عده ای نیز ورود تریاک به ایران را تحفه نادرشاه پس از لشکرکشی به هند و مراجعت به ایران می دانند. در زمان غزنویان بیشتر سلاطین و درباریان و توانگران مصرف و خوردن تریاک متداول بوده رواج تریاک کشی در ایران از زمان صفویه شروع شده و درباریان اغلب به این ماده معتاد بودند در این زمان مردم ایران عثمانی معتقد بودند تریاک مایه قوت، جرأت و جسارت می شود. در زمان شاه طهماسب اول صفوی خوردن تریاک به حدی میان شاهزادگان و سران دولت رواج داشت که همیشه مقدار زیادی تریاک در انبارهای شاهی نگهداری می شده عصر صفوی را کی توان عصرآغاز مصرف مواد مخدر به صورت گسترده دانست رواج تریاک در این عصر به اندازه ی بود که شربت تریاک در عطاریها به فروش          می رسید و مردم به سهولت می فرمودند و می خوردند.

تریاک کشی به صورت جدید از زمان قاجاریه با فعالیت استعمارگران شکل گرفت و در واقع شکل سیاسی مواد مخدراز این زمان آغاز گردید. کشت خشخاش در ایران از زمان امیر کبیر در مرحله آزمایش بوده است و بنا به نوشته روزنامه وقایع اتفاقیه زراعت خشخاش در اطراف تهران به عنوان آزمایش انجام می شده است.

شاید اولین عاملی که در گسترش و رواج مواد مخدر در ایران بیشترین مهم را داشت پذیرش مواد مخدر به عنوان یک داروی مسکن آلام از سوی مردم به علت فقدان بهداشت و بی اطلاعی بود. شرایط ایران در دوره قاجاریه مناسب ترین زمینه را برای پذیرش اینگونه تصورات فراهم کرده و ماده مخدر تریاک در فرهنگ جامعه جای گرفت.

چنانچه ملاحظه می شود همراه با رشد استعمار در جامعه های در حال رشد، کشت خشخاش و اعتیاد به تریاک در روستاهای ایران متداول گت و خرید و فروش آن معمول شد. چون انگلیسی ها تریاک ایران را خوب می خریدند، کشاورزان دست از زراعت گندم کشیدند و قسمت زیادی از اراضی گندم را کشت خشخاش و اعتیاد تخصیص دادند، به طوری که تریاک به صورت یکی از مهمترین اجناس صادراتی ایران در آمده در زمان حسن صباح نیز فداییان وی حشیش مصرف             می کرده اند و بعد از استعمال با جرأت شده و کارهای دشوار را تا سر حد مرگ انجام می دادند.