چند همسری مردان
تعدد زوجات یا چند همسری از جمله حقوقی است که از یک سو امتیازی برای مرد و از سوی دیگر حقی برای زنان جامعه به شمار می‌آید.اقسام زناشویی از نظر تعدادجوامع انسانی در طول تاریخ شاهد چهار نوع ازدواج بوده است که دو نوع آن از بین رفته ودو نوع دیگر آن مقبول ورایج شده است.
1. تک همسری: مطلوب‌ترین وطبیعی‌ترین شکل ازدواج تک همسری است، چرا که در آن هر یک از زن و شوهر احساسات، منافع معنوی وبهره‌مندی جنسی فرد مقابل را مختص خود می‌داند وبا آن یکپارچگی، وحدت و انسجام خانواده حفظ می‌شود. در قرآن کریم از خانواده های تک همسری حضرت آدم، حضرت موسی، حضرت نوح، حضرت لوط سخن به میان آمده است .
2. چند همسری: این نوع از ازدواج پس از تک همسری از مطلوبیت ورواج بیش‌تری در طول تاریخ برخوردار بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در میان برخی ملّت‌ها وآئین‌ها از جمله اعراب، ایران، یونان وهمچنین یهودیان چند همسری وجود داشته است. چند همسری به دلیل مصالحی که در آن وجود دارد مورد تایید اسلام نیز واقع شد.
اسلام وچند همسری
اسلام در جامعه‌ای ظهور کرد که پدیدۀ چند همسری بدون هیچ حدّ وشرطی رواج داشت. یک مرد می‌توانست با تعداد نامحدودی از زنان ازدواج کرده به دلخواه با آنان رفتار کند. با ظهور اسلام حقوق زن محترم شمرده شد، ظلم وستم در مورد زنان وفرزندان تحریم گشت، هوسرانی و‌زن‌باره‌گری امری قبیح به شمار می‌رفت وسنّت چند همسری دچار تحول اساسی شد. دین اسلام چند زنی را برخلاف چند شوهری لغو نکرد چرا که از طرفی با طبیعت انسانی واز سویی با نیاز جامعه سازگار بود. امّا آن را با شرایط ذیل وبه منظور جلوگیری از هوسرانی مردان وتضییع حقوق زنان محدود کرد:
1. محدود به چهار زن
2. عدالت بین همسران
3. رعایت حقوق همسران از جمله مهریه و نفقه
بنابراین اسلام، قانون چند همسری را تأسیس و اختراع نکرد بلکه آنچه را که در برخی از جوامع وجود داشت با ایجاد محدودیت در آن تأیید نمود.
ادلّه فقهی بر جایز بودن چند همسری
آیات قرآن کریم، سنت و سیرۀ معصومین (ع) بر مشروعیت و جواز چند همسری دلالت دارد. در چند آیه از قرآن موضوع چند همسری مطرح شده است.
« وَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُواْ فِى الْیَتَمَى فَانکِحُواْ مَا طَابَ لَکُم مِّنَ النِّسَآءِ مَثْنَى وَثُلَثَ وَرُبَعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُواْ فَوَ حِدَه ً أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَنُکُمْ ذَ لِکَ أَدْنَى أَلَّا تَعُولُواْ »
و اگر در اجرای عدالت میان دختران یتیم بیمناکید، هرچه از زنان ]دیگر[ که شما را پسند افتاد، دو دو، سه سه ، چهار چهار، به زنی گیرید. پس اگر بیم دارید که به عدالت رفتار نکنید، به یک ]زن آزاد[ یا به آنچه ]از کنیزان[ مالک شده اید ]اکتفاء کنید[. این ]خودداری [ نزدیکتر است تا به ستم گرایید ]وبیهوده عیال وار گردید[
همچنین در روایات متعددی به چند زنی تصریح شده است که در برخی احکام ودر بعضی حکمت آن بیان شده است. در سیرۀ عملی پیامبر اکرم (ص) و چند تن از امامان معصوم نیز چند همسری وجود داشته است.
فلسفه تعدّد زوجات در اسلام
1.ازدیاد فرزند. چنانچه در جامعه‌ای در مقطعی از زمان، ازدیاد فرزند یک نیاز عقلایی باشد، تعدد زوجات تنها راه حصول آن است، زیرا توانایی مرد در تولید مثل نامحدود بوده وتعداد فرزندانی که یک زن می‌تواند در طول عمر خود به دنیا بیاورد بسیار محدود است پس برای داشتن فرزندان زیاد ناچار یک مرد می‌بایست همسران متعددی را انتخاب نماید.
2. محدود بودن دوره فرزند زایی زن
قوه تولید مثل در زنان به طور معمول در سن 50 سالگی خاموش می‌شود، درحالی که مردان تا 80 وگاه 100 سالگی ممکن است آمادگی تولید مثل را داشته باشد. در این صورت حتی اگر سن مرد و‌زن هنگام ازدواج مساوی باشد، پس از آنکه زن 50 ساله شد، مرد نیروی تولید مثل را هم‌چنان دارا خواهد بود واگر بخواهد دارای فرزند شود ویا باید همسر دیگری اختیار کند ویا از راه نامشروع به این کار اقدام نماید. بدیهی است که تنها راه از نظر اسلام انتخاب همسر دیگر است.