مقدمه
گودبرداری :
برای گودبرداری های بزرگتر استفاده از بیل و کلنگ مقرون به صرفه نبوده و بهتر است از وسایل مکانیکی مانند لودر و غیره استفاده شود. در اینگونه موارد برای خارج کردن خاک از محل گودبرداری و حمل آن به خارج کارگاه معمولا از سطح شیبدار استفاده میگردد. بدین طریق که در ضمن گودربرداری سطح شیبداری در کنار کود برای عبور کامیون و غیره ایجاد میگردد که بعد از اتمام کار، این قسمت وسیله کارگر برداشته میشود.
تا چه عمقی گودبرداری را ادامه میدهیم
ظاهرا حداکثر عمق مورد نیاز برای گودبرداری تا روی پی می‌باشد. به علاوه چند سانتیمتر بیشتر برای فرش کف و عبور لولهها (در حدود 20 سانت یمتر که 6 سانتیمتر برای فرش کف و 14 سانتیمتر برای عبور لوله می‌باشد.) که در این صورت می‌باید محل پیهای نقطهای یا پیهای نواری و شناژها را با دست خاکبرداری نمود. ولی بهتر است که گودبرداری را تا زیرسطح پیها ادامه بدهیم، زیرا در این صورت اولا برای قالببندی پیها آزادی عمل بیشتری داریم. در نتیجه پیهای ما تمیزتر و درستتر خواهد بود و درثانی میتوانیم خاک حاصل از چاهکنی و همچنین نخالههای ساختمان را در فضای ایجاد شده بین پیها بریزیم که این مطلب از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه می‌باشد، زیرا معمولا در موقع گودبرداری کار با ماشین صورت میگیرد در صورتی که برای خارج نمودن نخالهها و خاک حاصل از چاه فاضل آب از محیط کارگاه می‌باید از وسایل دستی استفاده نمائیم که این امر مستلزم هزینه بیشتری نسبت به کار با ماشین می‌باشد.
البته در مورد پیهای نواری این کار عملی نیست زیرا معمولا پیسازی در پی های نواری با شفته آهک می‌باشد که بدون قالببندی بوده و شفته در محل پیهای حفر شده ریخته میشود در این صورت ناچار هستیم در ساختمانهائی که با پی نواری ساخته میشود اگر به گودبرداری نیاز داشتیم گودربرداری را تا روی پی ادامه دهیم.
پی کنی
اصولا پیکنی به دو دلیل انجام میشود.
دسترسی به زمین بکر
با توجه به اینکه کلیه بار ساختمان بوسیله دیوارها یا ستونها به زمین منتقل میشود در نتیجه ساختمان باید روی زمینی که قابل اعتماد بوده و قابلیت تحمل بار ساختمان را داشته باشد بنا گردد. برای دسترسی به چنین زمینی ناچار به ایجاد پی برای ساختمان میباشیم.
برای محافظت پایه ساختمان
برای محافظت پایه ساختمان و جلوگیری از تأثیر عوامل جوی در پایه ساختمان باید پیسازی نمائیم در این صورت حتی در بهترین زمینها نیز باید حداقل پیهائی به عمق 40 تا 50 سانتیمتر حفر کنیم.
ابعاد پی
عرض و طول و عمق پیها کاملا بستگی به وزن ساختمان و قدرت تحمل خاک محل ساختمان دارد. در ساختمانهای بزرگ قبل از شروع کار بوسیله آزمایشات مکانیک خاک قدرت مجاز تحملی زمین را تعیین نموده و از روی آن مهندس محاسب ابعاد پی را تعیین مینماید. ولی در ساختمانهای کوچک که آزمایشات مکانیک خاک در دسترس نیست باید از مقاومت زمین در مقابل بار ساختمان مطمئن شویم. اغلب مواقع قدرت مجاز تحملی زمین برای ساختمانهای کوچک با مشاهده خاک پی و دیدن طبقات آن و طرز قرار گرفتن دانهها به روی همدیگر و یا با ضربه زدن به وسیله کلنگ به حل پی قابل تشخیص می‌باشد. گاهی اوقات نیز برای به دست آوردن اطمینان بیشتر میتوان اقدام به آزمایشات ساده محلی نمود که چند نمونه از این آزمایشات ذیلا شرح داده میشود. قبل از انجام آزمایش جهت تعیین قدرت مجاز خاک باید از وزن ساختمان و میزان باری که از طرف ساختمان به زمین وارد میشود آگاه شویم.
انواع پیها
پیها از لحاظ نوع ساختمان و مقاومت زمین وزن ساختمان دارای انواع مختلف می‌باشد.
اول و دوم پیهای نقطهای و پیهای نواری است که در بخش ساختمانهای فلزی و آجری درباره آنها توضیح داده خواهد شد.
پیهای عمومی
به اینگونه پیها که رادیه ژنرال هم میگویند از بتن مسلح ساخته میشود و دارای محاسبات فنی مفصل و دقت اجرای فوقالعاده میباشند برای ساختمانهایی که دارای وزن فوقالعاده زیاد بوده و یا ساختمانهایی که در زمینهای سست ساخته میشود اینگونه پیها ایجاد میگردد. برای ساختن پیهای سراسری باید صفحهای از بتون به طول و عرض تمام زیربنای ساختمان به ضخامت محاسبه شده حداقل در حدود 80 تا 100 سانتیمتر ریخته شود میله گردهای این صفحه بتنی طبق محاسبه بدست میآید. طبعاً در محلهائی که بار بیشتری وجود دارد میلهگردهای بیشتری گذاشته میشود مانند زیر و اطراف ستونها. آرماتورهای ریشه برای ایجاد ستونهای بتنی و یا صفحههای فلزی زیرستون برای ستونهای فلزی روی این صفحه بتنی قرار میگیرد. این صفحه بتنی مانند سینی بزرگی است که ساختمان روی آن قرار میگیرد.
لایههای پیهای نواری:
لایههای پیسازی در پیهای نواری به ترتی از پایین به بالا عبارتند از:
1- شفتهریزی
2- کرسی چینی
3- شناژ
4- ملات ماسه سیمان برای زیرایزولاسیون رطوبتی
5- قیروگونی برای ایزولاسیون رطوبتی
6- ملات ماسه سیمان برای پوشش روی قیروگونی
7- دیوار چینی اصلی.
کرسی چینی
معمولاً در طبقه همکف ساختمانها سطح اطاقها را چند سانتیمتری از کف حیاط یا کوچه بلندتر میسازند. به این اختلاف ارتفاع کرسی چینی میگویند. معمولاً کرسی چینی به سه علت انجام میشود. اول آنکه از قدیمالایام بشر تمایل داشت قدری بلندتر از کف زمین سکونت کند و بدین ترتیب احساس امنیت بیشتری مینمود. دوم آنکه ارتفاع طبقه همکف با سطح زمین مانع ورود برف و باران و برگ و خاشاک و غیره به داخل اطاقها میگردد. سوم آنکه چون اغلب زمینهائی که ما برای ساختمان انتخاب میکنیم کاملاً مسطح نبوده و دارای شیب میباشند و از طرفی اطاقها و سالنهای ساختمان باید کاملاً در یک سطح ساخته شود. لذا برای مسطح کردن اطاقها قسمتهای پایین را بوسیله کرسی چینی با قسمتهای بلند آن هم سطح مینمایند.
عرض دیوارهای کرسی چینی بستگی به ارتفاع آن دارد. هر قدر این ارتفاع بیشتر باشد به علت وجود خاکی که در پشت آن قرار میگیرد باید پهنای آن بیشتر شود تا بتواند در مقابل فشارهای جانبی کاملاً مقاومت نماید. این مسئله در دیوارهای اطراف ساختمان که فشارهای خاک از یک طرف می‌باشد. باید بیشتر رعایت گردد. در هر حال عرض کرسی چینی باید قدری بیشتر از دیوار اصلی و قدری کمتر از پی زیر آن باشد. اگر ارتفاع کرسی چینی فقط در حدود 10 الی 15 سانتیمتر باشد میتواند پهنای آن مساوی دیوار روی آن باشد. باید برای کلیه دیوارها اعم از دیوارهای حمال و یا تیغهها و پارتیشنها پیسازی و کرسی چینی انجام شود.