پارتیشن بندی دیسک سخت
آشنایی با مفهوم و کاربرد پارتیشن بندی
دیسک سخت (Hard Disk) که در کارخانه تولید می شود در ابتدا اصطلاحاً خام است و هیچگونه تقسیم بندی بر روی آن انجام نشده است . برای اینکه بتوان از یک هارددیسک خام استفاده نمود و بر روی آن اطلاعات را ذخیره نمود ، باید عملیات زیر را بر روی آن انجام دد :
پارتیشن بندی هارددیسک
تعیین درایو فعال
فرمت کردن درایوها
نصب سیستم عامل بر روی هارددیسک
معمولاً جهت بهره گیری بهینه و سازماندهی بهتر اطلاعات دیسک فیزیکی را از لحاظ منطقی به چند قسمت با اندازه های دلخواه تقسیم می کنند که هر قسمت آن با یک حرف بزرگ انگلیسی نامگذاری شده و درایور (Drive) نامیده می شود. به این عملیات پارتیشن بندی گفته می شود.
پس از آنکه پارتیشن بندی بر روی هارددیسک انچام شد و سیستم عامل و نرم افزارهای مورد نظر بر روی آن نصب گردید، امکان تغییر اندازه پارتیشن ها وجود ندارد ، پس از ابتدا باید تقسیم بندی مناسبی را انجام داد. زیرا با پارتیشن بندی مجدد هارددیسک ، کلیه اطلاعات هارددیسک از بین می رود و باید دوباره سیستم عامل و نرم افزارها بر روی هارددیسک نصب شوند.
برای درایوی که می خواهید سیستم عامل ویندوز XP را بر روی آن نصب کنید، باید به اندازه کافی فضا در نظر بگیرید پیشنهاد می شود حداقل 4 گیگابایت برای این درایور در نظر گرفته شود.
پارتیشن بندی با نرم افزار FDISK
FDISK یک فرمان خارجی سیستم عامل DOS است و همانطور که می دانیم فرمانهای خارجی سیستم عامل DOS برنامه های اجرایی با پسوند EXE یا COM هستند. برای اجرای فرمان خارجی FDISK باید فایل FDISK.EXE را بر روی دیسک خود داشته باشیم. باید توجه داشته باشیم که FDISK.EXE که به همراه سیستم عامل DOS نسخه 6 ارائه می شود. هارددیسک های بزرگتر از 8 گیگابایت را پشتیبانی نمی کند و ما نیاز به FDISK.EXE که به همراه سیستم عامل ویندوز 98 ارائه می شود، داریم.
هنگامی که می خواهیم یک هارددیسک خام را پارتیشن بندی کنیم، نه سیستم عاملی بر روی هاردیدسک وجود دارد که کامپیوتر را بوت کند و نه فایل FDISK.EXE بر روی آن قرار دارد که بتوانیم هارددیسک را پارتیشن بندی نماییم.
برای رفع این مشکل راه حل های متعددی وجود دارد که ما یکی از دو راه حل زیر را پیشنهاد میکنیم:
استفاده از CD نصب ویندوز 98 (که حتماً راه انداز Bootable باشد)
استفاده از دیسک Startup ویندوز 98
اجرای نرم افزار FDISK.EXE
نرم افزار FDISK.EXE را از روی دیسک (یا CD یا هارددیسک در صورت وجود) اجرا میکنیم. در صورتیکه هارددیسکی که به کامپیوتر شما متصل است ، بزرگتر از 512 مگابایت باشد، پیغامی نمایش داده می شود.
در این پیغام سوال می شود که آیا می خواهید نرم افزار FDISK هارددیسک های بزرگ را پشتیبانی کند؟ با انتخاب گزینه Yes ، می توانیم پارتیشن بندی هایی ایجاد کنیم که بعداً سیستم فایل آنها را FAT32 تعریف کنیم. باید توجه کرد که در صورت انتخاب گزینه Yes پارتیشن بندی های ایجاد شده توسط سیستم عامل DOS و سیستم عامل ویندوز 95 قابل شناسایی نخواهند بود. (امروزه این سیستم عامل ها به ندرت استفاده می شوند)
در صورتیکه ظرفیت هارددیسک بزرگتر از 8 گیگابایت است یا اگر بخواهیم پارتیشن بندی های بزرگتر از 2 گیگابایت ایجاد کنیم، حرف Y را تایپ کرده و کلید Enter را فشار میدهیم.
در صورتیکه بیشتر از یک هارددیسک به کامپیوتر متصل باشد، مطابق شکل زیر ، گزینه 5 نیز مشاهده می شود.
ایجاد پارتیشن اولیه ، گسترش یافته و درایوهای منطقه
انتخاب پارتیشن فعال جهت بوت شدن کامپیوتر
حذف پارتیشن اولیه ، گسترش یافته و درایوهای منطقه
نمایش اطلاعات همه پارتیشن های موجود
تغییر هارددیسک فعلی در صورتیکه بیش از یک هارد دیسک به کامپیوتر متصل باشد.
شکل : منوی اصلی نرم افزار FDISK در حالتی که بیش از یک هارد دیسک به کامپیوتر متصل باشد.
ایجاد پارتیشن
به طور کلی دو نوع پارتیشن در سیستم عامل DOS وجود دارد :
پارتیشن اولیه (Primary Partition)
پارتیشن اولیه در واقع همان درایو C: است کل فضای هاردیدسک را می توان فقط به پارتیشن اولیه اختصاص داد. در این صورت فقط یک درایو به نام C: خواهیم داشت که کل فضای هخارددیسک را شامل می شود. به دلیالی که قبلاً نیز ذکر کردیم معمولاً اینکار را انجام نمی دهند و فقط بخشی از هارددیسک را به پارتیشن اولیه اختصاص می دهند که این بخش به عنوان درایو C: شناخته می شود.
پارتیشن گسترش یافته (Extended Partition)
بعد از اینکه پارتیشن اولیه را ایجاد کردیم، فضای باقیمانده هارددیسک را به پارتیشن گسترش یافته اختصاص می دهیم. پارتیشن گسترش یافته شامل همه درایوهای منطقی از D: به بعد خواهد بود. یعنی پارتیشن گسترش یافته را می توانیم به چند درایو منطقی تقسیم کنیم. اگر کل پارتیشن گسترش یافته را به یک درایو منطقی اختصاص دهیم فقط یک درایو D: خواهیم داشت. پارتیشن گسترش یافته را می توان به تعداد زیادی درایو منطقی تقسیم نمود.
تعیین پارتیشن فعال (Active)
هنگامی که کامپیوتر می خواهد بوت شود، هارددیسک را بررسی کین دو پارتیشنی از هارددیسک را که پارتیشن فعال است پیدا کرده و سپس از سکتور صفر این پارتیشن فایل ها بوت را به حافظه فراخوانده و دستورات آن را اجرا می کند.
در سیستم عامل DOS فقط پارتیشن اولیه (Primary Partition) میتواند پارتیشن فعال باشد. در نرم افزار FDISK پس از ایجاد پارتیشن ها و درایوهای منطقی، باید پارتیشن فعال را مشخص کنیم.
برای تعیین پارتیشن فعال ، عملیت زیر را انجام می دهیم:
اگر نرم افزار FDISK اجرا نشده است، آن را اجرا میکنیم.
در منوی اصلی نرم افزار FDISK ، گزینه دوم (2. Set Acitve Partition) را انتخاب میکنیم. برای اینکار عدد 2 را تایپ کرده و کلید Enter را می زنیم.
پارتیشن های موجود نمایش داده شده است . برای انتخاب پارتیشن ، شماره پارتیشن را تایپ کرده و کلید Enter را میزنیم. همانطور که گفته شد در سیستم عامل DOS فقط پارتیشن اولیه را میتوان به عنوان پارتیشن فعال انتخاب نمود، پس عدد 1 را به معنی پارتیشن اول تایپ کرده و Enter می زنیم. پیغام Partition 1 Mak eActive (پارتیشن 1 فعال شد) در پایین صفحه ظاهر می شود و در قسمت Status پارتیشن C: حرف A به معنی Active نمایش داده می‌شود.
مشاهده اطلاعات پارتیشن ها
هر گاه بخواهیم وضعیت پارتیشن های موجود بر روی هارددیسک را مشاهده کنیم، عملیات زیر را انجام میدهیم:
در منوی اصلی نرم افزار FDISK گزینه چهارم (4. Display Partition Information) را انتخاب میکنیم، برای اینکار عدد 4 را تایپ کرده و کلید Enter را میزنیم.
صفحه ای مطابق شکل زیر نمایش داده می شود.
در این صفحه اطلاعات پارتیشن ها لیست شده است. اطلاعاتی که در مورد هر پارتیشن نمایش داده می شود عبارت است از :
وضعیت (Status)
اگر پارتیشن فعال باشد ، در این قسمت حرف A مخفف Active نمایش داده می شود.
نوع (Type)
نوع پارتیشن (اولیه، گسترش یافته) در این قسمت نمایش داده می شود. اگر پارتیشن اولیه DOS باشد عبارت PRI DOS (مخفف (Primary DOS Partition ) و اگر پارتیشن گسترش یافته DOS باشد، عبارت EXT DOS (مخفف (Extended DOS Patrition نمایش داده می‌شود.
برچسب درایو (Volume Label)
همانطور که میدانیم در هنگام فرصت کردن درایوها می توان برای آنها برچسب تعیین نموده اگر پارتیشنی فرمت شده باشد و برچسب داشته باشد، در این قسمت نمایش داده می‌شوند در شکل فوق چون هنوز پارتیشن ها فرمت نشده اند، برچسبی نمایش داده نشده است.
ظرفیت (Mbyte)
ظرفیت پارتیشن به مگابایت در این قسمت نمایش داده می‌شود.
سیستم فایل (System)
اگر پارتیشنی فرمت شده باشد ، نام سیستم عامل (File System) در این قسمت نمایش داده می شود. به عنوان مثال عبارت FAT16 ، FAT32 و NTFS نمایش داده می شود اگر پارتیشن فرمت نشده باشد یا یک پیک سیستم فایل ناشناخته فرمت شده باشد عبارت ناشناخته (UNKNOWN) نمایش داده می‌شود.
درصد استفاده از ظرفیت هارددیسک (Usage)
در این قسمت ظرفیت هر پارتیشن به صورت درصدی از کل فضای هارددیسک نمایش داده می‌شود.
حذف پارتیشن ها
برای حذف کردن پارتیشن های یک هاردیدسک مراحل زیر را به ترتیب انجام میدهیم:
حذف کلیه درایوهای منطقی پارتیشن گسترش یافته
حذف پارتیشن گسترش یافته
حذف پارتیشن اولیه
برای حذف پارتیشن های هارددیسک ، عملیات زیر را انجام میدهیم:
در منوی اصلی نرم افزار FDISK گزینه سوم (3. Delete Partition or Logical DOS Drive) را انتخاب می کنیم . برای اینکار عدد 3 را تایپ کرده و کلید Enter را میزنیم.
همانطور که اشاره کردیم ابتدا باید درایوهای منطقی پارتیشن گسترش یافته را حذف کنیم. پس عدد 3 را تایپ کرده و کلید Enter را میزنیم.
در پایین صفحه نام درایوی که میخواهیم حذف کنیم پرسیده شده است. سپس نام برچسب درایو (Volume label) پرسیده می‌شود.
برای حذف پارتیشن گسترش یافته در منوی اصلی نرم افزار FDISK ، گزینه سوم (3. Delete Partition or Logical Drive) و سپس در منوی شکل .. گزینه دوم (2. Delete Extended Dos ) را اجرا می کنیم. صفحه ای مطابق شکل زیر ظاهر می شود و از ما برای حذف پارتیشن گسترش یافته سوال می شو د، حرف Y را به معنی تایید تایپ کرده و کلید Enter را می زنیم . پارتیشن گسترش یافته حذف میگردد.
فرمت کردن درایوها
اگر پارتیشن یا درایو منطقی جدیدی تعریف کرده باشیم، این درایو یا پارتیشن تا قبل از اینکه فرمت شوند، قابل استفاده نخواهند بود. پس از خروج از نرم افزار FDISK و Restart کردن کامپیوتر ، باید درایوهای ایجاد شده را فرمت نمود. (با فرمان Format در رایانه کار درجه 2 به طور کامل آشنا شدیم. )
برای فرمت کردن درایوها، دستورات زیر را انجام می دهیم :
برای درایو C: دستور زیر را اجرا میکنیم:
A:\> Format C:\S
با اینکار درایو C: فرمت شده و فایلهای سیستمی لازم بر روی آن کپی می‌شوند. اگر درایو C: را در نرم افزار FDISK ، فعال (Active) کرده باشیم، از این به بعد کامپیوتر می تواند از روی درایو C: بوت شود.
برای درایوهای دیگر دستور زیر را اجرا میکنیم:
A:\>Format D:
نصب ویندوز XP
روش های نصب ویندوز XP
برای نصب ویندوز XP باید CD نصب ویندوز XP را که راه انداز (Bootable) است، داشته باشیم. قبل از نصب ویندوز XP باید وضعیت کامپیوتر خود را بررسی کنیم. دو حالت مختلف ممکن است وجود داشته باشد.
الف) در صورتیکه بر روی هارددیسک هیچ سیستم عاملی نصب نشده است و یا هارددیسک خالی است، کافیست CD نصب ویندوز XP را در درایو قرار داده و عملیات نصب را شروع کنیم. به این روش نصب ، نصب تمیز (Clean Installation) می گویند.
ب) اگر بر روی کامپیوتر ما ، سیستم عامل قدیمی ویندوز نصب باشد و بخواهیم ویندوز XP را نصب کنیم دو نوع نصب میتوانیم انجام دهیم :
ارتقاء سیستم عامل فعلی به ویندوز (Upgrade)XP
در این روش سیستم عامل Windows 98 ، Windows Me ، و یا Windows 2000 را به Windows XP ارتقاء می دهیم.
نصب جدید (New Installation)
در این روش یک نسخه کاملاً مستقل از ویندوز XP نصب می شود و ویندوز قبلی نیز پابرجا است و در هنگام روشن شدن کامپیوتر از ما پرسیده می شود که با کدام سیستم عامل کار می کنید.