گزارش کارآموزی ترویج و زراعت در جهاد کشاورزی شهرستان تربت حیدریه

تاریخچه سازمان

اداره کشاورزی شهرستان تربت حیدریه در سال 1380 با جهاد کشاورزی ادغام شد و از محل سابق خود در خیابان سنتو به خیابان شهید رجایی منتقل شد و تحت عنوان جهاد کشاورزی شروع بکار کرد. این اداره 5 زیرمجموعه در بخش‌های کدکن، رخ، جلگه زاوه، بایک و دشتخوار دارد که هر یک مستقلاً به کشاورزان خدمات کشاورزی ارائه می‌دهند.

نمودار سازمانی و تشکیلات

اداره مرکزی شامل دو طبقه ساختمان که در طبقه اول: واحدهای آب و خاک، بهره‌برداری، زراعت، مرکزی، آبخیزداری، امور دام، باغبانی، صنایع دستی روستایی، امور پشتیبانی و در طبقه دوم: مدیریت، عقیدتی، اداره امور عمومی، خدمات، روابط عمومی، امور اداری، مالی، حقوقی، دبیرخانه و حراست قرار دارد و یک ساختمان مجزا جهت واحد حفظ نباتات که در پشت هسته مرکزی قرار دارد.

این اداره، 11 دهستان و 246 روستا با جمعیتی حدود 175155 نفر را تحت پوشش دارد. منابع آبی آن شامل 961 حلقه چاه عمیق، 932 حلقه نیمه‌عمیق و تعداد 642 رشته قنات و 311 رشته چشمه است. تعداد 8 رودخانه دائمی، 46 رودخانه فصلی، 47 آب‌بند خاکی است. مساحت حوزه آبخیز 14777 کیلومتر مربع است.

محصولات تولیدی یا خدمات:

محصولات دائمی (باغی):  به دلیل وجود تنوع آب و هوایی، ارقام مختلف محصولات دائمی (باغی) کشت می‌شود که سطح زیر کشت 30 رقم محصول باغی بالغ بر 28930 هکتار تولید 46819 تن در سال می‌باشد.

در محصولات آلو و بادام دیم، رتبه سوم استان در سطح زیر کشت و در پسته، بادام آبی و انار، مقام اول سطح زیر کشت را داراست. باغات پسته با سطحی معادل 5148 هکتار و میزان تولید بالغ بر 5294 تن مقام اول استان را داراست که گسترش این محصول تحول عظیمی در بخش نیمه‌خشک فیض‌آباد رخ داده است.

سطح زیر کشت انار در شهرستان، 1722 هکتار با تولید 24878 تن و متوسط عملکرد 14591 کیلوگرم در هکتار است. همچنین وسعت باغات آلو به 397 هکتار و ارقام جدید مالینگ سیب به میزان 15 هکتار می‌رسد.

محصولات زراعی

سطح زیر کشت محصولات زراعی در 40 نوع محصول زراعی آبی و دیم بالغ بر 108613 هکتار و میزان 610912 تن محصول در سال برآورد می‌گردد. در محصولات، گندم، کلزا، نخود آبی، یونجه آبی، خربزه دیم، هندوانه بذری آبی، زیره دیم و شبدر، مقام اول سطح زیر کشت و میزان تولید استان را به خود اختصاص داده است.

زعفران: این شهرستان را می‌توان سرزمین طلای سرخ نامید. اولین تولید کننده زعفران ایران با بیش از 02/51 تن در سال و بیشترین سطح زیر کشت آن 13452 هکتار که میزان درآمد بالغ بر 132 میلیادرد ریال در سال را به خود اختصاص داده است. سطح زیر کشت گندم آبی 34560 هکتار با تولید 111244 تن گندم آبی و متوسط عملکرد 3219 کیلوگرم در هکتار با مقام دوم سطح زیر کشت در استان ارقام مختلف گندم همچون گاسکوژن، گاسپارد، سایونز، الوند، الموت، امید، قدس، روشن و فلات در این منطقه کشت می‌شود.

سطح زیر کشت پنبه، 5120 هکتار و تولید 11714 تن و عملکرد 2288 کیلو در هکتار سطح زیر کشت چغندرقند 9750 هکتار و میزان تولید 327649 تن و متوسط عملکرد 33605 کیلوگرم در هکتار.

این شهرستان دارای 94 واحد صنعتی فعال و 9 واحد ترمینال ضبط پسته و دارای 1300 کارگاه ابریشم‌کشی با تولید معادل 560 تن ابریشم در سال، همچنین دارای 15 تعاونی تولید کشاورزی، 55 واحد تامین نهاده‌ها، 26 شرکت تعاون روستایی و 47 واحد ارائه خدمات مکانیزاسیون.

دام و دامپروری: دارای 35 واحد پرورش آبزیان و یک واحد تولید و تکثیر بچه ماهی با تولید 118000 کیلوگرم ماهی در سال، دارای 1825 کلنی زنبور عسل با تولید 17500 کیلوگرم عسل بهاره، دارای 117 واحد گاوداری صنعتی و نیمه‌صنعتی دارای 268 واحد پرورش گوسفند، دارای 125 واحد مرغداری گوشتی و 3 واحد مرغداری تخمگذار و تولید گوشت سفید 12136000 کیلوگرم در سال.

خدمات ارائه شده شامل انجام 250 هکتار آبیاری سنترپیوت و 150 هکتار تی‌تیپ، 3500 هکتار آبیاری قطره‌ای، کلاسیک و بارانی، 344 کیلوگرم کانال و لوله‌گذاری، احداث سد خاکی آبجر در بخش با یک تشکیل شبکه‌های (N.G.O) در خصوص بسته‌بندی حبوبات، نان سنتی، تابلوفرش، کشت مزارع، الگویی از ارقام اصلاح شده در خصوص گندم، ذرت علوفه‌ای، سیب‌زمینی، احداث آبشخور دام در منطقه رخ و بکارگیری از نیروی باد جهت پمپاژ آب کشت مزراع، الگوی گیاهان دارویی در مناطق مختلف شامل گیاهان اسفرزه، مریم گلی آبی، زوفا، گل مغربی، احداث سد خاکی روستای ساقی، احداث شرکت تعاونی تولیدکنندگان فرش دستباف با تعداد 860 نفر اعضاء و میزان فروش 1300 مترمربع در سال. احداث شبکه تولید فرش تابلویی، رهاسازی زنبور براکن جهت کنترل کرم غوز، مدیریت تلفیقی مبارزه با مگس خربزه.

فصل دوم

موقعیت کارآموزی در بخش مرکزی جهاد واقع در انتهای سالن طبقه همکف می‌باشد. پرسنل در این بخش شامل 2 نفر لیسانس قراردادی، یک نفر فوق دیپلم رسمی و یک نفر قراردادی، یک نفر زیر دیپلم رسمی است که تعداد 2 دهستان بالا ولایت و پایین ولایت را با مساحتی بالغ بر 1122 کیلومترمربع و 74 آبادی تحت پوشش است. وظایف محوله اینجانب در بخش شامل نمونه‌برداری از خاک مزارع و تحویل به آزمایشگاه در خصوص تعیین نیازهای دقیق ماکرو و میکرو، انعقاد قراردادهای گندم جهت کشاورزان منطقه، ثبت مشخصات زراعی و تحویل نیاز کودی آنها، مساحی اراضی سبزکاران با توجه به شیوع بیماری وبا و چند مورد بازدید و جلسه‌ای مهم که در پایان این گزارش آورده شده است.

سایر برنامه‌ها و طرح‌ها در دست اقدام این بخش شامل نظارت بر عملیات آماده‌سازی و کاشت گندم خصوصاً با بذر کار غلات است و همچنین نظارت بر برداشت به موقع چغندرقند و جلوگیری از خسارت آفت لیتا در اواخردوره رشد؛ انعقاد قرارداد کلزا؛ حضور کارشناسان در قسمت عیارسنجی کارخانه قند و کنترل دقیق عیارسنجی چغندرقند، حضور کارشناسان صندوق بیمه پنبه در قسمت عیارسنجی کارخانجات پنبه شهرستان، محاسبه نیازهای کودی کشت زعفران و نظارت بر عملیات داشت آن.

مشکلاتی که در این بخش دیده می‌شود، اتلاف بیش از حد وقت کارکنان جهت صدور حواله‌های کود و قراردادهای مربوطه به زراعین است که بهتر است تحویل نهاده‌های کشاورزی به بخش خصوصی واگذار گردد.

در پایان گزارش چند بازدید و فعالیت آورده شده است:

بازدید 1)

بازدید از برداشت کمباین غلات در روستای سیوکولی و اراضی آقای علی‌اصغر موسوی به همراه کارشناس ناظر آقای مهندس فیوضی که مشخصات آن به شرح زیر بود: کمباین از نوع جاندیر با عرض تیغه برش 3/4 متر و ساخت سال 1368 است. محصول در حال برداشت گندم چمران با کشت آبی فاروئر و مساحت 50 هکتار.

درصد ریزش طبیعی 9/1 درصد، درصد ریزش واحد درو 3/1 درصد، درصد ریزش انتهای کمباین 1 درصد است و درصد دانه شکسته 5 درصد. در پایان میزان تولید محصول در هکتار 6800 کیلوگرم است.

جلسه توجیهی سیستم‌های آبیاری قطره‌ای

سخنرانان: مهندس شمسی‌نیا، مهندس فرزادمهر، مهندس زارع

در وضع کنونی بحران آب، دولت ایران بخاطر پایین آمدن روزافزون سطح آبهای زیرزمینی، اقدام به ترویج آبیاری‌هایی با راندمان بالا و مصرف پایین آب نموده است. در راستای تحقق این اهداف، همچنین به نصب کنتورهایی در خروجی چاه‌های عمیق و نیمه‌عمیق کرده است تا حد نصابی برای مصرف هر چاه مشخص گردد. طرح‌هایی همچون آبیاری قطره‌ای، سنتر، ویل‌مو و ... نیز ارائه و اجرا گشته است.

دولت از این طرح‌ها منافعی دارد که از آن جمله می‌توان به جلوگیری از کاهش آب سفره‌های زیرزمینی و مدیریت بحران آب اشاره کرد. بدین منظور اقدام به احداث چاه‌های فیزیومتری برای اندازه‌گیر افت آب کرده و بررسی می‌کند که در یک منطقه چرا برخی از چاه‌ها در حال خشک شدن است. چون می‌دانیم که منابع آبی قابل افزایش نیست و با توجه به رشد جمعیت باید یک استفاده درست و منطقی از آن شود. کیفیت آب و املاح آن هنگام پایین آمدن سفره‌های آب زیرزمینی افزایش می‌یابد. سیستم‌های لوله‌گذاری در مدیریت آب از اتلاف آب، تبخیر تعرق بالا، رشد علف‌های هرز، عدم نیاز به تسطیح، همچنین دردسر تقسیم آب و تقاضای روزافزون آب کشاورزی را حل خواهد کرد. برای ایجاد و حفظ سطح سبز بیشتر نیاز به صرفه‌جویی در آب است. بهترین روش‌های صرفه‌جویی، آبیاری قطره‌ای و بارانی است که بارانی برای گیاهان زراعی و قطره‌ای برای درختان اهمیت زیادی دارد. در آبیاری قطره‌ای نیاز به استخر، دستگاه‌های تصفیه، لوله‌های انتقال و قطره‌چکان است. میزان مصرف آب در هکتار، 46/0 لیتر در ثانیه خواهد بود. به عنوان مثال، اگر در یک چاه با دبی 30 لیتر در ثانیه و در مساحت 60 هکتار، تراکم بوته 5 هزار، راندمان تولید 3 کیلو و راندمان هکتار 200 تن گوجه‌فرنگی است.