استفاده از نقشه‌های GIS-READY سازمان مدیریت
و برنامه ریزی در به روز رسانی نقشه‌های پایه دادگستری
اشاره:
امروزه استفاده از GIS در مدیریت شهری امری انکار‌ناپذیر است. در عین حال مدیریت شهری نیز دارای بخش‌های مختلفی است که برای هریک از آنها متولی خاصی در نظر گرفته شده و این هنر GIS است که با جمع‌آوری اطلاعات در یک پایگاه داده و به اشتراک‌گذاری آن برای همه کاربران می‌تواند علاوه بر پاسخگویی به نیازهای هریک از آنان، از ایجاد امور موازی در میان استفاده‌کنندگان جلوگیری کرده و علاوه بر صرفه‌جویی در هزینه و وقت، اجازه بهره‌گیری از اطلاعات را متناسب با نوع استفاده از آن به کاربران خود می‌دهد.
در این نوشتار تلاش میشود راهکارهای مناسبی برای استفاده از اطلاعات موجود در نقشه‌های GIS-READY شده سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی در طرح آمارگیری سرشماری نفوس و مسکن سال 1385 به‌منظور گویاسازی‌نقشه‌های کاداستری سازمان ثبت اسناد و املاک ارائه گردد و در عین حال تأکید میشود که امکان استفاده از اطلاعات توصیفی و هندسی به‌هنگام شده نقشه‌های کاداستری برای سایر ارگان‌ها نیز وجود دارد.
تعریف‌ها:
کاداستر عبارت است از سیستم رایانه‌ای جمع‌آوری اطلاعات ثبتی به همراه نقشه‌های رقومی که با توجه به نوع کاداستر و کاربرد آن به روش‌های گوناگونی صورت می‌گیرد.
نقشه‌های ثبت اسناد و املاک یا کاداستر نقشه‌هایی هستند که اطلاعات مربوط به وضع زمین‌های شهری از نظر هندسی همچون ابعاد و اندازه را شامل می‌‌گردند و شناسنامه‌ای برای هر منطقه به حساب می‌آیند. از این نوع نقشه‌ها برای اجرای کارهای مالیاتی و ثبت مالکیت‌ها استفاده میشود.
مهم‌ترین نوع کاداستر، کاداستر شهری است که مسؤولیت جمع‌آوری، پردازش، بهروزرسانی، تجزیه و تحلیل و خروجی اطلاعات مورد نیاز اداره‌های ثبت اسناد را دارا می‌باشد. به عبارت دیگر، کاداستر مسؤولیت اتصال (لینک) اطلاعات توصیفی ثبتی شامل پلاک‌های ثبتی (اصلی، فرعی و مفروزی)، نوع ملک، کیفیت ملک (عرصه و اعیان به تفکیک متراژ) و شماره ثبت و صفحه دفاتر املاک را به همراه اطلاعات هندسی یا نقشه‌های بزرگ‌مقیاس (500/1) کاداستری با امکان تشخیص املاک به تفکیک عرصه هر ملک برعهده داشته و در مراحل بالاتر در صورت اجرای طرح جامع املاک موارد دیگری نیز همانند تغییرات مالکیت‌ها و نام آخرین مالک و... را می‌توان به پایگاه داده اضافه نمود.
GIS یا سیستم اطلاعات جغرافیایی نیز همان‌‌گونه که از نامش برمی‌آید، از 2 بخش سیستم اطلاعات و جغرافیا یا جغرافی که به معنای نگارش درباره زمین می‌باشد، تشکیل شده است. در سیستم اطلاعات یکسری عملیات برای استفاده در فرآیند تصمیم‌گیری انجام میشود.
GIS یک سیستم رایانه‌ای شامل سخت‌افزار، نرم‌افزار، داده‌ها و کاربردها می‌باشد و قادر است داده‌های مکانی را به صورت رقومی اخذ، نگهداری، مدلسازی و تجزیه و تحلیل نموده و نتایج را به صورت متنی یا گرافیکی ارائه کند.
نیازها و قابلیت‌ها:
نقشه‌های پایه کاداستر که به صورت نقشه‌برداری زمینی یا فتوگرامتری تهیه می‌شوند، پس از گذشت زمان نیازمند بهروزرسانی هستند که البته این مسأله در مورد تمامی نقشه‌ها صدق می‌کند.
به‌منظور بهروزرسانی نقشه‌های کاداستر 2 معیار اساسی مورد نیاز است:
1- بهروزرسانی اطلاعات ثبتی شامل اطلاعات توصیفی و هندسی:مهم‌ترین منبع در بهروزرسانی اطلاعات ثبتی، دفاتر املاک، بایگانی اسناد و نقشه‌های ترسیمی دستی یا رقومی نقشه‌برداران ثبتی است. به‌علاوه می‌توان از اطلاعات کسب‌شده توسط ارگان‌هایی همانند واحد عوارض شهرداری‌ها نیز استفاده نمود که این امر منوط به اجرای صحیح و دقیق و بهروزرسانی مناسب اطلاعات این واحد‌‌هاست. گرچه بیشتر اطلاعات اولیه در زمان شروع به کار واحدهای کاداستر از این منابع تهیه میشود؛ اما پس از تکمیل و بهروزرسانی این اطلاعات در واحدهای کاداستر غالباً اطلاعاتی به مراتب صحیح‌تر و دقیق‌تر در پایگاه داده کاداستر به دست می‌آید. دلیل آن هم وجود نقشه‌های پایه فتوگرامتری یا زمینی بسیار دقیق‌تر در مقایسه با کروکی‌ها یا نقشه‌های کم‌دقت بعضی از این ارگان‌‌هاست. ارتباط مستمر کاداستر با نقشه‌برداران ثبتی نیز امکان دسترسی به نقشه‌های به‌هنگام‌شده شهری به تفکیک هر ملک را فراهم می‌آورد.