از اختصاصات کلی گیاهان تک لپه ها آن است که دارای لپه منفردی هستند که بر اثر عدم رشد در یکی از جوانب رأس جنین بوجود می آید. در تشکیل جنین تک لپه ایها ابتدا در رأس جنین اولیه برجستگی گردی بوجود می آید. سپس شکافی که ناشی از توقف رشد جنین در همان جهت است بوجود آمده، در دنبال آن سلولهای نهادی محور زیر لپه ای در پائین شکاف ظاهر شده سریع شروع به رشد می کنند و روی آن نیز محور جنین اولیه دراز میشود و لپه را بوجود می آورد و از این پس محور ساقه چه بتدریج از محور جنین مقدماتی که دارای یک لپه است متمایز می گردد. در موقع رویش دانه انتهای فوقانی لپه معمولاً در پوشش دانه باقی مانده، انتهای پائینی آن دراز شده، با فرورفتن محور زیر لپه ای به درون خاک آنرا به زیر خاک فرو می برد.
رشد ریشه اصلی حاصل از رشد ریشه چه در تک لپه ایها محدود بوده ، بزودی جای آنرا ریشه های فرعی می گیرند. این ریشه ها نیز زد از بین رفته جای خود را به ریشه های نابجا واگذار می کند ریشه های نابجای تک لپه ایها فاقد انشعاب یا دارای انشعاب کم هستند به علت نداشتن ساختمان پسین قطر آنها همیشه ثابت باقی می مانند. دوران فعالیت ریشه های نابجا محدود بوده بزودی تجدید می شوند ساقه در تک لپه ایها از جوانه جانبی رأس جنین بوجود می آید و محور زیر لپه ای در جریان رویش دانه هیچگاه رشد نکرده تقریباً ثابت باقی می ماند این نحوه رشد که حالت منو سمپودیک (Monosympodique) را نشان می دهد عامل اصلی تشکیل ساقه ریزومی یا سا قه های غده ای سفت و یا ساقه های کپه ای شکل پوشیده از فلسها در تک لپه ای ها است.
گیاهان تک لپه ای عموماً علفی و غالباً پایا هستند ساقه هوایی آنها معمولاً بدون انشعاب و برگی است و به جز در بخش تولید مثل (گل آذین) که ممکن است انشعاباتی داشته باشد در تمام طول بی انشعاب باقی می مانند برگهای تک لپه ای ها دمبرگ ندارند و غالباً به وسیله نیامی طویل ساقه را احاطه می کنند اشکال کلی برگها تقریباً دراز و کشیده بوده، دارای رگبرگهای موازی و مویرگهای بسیار ظریف ارتباط دهنده آنها هستند گلها در تک لپه ایها سه پر (تری مر) و هر حلقه پوششی یا زایای آن از سه قطعه تشکیل می شود.
ساقه گیاهان تک لپه ای:
ساقه گیاهان تک لپه ای: ذرت-جو-گندم-مارچوبه-نخل
از اختصاصات عمومی گیاهان دو لپه ای آن است که دانه در این گروه گیاهی از دانه گیاهان تک لپه ای در وضع رشد رأس جنین که بسرعت متوقف شده دو نقطه جانبی آن بر اثر رشد ایجاد دو لپه متورم را می کند متفاوت بوده، همچنین ریشه اصلی در دو لپه ایها (برخلاف تک لپه هایها که وجود ندارد) از رشد ریشه چه جنین ایجاد میشود. فقط در دولپه ایهای دارای ریزوم ریشه های نابجا (که کار ریشه اصلی را انجام می دهند) مانند تک لپه ایها دیده میشود.
ساقه و ریشه در دو لپه ایها (بر خلاف تک لپه ایها) دارای ساختار پسین و رشد قطری است تعداد قطعات گل در این گروه در هر حلقه چهارتایی یا پنج تایی بوده، در بعضی از خانواده ها استثنائا ممکن است 3 تا 6 قطعه باشد.
رده بندی گیاهان دو لپه
سلسله گیاهان (Metaphyta) در ۴ شاخه قرار می‌گیرند. شاخه تالوفیتها یا ریسه داران که شامل جلبکها و قارچها هستند.
سلسله گیاهان (Metaphyta) در ۴ شاخه قرار می‌گیرند. شاخه تالوفیتها یا ریسه داران که شامل جلبکها و قارچها هستند. شاخه خزه‌ایها ، شاخه نهانزادان آوندی و شاخه گیاهان دانه‌دار. سه شاخه اخیر تحت عنوان کروموفیتها یا گیاهان تنه‌دار ، نامیده می‌شوند. شاخه گیاهان دانه‌دار به دو زیر شاخه بازدانگان و نهاندانگان تقسیم میشود. زیر شاخه نهاندانگان شامل دو رده تک لپه‌ایها و دو لپه‌ایها می‌باشد. دو لپه‌ایها خود شامل دو لپه‌ایهای بی‌گلبرگ ، دو لپه‌ایهای جدا گلبرگ و دو لپه‌ایهای پیوسته گلبرگ می‌باشد که تعداد زیادی از گیاهان دانه‌دار را در خود جای داده‌اند.
● دو لپه‌ایهای جدا گلبرگ Dialypetalae
گیاهانی هستند با گلهای کامل و دو جنسه که پوشش گل آنها به صورت کاسبرگ و گلبرگ تمایز یافته و اجزای گل در چرخه‌های متوالی و به صورت متناوب باهم قرار دارند و گرده افشانی در آنها بوسیله حشرات صورت می‌گیرد. جدا گلبرگها بالغ بر ۷۰ هزار گونه گیاهی هستند و براساس ساختمان نهنج و نحوه قرار گرفتن اجزای گل در سه گروه فرعی قرار می‌گیرند.