پروژه کارآفرینی جا لیوانی جهت نصب در اماکن عمومی

فصل اول

برنامه ریزی

عنوان پروژه ، جا لیوانی جهت نصب در اماکن عمومی میباشد. بر اساس تحقیقات انجام شده از مشکلات موجود به هنگام نوشیدن آب از آب سردکن های موجود در اماکن عمومی نشان میدهد که بارزترین مشکل نبود لیوان و به تبع آن نوشیدن آب با دست و یا  مستقیما با دهان میباشد .

لازم به ذکر است که در حال حاضر چند نوع بیماری مسری وجود دارد که از طریق نوشیدن آب در اماکن عمومی با دست ویا با دهان انتشار میابد. علاوه بر این نوشیدن آب با دست آلوده نیز موجب بروز بیماریهایی در خود افراد میشود که میتواند مسری و غیر مسری باشد . بنابراین هر اقدامی که در راستای پیشگیری از بروز بیماری ها در جامعه صورت گیرد میتواند از همه ی جهات به نفع آن جامعه باشد.

پس در این قسمت یک مسئله مطرح میشود و به دنبال آن یک نیاز شکل میگیرد ، نیاز به لیوان در محل قرار گیری آب سردکن ها و آبخوری ها و همچنین نیاز به جایی برای نگهداری این لیوان ها.

2-1- تعیین استراتژی و اهداف پروژه

بر اساس نظر سنجیهای به عمل آمده از مدیریت اماکن عمومی مشخص شد که نصب جالیوانی در محل قرار گیری آب سردکن ها ، هزینه های بسیاری را متوجه آنها میسازد. از طرفی هم اقدامی جهت جبران هزینه های صرف شده در این زمینه صورت نگرفته است.

علاوه بر همه ی اینها نمیتوان از آلودگی ناشی از دور ریختن لیوانها پس از استفاده نیز چشم پوشی کرد . چون این موضوع هم یک معضل در مدیریت و بهداشت اماکن عمومی ایجاد میکند. و به دلیل بروز همین ذکر شده است که ما فقط میتوانیم در مکانهای خصوصی و کم تردد ، لیوان را در کنار آبسردکن بیابیم.

نتیجه اینکه در این بخش نیز مسئله ای دیگر و نیازی دیگر شکل میگیرد، نیاز به یک

2

جالیوانی که هم پاسخگوی نیاز مردم به لیوان در هنگام نوشیدن آب باشد و هم تا حدودی به نفع مدیریت اماکن عمومی واقع شود و یا حداقل اینکه ضرری را متوجه آنها نسازد.

3-1- تعریف مفاهیم اولیه

در پروسه ی ایده پردازی و طراحی جالیوانی مزبور جهت استفاده در اماکن عمومی این موارد باید در نظر گرفته شود :

• آبسردکن – نباید فراموش کرد که این محصول جهت قرار گیری در نزدیکی آبسردکن ها و آبخوریها طراحی میشود. بنابراین باید قابلیت نصب بر روی این دستگاه ویا دیوار کنار آن را دارا باشد.

• لیوان – لیوانهایی که داخل این محصول قرار میگیرند یکبار مصرف هستند، بنابراین انجام تحقیقات در خصوص انواع لیوانهای یکبار مصرف ، استانداردها و موارد مصرف آنها نیز ضروری میباشد.

• یوزر یا استفاده گر – شناخت کامل نیازها ، علایق و رفتار استفاده کننده در خصوص محصول مورد نظر از اصول اولیه ی طراحی است که در فصل بعد به طور کامل و دقیق مورد بررسی قرار میگیرد.

در این پروژه استفاده گر میتواند همان مراجعه کننده به مکان عمومی باشد و به طور معمول مراجعین به اماکن عمومی از تمامی اقشار و طبقات اجتماعی در همه ی سنین و همه ی شرایط میباشند. مانند : کودکان ، سالمندان ، افراد بیمار ،مسافران ، توریستها و جهانگردان و... 

• واسطه ها – تمامی محصولات مورد استفاده در جوامع جدا از طراح و تولیدکننده به وسیله ی واسطه و یا واسطه هایی به دست استفاده گرها میرسد که معمولا این واسطه ها عبارتند از : تبلیغات ، بازاریابها و فروشندگان.

در خصوص این پروژه ، یک واسطه ی خاص وجود دارد که همان تصدی گری و مدیریت مکانهای عمومی است که بر خلاف واسطه های دیگر هیچ سودی از این عمل متوجه آن

3

نمیباشد. بنابراین جهت نصب این محصول در اماکن عمومی ، موضوع سود و ضرر آن مکان نیز اهمیت بسیاری میابد.

• تولید کننده – قابل ساخت و اجرا بودن یک طرح و ایده نیز از اصول طراحی است که باید به آن توجه شود و در این مورد نیز باید با کمترین مواد و متریال تا حد ممکن بهترین و کاراترین محصول را تولید کرد. در راستای این هدف انجام تحقیقات و مطالعات در خصوص خواص مواد و روشهای ساخت آنها و همچنین در مورد نحوه ی مونتاژ قطعات محصول لازم و ضروری میباشد.

فصل دوم

شفاف سازی

1-2- بررسی نیازها در قشر هدف

1-1-2- شناسایی افراد مرتبط

افراد مرتبط با این پروژه در نگاه اول عبارتند از:

• تولید کننده – میدانیم که تولید ناب تولیدی است که در آن مدیریت بهینه ، حداقل هزینه ، بهرهوری بالا و بیشترین بازدهی در نظر گرفته شود.

تولیدکنندگان نمونه همواره در پی تولید ناب و حفظ جایگاه خود در صنعت از این رهگذر میباشند. اما دیگر تولید کنندگان که متاسفانه در جامعه ی ما اکثریت آنها را تشکیل میدهد از میان پارامترهای تولید ناب فقط به حداقل هزینه ها و حداکثر سود می اندیشند و دیگر پارامترها را در درجات پایین اهمییت قرار داده و یا کاملا از الگوی تولید خود حذف میکنند. نتیجه اینکه طراح باید در پروسه ی طراحی خود جهت رفتار هر دو نوع از تولیدکنندگان را در نظر گرفته و طرح پیشنهادی را به گونه ای ارائه دهد که به تولید ناب ختم گردد.

• مدیریت مکان عمومی – همانطور که قبلا ذکر شد یکی از افراد مرتبط با این محصول ، مدیرت مکانی است که طرح مورد نظر باید در آنجا پیاده شود که تا کنون اغلب به علت بالا بودن هزینه ها از نصب مدلهای موجود محصول مزبور خودداری میکردند. بنابراین محصول طراحی شده باید تا حدودی سبب جبران هزینه های مصرفی گردد.

• مراجعین به محل – اماکن عمومی به طور معمول پذیرای همه ی اقشار از همه ی طبقات اجتماعی با همه ی حالتها ، فرهنگها و آداب و رسوم میباشد . به عنوان مثال اگر در فرودگاهها ، هتلها ، پایانه های مسافربری و راه آهن نصب شود علاوه بر همه ی اقشار آن جامعه ، توریستها و جهانگردان نیز با فرهنگها و زبانهای متفاوت در ارتباط با این محصول قرار میگیرند. ویا گر در بیمارستانها ، درمانگاهها و آسایشگاهها تعبیه گردد علاوه بر پرسنل و ملاقات کننده ها ، بیماران و سالمندان نیز با تواناییهای جسمی متفاوت در ارتباط با آن قرار میگیرند.            6

2-1-2- بررسی نیازهای کاربردی قشر هدف

در تحقیقات انجام شده در مورد نوع رفتارها در محیط وجود دو نوع رفتار را یکی در مورد آبسردکن و دیگری در مورد لیوان نشان میدهد .

• در مورد آبسردکن – بعضی از متصدیان اماکن عمومی که این دستگاه را در این مکانها نصب کرده اند مانند : مساجد ، بعضی از فروشگاه ها ، اماکن زیارتی و... ، از اعتقادات دینی و مذهبی خود استفاده کرده و آنها را به صورت جملات و عبارات کوتاه بر روی دستگاه آبسردکن و یا در محل آبخوریها قرار داده اند. و اما در مورد کسانی که برای نوشیدن آب مراجعه میکنند ، تقریبا شبیه به هم میباشد . در ابتدا بعضی از افراد در مواجهه با انواع آبسردکنها اگر لحظه ای مکث میکنند تا نحوه ی نوشیدن آب را دریابند سپس به دلیل نبود  لیوان و همچنین سایز های متفاوت آبسردکنها خم شده و به کمک دست و یا با دهان شروع به نوشیدن آب میکنند . بعضی از افراد دهان خود را لبه ی شیر گذاشته و بعضی ها نیز دست خود را به شیر چسبانده و آب می نوشند . عده ی کمی از افراد هم از لیوانهای شخصی که به همراه دارند استفاده میکنند. مراجعه کنندگانی که وسایل زیادی به همراه دارند قبل از نوشیدن آب وسایل خود را روی دستگاه قرار داده تا راحت تر رفع تشنگی کنند . بعضی از رهگذرانی هم که وسایل وبار زیادی به همراه دارند به هنگام عبور از محل وسیایل خود را روی دستگاه آبسردکن قرار داده و به کارهای ضروری که در آن لحظه پیش آمده است میرسند. در بعضی از اماکن عمومی مانند دانشگاهها ، بانکها و بیمارستانها بعضی از افراد از دستگاه آبسردکن به عنوان میز استفاده کرده و فعالیتهای نوشتنی خود را بر روی آنها انجام میدهند .

رفتار جالب دیگری که بعضی از افراد به خصوص جوانان در مواجهه با انواع آبسرد کنهای معمول بروز میدهند ، استفاده از سطح استیلی و براق دستگاه به عنوان آینه میباشد.

• در مورد لیوان – در مکانهایی که برای نوشیدن آب ، لیوانی وجود ندارد بعضی از افراد همانطورکه ذکرشد از لیوانهای شخصی خود استفاده میکنند و یا به ندرت از فروشگاههای اطراف ، لیوان یکبار مصرف تهیه میکنند .

7

در مکانهایی هم که جا لیوانی و لیوان یک بار مصرف وجود دارد بعضی از مراجعین ، لیوان را پس از مصرف بر روی آبسردکن و یا کنار آن قرار میدهند . بعضی ها لیوان را پس از مصرف پرتاب میکنند . بعضی دیگر برای لیوان مصرفی خود به دنبال سطل زباله در محیط میگردند و بعضی هم لیوان را پس از رفع تشنگی با خود میبرند تا شاید بار دیگر از آن استفاده کنند .

3-1-2- بررسی نیازهای ارگونومیکی قشر هدف

رعایت اصول ارگونومی در هر محصول موجب سازگاری هر چه بیشتر آن محصول با ساختار بدن انسان به هنگام تعامل با یکدیگر میشود . در مورد جالیوانی اصول مهم ارگونومی در  موارد زیر بررسی میشود :

• رنگ و فرم – همانطور که میدانیم شرط دیدن اشیا و پدیده ها توسط چشم ، وجود نور است . این محصول به لحاظ رنگ و فرم باید به گونه ای طراحی شود که دیده شود و حس زیبایی شناسی را در بیننده احیا کند . یعنی علائم و پیامهای بصری را از طریق چشم به راحتی به مغز توسط اعصاب بینایی انتقال دهد .

• ارتفاع قرار گیری از زمین – محصول مورد نظر به علت حدود دسترسی هر چه آسانتر به لیوان ، باید در ارتفاع مناسب خود قرار گیرد . البته در این مورد باید حس کنجکاوی کودکان و همچنین رفتار های کودکان بیش فعال را نیز در نظر گرفت .

• فاصله تا دستگاه آبسردکن – فاصله ی جالیوانی تا آبسردکن نباید آنقدر دور باشد که افراد ترجیح دهند با دست آب بنوشند به جای اینکه مسافتی را جهت برداشتن لیوان طی کنند . و همچنین نباید آنقدر نزدیک باشد که هنگام حرکت دادن و تغییر مکان آبسردکن  دست و پا گیر و مشکل ساز باشد .

• نحوه ی برداشتن لیوان – همانطور که قبلا ذکر شد در مورد این محصول با مخاطبانی با تواناییهای جسمی متفاوت روبرو هستیم . بنابراین برداشتن لیوان از جالیوانی نباید نیاز به وارد آوردن نیروی زیاد و همچنین وقت گیر و زمان بر باشد .

4-1-2- بررسی قدرت اقتصادی قشر هدف

طبق مطالب قبل ، نصب جالیوانی در اماکن عمومی علاوه بر هزینه ی خرید آن هزینه ی لیوانهای یکبار مصرف به علت تردد جمعیت زیاد در اماکن عمومی برای مدیریت این مکانها بسیار سنگین بوده و تا کنون اقدامی هم جهت جبران این هزینه ها صورت نگرفته است . ازطرف دیگر همانطور که قبلا ذکر شد ، افراد مراجعه کننده برای نوشیدن آب از همه ی اقشار جامعه با همه ی گرفتاریها و مشغله های روزانه میباشند . که ممکن است هزینه و وقتی برای تهیه ی لیوان نداشته باشند .

نتیجه اینکه باید محصول مورد نظر به گونه ای ایده پردازی و طراحی گردد که در آن به نیازهای اقتصادی مدیریت اماکن عمومی مرتبط با این محصول و همچنین قدرت اقتصادی مراجعه کنندگان به محل ، مورد توجه گیرد .

5-1-2- بررسی نیازهای فرهنگی قشر هدف

آب در فرهنگهای مختلف ، همیشه از تقدس و پاکی ویژه ای برخوردار است . اما در فرهنگ ایرانی اسلامی و مذهب تشیع ، آب یادآور حماسه ی کربلا است . علاوه بر این در جامعه ی ما نوشیدن آب معمولا با ذکرهایی معنوی همراه میشود و به همین دلیل بر روی بعضی از دستگاه های آبسردکن و یا محلهای آبخوری این ذکرها دیده میشود . از طرفی هم باید به احساسات و تعصبات بیش از حد جامعه ی ایرانی در همه ی زمینه ها توجه شود . تا محصول مورد نظر مورد استقبال و پذیرش بیشتری از سوی این جامعه واقع گردد .

6-1-2- بررسی نیازهای استتیکی قشر هدف

جهت بررسی این قسمت از تحقیقات لازم است در ابتدا گذری بر مبانی هنرهای تجسمی و مفاهیم احساساتی را که در انسان به لحاظ تناسب و استتیک احیا میکنند داشته باشیم .                                                    9

• زیبایی شناسی و هنرهای تجسمی – تصورات و تخیلات تا وقتی که به صورت تجسمی و تصویری در نیایند نمی توانند اطلاعات روشنی به ما بدهند . البته روشهای دیگری چون توصیف و گزارش نیز میتوانند در ارائه ی اطلاعات ذهنی کمک کنند اما در این میان هنر تجسمی همه چیز را به شکل روشنتری تجسم میبخشد .

آنچه در روزگار ما در قالب هنرهای تجسمی جای میگیرد عبارت است از : عکاسی ، گرافیک ، نقاشی ، طراحی ، مجسمه سازی ، معماری و طراحی صنعتی .

عناصر و نیروهای بصری در هنرهای تجسمی به دو بخش کلی تقسیم میشوند : بخشی که با آنها به طور فیزیکی و ملموس سرو کار داریم و همان عناصر بصری محسوب میشوند ، مثل : خط ، سطح ، رنگ ، شکل ، بافت ، اندازه و تیرگی روشنی. بخش دیگر کیفیات خاص بصری هستند که بیشتر حاصل تجربه و ممارست هنرمند در بکار بردن عناصر بصری میباشند. از قبیل : تعادل ، تناسب ، هماهنگی و کنتراست که به نیروهای بصری یک اثر  تجسمی استحکام میبخشند . به طور کلی عناصر و نیروهای بصری در طبیعت و محیط پیرامون ما موجود هستند و هنرمند یا از آنها به طور مستقیم استفاده میکند و یا با الهام گرفتن از طبیعت و با استفاده از ابزار گوناگون این عناصر و نیروها را بوجود می آورد