پروبیوتیک ها میکروب های انتخاب شده‌ای میباشند که جهت جایگزین شدن در لوله گوارش انسان یا حیوانات مورد استفاده قرارمی‌گیرند . هدف از این جایگزینی بهبود شرایط فیزیولوژیکی و بطور کلی تغییر اکوسیستم پیچیده روده میباشد.
پروبیوتیکها میکروبهای انتخاب شده‌ای میباشند که جهت جایگزین شدن در لوله گوارش انسان یا حیوانات مورد استفاده قرارمی‌گیرند . هدف از این جایگزینی بهبود شرایط فیزیولوژیکی و بطور کلی تغییر اکوسیستم پیچیده روده میباشد.
در طول لوله گوارش انسان تقریبا در شرایط عادی ۱۰۱۴ و یا ۱۰۰۰۰۰ برابر بیشتر از تعداد افراد جهان و بیشتر از ۴۰۰ نوع میکروارگانیسم متفاوت وجود دارد . موقعی که یک فرد و یا یک حیوان متولد میشود دستگاه گوارش او فاقد هرنوع میکرو ارگانیسمی میباشد . بعد از تولد جایگزینی میکروبها شروع میگردد و میکروبها از محیط وارد دستگاه گوارش شده و تشکیل کلنی میدهند .
این میکروبها بوسیله غذای خورده شده و همچنین شرایط محیط روده تحت تاثیر قرار میگیرند. بعد از یک مدت زمان مشخص میکروبهای دستگاه گوارش بدلیل شرایط ثابت محیط و ترکیب مواد غذائی و فیزیولوژی موجود تثبیت میگردند که این برای حفظ حیات موجود ضروری میباشد این میکروبها تعداد زیادی از اعمال حیاتی از جمله تجزیه مواد غذائی ،تولید بعضی از متابولیتها ، از جمله اسیدها ، ویتامینها ، و باکتریوسینها و در نتیجه حذف رقابتی و تجزیه شدن ترکیبات فعالی مثل هورمونهای استروئیدی و تحریک سیستم ایمنی بدن را انجام میدهند .
تحت شرایط عادی غلظت میکروارگانیسمها در طول لوله گوارش و در قسمتهای تحتانی دستگاه گوارش حتی به میزان ۱۰۱۱ افزایش مییابد. در حیوانات بعضی از عوامل، محیط لوله گوارش را تحت تاثیر قرار میدهند که در این میان تنش مهمترین عامل تاثیر گذار بر روی دستگاه گوارش و در نتیجه روی عملکرد میباشد .
حمل و نقل ، تغییر درجه حرارت ، نوع ماده غذائی ، بیماریها ، و آنتی بیوتیکها فاکتور اصلی تغییردهنده توازن میکروبها در لوله گوارش می باشند.زمانی که توازن میکروبی بهم میخورد احتمال تشکیل کلنی توسط باکتریهای بیماریزا در روده افزایش مییابد . تغییر ماده غذائی یکی از عوامل تغییر دهنده محیط میکروارگانیسمها میباشد و در طول زمانی که این میکروارگانیسمها به محیط جدید عادت پیدا میکنند تعدادشان پائین تر از حد نرمال خواهد بود و این به معنی ایجاد فضا برای باکتریهای بیماریزا وتولید سم توسط آنهاست که در نهایت موجب اسهال و یا مرگ حیوان خواهد شد .
تشکیل کلنی درروده در سطوح متفاوت میتواند به وجود آید میکروبها میتوانند به سطح سلولهای اپیتلیال روده متصل شده و یا در کریپتها شروع به تشکیل کلنی نمایند. پروبیوتیکها، افزودنی غذائی هستند که فواید زیادی برای حیوانات دارند .
بطور کلی این مواد امکان تشکیل کلنی توسط باکتریهای بیماریزا را کاهش داده و از طریق توانائی تولید آنزیم موجب تجزیه مواد غذائی میگردند. در انسان اولین تاثیر پروبیوتیک جلوگیری از اسهال بخصوص در ارتباط با بیماری یا سفر میباشد . در حیوانات افزایش وزن روزانه، بهبود ضریب تبدیل مواد غذائی و کاهش تلفات اولین پارامترهای تحت تاثیر میباشد و در همان حال کاهش اسهال و بیماریها، پارامترهای ثانویه میباشد . یک میکروارگانیسم که به عنوان پروبیوتیک استفاده میگردد باید توانائی عبور از معده و رشد در روده کوچک یا سکوم و یا کلون را داشته باشد .
تاثیر پروبیوتیک بر روی عملکرد ناشی از اثر متقابل آنزیم و متابولیتهای تولید شده توسط آنها و حذف رقابتی و یا تحریک سیستم ایمنی بدن میباشد. پروبیوتیکهای تولید شده بر اساس باسیلهای اسپور دار نوعی از پروبیوتیکهای مورد استفاده در کارخانجات خوراک دام و طیور میباشد . این محصولات دارای مزایای فراوانی میباشد که مهمترین آن حفظ کیفیت در طی فرایند پلت شدن میباشد . علاوه بر آن قادر به تولید مقدار زیادی آنزیم در دستگاه گوارش میباشد که موجب افزایش هضم مواد غذائی ، مصرف غذا و حفظ ثبات لوله گوارش میگردد .
همچنین پروبیوتیکها تولید متابولیتهائی میکنند که خاصیت جلوگیری کننده از تشکیل کلنی توسط پاتوژنها را دارا میباشد . البته توجه به بی خطر بودن مصرف پروبیوتیکها به عنوان افزودنی غذائی برای انسان ، حیوانات و محیط در تمام دنیا افزایش پیدا کرده بطوری که دراتحادیه اروپا پروبیوتیکها مراحل فشرده‌ای را جهت تضمین سلامتی آن به عنوان یک افزودنی طی میکنند.
بررسی اثر استفاده از پروبیوتیک بر روی عملکرد گله تخمگذار
در آزمایش اثر پروبیوتیک ( Bio – Plus ۲ ) بر روی عملکرد گله تخم گذار و مشخصات تخم مرغ مورد بررسی قرار گرفت. در این طرح که پروبیوتیک به میزان ۲۵۰ ، ۵۰۰ و ۷۵۰ میلی گرم بر کیلوگرم جیره مورد استفاده قرار گرفت و نتایج عبارت بودند از :
۱- افزایش تولید در مقایسه با گروه کنترل
۲- کاهش آسیب دیدگی تخم مرغ در مقایسه با گروه کنترل
۳- کاهش کلسترول سرم خون و زرده در مقایسه با گروه کنترل
۴- بهبود ضریب تبدیل غذایی در مقادیر ۲۵۰ و ۵۰۰ میلی گرم در کیلوگرم در مقایسه با گروه کنترل
۵- عدم تفاوت معنی دار بین کلیه گروهها در مصرف غذا ، وزن تخم مرغ ، وزن مخصوص تخم مرغ ،وزن بدن و وزن زرده