استاندارد روش نمونه گیری از پس آب های صنعتی که بوسیله کمیسیون فنی استاندارد روشهای آب تهیه و تدوین شده و در سی و ششمین کمیته ملی استاندارد صنایع شیمیائی مورخ 63/3/9 مورد تائید قرار گرفته , اینک به استناد ماده یک قانون مواد الحاقی به قانون تأسیس مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران مصوب آذر ماه 1349 بعنوان استاندارد رسمی ایران منتشر میگردد .
برای حفظ همگامی و همآهنگی با پیشرفتهای ملی و جهانی در زمینه صنایع و علوم استانداردهای ایران در مواقع لزوم مورد تجدیدنظر قرار خواهند گرفت و هرگونه پیشنهادی که برای اصلاح یا تکمیل این استانداردها برسد در هنگام تجدیدنظر در کمیسیون فنی مربوط مورد توجه واقع خواهد شد .
بنابراین برای مراجعه به استانداردهای ایران باید همواره از آخرین چاپ و تجدیدنظر آنها استفاده نمود .
در تهیه و تدوین این استاندارد سعی شده است که ضمن توجه به شرایط موجود و نیازهای جامعه حتیالمقدور بین این استاندارد و استاندارد کشورهای صنعتی و پیشرفته همآهنگی ایجاد شود .
لذا با بررسی امکانات و مهارتهای موجود و اجرای آزمایشهای لازم این استاندارد با استفاده از منبع زیر تهیه گردیده است .
IS: 2488
استاندارد روش نمونهگیری از پسآبهای صنعتی
1 هدف و دامنه کاربرد
هدف از ارائه این استاندارد تعیین روشی جهت نمونهگیری از پسآبهای صنعتی است که در آن اصول مشخصی برای یکنواخت کردن روشهای مختلف نمونهگیری تدوین شده و این روش در مقیاس عمومی قابل اجراء بوده و در موارد خاص نیز احتمالا کاربرد خواهد داشت .
2 اصطلاحات و تعاریف
2-1 نمونهگیری : واژه نمونهگیری که در این استاندارد بکار میرود عبارتست از برداشتن قسمتی از پسآب که نمایانگر کل پسآب مورد نظر باشد .
2-2 فاضلاب خام 1 : عبارتست از آبی که پس از ورود به واحد صنعتی و گردش در مراحل مورد نظر به مواد موجود آلوده میگردد .
2-3 پس آب صنعتی 2 : فاضلابی است که عمل پالایش جهت کاهش آلودگی در مورد آن انجام گرفته است .
3 نکات مهم در نمونهبرداری 3
3-1 هدف اصلی نمونهگیری بدست آوردن قسمت کوچکی از پس آب صنعتی است که نمایانگر خصوصیات واقعی پس آب باشد و مهمترین عوامل اساسی برای رسیدن باین مقصود عبارتند از :
" نقطه نمونهگیری " , " زمان و تناوب نمونهگیری " , " حفظ ترکیبات نمونه تا زمان اجرای آزمایش ."
3-2 در هر روش نمونهبرداری قواعد عمومی زیر باید بکار رود :
3-2-1 نمونهها باید نشان دهنده وضعیت موجود در نقطهای باشد که از آن محل برداشت انجام گرفته است .
3-2-2 نمونهها باید دارای حجم مناسب به نحوی باشد که امکان تجدیدپذیری آزمون به تعداد مورد نظر در روش آزمون مربوطه فراهم گردد .
3-2-3 نمونهها باید طبق روشی جمعآوری , بستهبندی و حمل و نقل گردد که مراقبتهای لازم جهت تأمین عدم تغییر در ترکیبات و خصوصیات ویژه آن تا مرحله تجزیه در آزمایشگاه درباره آن اعمال شده باشد .
4 نقطه نمونهگیری
نمونهگیری از پس آب یک واحد صنعتی تنها در یک نقطه مخصوص باید انجام پذیرد و آن نقطهای است که پس آب از محوطه کارخانه خارج و به بیرون تخلیه میگردد .
5 تناوب نمونهگیری
5-1 در صورت نیاز به شناخت تغییر در ترکیبات پس آب صنعتی در حین دوره مشخص مثلا زمانی که تخلیه پس آب به حداکثر مقدار خود میرسد , نمونهگیری باید در تناوبهای متناسب و کوتاه مانند هر پنج , ده , پانزده و یا 30 دقیقه انجام پذیرفته و سپس مورد آزمون قرار گیرد .
5-2 برای مطالعه میانگین وضعیتها , نمونه مرکب 4 برای یک دوره کار روزانه واحد صنعتی و یا یک دوره معمول 24 ساعته و یا یک دوره تولید باید جمعآوری گردد .
چنین نمونه مرکبی باید با تناوب مشخص از کانال عمومی تخلیه پس آب واحد صنعتی جمعآوری و مخلوط شده و حجم نمونههای انفرادی باید متناسب با حجم پس آب جاری در لحظه نمونهگیری انتخاب گردد .
5-3 تناوب نمونهگیری بستگی به تکرار تغییرات در ماهیت پس آب و حجم جریان آن دارد و در چنین مواردی باید دقت کافی به نحوی مبذول گردد که نمونه برداشته شده معرف مقدار حقیقی مواد جامد معلق نیز باشد .
5-4 در هر صورت در بیشتر موارد , نمونهگیری با تناوب یک ساعته توصیه میگردد .
6 وسیله نمونهگیری
6-1 سطل با آستر داخلی لعابی و یا چینی که پوشش آن سالم و بدون شکستگی باشد و یا هر ظرف شیشهای دیگر برای نمونهگیری مناسب میباشد .
6-2 ظرف نمونه گیری باید دارای دهانه گشاد بوده و حجم آن به اندازهای باشد که محتوی آن را براحتی بتوان بداخل ظرف نمونه منتقل کرد بدون اینکه سرریز شده و یا قسمتی از آن خالی بماند .
6-3 در صورت موجود بودن , از وسایل خودکار نمونهگیری نیز می‌توان استفاده کرد .
7 ظروف نگهداری نمونه
7-1 بطری های دربدار شیشهای با دهانه گشاد به حجم دو تا سه لیتر جهت نگهداری نمونه مناسب است .
7-2 بطریهای نگهداری نمونه باید ابتدا با اسید شستشو و سپس با آب مقطر آبکش گردد .
7-3 در صورت حمل نمونه به مسافات دور باید کلیه مراقبتهای لازم برای جلوگیری از شکستن بطریها در حین انتقال انجام پذیرد .
8 روش کار
8-1 در نمونهگیری از پس آبی که دارای مواد جامد معلق است باید نهایت دقت بنحوی بعمل آید که نمونه برداشته شده معرف مقدار حقیقی این گونه مواد در زمان نمونهگیری باشد .
8-2 نمونه گیری نباید از کتاب پس آب و یا با خراشیدن رسوبات کف کانال انجام گیرد .
8-3 نمونه باید به آرامی و بدون ایجاد حبابهای هوا برداشته شود .
8-4 وسیله نمونهگیری را وارد جریان پس آب کرده و آن را در نقطهای که بفاصله از کف کانال قرار دارد , پر کنید .
8-5 نمونههای انفرادی را باید در ظرفی شیشهای و یا لعابی تمیز و خشک که گنجایش آن متناسب با حجم نمونه مرکب است خالی کرد . مقدار نمونه مورد نیاز برای آزمون از این ظرف برداشته شده و در حین عمل لازم است نمونه مرکب کاملا مخلوط شود تا مواد جامد آن بحالت معلق در آید .
8-6 بطریهای نگهدارنده نمونه را قبلا یا پس آب شستشو داده و سپس به کمک وسیله نمونهگیری طوری پر کنید که در بالای آن حباب کوچکی جهت جلوگیری از شکستن بطری در اثر انبساط نمونه ( ناشی از تغییرات بعدی حرارت ) خالی بماند .
8-7 در صورت نیاز مقدار لازم از مواد محافظت کننده ترکیبات نمونه را بر روی آن ریخته و درب بطری را ببندید .
یادآوری : در صورتیکه باید از محافظت کنندههای شیمیائی مشخص شده در روش آزمون استفاده گردد , لازم است مقدار تعیین شده محافظت کننده را فقط به آن قسمت از نمونه که برای آن آزمون در نظر گرفته شده است اضافه و بقیه نمونه دست نخورده باقی بماند .