پایان نامه عالم ذر

تعداد صفحات: 113 فرمت فایل: word کد فایل: 1000726
سال: مشخص نشده مقطع: کارشناسی ارشد دسته بندی: پایان نامه فلسفه و اخلاق
قیمت قدیم:۱۷,۹۰۰ تومان
قیمت: ۱۵,۸۰۰ تومان
دانلود فایل
کلمات کلیدی: ألست - ازل - ذر - عهد - میثاق
  • خلاصه
  • فهرست و منابع
  • خلاصه پایان نامه عالم ذر

    چکیده 

     

        موضوع عالم ذرّ، همواره یکی از بحث برانگیزترین مباحث قرآنی و اسلامی بوده است و مفسران، متکلمان، فیلسوفان و عارفان مسلمان درباره آن بسیار سخن گفته­اند.

          آن چه از ظاهر آیات و روایات اسلامی بر می­آید، این است که هر انسانی قبل از تولد از مادر، عالم یا عوالمی را طی کرده است:( در مرحله­ای انسان­ها فقط دارای روح بوده­اند(عالم ارواح یا اظله یا روح العقل)در مرحله­ای دیگر، روح آدمی دارای قالب و جسدی خاص گردیده است(عالم طین) که مربوط به ذرات مادی بدن ما است. در روایات مربوط به این مرحله از خلقت، سخن از آب، خاک، مالش، اصحاب یمین واصحاب شمال، ذرات همانند مورچه، آتش و آزمون عبور از آن وجسدآدم(ع) که هنوز روح در آن دمیده نشده است، ­می­باشد.

    ومرحله­ای که بعد از خلقت آدم است(عالم روح الحیوان یا روح الحیات) که خداوند نفخ روح در جسم آدم(ع)  نمود و او را کامل کرد، وجودِ فردی حقیقی داشته و در هر مرحله متحمّل معارف و حقایقی گردیده است، که همه آن­ها نقش اساسی در زندگی دنیوی و اخروی او دارد.

          در همین عوالم است که همه انسان­ها در یک فضای مقدّس و نورانی، مورد تفضّل و عنایت حضرت حق قرار می­گیرند و پس از اعطای اختیار و ارائه معرفت خداوندی، مورد سؤال قرار گرفته­اند: " ألست بربکم" ؟ وهمگی در پاسخ گفتند:"بلی".

         در روایات ­آمده است که: در همین عوالم بوده که خداوند بر ربوبیت خودش، نبوت پیامبر(ص) و ولایت علی(ع) از انسانها پیمان گرفت و خود و پیامبرانش را به انسانها شناسانده است.

                  علامه طباطبائی در کتاب ارزشمند المیزان فی تفسیر القرآن ذیل آیه 172سوره اعراف نتیجه گیری می­کند که منظور از عالم ذر، عالم ارواح است. یعنی خداوند در آغاز، ارواح انسان­ها را آفرید و مخاطب ساخت و از آنان اقرار به توحید گرفت.

       در بررسی­تفسیر نمونه در ذیل آیه172سوره اعراف این گونه بیان شده است که: منظور از عالم ذر،"عالم استعدادها"­و منظور از پیمان،"پیمان فطرت"است.

          هدف اصلی آفرینش انسان، رسیدن به کمال، سعادت واقعی، دست یافتن به مقام شامخ انسانی و راه یابی به عالم ملکوت است که این همه در پرتو شناخت، معرفت و بندگی آگاهانه به پیشگاه حضرت احدیت ممکن خواهد بود.

    کلید واژه: ذر، ازل، ألست، عهد، میثاق.

    مقدمه

     

         بازگشت به حیات قبل از دنیا و شناخت چگونگی، چرایی، نوع نسبت آن با حیات این جهان و پیوند آن با حیات اخروی از یک‌ سو امری دلنشین و عقلانی است و از سوی دیگر بسیار دشوار به نظر می­رسد؛ یعنی یاد آوری شناخت و شهود «ربوبیت خدا» و «عبودیت انسان در برابر خدا» و بازشناسی «عهد اول» به هم سرشته‌اند و این خود، از «سهل و ممتنع» بودن موضوع «عالم میثاق و نشئه ذر» و تعامل آن با سرشت و سرنوشت انسان حکایت خواهد داشت و انگیزه آدمی را برای بازشناسی و بازیابی ماهیت خود قبل از این دنیا و در آخرت و در کل شناخت هویت انسان از آغاز تا انجام را بیشتر می‌کند.

          می­دانیم که قرآن کتاب هدایت انسان است و به همه وقایع مهم او که نقشی اساسی در سعادت و شقاوت انسان دارند اشاره دارد و طبیعی است که به مسئله مهمی چون"عالم ذرّ" که دارای جایگاه بسیار مهمی در حیات فکری و رفتاری او است اشاره می­کند.

           بیش از 10آیه در سوره­های مختلف قرآن آمده است که به این عالم اسرار آمیز مربوط می­شوند.

          بحث" عالم ذرّ" سابقه­ای طولانی در میان اندیشمندان مسلمان دارد.گروهی را به انکار ویا تردید درآن و گروهی را به اعتقاد به آن سوق داده است. شاید بتوان گفت که تعداد منکران بیش از معتقدان بوده است.

           برخی از متکلمان، مفسران و محدثان با استناد به بعضی از آیات و روایات، معتقدند که قبل از آن که بدن دنیایی هر فرد از افراد انسان تکوین یابد و از رحم مادر متولد شود، در عالمی که به معنای عام آن، به نام" عالم ذرّ" نامیده می­شود، وجود داشته است.

           اثبات وجود عالم ذرّ آثاری را به همراه دارد که به بعضی از آن­ها اشاره می کنیم: افزایش معرفت و ایمان و گرایش وکشش به عبودیت در برابر خدای سبحان، گرایش به معنویت و یاد خدا وخلوص و عمل صالح، بازگشت به ایمان و وصل به اصل خویش پس از دوری و فراق از خود حقیقی و رحمانی.

         آن چه از مجموع آیات و روایات به روشنی بر می آید، این است که عالم ذرّ به عالم یا مرتبه ای از هستی انسان گفته می­شود که در آن ، روح هر انسان، مقدم بر تولد بدن طبیعی او، وجود داشته و مراتب خاصی از معرفت را سپری کرده است که در رأس آن ، معرفت شهودی پروردگار متعال قرار دارد.

          بر اساس روایات معصومین(ع)، هر انسانی در مرحله­ای از وجود خود، هویتی روحانی محض داشته است، یعنی دارای روحی مجردو بدون هیچگونه بدنی بوده است. گاهی در احادیث اسلامی، از این مرحله به"عالم اظلّه واشباح" تعبیر شده است. اما روح انسان در مرحله­ای دیگر از وجود خود، دارای بدنی خاص بوده که از آن به"بدن ذرّی"، بدنی بسیار ریز و کوچک است که خداوند آن را از خاک آفریده است و مراحلی را که در قرآن با عناوین: تراب، طین، صلصال و...آمده است، در خلقت خود، سپری کرده است.گاه در سخنان

     معصومین(ع)، این بدن ذرّی،"طینت" نامیده شده است.

    بُکَیربن اَعیُن قالَ: کانَ اَبُو جَعفَر(ع) یَقُول: اِنَّ الله اَخَذَ میثاقَ شیعَتنا بِالوِلایَه لَنا وَ هُم بِالذَر، یَوُمَ اَخَذَ المیثاق علی الذَر، بالاِقرار لَه بالربوبیه وَ لِمُحَّمد(ص) بالنُبُوه وَ عَرش الله جَلَّ وَ عَزۀَّ عَلی بِمحمد اُمته فی الطین وَ هُم اظله وَ خَلَقَهُم مِن الطینته الَّتی خَلَقَ منها آدَم وَ خلق الله ارواح شیعتنا....

           «بکیر بن اعین گفت امام صادق(ع) می­گوید: همانا خداوند از شیعیان ما میثاق گرفت برای ولایت ما در عالم ذر، روزی که در عالم ذر بودند. برای اقرار به ربوبیت پروردگاری خود و برای نبوت محمد(ص)و عرش خدا جلَّ و عزّه و به محمد(ص) در طین و در عالم ارواح و خلق کردن آن را از سرشت خودش همانطور که خلق کرد آدم را، وخلق کرد خداوند ارواح شیعیان ما را...

      از احادیث مختلف استفاده می شود که همین دوران (روح همراه با بدن ذرّی) هم به مراحل فرعی تری تقسیم می شود. تعابیری هم که در روایات اسلامی به صورت"عالم ذرّ اول"آمده است ،حاکی از_دست کم_"عالم ذرّ دوم" است و نشانگر همین نکته دقیق است که عالم ذرّ منحصر به یک مرحله نیست و خودش به مراحل مختلفی تقسیم می شود.

          در واقع ، اصطلاح" عالم ذرّ"، در احادیث معصومین(ع)، گاهی به معنای خاص اطلاق می­شود که همان "بدن های ذرّی" است ، و گاهی به معنای عام اطلاق شده که(اعم از عالم اظلّه و اشباح و عالم ارواح بدون بدن و عالم ارواح همراه با بدن های ذرّی)به کار رفته است.

       این پژوهش با عنوان «عالم ذر در آیات و روایات» در سه فصل تدوین گردیده است که عبارتند از:

    فصل اول به بیان  شناخت عالم ذر می­پردازد.

    در فصل دوم عالم ذر از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار می­گیرد.

    و در فصل سوم عالم ذر از دیدگاه روایات و در نهایت نتایج حاصل از پژوهش بیان شده است.

    امید است که در درجه اول مورد رضای خداوند و در درجه دوم مورد استفاده خوانندگان قرار گیرد. انشاءالله

     

     

     

     

     

    بیان مسأله:

     

          قرآن مجید که خود را کتاب هدایت و نور می­داند، اساس هدایت و راهیابی انسان­ها را معرفت و شناخت خدا دانسته، معرفت الهی را موهبتی می­داند که در عالم ذر و میثاق به وی عطا شده است.

    آیات فراوانی در قرآن به چشم می­خورد که اشاره به عالم ذر و میثاق دارد، مانند آیه 172سوره اعراف که خداوند می­فرماید:

           وَإِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِن بَنِی آدَمَ مِن ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَى أَنفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَبِّکُمْ قَالُواْ بَلَى شَهِدْنَا أَن تَقُولُواْ یَوْمَ الْقِیَامَه ِ إِنَّا کُنَّا عَنْ هَذَا غَافِلِینَ

         هنگامی که پروردگارت از پشت­های فرزندان آدم، فرزندانشان را بر گرفت و آنان را بر خودشان گواه گردانید که آیا من پروردگار شما نیستم؟ گفتند:­­آری، تو پروردگار ما هستی، گواهی می­دهیم. که مبادا روز رستاخیز بگویید: مااز این غفلت داشته و آگاه نبودیم.

         علامه طباطبایی در تفسیر المیزان ذیل این آیه می­فرماید: موجودات دارای دو نوع وجودند. یک وجود جمعی در نزد خداوند هست که زمان در آن راه ندارد و در قرآن به عنوان ملکوت از آن یاد شده است که همان عالم ذر هست و دیگری وجودات پراکنده که با گذشت زمان، به تدریج ظاهر می­شوند که همین دنیای ظاهر است. پس منظور از عالم ذر را عالم ارواح می­داند یعنی خداوند در آغاز، ارواح انسان­ها را آفرید و مخاطب قرار سا خت و از آنان اقرار بر توحید گرفت.

     

    اهمیت و ضرورت انجام تحقیق:

     

                    عدم شناخت روان و عوالم خلقت انسان چه بسا ضعف ایمان به مبداء ومعاد و بی بند و باری در جامعه را  به ارمغان می­آورد، چرا که روح آدمی در شرایط عادی نیز تحت تأثیر ممکنات و غیر ممکنات محیط و جامعه است و در برابر هجوم امراض گوناگون روحی از قبیل: شک و تردید، پوچی و بی هویتی، پژمردگی، استرس و ...... قرارمی­گیرد و مسلما جسم را نیز ضعیف و بیمار می­کند. پس هر چه انسان به شناخت خلقت و عوالم به وجود آورنده خویش تحقیق کند، به ناتوانی و ضعف جسمی خود در برابر قدرت لایزال الهی بیشتر اعتراف   می­کند و به جرأت می­توان گفت: بیشترین و مؤثرترین عوامل تربیتی یک جامعه متعالی و رو به رشد، شناساندن مبدأ، معاد و سرنوشت انسان است.

  • فهرست و منابع پایان نامه عالم ذر

    فهرست:

    چکیده...................................................................................................................................................................3

    مقدمه....................................................................................................................................................................4

    بیان مسئله..................................................................................................................................................................6

    اهمیت و ضرورت انجام تحقیق............................................................................................................................6

    اهداف تحقیق.......................................................................................................................................................7

    سؤالات تحقیق.....................................................................................................................................................7

    فرضیه های تحقیق................................................................................................................................................7

    ادبیات و سوابق پیشینه تحقیق...............................................................................................................................8

    تعریف واژه ها..................................................................................................................................................... 9

    جنبه جدید و نوآوری تحقیق.............................................................................................................................10

     

    فصل اول: شناخت عالم ذر

     

    مقدمه..................................................................................................................................................................12

    1-1-معنای لغوی و اصطلاحی "عهد"..............................................................................................................12

    1-2- معنای لغوی و اصطلاحی "ألست"..........................................................................................................13

    1-3- تعریف عالم ذر........................................................................................................................................13

    1-4- وجه تسمیه و نام گذاری عالم ذر ............................................................................................................14

    1-5- زمان عالم ذر............................................................................................................................................14

    1-6- مکان عالم ذر............................................................................................................................................17

    1-7- ضرورت پیمان..........................................................................................................................................18

    1-8- ویژگیهای جسمانی انسان در عالم ذر.......................................................................................................19

    1-9- فلسفه عالم ذر..........................................................................................................................................21

    1-10- فلسفه فراموشی عالم ذر.........................................................................................................................22

     

     

     

    فصل دوم: عالم ذر از دیدگاه آیات

     

    مقدمه..................................................................................................................................................................27

    2-1- ضمیمه(جدول مربوط به آیات عالم ذر)...................................................................................................27

    2-2- آیات مربوط به عالم ذر............................................................................................................................27

    2-3-نتایج حاصل از آیات................................................................................................................................60

     

    فصل سوم: عالم ذر از دیدگاه روایات

     

    مقدمه..................................................................................................................................................................62

    3-1- ضمائم(جداول مربوط به روایات عالم ذر)...............................................................................................62

    3-2- جمع بندی روایات..................................................................................................................................94

    3-2-1- مرحله اول عالم ذر.............................................................................................................................94

    3-2-2- مرحله دوم عالم ذر......................................................................................................................95

    3-2-3- مرحله سوم عالم ذر.................................................................................................................97

    3-3-آراء صاحب نظران درباره جایگاه میثاق...................................................................................................100

    3-4- دلایل استفاده از آیات و روایات............................................................................................................105

    3-5- نتایج حاصل از روایات.........................................................................................................................105

    3-6- نتیجه گیری پایانی.................................................................................................................................107

    منابع و مآخذ...................................................................................................................................................110

     

     

    .

    منبع:

    قرآن حکیم، ترجمه : ناصر مکارم شیرازی و همکاران ،(1387). تهران، مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران.

    نهج البلاغه، ترجمه : محمد دشتی،(1379).تهران، نشر رامین .

    ابن‌حیون، نعمان‌بن‌محمد.(1373). دعائم الاسلام. ترجمه: عبدالله امیدوار. مصحح: آصف فیضی. قم، اسماعیلیان.

    ابن منظور، محمد بن مکر (1414). لسان العرب، چاپ اول. بیروت: صاد.

    استر آبادی، محمد امین.(1381)ه.ش. الحاشیه علی الاصول الکافی ضمن میراث حدیث شیعه. دفتر هشتم. قم، دار الحدیث.

    امین، سیده نصرت. بی تا، مخزن العرفان در القرآن. ناشر: نهضت زنان مسلمان.

    امینی نجفی، عبدالحسین احمد.(1371).الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب. چاپ پنجم. دارالکتب اسلامیه. تهران.

    انصاری،­­­­خواجه عبدالله.(1360)ه.ش. تفسیر ادبی و عرفانی قرآن مجید. چاپ سوم. تلخیص و نگارش: آموزگار، حبیب الله. تهران، انتشارات اقبال.

    انصاری، خواجه عبدالله.(1371). کشف الاسرار و عده الابرار. چاپ هفتم. تهران، انتشارات امیرکبیر.

    بحرانی، سید هاشم. بی تا، البرهان فی تفسیر القرآن. چاپ سوم. تصحیح: محمودبن جعفر موسوی زرندی، قم، موسسه اسماعیلیان.

    برقی، احمدبن محمد. بی تا، المحاسن. قم، دار الکتب الاسلامیه، ایران.

    بروجردی، حاج سید ابراهیم. بی تا، تفسیر جامع. چاپ سوم. تهران، انتشارات کتابخانه صدر.

    عاملی(شیخ بهائی)، محمدبن حسین. بی تا.  الاربعون حدیثا. قم، مؤسسه نشر اسلامی جامعه مدرسین.

    بهشتی، محمدحسین. بی تا. خدا از دیدگاه قرآن، نشر بعثت و کیهان اندیشه، شماره 58.

    -------------(1410)ه.ق. تفسیر فرات کوفی. تهران. ایران.

    جزایری، سید نعمت الله. بی تا. الانوار النعمانیه. بیروت: مؤسسه اعلمی. چاپ چهارم.

    جوادی آملی، عبدالله. بی تا.  فطرت در قرآن، مرکز نشر اسرا.

    جهرمی شریعتمداری، سید عبدالرسول. بی تا. سلسله مقالات کنگره شیخ مفید. شماره 35 مقاله کلمه موجزه فی الارواح و الاشباح و المیثاق و الذر.

    .حاکم نیشابوری، ابو عبدالله. بی تا. المستدرک علی الصحیحین. دارالمعرفه ، بیروت.

    حر عاملی، محمدبن حسن.(1409). وسایل الشیعه. ناشر: موسسه آل البیت(ع)ا لاحیاء التراث.

    حر عاملی، محمدبن حسن (1418ق) الفصول المهمه، تحقیق: محمدبن محمد قائینی. معارف اسلامی امام رضا(ع).

    حسینی همدانی، محمد. بی تا، انوار درخشان در تفسیر قرآن. ناشر: علمیه.

    خرمشاهى، بهاء الدین.(1377).دانشنامه قرآن و قرآن پژوهى، تهران : دوستان-  ناهید.

    دستغیب شیرازی، سید عبد الحسین. بی تا، کتاب تفسیر سوره شریفه نجم. چاپ دوم. انتشارات : کتابخانه مسجد جامع عتیق شیراز.

    دهخدا، علی اکبر.(1359). لغت نامه دهخدا. چاپ: دانشگاه تهران.

    رازی، ابو الفتح. (1408). تفسیر روض الجنان و روح الجنان. مشهد: آستان قدس رضوی.

    راغب اصفهانی، حسین بن محمد.(1412). المفردات فی غریب القرآن. دمشق، بیروت: دارالعلم، دارالشامیه.

    سیوطی، عبد الرحمن.(1404).ه.ق. الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور.قم، مکتبه آیه الله المرعشی النجفی.

    سبحانی تبریزی، جعفر.(1383). منشور جاوید. چاپ اول. موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت(ع).

    سبزواری، ملا هادی.(1318ه. ق.،1375) غررالفوائد و دررالقلائد. تهران. چاپ سنگی.

    صفّار قمی، محمّد بن الحسین.(1362ش،1404ق). بصائر الدرجات. تصحیح: میرزا محسن کوچه‌باغی. تهران، مؤسّسه الاعلمی.

    صدوق (قمی)، محمد بن علی بن الحسین بن موسی بن بابویه.(1414). اعتقادات الامامیه، بیروت: دارالمفید.

    صدوق( قمی)، محمد بن علی بن حسین بن بابویه.(1408)ه.ق. علل الشرائع. ترجمه: محمدجواد ذهنی تهرانی، چاپ اول، انتشارات مؤمنین.

    طباطبائی، محمدحسین.(1363). المیزان فی تفسیر القرآن. چاپ دوم. ترجمه: محمدجواد حجتی کرمانی. نشر: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبائی با همکاری: مرکز نشر فرهنگی رجاء.

    طبرسی، ابوعلی الفضل بن الحسن.(1350).ه.ش. تفسیر مجمع البیان فی تفسیر القرآن. چاپ اول. ترجمه: احمد بهشتی. تهران، موسسه انتشارات فراهانی.

    طبرسی، فضل بن حسن.( 1379)ه.ق. جوامع الجامع فی تفسیر القرآن مجید. تبریز: چاپخانه مصباحی، ایران. 

    طیب اصفهانی، سید عبدالحسین. بی تا، اطیب البیان فی تفسیر القرآن. چاپ دوم. تهران، کتابفروشی اسلام.

    عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه(1383)ه.ق. تفسیر نورالثقلین. چاپ دوم به تصحیح و تعلیق: رسول محلاتی، سید هاشم. قم، دار الکتب العلمیه اسماعیلیان نجفی.

    عمید، حسن.(2535). فرهنگ فارسی عمید. تهران، موسسه انتشارات امیر کبیر.

    عیاشی، محمدبن مسعود. بی تا، التفسیر. با تصحیح و تعلیق: سید هاشم رسول محلاتی. تهران، المکتبه العلمیه الاسلامیه.

    فیض کاشانی، محمدبن شاه مرتضی(1380).ه.ش. صافی. چاپ اول. تهران، ناشر: مکتبه الصدر.

    قدردان، محمدحسن. بهمن و اسفند(1373).کیهان اندیشه، شماره58.

    قرشی، سید علی اکبر.(1354) ه.ش. قاموس قرآن.تهران، دار الکتب الاسلامیه.

    قمی، عباس.(1363). سفینه البحار و مدینه الحکم و الاثار. تهران.

    قمی، محمد بن علی بن حسین بن بابویه. (1391).عیون الاخبار الرضا .چاپ پنجم. ترجمه و تحقیق : محمد رحمتی شه رضا. قم. ناشر پیام علم دار.

    قمی، محمدبن علی بن حسین بن بابویه.(1388).فضائل االشیعه.مترجم: امیر توحیدی. مرکز فرهنگی انتشاراتی منیر.

    قمی، علی بن ابراهیم.(1387)ه.ق. تفسیر قمی. چاپ افست قم.

    کراجکی، محمدبن علی.(1383). کنزالفوائد. گردآورنده: عبدالله نعمه. قم.

    کلینی، محمدبن یعقوب.(1348) .اصول کافی. ترجمه و شرح: سیدجواد مصطفوی. تهران، دفتر نشر فرهنگ اهل بیت(ع).

    لاهیجی، محمدبن علی.(1373). تفسیر شریف لاهیجی. تهران ناشر: دفتر نشر"داد".

    مجلسی، محمد باقر.(1389).ه.ق. بحارالانوار. چاپ دوم. تصحیح: محمدباقر بهبودی. تهران، المکتبه الاسلامیه.

    مطهری، مرتضی.(1360). ه.ش. فطرت. چاپ دوم. انتشارات صدرا.

    معین، محمد.(1363). فرهنگ فارسی معین. جلد دوم. تهران، موسسه انتشارات امیر کبیر.

    مفید، محمّد بن محمّد بن نعمان.(1413) ه.ق. اختصاص. قم، کنگره شیخ مفید.

    مکارم شیرازی، ناصر.(1368) ه.ش. پیام قرآن. چاپ اول. قم، مدرسه الامام امیر المومنین(ع).

    مکارم شیرازی و همکاران، ناصر.(1385)، تفسیر نمونه. چاپ اول. تهران، دار الکتب الاسلامیه.

    نجفی، محمدجواد.(1362) ه.ش. تفسیر آسان. چاپ اول. تهران، ناشر: الاسلامیه.

    نمازی شاهرودی، علی.(1418)ه.ق. مستدرک سفینه البحار. قم، موسسه النشر الاسلامی.

    نوری، حسین بن محمدتقی. بی تا. مستدرک الوسایل. موسسه آل البیت(ع) الاحیاء التراث.

    هاشمی رفسنجانی، اکبر. بی تا. تفسیر راهنما. ناشر: بوستان کتاب. انتشارات قم، دفتر تبلیغات اسلامی.

     

    .

ثبت سفارش
عنوان محصول
قیمت