گزارش سمینار طرق شکایت از احکام و قرارهای کیفری

چکیده

عاده دادرسی چه در امور مدنی و چه در امور کیفری، یکی از طرق فوق العاده اعتراض به احکام است که بر اساس آن دادگاه صادر کننده حکم قطعی یا دادگاه هم عرض حسب مورد امکان رسیدگی مجدد را به موضوعی که سابقاً رسیدگی نموده است پیدا می کند و دادگاه با پذیرش در درخواست اعاده دادرسی رسیدگی جدیدی را با لحاظ مورد یا موارد تجویز قانونی آن آغاز می کند تا حکمی که پس از رسیدگی مجدد صادر می نماید، با عدالت سازگارتر و به آن نزدیکتر باشد. موضوع این تحقیق اعاده دادرسی از احکام قطعی کیفری است. که اعاده دادرسی نسبت به آرا کیفری در نظام ایران به دو روش ممکن است. روش اول، اعاده دادرسی با کمک به قانون آیین دادرسی کیفری که از زمان تصویب قانون مذکور در 1290 وجود داشته و در حال حاضر در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1378 هم پیش بینی شده و به عمل می آید و در روش دوم با استناد به قانون اصلاح ماده 18 اسلامی قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب مصوب 1385 و براساس تشخیص ریاست قوه قضائیه مبنی بر خلاف بین شرع بودن حکم قطعی کیفری بود. که در حال حاضر چندی پیش با تصمیم رئیس قوه قضائیه وقت روش دوم برای اعاده دادرسی از احکام کیفری لغو و بلا اثر شد و در این تحقیق سعی بر آن شده است پس از بررسی و تحلیل و نقد مقررات و رویه های قضایی مربوط به روش اول از نوع اعاده دادرسی از مباحث مورد مطالعه، نتیجه گیری شده و پیشنهاد هایی با لحاظ سوابق و تجارب قضایی ارائه شده.

تحقیق حاضر مشتمل بر دو فصل کلی، تحلیل حقوقی، جایگاه موضوع و ویژگی های اعاده دادرسی، ق.آ.د.ک مصوب 1378 و موارداعاده دادرسی، متقاضیان و نحوه رسیدگی اعاده دادرسی قانون آ.د.ک. مصوب 1378 می باشد در مباحث طرح شده سعی گردیده تا ابتدا تعریفی جامع و مانع از اعاده دادرسی در امور ارائه شود. سپس جایگاه بر تقسیم بندی و تفاوت آن با دیگر طرق اعتراض به احکام مورد مطالعه راقع گردد. موارد تجویز اعاده دادرسی حدود و وظایف و اختیارات مقامات ذیحق در استدعای اعاده دادرسی و نحوه رسیدگی دیوان عالی کشور و کیفیت دادرسی و اتخاذ و تصمیم در دادگاه هم عرض دادگاه صادر کننده حکم قطعی مورد مطالعه قرار بگیرد.

بیان مسأله

در نوشتار حاضر به بررسی چند مسأله اساسی پرداخته می شود :

الف) مفهوم اعتراض و شکایت چیست؟

ب ) مفهوم احکام کیفری چیست؟

ج) طرق شکایت از احکام و قرارهای کیفری چیست؟

هدف پژوهش

هر محققی در تحقیقات خود به دنبال آگاه شدن و به دست یافتن یک سری اهداف و نتایج در خصوص موضوع تحقیق می باشد در تحقیق حاضر محور اهداف پژوهش بررسی مسئولیت طرق شکایت از احکام و قرار های کیفری می باشد .

پیشینه پژوهش

در خصوص موضوع این تحقیق باید متذکر شد که تاکنون پژوهش هایی انجام شده لیکن به صورت منسجم و کتابی که بتواند منبع کاملی در این باره باشد موجود نیست اما مقالاتی از دکتر علی حسین نجفی ابراندآبادی وجود دارد که می تواند منبع خوبی برای این موضوع باشد اما همانطور که گفته شد کتاب و مقالات در این باره بسیار اندک می باشد.

روش تحقیق

روش کتابخانه ای در تمامی تحقیقات علمی مورد استفاده قرار می گیرد اما در تحقیقات نظری و توصیفی مانند تحقیق حاضر استفاده از این روش پایه و اصل می باشد،جمع آوری اطلاعات نیز به صورت فیش برداری از کتابهای حقوق مربوطه و مقالات گوناگون می باشد.

آشنایی با دو واژه کلیدی (شکایت کیفری،دادخواست حقوقی)

یکی از مسائلی که مراجعین دادگستری زیاد با آن مواجه هستند، تفکیک دو عنوان است.
برای موفقیت در دادگستری، دانستن تفاوتهای این دوعنوان خیلی موثر است:

- دعوای کیفری مربوط به عملی است که برای مرتکب آن, دادگاه مجازات تعیین می کند ولی برای دعوای حقوقی دادگاه مجازاتی درنظرنمی گیرد و فقط مرتکب عمل رابه دادن حقوق قانونی دیگران یا انجام تکالیفش ملزم می سازد.

- شکایت کیفری را درهرکاغذی می توان نوشت و به مرجع قضایی برد ولی شکایت حقوقی حتماً باید درورقه مخصوصی بنام دادخواست نوشته شود والاً مورد پذیرش قرار نمی گیرد (ورقه دادخواست را در داخل دادگستری ها می فروشند)

- شکایت کیفری را برای رسیدگی باید ابتداء به مرجعی بنام دادسرا برد و بعد از انجام تحقیقات در کلانتری و دادسرا، جهت رسیدگی به دادگاه فرستاده می شود. ولی دادخواست حقوقی باید مستقیماً به دادگاه برده شود.

- شکایتهای کیفری را بدون استفاده از وکیل هم می توان در دادگستری مطرح کرد . ولی اکثر شکایت های حقوقی باید توسط وکیل دادگستری مطرح شود(مثلاً شکایتهایی که موضوع آن مالی و بیشتر از یک میلیون تومان است)

- برای مطرح کردن شکایت کیفری (ازهرنوعی که باشد) فقط یک تمبر ۲۰۰۰ تومانی لازم است که در دادگستری برروی آن زده می شود . ولی برای طرح شکایت حقوقی , باید به تناسب ارزش مالی که راجع به آن دعوا مطرح شده یک ونیم درهزار تمبر باطل کرد (مثلاً برای گرفتن یک طلب ۱۰ میلیون تومانی بالغ بر ۱۵۰ هزارتومان تمبر لازم است)

- پرونده بسیاری از شکایت های کیفری حتی با پس گرفتن شکایت از طرف شاکی هم بسته نمی شوند(مثل شکایت راجع به رشوه, قتل, زنا و.. ) اما شکایت های حقوقی با پس گرفتن دعوا از طرف شکایت کننده , خاتمه می یابند.

- درشکایت های کیفری, به شکایت کننده شاکی گفته می شود, به طرف او متشاکی یا مشتکی عنه و یا متهم گفته می شود و به موضوع پرونده نیز اتهام می گویند. اما در شکایت های حقوقی , به شکایت کننده خواهان می گویند. به طرف او خوانده گفته می شود و به موضوع پرونده هم خواسته می گویند.

- برای دعوت کردن طرف شکایت کیفری (متهم) به دادگاه ورقه ای بنام احضاریه برای او فرستاده می شود ولی برای دعوت کردن طرف شکایت حقوقی(خوانده) از ورقه ای بنام اخطاریه استفاده می نمایند .