پایان نامه رابطه روش تدریس معلم و پیوند با مدرسه در دانش آموزان دبیرستان مشگین شهر

چکیده

هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه روش تدریس تحولی و پیوند با مدرسه و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه شهرستان مشگین شهر می باشد،که دانش آموزان دبیرستان این شهرستان به صورت تصادفی انتخاب شدند. روش این پژوهش، از نوع همبستگی است. برای جمع آوری داده ها از دو پرسشنامه محقق ساخته برای دانش اموزان استفاده شده است، سؤالات پرسشنامه محور شش مؤلفه دلبستگی به معلمان، دلبستگی به کارکنان، دلبستگی به مدرسه، مشارکت در مدرسه، باور به مدرسه، تعهد به مدرسه با طیف لیکرت تنظیم شده است. نمونه آماری شامل 150 دانش آموز از شش دبیرستان مشگین شهر در سال تحصیلی 93-92 می باشد که ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه 40 سؤالی پیوند با مدرسه (88%) وهمچنین ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه 16 سؤالی تدریس تحولی (90%) محاسبه گردید.به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی(حداقل، حداکثر،میانگین،انحراف معیار) و آمار استنباطی استفاده شد و نتایج آزمون نشان داد که بین دو متغیر پیوند با مدرسه و روش تدریس تحولی رابطه معنی داری وجود دارد.

مقدمه

در فرآیند آموزش و پرورش، روش تدریس از اهمیت و موقعیت خاص برخوردار است. ممکن است در تدوین سایر عناصر آموزش از قبیل و محتوا به طرز مطلوب عمل کنیم ولی به دلیل کم توجهی به عنصر «روش» نتایج مورد انتظار را در فرآیند تعلیم و تربیت به دست نیاوریم. بنابراین در انتخاب و سازماندهی روش های تدریس باید حساسیت لازم را داشته باشیم.

به سه صورت می توان روش ها را انتخاب کرد. یک حالت آن است که صرفا با استفاده از تئوری ها و مباحث نظری و به دور از واقعیت، روش هایی را پیشنهاد دهیم و از دبیران و معلمان آموزش و پرورش بخواهیم که این روشها را در عرصه ی تدریس بکار گیرند.

حالت دوم آن است که دچار عمل زدگی در تدریس شویم و تصور کنیم که تجارب عملی برای تدریس کفایت می کند. این رویکرد نیز مطلوب و مفید نمی باشد زیرا که با اصول علمی نسبت لازم را ندارد.

حالت سوم آن است که در ارائه ی روش های تدریس به هر دو بعد توجه شود. روش تدریس با اصول روانشناسی، تکنولوژی آموزشی در برنامه ریزی درسی مرتبط است(مرتضوی زاده،1387؛ص1).

تدریس فرآیندی است که در یک طرف آن معلم و در طرف دیگر آن شاگرد قراردارد. تدریس متسلزم تعامل بین معلم و شاگرد و شرایط محیط آموزشی و آمادگی شاگر برای فراگیری است. با این وجود در بخشی از آموزش ها به ویژه در کشورهای جهان سوم به این تعامل توجه نمی شود و آموزش به صورت دستوری و یک طرفه و نهایتا معلم محور ارایه می شود و بر عکس در کشورهای پیشرفته صنعتی روش آموزش بر پایه شاگر محوری است. تدریس در ارتباط با سوابق تاریخی،  فرهنگ و آداب و رسوم یک جامعه و مفهوم پیدا می کند به همین دلیل است که نظام های آموزشی تقلیدی در کشورهای جهان سوم با مشکلات اساسی روبه رو شده است. در این کشورها بی توجهی به ریشه های فرهنگ خودی و همین طور بی توجهی به شیوه های آموزش سنتی، شرایط مشکل را به وجود آورده است. در عین حال با توجه به تغییرات اساسی در کشورهای پیشرفته صنعتی و رشد تکنولوژی، الگوها و روش های جدید آموزش ارایه می شود و در کشورهای جهان سوم با رشد آگاهی مدرسان و عدم توجه دولت ها به هماهنگی از بین منابع انسانی و مادی با کشورهای پیشرفته صنعتی تفاوت های عمده ای مشاهده می شود و باعث بروز مشکلات می شود. به هر حال توجه به روش های تدریس و کاربرد درست آن بخشی از مشکلات آموزشی را حل و در تکمیل فرآیند یادگیری مؤثر است(حبیبی، 1390؛ص 13-14).

 تدریس از جمله عوامل است که یادگیری را تسهیل می کند در عین حال باید دانست که تدریس به طور یکسان در کمک به شاگردان برای رسیدن به هدف های آموزشی مناسب نیست پس اگر سوال شود کدام روش تدریس بهترین است، پاسخ مشخص برای این سوال نداریم، چرا که روش تدریس با توجه به ویژگی های محیطی و شخصی شاردان از جمله سن، هوش ، انگیزش، پیشرفت قبل آنان و مانند آن و نیز هدف های تدریس، هنر معلمی، نظام آموزشی و حتی ارزش های جامعه تغییر می کند. روش تدریس باعث تسهیل دریادگیری می شود.

در فرآیند تدریس معلم بایستی یک سلسله عوامل را مد نظر قرار دهد که می توان کاربرد نکات زیر را در رابطه با فرآیند تدریس به معلمان مراکز آموزشی پیشنهاد کرد:

انتخاب هدفها

شناخت خصوصیات شاگردان

شناخت و به کار بردن نظریات مربوط به یادگیری

انتخاب و به کارگیری روش های تدریس

ارزشیابی از یادگیری شاگردان (حسن شعبانی، ، 27: ص 56) .

رضائی شریف (1391) به روش کدگذاری محوری، پیوند با مدرسه را به عنوان پدیده کانونی یا متغیر اصلی متشکل از عوامل مربوط به خود دانش آموز (سن، جنس، خودمهارگری، باورهای خودکارآمدی و پیشرفت تحصیلی)، عوامل بافتی ( دلبستگی به همتایان و دوستان، تعلق به گروه همسال مثبت، محل مدارس)، عوامل آموزشگاهی ( امکانات مدرسه، تعداد دانش آموزان در مدرسه و کلاس، جو مدرسه، دلبستگی به کلاس شفاف و روشن بودن قوانین و جدی گرفتن اجرای قوانین مدرسه، استفاده از نظرات و پیشنهادات دانش آموزان) و عوامل خانوادگی ( دلبستگی به والدین، وضعیت اجتماعی- اقتصادی خانواده دانش اموز) دانسته است و نشان داده شد که پیوند دانش آموزان با مدرسه در گذر از مقطع ابتدایی به راهنمایی و سپس متوسطه کاهش می یابد. همچنین با روش مدل سازی خطی سلسله مراتبی نشان داده شد که علی رغم متاثر بودن پیوند با مدرسه از عوامل فردی، عوامل محیطی نیز حایز اهمیت اند و مدراس مختلف در پیوند با مدرسه با هم تفلاوت معناداری دارند. بررسی نتایج حاصل از تحلیل داده ها در سطح فردی نشان داد که در سطح اول متغیرهای خودمهارگری، دلبستگی به والدین، دلبستگی به همتایان، باورهای خودکارآمدی، جنسیت و سن توانایی پیش بینی پیوند دانش آموزان با مدرسه را دارند. در سطح دوم نیز متغیرهای امکانات مدارس، جو مدارس، دلبستگی به کلاس، موقعیت مدارس و تراکم کلاسی پیش بین پیوند دانش آموزان با مدرسه در بین مدارس بود ولی تعداد دانش آموزان مدارس پیش بین پیوند دانش آموزان با مدرسه نبود(رضایی با شریف،1391).

تعریف های جدید تدریس

دیدگاهها و خاستگاههای مختلف ترتیبی، از تدریس ، تعریف های متعدد و مختلفی عرضه کرده اند که در این جا به چند تعریف عمده اشاره می کنیم.

کلارک[1]: تدریس، فعالیتی است که جهت ایجاد تغییر در رفتار یادگیرنده طراحی و اجرا می گردد (1970).

شفلر[2]: تدریس، فعالیتی است معطوف به پیشرفت دانش آموز در امر یادگیری، به گونه ای که یگانگی و گنجایش فکری دانش آموز برای قضاوت مستقل تأمین می سازد (1972).

گیج[3]:تدریس، رفتارهای معلم به منظور تأثیر گذاشتن بریادگیری دانش آموزان است 1972))حنیفر،1391).

بیان مساله

آموزش و پرورش سازمانی است که وظیفه فرهنگ پذیری کودکان و نوجوانان را برعهده دار. منظور از انتقال فرهنگ، انتخاب و انتقال دانستنیها، سنتها و ارزشها، زبان، گذشته دور به طور غیر رسمی و امروزه اغلب بوسیله سازمانهای رسمی آموزش و پرورش انجام می گیرد، لذا یکی از مهم نظام آموزش و پرورش هر کشوری از جمله ایران هدف فرهنگی (حفظ فرهنگ، تداوم و بقای آن ) است( صافی، 1388).

مدرسه باید به دانش آموز بعنوان یک واحد کل که از جسم، روح و عقل تشکیل شده است بنگرد و در برنامه های درسی و اقدامات آموزشی و تربیتی خود، کلیت و تمامیت دانش آموز (یعنی هم جسم، هم روان و هم عقل او)را مطمح نظر قرار دهد. بنابراین در مدرسه باید همه ی درس ها محتوایی تربیتی داشته باشد، حتی درس هایی که به ظاهر فقط جنبه مهارتی دارند. مانند تربیت بدنی، کاردستی، هنر و غیره.

تدریس را در مدرسه باید به گونه ای سازماندهی کرد که هم احساسات و عواطف و هم عقل و فهم و هم اراده را مخاطب قرار دهد. زیرا تربیت هم می تواند از طریق محتوای آموزش و هم از طریق روش آموزش انجام پذیرد. ضمن اینکه تأثیرات مستقیم جو و فضای حاکم بر مدرسه (که هم معلم و هم دانش آموز در تعیین آن سهیم و مؤثرند) نباید نادیده گرفته شود(میرلوحی،1382؛ص24).

مدارس محیط اجتماعی بزرگی هستند که در آنها دانش آموزان از اعتقادات، ارزش ها و نگرانی های مشترک برخوردارند و عملکردهای شناختی و عاطفی دانش آموزان بوسیله ویژگی های مدارس شکل می گیرد ( هافمن،[4] 2001؛ به نقل از اسکرمن[5]، 2002)؛ کاتالانوو هاوکینز[6](1996) نیز مدارس را عامل اصلی جامعه پذیری[7] افراد می دانند. به این دلیل طبیعی است که هر روز نوع آموزش و پرورش و شیوه ی عملکرد مدارس مورد پرسش ونقد قرار می گیرد و محققین وادار به شناسایی ابعاد مؤثر برآن شوند. در این زمینه یکی از مسائل مهمی که می توان به آن پرداخت مفهوم روش های تدریس است. کارآیی آموزش و پرورش در گروی غنای برنامه ها و روشهای آموزشی آمار فارغ التحصیلان با معلومات بالاست(رضایی شریف،1391).

در روشهای سنتی که امروز از آن به عنوان روشهای غیر فعال یاد می شود معلم نقش فعالی  در جریان تدریس دارد و مطالب را به طور شفاهی در کلاس بیان می کند و دانش آموزان بدون نقش فعال فقط به صحبت های او گوش می دهند و مطالب مورد نظر را حفظ می کنند در چنین شرایطی زمینه های لازم برای رشد اجتماعی شخصیت فراگیران فراهم نمی شود و حتی پیشرفت تحصیلی و رشد فکری آنها نیز تحت تاثیرات نامطلوب این شرایط قرار می گیرد به همین دلیل امروزه موضوع روش ها آموزش فعال و یادگیرندگان ند فعال جایگاه ویژه ای در مباحث تربیتی پیدا کرده است البته عوامل متعددی مانع رشد اجتماعی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان می شود که روش های آموزشی غیر فعال یکی از این عوامل است.

روشش های سنتی آموزش، محیط کلاس را به عنوان جایی در نظر می گیرند که نقش معلم تنها ارائه اطلاعات به دانش آموزان است. دانش آموزان به صورت انفرادی یا رقابتی کار می کنند در این روش دانش آموزان عموما در تلاشند که نمره­ی خود را بالا برند در این کلاس ها اهداف فردی است و این در تضاد با کلاس­های مشارکتی است. ( کرامتی، 1381)

مسائل مهم دیگری که باید به آن پرداخت مفهوم پیوند با مدرسه است. پیوند با مدرسه نشان  دهنده یک اصطلاح گسترده است که برای توصیف روابط دانش آموزان با مدرسه استفاده شده است. اولین درک جامع در مورد پیوند با مدرسه برگرفته از نظریه پیوند اجتماعی است که بر اساس نظریه ی کنترل اجتماعی هیرشی(1969) مفهوم سازی شده است. هیرشیس (1969) تجربه انواع پیوندهای اجتماعی مانند پیوند با خانواده، پیوند با همتایان و پیوند با مدرسه را بیان کرده است. این مفهوم در طی زمان به طور وسیعی مورد استفاده و توسط افراد مختلف مورد تجدید نظر قرار گرفته است( سرنکوویچ) وجوردانو، 1992؛ ویاتروسکی واند رسون، 1987؛ هیرشی و گاتفردسون، 1990؛ کاتالانو و هاوکینز، 1996؛ بندورا، 1997؛به نقل از رضایی شریف،1391).).

[1].cloak

[2] .cheffler

[3] .gage

[4] - Hafmann

[5] - Scherman

[6] - Catalano 8 Hawkins

[7] - Socialization