پایان نامه بررسی رابطه سبک های مدیریت کلاس با مهارت های فراشناختی دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی ناحیه یک اردبیل

چکیده :

امروزه، تجهیز معلمان به مهارتهای کارآمد مدیریتی، در برنامه ریزی برای آموزشهای حرفه ای، ضرورتی غیر قابل انکار است؛ بنابراین شناخت عوامل موثر بر سبکهای اثربخش مدیریتی کلاس به منزله پیش نیازی در طراحی روشهای توسعه سبکها و مهارتهای مدیریتی، اهمیت دارد. این تحقیق سبکهای مدیریت کلاس مبتنی است بر چارچوب نظری ولفگانگ و گلیکمن (1996) که عبارتند از: سبک مداخله گر، سبک غیر مداخله گر و سبک تعاملی. در این جا از این پرسش پیش می آید که؛ آیا میان عوامل مربوط به معلمان (مدرک تحصیلی، رشته تحصیلی، سابقه خدمت و جنسیت معلمان) و سبک مدیریتی آنها رابطه وجود دارد؟ برای پاسخ به این سوال، در میان جامعه معلمان پایه پنجم ابتدایی مدارس درشهر اردبیل  در سال تحصیلی(1391-1392) پرسشنامه ای تکمیل شد که نتایج آن نشان می دهد: تفاوت میان سبک مدیریت کلاس معلمان بر اساس مدرک تحصیلی معنادار است؛ یعنی معلمان دارای مدرک کارشناسی بیشتر به سبک تعاملی تمایل دارند در حالی که معلمان دارای مدرک دیپلم به سبک مداخله گر گرایش دارند.

هدف کلی ما در این تحقیق بررسی رابطه سبک های مدیریت کلاس معلمان با  مهارتهای فرا شناختی دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی ناحیه یک  اردبیل و همچنین هدف های جزئی ما بررسی موارد زیر می باشد: 

* بررسی سبک های مدیریت کلاس معلمان  پایه پنجم ابتدایی ناحیه یک  اردبیل

* بررسی سبک های مدیریت کلاس معلمان پایه پنجم ابتدایی ناحیه یک  اردبیل به تفکیک جنسیت

 *بررسی میزان دانش ومهارت های فراشناختی دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی ناحیه یک اردبیل         

* بررسی میزان بهره مندی دانش‌آموزان از فراشناخت (دانش فراشناختی، ‌مهارتهای فراشناختی)پایه پنجم ابتدایی شهر اردبیل   به تفکیک جنسیت آنها

با توجه به این که در کشور ما بصورت مدون نقش سبک های مدیریت کلاس بر مهارت های فرا شناختی دانش آموزان وبالاخص در شهر اردبیل در پایه پنجم ابتدایی تحقیق وبررسی نگردیده است و از آنجایی که انجام چنین پژوهش هایی برای ارایه راهکار هایی برای بهبود مدیریت کلاس وارتقاء مهارت های فراشناختی لازم بود ، انجام این تحقیق در این محیط پژوهشی می تواند مثمر ثمر و بسیار نو وجدید باشد . هدف  پژوهش حاضر بررسی متغیر سبک های مدیریت کلاس و مهارتهای فرا شناختی دانش آموزان  که در قلمرو مکانی شهر اردبیل و دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی در طی شش ماهه دوم سال 1391 انجام خواهد گرفت که می توان از نتایج حاصل از پژوهش در ارایه راهکارهای علمی برای برنامه ریزان و مدیران آموزش وپرورش استان اردبیل جهت بهبود وضعیت موجود و گام برداشتن در راه هایی نو با بازدهی عملکرد بیشتر واصلاح خطاها وکاستی ها ونارساییهای موجود بهره جست.

1 مقدمه:

با اهمیت یافتن نقش دانش‌آموز درفرایند یاددهی – یادگیری متغیرهای دانش‌آموزی[1] اعم ازانگیزه، استعداد، تواناییهای شناختی و فراشناختی، دانش، مهارت فرد و غیره به عنوان عوامل موثر بر یادگیری مطرح شدند.

وانگ[2] و همکاران (1990) در یک فراتحلیل جامع برمتون و تحقیقات مربوط به یادگیری، دریافتند که، متغیرهای دانش‌آموزی نسبت به دیگر متغیرهای موثر بر یادگیری الویت داشته و از این بین، عامل توانایی فراشناختی دانش‌آموزان با بالاترین نمره در بین کل متغیرها بعنوان یک عامل بسیار مهم بر یادگیری شناخته شده که در متون علمی معاصر تاکید فراوانی برآن شده است.
(وانگ و همکاران، 1990).

طبق جدیدترین تئوریهای یادگیری، کیفیت یادگیری بستگی به تواناییهای یادگیرندگان در هدایت و جهت دهی  به یادگیری خودشان، توسعه مهارتهای پرسشگری، یادگیری[3] تفکر و کنترل فرایندهای یادگیریشان دارد؛ در این بین « مهارتهای فراشناختی » مفاهیم اصلی و کلیدی هستند.

اصطلاح فراشناخت برای اولین با در سال 1976 توسط جان فلاول وارد حیطه روان شناسی شناختی شد؛ وی این                            اصطلاح را به عنوان هر گونه دانش یا عمل شناختی که موضوع آن فعالیتهای شناختی وتنظیم آن است تعریف می‌کند.                    درحیطه روانشناسی شناختی فراشناخت دو بعد اساسی را در بر می‌گیرد؛ دانش فراشناختی[4] و مهارتهای کنترل شناخت                        یاخود - تنظیمی[5] (مک یوزد، 1997).

2

به گفته فلاول (1988) بعد اول شامل دانش و باورهای فرد درباره عوامل و متغیرهایی استکه با هم در فرایند شناختی تعامل دارند، که این عوامل یا متغیرها عبارتند از دانش درباره تواناییهای خود، ویژگیهای تکلیف و راهبردهای شناختی است. و جزء دوم تنظیم شناختی است که اشاره به فرایندهایی دارد که شناخت را هماهنگ می‌کنند. این بعد شامل مهارتهای فراشناختی است و در انواع فعالیتهای شناختی از جمله رد وبدل کردن اطلاعات بصورت کلامی، نوشتن، فراگیری زبان، ادراک، توجه حافظه، حل مساله، شناخت اجتماعی و اشکال مختلف خود آموزی و کنترل خود نقش مهمی‌بازی می‌کند (فلاول، 1377).این مهارتها عبارتند             از ؛ برنامه ریزی، سازمان دهی، مدیریت اطلاعات، ارزیابی واشکال زدایی[6] (اسکراو، 1994).

اسکراو[7] و مشمن[8]، گستره وسیعی ازمتغیرها را در شکل گیری فراشناخت موثر میدانند و معتقدند سه عامل در ایجاد و پایه گذاری فراشناختفرد دخالت دارد؛

 یادگیری‌های فرهنگی[9]،  ساخت یابی فردی[10] و تعامل با همگنان[11].

2.1  بیان مساله تحقیق:

نظریه‌های فراشناختی فرد از درونی شدن فرهنگ از طریق یادگیری اجتماعی ساخته می‌شود و مفاهیم مشترک اجتماعی از طریق آموزش رسمی و غیر رسمی‌به کودکان انتقال داده می‌شوند.

بنابراین خود افراد نیز ساختارهای مشخصی را بنا می‌کنند تا مهارتها و راهبردهای شناختی خود را توسعه و دانش فراشناختی خود را تنظیم  کنند و نیز بتوانند شرایطی را بوجود آورند تا در یادگیری، خود تنظیم شوند. تعامل همگنان شامل یک فرایند سازمان دهی اجتماعی است و از انتقال فرهنگی و ساخت فردی متمایز است. همگنان شامل افرادی دارای سطح مشابه شناخت هستند که تعامل با آنان باعث افزایش عملکرد فرد درتکالیف شناختی می‌شود (اسکراو، 1995).

با توجه به نقش این عوامل، شکل گیری مهارتهای فراشناختی را درکلاس باید در ارتباط با محدوده وسیعتری از متغیرهای کلاس درس بررسی کرد. کمیت و کیفیت تعاملات و ارتباطات  دانش‌آموزان با یکدیگر و با معلم، شیوه‌هایی که جهت کنترل             فعالیتها و رفتار دانش‌آموزان اعمال میشود همچنین آموزش، همگی می‌توانند عواملی اثرگذار بر میزان تحقق                        مهارتهای فراشناختی  دانش‌آموزان باشد.

این متغیرها  که درمجموع به آنها مدیریت کلاس[12] گفته می‌شود، به وجود آورنده  محیط روان شناختی – اجتماعی کلاسی‌اند و میتوانند  اثرات متفاوتی بر درک یادگیرنده ازخود وتوانایی او در کنترل یادگیری و نظام شخصی بگذارند(مارتین، 1996).

3

معلمان بر اساس نگرشها و باورهایشان در خصوص ماهیت رفتار دانش‌آموزان شیوه‌های گوناگونی از مدیریت در کلاس را بکار می‌برند که هرکدام می‌تواند اثرات متفاوتی بر عملکرد دانش‌آموزان بگذارد. پژوهشگران با مشاهده رفتار معلمان شیوه‌های مختلفی از مدیریت کلاس گزارش داده‌اند. آنچه برای پژوهشگران در این حیطه اهمیت دارد، شناخت تفاوتهاست؛ اینکه چه شیوه‌ای از مدیریت کلاس موثر و مفید است. گلیکمن[13] و تامشایر[14] (1980) و ولفگانگ[15] (1995) با توجه به سه متغیر                                  مدیریت کلاس یعنی؛ مدیریت آموزش[16]، مدیریت رفتار[17] و مدیریت افراد[18]، در یک پیوستار، سه رویکرد به مدیریت کلاس را شرح میدهند؛ رویکرد غیرمداخله گرایا[19]ن، رویکرد تعامل گرایان[20]، و رویکرد مداخله گرایان[21].

در رویکرد غیر مداخله گرایان با فرض اینکه افراد بر اساس فطرت وذات خود رفتارمی‌کنندوتربیت فقط فراهم کردن زمینه برای بروز این استعداد‌های ذاتی است، اعتقاد بر این است که کنترل کمی‌بر فعالیتهای دانش‌آموزان اعمال میشود. از طرفداران این سبک می‌توان، گردن[22] (1991). و هیم‌گیوت[23] (1972) را نام برد.

اما درمقابل، رویکرد مداخله گرایان بر این مفروضه استوار است که محیط بیرونی، رشد را شکل می‌دهد؛ و تغییر رفتار پایه تئوریک اندیشه این مکتب است. کانتر (1992) بیان می‌کند انضباط یک نمونه از ایدئولوژی مداخله گرایان است. دراین سبک هدایت وکنترل زیادی بر دانش‌آموزان صورت می‌گیرد. چند نمونه از طرفداران مداخله گرایی عبارتند از؛ لی کانتر[24] (1992) و فردریک جانز[25](1987).

رویکرد تعامل گرایان در بین دو سبک بالا قرار دارد که هم بر فعالیتهایی که افراد برای تغییر محیط انجام  می‌دهند وهم بر تاثیر عوامل محیطی بر افراد تاکید دارند. در چنین فضای مدیریتی، فرصت برای تعامل دانش‌آموزان و معلم بیشتر است و دانش‌آموزان شانس بیشتری برای کنترل مطلوب بر فعالیتهای خود دارند. اصول نظری این سبک توسط آلفرد آدلر و دریکرز توسعه یافته است. (مارتین وهمکاران ، 2000). معلمان طبق باورهایشان درباره یادگیری و رشد دانش‌آموزان شیوه خاصی از مدیریت را درکلاس اعمال می‌کنند و بر این اساس که کدام رویکرد بر اعتقادات وعمل آنان مسلط است سبک مدیریتی آنان مشخص میشود و هر سبک با ایجاد شرایطی خاص ومتفاوت در جو اجتماعی کلاس می‌تواند تاثیر متفاوتی بر رشد مهارتهای فراشناختی دانش‌آموزان بگذارد.

[1]- Student Variabels

[2]- Wang

                                                                                                                                                                                           3-lerning

[4]- Metacognitive Knowledge

5- Self-regulation

[6]- Debugging

[7]- Scraw

[8]- Moshmen

[9]- Cultural Learning

[10]- Individual Construction

[11]- Homogeneity In Teraction

[12]- Classroom Management

[13]- Glickman

[14]- Tamshrio

[15]- Wolfgang

[16]- Instraction Management

[17]- Behavior Management

[18]- People Management

[19]- Non-Interventionist

[20]- Interactionist

[21]- Interventionist

[22]- Gordon

[23]- HaimGinott

[24]- Lee Canter

[25]- Ferdric Jones