روش تحقیق نابرابری های طبقاتی ، اجتماعی و گرایش های تحصیلی دانش آموزان در جامعه شهری اسلام آباد غرب ( ایران )

تازگی موضوع مقاله حاضر آن است که   نقش تضادهاو نابرابریهای طبقاتی –اجتماعی بر میزان گرایشهای تحصیلی دانش آموزان دبیرستانهای  شهر اسلام آباد غرب در سال تحصیلی90-89  را مورد بررسی قراردهد  . موضوع  این مقاله در واقع یک مسئله اجتماعی است که بر اساس  چارچوب نظری با استناد برنظریات نظریه پردازان  :گیدنز:مارکس:وبر:لوکاچ:گلدمن :تدوین شده است برای انجام  مطالعه پنج فرضیه ارائه شده که قابل ذکراست که توسط متغیرهای تحصیلات-شغل و درآمد والدین، میزان دسترسی به امکانات مادی و خرده فرهنگهای طبقاتی –قومی اصطلاحات و مفاهیم مهم تعریف عملیاتی شده اندروش تحقیق بکاررفته با رهیافت کنونی و منطق پیمایشی در سطح  پهنانگر بوده، وروابط متغیرها ازنوع همبستگی همراه با گزارش توصیفی لحاظ نظرقرارگرفته وفن گردآوری اطلاعات پرسشنامه نیمه بسته می باشد.  تجزیه وتحلیل اطلاعات بدست آمده  با نرم افزارspss و جداول توصیفی براساس حجم نمونه 400 نفر صورت گرفته است .

 نتایج حاصله ازتحلیل نشان می دهد که بین، تحصیلات، اعتبارشغلی پدرو وضعیت درآمد والدین وگرایش تحصیلی و خرده فرهنگ طبقاتی –قومی و گرایش تحصیلی نوع رابطه معنا دار قدری بیشتر معلوم شده و توضیح مختصر داده  شود 

واژگان کلیدی

نابرابری طبقاتی ، سبک زندگی ، گرایش تحصیلی ، تضاد

مقدمه:

قلمرو رشدوفعال شدن استعدادها و توانایی های آدمی را زمان-مکان یا شرایط زمانی – مکانی (موقعیت) تعیین می کند وجهت  می دهد. بنابراین تربیتی سودمند و اثر بخش خواهد بود که آن شرایط را در نظر بگیرد و با آن هماهنگ باشد و یا بتواند شرایط نامطلوب را به شرایط مطلوب تغییر دهد (شعاری نژاد1381، 21)

به دنبال توسعه و رشد علوم وظهور جامعه شناسی آموزش و پرورش به عنوان یکی از شاخه های فرعی   علوم اجتماعی وطرح مساله ایجاد زمینه و امکانات برابر برای آموزش همگان، پرداختن به عوامل اجتماعی موثر درپیشرفت تحصیلی افراد امری مهم  دانسته می شود.پس  اهتمام به مساله آموزش وکیفیت آموزش که از اصول اساسی در فرآیند توسعه وپیشرفت همه جانبه به شمار می آید می تواند مبنا و زیر بنای عدالت اجتماعی قرارگیرد. همین امر محققان را وا  می دارد که به  پژوهش گسترده  درامرآموزش مبادرت نمایند. درجامعه امروز- با هرنظام سیاسی واجتماعی، - به مساله تربیت به عنوان یک موضوع جامعه شناختی باتاکیدبرفرایندتعلیم توجه می شود.زیرا دنیای امروز، تربیت تخصصی-حرفه ای فرزند را از نیازهای اولیه زندگی مدرن می  شناسد. (معیری،1377؛9)

مدرسه مکانی است که در آن بهتر از هرجای دیگر میراث فرهنگی هر قوم می تواند منتقل شود ؛واستعدادهای بالقوه دانش آموزان پرورش یابد و آنان را برای شرکت فعال درجامعه آماده سازد. عدم موفقیت نظام های آموزش در انجام  این رسالت در بسیاری از مواقع  بصورت افت  یا شکست تحصیلی بروز می کند.(شعاری نژاد ، 1381؛22)

رفتار و طرز فکر انسانها ناشی از فرهنگ حاکم بر آنان می باشد، وفرهنگ خود منبعث ازمیراث آموزشهایی است که مردم به صورگوناگون دریافت کرده اند.پس هدف ، ایجاد تغییرات مطلوب در سازمان دهی ذهنی دانش آموزان بمنظور تحول در رفتار انسانهاست؛ ومهمترین نقشی که والدین می توانند دراین فرایند داشته باشند ایجاد محیطی آرام ومساعد برای مطالعه  است. (ماهنامه تربیت، سال  سیزدهم، فصل اول؛ 22 )

پرداختن به عناصروشرایط اجتماعی موثردراین امرعمده ترین حوزه مطالعاتی این مقاله می باشدبویژه آن که قصد عرضه اطلاعات پیمایشی رادریکی ازجوامع توسعه نیافته شهری  ایران باتاکیدبرساختارآموزشی مدارس متوسطه اسلام آبادغرب دنبال می کنیم.

در گرایش تحصیلی دانش آموزان شرایط وعواملی چند دخالت دارند،که دانش آموزان فقط یکی از این آنها به حساب می آید.به نظرمحققان همچنان که نمی توان تنها موفقیتها را به یاری خود دانش آموز نوشت، همه شکست ها و عدم موفقیت ها را هم نباید به گردن او انداخت .در این مقاله پژوهشی هدف روشن ساختن و تبیین  جامعه شناختی گرایش فکری دانش آموزان وشناخت موانع پیشرفت تحصیلی شان در نظام آموزشی است که بر پایه چه اصول و متغیرهایی می باشد.خاطرنشان نموده درکشف وارائه این اصول ومتغیرهاازایده های منطق جامعه شناسی معرفت وجامعه شناسی آموزش وپرورش بایک رویکردمطالعاتی درونی وبومی استفاده است.

بیان مسئله

آنچه دربیان مساله این مقاله مطرح می نماییم فضای مفاهیم گوناگون وجنبه های مجهولی است که درخصوص موضوع این تحقیق لحاظ نظرقرارداده ایم.بنظرنگارنده اگرچه استمرار و بقای هر جامعه مستلزم آن است که مجموعه ای از باورها، ارزش ها، رفتارها، گرایش ها، دانش ها و مهارت های فرهنگی-اجتماعی جامعه  به نسل جاری و جدید منتقل شود.اماناگفته نبایدگذاشت که  سرآغاز آموزش و پرورش را باید در  نهاد اجتماعی اصلی، یعنی خانواده جستجو کرد که تمام کارکردهای لازم برای بقا و دوام زندگی اجتماعی را عهده دار است.(علاقه بند، 1370؛ 9)درعین حال آموزش و پرورش هر جامعه با نظام اجتماعی وفرهنگی آن پیوند معنا داری دارد ؛ولی دو نهاد آموزش و پرورش و خانواده بیش ازپیش رابطه تنگاتنگی با هم دارند .لیکن برای روشن شدن ارتباط واقعی این دونهادپایدار نباید از پدیده خاستگاه طبقاتی خانواده غافل شد.به عبارت دیگرنمی توان مساله شرایط طبقاتی ومنزلتی خانواده رادرتحلیل ارتباط خانواده باآموزش وپرورش ازنظردورداشته وحذف نمود!!؟

بعلاوه دریک نگاه دیالکتیکی ، تغییر و دگرگونی نظام طبقاتی جامعه در اثر گسترش آموزش و پرورش یک کارکرد ضمنی است که غالباً طبقه حاکم و صاحبان سرمایه را دچار هراس می سازد. زیرا برخورداری از آموزش و پرورش، ارتقای فرزندان طبقه کم درآمد جامعه را به پایگاه و مقام اجتماعی بالاتر میسر می سازد، واین فرایندی در جهت توسعه و پیشرفت جامعه است.(علاقه بند، 1370؛ 71) ازاین رو والدین برای فرزندان خود خواهان آموزش و پرورش بهتر  و بیشتر هستند تا از این طریق آنها در جامعه به منزلت و پایگاه اجتماعی بالاتر نائل گردند.

پیچیدگی وظرافت مساله این است که دانش آموز از حوادث بالفعل زندگی درس می گیرد و از تجربه ها راهش را انتخاب می کند. برای او روحیه والدین و اولیه مدرسه، در حکم پیام، رفتارشان به منزله مواد خام و ارتباط در حکم نتیجه نهایی است؛ و هر ضربه ای از سوی محیط اطراف او را به انحطاط می کشاند.(مجله تربیت، سال 11، شماره سوم، 1383؛ 27)ازاین روبه نظرمحققان برای شناخت دانش آموز، مطالعه پایگاه طبقاتی خانواده یکی از ریشه های مهم ومقتضیات زندگی جمعی به ویژه درجوامع شهری توسعه نیافته  می باشد. مطالعه جامعه شناسی طبقات اجتماعی نشان می دهد کودکان طبقه بالا با این هدف تربیت می شوند تا استعدادهای شان شکوفاتر گردد، ولی اعضاء خانواده های طبقات پایین  خود را برای دست یابی به این هدف ترغیب نمی کنند؛وگرایش چندانی به تحرک اجتماعی ازخود بروزنمی دهند.چگونه این واقعیت اتفاق می افتدوچه زمینه ها وشرایطی دخالت دارند که این مساله،علائم وعوارض خودرادرخانواده وآموزش وپرورش برجای می گذارد؟وجریان اجتماعی شدن کودکان ونوجوانان جامعه رادچارتعلل وآسیب پذیری می کند؟