پایان نامه بررسی تاثیر NLP بر عزت نفس و منبع کنترل افراد در شهرستان تبریز

برای دریافت درجه کارشناسی

رشته مشاوره و راهنمایی

چکیده:

پژوهش حاضر تحت عنوان «بررسی رابطه NLP با عزت‌نفس و منبع کنترل» انجام گرفت. در این پژوهش 3 متغیر به شرح زیر مورد مطالعه قرار گرفتند.

1- عزت نفس، عبارت است از خشنودی فرد نیست به تصور از خود خویش یا احساسات فرد نسبت به قدر و ارزش خود.

2- منبع کنترل، عبارت است از اعتقاد فرد به تحت کنترل بودن یا نبودن زندگی، افرادی که دارای کنترل درونی هستند، معتقدند مسئول سرنوشت خودشان هستند و افرادی که دارای منبع کنترل بیرونی هستند، چیزهای خوب و بد را به اقبال یا شانس نسبت می‌دهند.

3- پذیرش اجتماعی، عبارت است از شناخت محیط و برقراری ارتباط با دیگران و شناخت فرد از خود در بین دیگران و رضایت و خشنودی فرد و اجتماع از وی.

در این پژوهش 100 آزمودنی که شامل 50 نفر از افراد را که در کلاس‌ها در NLP شرکت کرده بودند و 50 نفر از افراد را که در این کلاس‌ها شرکت نکرده بودند به صورت تصادفی انتخاب شدند. کلیه افراد به خاطر محدود بودن تعداد نفرات به صورت تصادفی انتخاب شدند.

برای جمع‌آوری داده‌ ها از 2 پرسشنامه استفاده شد یک پرسشنامه برای سنجش عزت نفس (سیاهه عزت نفس کوپر اسمیت)، یک پرسشنامه برای سنجش منبع کنترل درونی- بیرونی (پرسشنامه راتر) استفاده گردید و یک خرده آزمون از 8 ماده پذیرش اجتماعی، پرسشنامه عزت نفس استفاده شده است.

در این پژوهش برای سنجش همسانی درونی این پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. ضریب بدست آمده برای کل آزمودنیها از طریق آلفای کرونباخ 7/0 گزارش شده است این پژوهش دارای 2 فرضیه اصلی و 6 فرضیه فرعی می‌باشد که عبارتند از:

اصلی: 1- بین NLP و عزت نفس رابطه مثبت وجود دارد.

2- بین NLP و منبع کنترل رابطه مثبت وجود دارد.

فرضیه‌های فرعی

3- بین عزت نفس و منبع کنترل قبل از NLP رابطه مثبت وجود دارد.

4- بین عزت نفس و منبع کنترل بعد از NLP رابطه مثبت وجود دارد.

5- بین عزت نفس و منبع کنترل رابطه مثبت وجود دارد.

6- بین عزت نفس و پذیرش اجتماعی رابطه مثبت وجود دارد.

7- بین عزت نفس و پذیرش اجتماعی قبل از NLPرابطه مثبت وجود دارد.

8- بین عزت نفس و پذیرش اجتماعی بعد از NLP رابطه مثبت وجود دارد.

برای تجزیه و تحلیل یافته از روش تفاوت میانگین و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است.

نتایج حاصل از این پژوهش:

بر اساس تفاوت میانگین بدست آمده (8/11) فرضیه اول تایید شد.

بر اساس تفاوت میانگین بدست آمده (3/4) فرضیه دوم تایید شد.

بر اساس ضریب همبستگی بدست آمده (23/0) فرضیه سوم تایید شد.

بر اساس ضریب همبستگی بدست آمده (69/0) فرضیه چهارم تایید شد.

بر اساس ضریب همبستگی بدست آمده (92/0) فرضیه پنجم تایید شد.

بر اساس ضریب همبستگی بدست آمده (64/0) فرضیه ششم تایید شد.

بر اساس ضریب همبستگی بدست آمده (53/0) فرضیه هفتم تایید شد.

بر اساس ضریب همبستگی بدست آمده (11/0) فرضیه هشتم تایید شد.

فرضیه اول پژوهش مبنی بر رابطه NLP با عزت نفس نسبت به افراد شرکت‌کننده در کلاس‌های NLP و شرکت‌نکننده تایید شد.

فرضیه دوم پژوهش مبنی بر رابطه NLP با منبع کنترل نسبت به افراد شرکت‌کننده در کلاس‌های NLP شرکت‌نکننده تایید شد.

پیشگفتار

امروزه با پیشرفت روز افزون تکنولوژی جامعه بشری و پیچیدگی ارتباطات در درون و بیرون افراد جامعه و کمبود تجارب و نداشتن تنوع در زندگی و همچنین کاهش روابط فیزیکی و کارایی میان افراد جامعه و از طرفی ازدیاد بی‌رویه جمعیت و سست شدن بنیان‌های خانواده و تنش‌ها تغییرات سریع و بی‌ثبات در اقتصاد و فرهنگ جوامع موجب شده است که بسیاری از افراد جامعه در برقراری ارتباط با خود و دیگران دچار سردگمی و مشکل شوند و از آنجایی که انسانها طبعاً موجودات اجتماعی و فطرتاً جهت تامین نیازهای مادی و معنوی خویش نیاز به برقراری ارتباط با دیگران هستند و استفاده از تجربیات آنان برای شناخت از خود و شناخت توانائیها و استمرارهای نهفته خود برای پیشرفت در عرصه‌های مختلف زندگی است برای رفع این معضل در سال‌های اخیر در جوامع پیشرفته و جوامع رو به توسعه اقداماتی جهت این که افراد در این جوامع برای کمبود در ارتباطات میان فردی و میان گروهی رنج می‌برند اقدام به برگزاری همایشات و جلسات متعددی با عناوین گوناگون برای بروز احساسات درونی، نگرش مثبت به خویشتن و ایجاد ارتباط میان خودآگاهی و ناخودآگاهی و حمایت‌های اجتماعی و اعتماد به نفس نمودند. این همه مفاهیمی هستند که در همایشات و جلسات به نام NLP [1]جهت بازشناختی افراد جامعه‌ از خود و دیگران در برابر افول روابط و ارتباطات سنتی برگزار می‌شود.

مقدمه:

انسان به دنبال سازگاری با شرایط متغییر محیطی و اجتماعی در پی روش‌هایی است که علاوه برداشتن منافع فردی به حفظ روابط اجتماعی نیز منتهی شود. او در پی روش‌هایی است که در عرصه عمل به کار گرفته شوند تا در حد توان، زندگی را قابل تحمل نمایند و بهزیستی زیست‌شناختی و روان‌شناختی را به ارمغان آورند. اینک آن چه که این خواسته انسان را تحقق می‌بخشد (برنامه‌ریزی عصبی- کلامی) است که ریچارد بندلر و جان گریندر آن را در اواسط دهه 1970 در کالیفرنیا ابداع کردند NLP علم و هنر رسیدن، به کمال و موفقیت است، بدین صورت که این روش الگویی است که به واسطه آن می‌توان به تجارب منحصر به فرد در زندگی دست یافت. به عبارتی دیگر روشی برای اندیشیدن و سازمان دادن اندیشه پیچیده و برقراری ارتباط در انسان است.

به کارگیری NLP در عرصه زندگی به هدفمندی حیات فرد منجر خواهد شد. و در نهایت به تجربه زندگی انسانی‌تر که سرشار از انتخاب‌گری و خلاقیت می‌باشد منتهی خواهد شد.

سال دو هزار آبستن تحولات مادی و معنوی بسیار است. سرعت پیشرفت، گسترش جهان صنعت و تولید، زندگی ماشینی، فاصله‌ها، انسان را جبراً به طرف استفاده‌های بهینه و ثمربخش و اثربخش از قوه‌ها و امکانات سوق می‌دهد.

NLP به عنوان نسل جدید روانشناختی با تاکید بر عمل، تغییر و اثربخشی مطرح می‌گردد. و در بین بیشمار نگرشها و مکاتب روانشناسی در شرق و غرب، NLP، موضوع ساختارهای نفوذ و تغییر و عمل را در می‌یابد و به ما یاد می‌دهد که افراد موفق و کامیاب چگونه از این ساختارها استفاده کرده‌اند. در وجود هر یک از ما رویاها و آرزوهایی وجود دارند و رویاها و آرزوها اگر از قوه به فعل در نیایند- اگر از حرف به عمل تبدیل نشوند- اسباب زحمت و ناهنجاری در انسان می‌شوند. بخش بسیار مهم زندگی ‌انسان آگاهی از «افسانه شخصی» به قول کوئیلو و دست نبشته زندگی به قول اریک برن می‌باشد و NLP به ما یاد می‌دهد که بفهمیم مشکل عدم توانائی در تحقق بخشیدن به افسانه شخصی، دست نبشته زندگی و آرزوها و رویاها و افسانه حیات در طرح نادرست آنهاست و یا در اجرای نادرست آنها و تا حصوص نتیجه، رفتار و برخورد را می‌بایست تغییر داد.

یکی از عوامل مهم روحی و روانی که در چند دهه اخیر مورد توجه بسیاری از روان‌شناسان و پژوهشگران قرار گرفته، عامل «عزت نفس‌» می‌باشد. عزت نفس عبارت است از ارزشی که اطلاعات درون خود پنداره برای فرد دارد و از اعتقادات فرد در مورد تمام صفات و ویژگی‌های که در او هست ناشی می‌شود.

عزت نفس واجد دو ارزش است: عزت نفس بالا که در آن خود ادراک شده و خود ایده‌آل با هم همتراز، دیگری عزت نفس پایین که در آن بین خود ادراک شده و خود ایده‌آل شکاف و فاصله زیادی وجود دارد (فرنچ[2] (1968) و آرگو[3] (1972)) از عزت نفس به عنوان یک سپر فرهنگی در مقابل اضطراب و استرس نام می‌برند. با توجه به تحقیقات انجام شده، جامعه‌ای که افراد آن از احساس ارزشمندی (عزت نفس بالا) برخوردارند، در مقابل انواع مشکلات و مسائل زندگی، فشارهای روانی، تهدیدها و حوادث ناگوار طبیعی همچون سیل و زلزله و.... و بیماریهای روانی مقاوم و پایدار خواهند بود که این امر شکوفائی عزت نفس، استعدادهای نهفته و خلاقیت و پیشرفت زندگی و اقتصادی و اجتماعی را به دنبال خواهد داشت. اکثر صاحبنظران برخورداری از عزت نفس (ارزیابی مثبت از خود) را به عنوان عامل مرکزی و اساسی در سازگاری عاطفی، اجتماعی و استفاده از مهارت‌ های مقابله‌ای موفق و سازگارانه تلقی می‌کنند. شایستگی عاطفی – اجتماعی که از خود ارزیابی مثبت منتج می‌شود می‌تواند، سپر یا نیرویی در مقابل مشکلات خطیر باشد. به نظر می‌رسد که عزت نفس بالا قادر است تا حدودی بعضی مسائل و مشکلات دوران نوجوانی و  جوانی را جبران نماید.

فردی که احساس خوبی در مورد خودش دارد، بهتر می‌تواند مشکلات خود را حل و با آنها کنار بیاید، وی ممکن است به گونه‌ای با مشکلات کنار بیاید یا مواجه شود که گویی هرگز مشکل عمده‌ای برایش به وجود نیامده است. در مقابل افرادی که از عزت نفس پایین برخوردارند، در مواجهه با مشکلات  زندگی منفعل عمل می‌کنند و احساس توانایی خود را در مواجهه با مشکلات، پایین ارزیابی می‌کنند و از روش‌های مقابله‌ای ناسازگارانه استفاده می‌کنند. وقتی که عزت نفس بالا باشد، فرد میزان فعالیت خود را افزایش می‌دهد و احساس توانائی خود را در مواجهه با مشکلات و انجام وظایف محوله در سطح مطلوب و بالائی ارزیابی می‌کند. در بررسی‌هائی که بر روی افراد واجد عزت نفس پایین صورت گرفته علائمی چون: اضطراب، شکایت‌های جسمانی، افسردگی، کاهش سلامت عمومی بدن، بی‌تفاوتی و احساس تنهایی، کاهش عملکرد، استفاده از روش‌های مقابله‌ای ناسازگارانه و ناموفق گزارش شده است.

یکی دیگر از تواناییهای شخصی که می‌تواند تعیین‌کننده پاسخ شخص به موقعیت‌های استرس‌آور باشد، به عنوان منبع کنترل نامیده می‌شود. این اصطلاح که ابتدا در اواسط دهه 1960 توسط واتر بکار برده شد به خصوصیتی گفته می‌شود که بر اساس آن، افراد احساس می‌کنند تا چه حد روی موقعیت‌ها توان نفوذ دارند. کسی که واجد منبع کنترل درونی است، عقیده دارد که بر روی آنچه که اتفاق می‌افتد، کنترل دارد و تصمیم و عمل اوست که در پیامدها نفوذ دارد. در مقابل، کسی که واجد منبع کنترل بیرونی است، عقیده دارد که اثر ناچیزی بر موقعیت‌ها دارد و پیامدهای آن را بیشتر، شانس و سرنوشت تعیین می‌کند. کسانیکه معتقد به درونی بودن کنترل هستند، مطمئن هستند که می‌توانند در دگرگونی محیط اطراف خویش اثر بگذارند. در حالیکه افراد واجد منبع کنترل بیرونی، عقیده دارند که در تغییر محیط خویش بی‌تاثیر یا دارای اثر ناچیزی هستند.

مطالعات روی سازگاری و تعادل روانی و توانائی مقابله، با فشارهای زندگی، نشان داده است که درونی‌ها، کمتر دچار پریشانی می‌شوند و از نظر روانی و جسمانی سالمتر هستند. به علاوه تعدادی از مطالعات مشخص ساخته‌اند که درک فرد از اینکه بر موقعیت‌های فشارزا کنترل دارد، برای او امتیازی مثبت در مقابله با عوامل استرس‌زا به شمار می‌آید.

بیان مسئله:

انسان در هر مقطعی از زندگی نیازمند کمک می‌باشد تا در انجام کارهایش تواناتر باشد و افکار، احساسات و اعمالش را بیشتر مهار کند، به زندگی خوش بین باشد و بهتر بتواند به نتایج خود دست یابد. اگر افراد در درون خود دانش یا منابع آن چه را که می‌خواهند انجام دهند، داشته باشند باید امکانات و منابعی در اختیار داشته باشند تا مهارتها  روش‌های تفکر خود را تعدیل کنند و آن‌ها را برای موفقیت در مراحل زندگی بیشتر بکار برند. افراد باید بتوانند حالت‌های موجود خود را شناسایی کنند و به دید روشنی در مورد چگونگی تفکر، احساس، انجام کارها و دستیابی به نتایج، برسند و با بررسی حالت‌های مطلوب حالتی را جایگزین حالت دیگر کنند.

NLP مبین یک تلقی ذهنی و راهی برای حضور در دنیاست که نمی‌توان آن را به اندازه کافی و در حد توان بیان نمود. واژه NLP از برنامه‌ ریزی عصبی – کلامی که تاکید بر 3 موضوع را دارد: بخش «عصبی» این مفهوم را نشان می‌دهد که همه رفتارها از فرایند عصب‌شناختی بینائی، شنوائی، بویایی، چشائی و لامسه نشات می‌گیرد. ما به کمک حواس پنج‌گانه خود دنیا را تجربه می‌کنیم. اطلاعات را می‌گیریم و بعد به استفاده و این اطلاعات درمانی، کاری صورت می‌دهیم.

«بخش کلامی» زبان‌شناختی این مفهوم را نشان می‌دهد که ما برای تنظیم افکار و رفتار خود و نیز برقرار کردن ارتباط با دیگران از زبان استفاده می‌کنیم.

بخش «برنامه‌ریزی» مشمول انتخاب روش‌هایی است که می‌توانیم با استفاده از آن برای سازمان دادن به نقطه نظرها واعمالمان، به نتایج مورد نظر دست یابیم.

کیفیت‌های فرعی حواس، کیفیت‌های مشخص هر حس است. عمدتاً پنج حس قابل تشخیص است: بینائی، شنوائی، لامسه، چشایی و بویایی. به علاوه حس دیگری به نام حس تعادل نیز تشخیص داده شده است. به طور کلی افراد در ارتباطات خود به یکی از چهار سیستم عصبی گرایش دارند که NLP با استفاده از این سیستم به تشخیص تمایز دقیق بین عناصر و تغییر این عناصر در تصورات افراد است تا تجربیات جدید و موثری را ایجاد کند. انسان‌ها در استفاده از حواس مختلف با یکدیگر تفاوت دارند و بعضی از مردم بیشتر وابسته به حس بینائی هستند. افراد دیگر بیشتر به حس شنوائی (در رابطه با زبان، صداها و گفت‌و گوی درونی) وابسته‌تراند. دیگران وابسته به احساسات هستند. بعضی از افراد حواس چشایی و بویائی خود را با درجه بالائی بکار می‌برند.

افراد بصری- این افراد جهان را به صورت تصاویر ادراک می‌کنند. به همین جهت کلماتی را که به زبان می‌آورند، تصویرگراست.

افراد سمعی- این گروه به لغات و واژه‌های سمعی تکیه دارند و به هنگام ارتباط، حالات فیزیولوژیکی دارند.

افراد لمسی- در جملات این افراد مفاهیم احساسی قالب است.

افراد حسابگر (منطقی- استدلال‌گر) کلمات این افراد آمیخته با منطق و استدلال است.

بیشتر مردم از تمام سیستم‌های احساسی خود برای ارتباط بهره می‌گیرند اما تنها به یکی از آنها گرایش دارند.

بنابراین اگر بخواهیم در افراد با نظام ذهنی متفاوت نفوذ این و با آنها رابطه‌ای ثمربخش داشته باشیم، باید با شناخت اصول «برنامه‌ریزی عصبی کلامی» نوع کلمات و رفتار خود را گونه‌ای تغییر دهیم تا با دیدگاهی که آنها از جهان دارند همنوا شویم.

NLP این نکته را برای ما متضمن می‌کند که بدانیم چه می‌خواهیم و چه نتیجه‌ای را انتظار می‌کشیم.

NLP روش سیستامیک، کار کردن است. این نشان می‌دهد که ما افراد را به صورت یک نظام از تمایلات ببینم. (برای مثال: فیزیکی، روانی، هیجانی (عاطفی) و روحانی) و همچنین نظامها را در درون یکدیگر ‌بینیم.

انسان‌ها نیاز دارند تا به طور انتخابی تجارت خود از دنیا را تصحیح یا تنظیم کننده اگر اینگونه عمل نشود باعث غرق شدن در افکار می‌شود. یکی از مهارت‌های تبلور یافته NLP توانائی مصرف (ضبط) تجارت شخصی است. مهارت که الگوسازی گفته می‌شود. این شامل کشف نقشه یا الگوی فرد از خود می‌شود و در خود آگاه و ناخودآگاه فرد وجود دارد؟

سوال اساسی این است که شرکت در کلاسهای NLP و یادگیری اصول و میانی آن و استفاده از الگوهای مورد بحث و کاربردی آن و عزت‌نفس (بالا و پایین) و منبع کنترل چه رابطه‌ای وجود دارد.

در زندگی عادی، ملاحظه می‌شود که برخی افراد در برخورد با انجام کارها با عزت نفس بالائی به زندگی عادی خود ادامه می‌دهند و در مقابل، افرادی هم هستند که با کوچکترین مشکل در انجام کارها، ناامید می‌شوند. حال این سوال مطرح است که عوامل فردی و اجتماعی از قبیل عرت نفس و منبع کنترل تا چه حد می‌تواند در مقابله سازگارانه و ناسازگارانه با مشکلات زندگی، موثر باشد؟

به عبارت دیگر NLP یا برنامه‌ ریزی عصبی – کلامی می‌تواند در برابر عزت‌نفس تاثیر داشته باشد و بتواند فرد را در بالا بودن عزت نفس، یاری برساند یا نه؟

Abstract

Present investigation was conducted as an “investigation of relation of NLP with self esteem and source of control”.

In this investigation, three variables were studied as follow:

1) Self- esteem: is an individual satisfaction relative to self imagimation or his or her felling about self value.

2) Source of control defines as individual be life to control lable and uncontrollable of life. Persons who have inner control belive that they are responsible of their fate. And indiriduats who belive in external control resource good and evil to their fortune.

3) Social acceptance consists of environment acquaintance, having social relation, self awarenss, self satisfaction and satisfaction of society.

In this study . one hundred indirividuals, fifty persons who did not attend in mentioned courses, were selected randomly because of limitation of papulation.

Two questionnaires. One for self esteem evaluation ccoper smith self esteem form) and another for external- internal control resource eraluation (Rater questionnair) were used. One simple evaluotion consists of eight article was employed for social acceptance and self self esteem.

In order to inner uniformityeraluation of questionnair, kronbach Alfa method was used and obtained coefficient for all of the subjects was reported by kronbach / Alfa/7.

Current investingation has two main hypothesis and six secondary hypothesis:

Main hupothesis:

1. There is positive relationship between self esreem and NLP.

2. There is positive relationship between control resource and NLP.

Secondary hypothesis:

3. There is positive relationship between self esteem and control source before NLP.

4. There is positive relationship between and control source after NLP.

5. There is positive relationship between self esteem and control resource.

6. There is positive relationship between self esteem and social acceptance.

7. There is positive relationship between self esteem and social acceptance before NLP.

8. There is positive relationship between self esteem and social acceptance after NLP.

Results:

According to abtained Mean difference (11,8), the first hypothesis was confirmed.

According to obtained mean difference (4/3), the second hypothesis was confirmed.

According to obtained correlation coefficient (/23), the shird hypothesis was confirmed.

According to obtained correlation coefficient (/62), the fourth hypothesis was confirmed.

According to obtained correlation coefficient (/92), the fifth hypothesis was confirmed.

According to obtained correlation coefficient (/64), the sitth hypothesis was confirmed.

According to obtained correlation coefficient (/53), the serenth hypothesis was confirmed.

According to obtained correlation coefficient (/11), the eiyhth hypothesis was confirmed.

The first hypothesis based on relation of NLP with self esteem relative to participated individuals in mentioned courses was condirmed.

The Second hypothesis based on relation of NLP with control source relation to participated and unparticipated individuals in NLP courses was confirmed.