پایان نامه بررسی تاثیر سبک های دلبستگی در طرح واره های ناسازگار اولیه در بین دانشجویان دانشگاه پیام نور واحد سراب

بررسی تاثیر سبک های دلبستگی در طرح واره های ناسازگار اولیه در بین دانشجویان دانشگاه پیام نور واحد سراب

چکیده

هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر سبک دلبستگی بر طرح واره ناسازگار اولیه در بین دانشجویان دانشگاه پیام نور واحد سراب می باشد. جامعه آماری در پژوهش حاضر شامل کلیه دانشجویان دانشگاه دانشگاه پیام نور سراب که در سال 1393 مشغول تحصیل هستند . نمونه آماری پژوهش حاضر شامل 90 نفر از دانشجویان که بصورت نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند . روش تحقیق حاضر از نوع همبستگی است.ابزار مورد استفاده از پژوهش پرسشنامه دلبستگی کولینز و رید، نسخه کوتاه پرسشنامه طرحواره یانگ، در این تحقیق برای توصیف داده ها از روش آمار توصیفی یعنی فراوانی، درصد فراوانی، میانگین و انحراف معیار استفاده شده است و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون استفاده شده است. در بررسی رابطه بین طرح واره ناسازگار  با سبک دلبستگی در بین دانشجویان بدست آمد طرح واره ناسازگار  و سبک دلبستگی دانشجویان رابطه مثبت وجود دارد.یعنی با بالارفتن نمرات طرح واره ناسازگار  نمرات افراد بیشتر به سوی سبک دلبستگی ایمن سوق یافته است .در بررسی رابطه بین کیفیت زندگی با سبک دلبستگی ایمن در بین دانشجویان بدست آمد بین طرح واره ناسازگار و سبک دلبستگی ایمن رابطه معناداری وجود دارد و بین طرح واره ناسازگار و سبک دلبستگی ایمن دانشجویان رابطه مثبت وجود دارد

مقدمه

طرحواره های ناسازگار اولیه یعنی موضوعات ثابت و دراز مدتی که در دوران کودکی به وجود می آیند به زندگی بزرگسالی راه می یابد و تا حد زیادی ناکارآمدند، این طرحواره ها الگوهایی برای پردازش تجارب بعدی محسوب می شوند طرحواره های نازسازگار اولیه برای اثبات یا تایید تجارب کودکی عمل می کنند و به نشانه های بالینی نظیر اضطراب، افسردگی و اختلالات شخصیت، تنهایی به دلیل روابط بین فردی مخرب و سوء مصرف الکل و مواد مخدر، پر اشتهایی یا زخم معده منجر می شوند (گرین هاوس، کولنیزو شاو، 2003؛ سلیگمن، شولمن و ترایون، 2007). پردازش طرحواره ای به راحتی و بدون اینکه نیازمند توجه از سوی بیمار باشد صورت می گیرند و حالتی خود آیند دارد (صاحبی، حمیدپور، 1383) طرحواره های ناسازگار اولیه در تعامل خلق و خوی فطری کودک با تجارب ناکارآمد او با والدین، خواهر و برادرها، همسالان در طی سال های اولیه زندگی بوجود می آیند( دیده روشن 1388). یانگ (1999) بر این باور است که طرحواره ای ناسازگار در افراد به تجربه رویدادهایی منفی در زندگی منجر می شود و حضور چنین رویدادهایی در زندگی شخص باعث احساس فشار روانی بیش از حد می شود. کسانی که از طرحواره های ناسازگار به طور افراطی استفاده می کنند، تحت تاثیر حوادث منفی زندگی قرار می گیرند (مک کالوگ، بلا، کیل پاتریک و جانسون، 2001).

رایکر بوئر و دی یو (2009) بیان داشته اند که طرحواره ای یکسانی در سنین کودکی وجود دارد و افرادی که از طرحواره ای سازگار استفاده می نمایند، توانایی بهتری برای مقابله فشار روانی داشته و زمانی که در زندگی با حادثه ای فشارزا مواجه می شوند، کمتر احتمال دارد که دچار مشکلات روانی شوند.

نظر رامستد (2001) بر این است که چگونگی فایق آمدن افراد بر حوادث منفی زندگی ممکن است در کیفیت زندگی آنها نقش موثری داشته باشد. چنین افرادی حوادث منفی زندگی را از حوادث مثبت جدا کرده و توجهشان را بر حوادث مثبت متمرکز می کنند.

دلبستگی یک پیوند عاطفی است که با تمایل به جستجو در مجاورت یک فروپاشی و ماندن در کنار آن، که در موقعیت استرس زا مشخص می شود تعریف میشود. (بالبی[1] ، 1969. برگ [2]، لورا[3]، 2007). به طور کلی دلبستگی را می‌توان جوّ هیجانی حاکم بر روابط کودک با مراقبش تعریف کرد. این که کودک مراقب خود را که معمولاً مادر اوست، می‌جوید و به او می‌چسبد، مؤید وجود دلبستگی میان آن‌ها است. نوزادان معمولاً تا پایان ماه اول عمر خود شروع به نشان دادن چنین رفتاری می‌کنند و این رفتار برای تسریع نزدیکی به فرد مطلوب طراحی شده است.پیوند را گاه مترادف با دلبستگی بکار می‌برند درحالی که این دو پدیده متفاوت هستند. پیوند به احساس مادر درباره نوزادش مربوط است و با دلبستگی فرق دارد. مادر به طور طبیعی نوزاد را منبع احساس امنیت تلقی نمی‌کند و به او تکیه نمی‌کند در حالی که در دلبستگی چنین است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که پیوند مادر با نوزاد زمانی شکل می‌گیرد که تماس پوستی با سایر انواع تماس نظیر صوتی یا چشمی برقرار می‌شود.هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر سبک دلبستگی بر طرح واره های نا سازگار اولیه در بین دانشجویان می باشد.

بیان مسأله

نظریه ساختارهای معنا گذاری/ طرحواره بر این باور است که شناخت‌ها و طرحواره‌ها خاستگاه آغازین پردازش بوده و پردازش شناختی به کمک طرحواره‌های موجود در فرد هدایت می‌شوند (بک[4]،1967؛ اینگرام[5]،1984 و همکاران،1988؛ کلارک[6] و همکاران،1999) به باور یانگ (1990) طرحواره‌های ناسازگار اولیه ساختارهای شناختی عمیق شامل باورهای درباره‌ی خود، دیگران و محیط هستند که از ارضاء نشدن نیازهای اولیه بویژه نیازهای هیجانی در دوران کودکی سرچشمه می‌گیرند. طرحواره‌ها سازمان‌هایی از واقعیات هستند که به صورت نتیجه تجربیات عینی از محیط رشد می‌یابند و به ویژه آنهایی که از اوایل زندگی به وجود آمده‌اند، تأثیر معنادارتری دارند. رشد طرحواره‌ها اغلب به دوران کودکی باز می‌گردد (یانگ[7]،1990) مطابق نظر یانگ (1999) بعضی از افراد به خاطر تجارب کودکی منفی طرحواره‌های ناسازگار اولیه‌ای را ایجاد می‌کنند که بر شیوه‌های تفکر، احساس و رفتار آنها در روابط بعدی و سایر جنبه‌های زندگی‌شان تأثیر می‌گذارد. طرحواره‌هایی که در سنین اولیه رشد یافته اند اغلب خارج از حوزه‌ی آگاهی قرار دارند و زمانی که محرک‌های زندگی یک یا چند طرحواره را تحریک کند آن وقت فعال می‌شوند و اطلاعات شخصی را مطابق با این طرحواره‌ها به صورت اتوماتیک پردازش می‌کنند. یانگ معتقد است که طرحواره‌ها به دلیل ارضاء نشدن نیازهای هیجانی اساسی دوران کودکی، به وجود می‌آیند که این نیازها عبارتند از دلبستگی ایمن به دیگران، خودگردانی، کفایت و هویت، آزادی در بیان نیازها و هیجان‌های سالم، خود انگیختگی و تفریح، محدودیت‌های واقع‌بینانه و خویشتن‌داری (یانگ و همکاران 2003، ترجمه حمیدپور و اندوز،1386).

از سوی دیگر با توجه به مراحل رشد روانی‌‌اجتماعی دیدگاه اریکسون (1950) می‌توان چنین استدلال کرد که حل موفقیت‌آمیز هر یک از مراحل به یک طرحواره‌ی سازگار منجر می‌شود، در حالیکه شکست در آن مرحله باعث ایجاد یک طرحواره‌ی ناسازگار می‌گردد. معمولاً ماهیت ناکارآمد طرحواره‌ها وقتی که افراد در روند روزمره خود و راههای ناکارآمدی که یاد گرفته اند از طریق آن با دیگران کنار بیایند را از خود نشان می دهند ظاهر می شود. از طرفی طرحواره‌ها حالت ابعادی دارند؛ بدین معنا که از نظر شدت و گستره‌ی فعالیت در ذهن با یکدیگر فرق دارند. بدین معنا که از نظر شدت و گستره فعالیت در ذهن با یکدیگر فرق دارند. هر چه طرحواره ها شدیدتر باشد، شمار بیشتری از موقعیت ها می توانند آن را فعال کنند (ایلوت و لاسن[8]، 1997).

به نظر جان بالبی (1969)  دلبستگی باعث تکامل و ضامن بقای کودکان است چون باعث می شود مراقبان کودک از او محافظت کنند و زمینه ساز رشد وی شوند (کاپلان[9]، 1386) اینزورث[10]  نیز اثبات کرد دلبستگی به کاهش اضطراب کمک میکند. آن چه او تاثیر پایه ایمنی می نامد کودک را قادر می سازد تا شخص مورد دلبستگی را ترک کند و در محیط پیرامون خود به جستجو بپردازد. حساسیت و پاسخ دهی مادر عوامل اصلی دلبستگی ایمن هستند ولی هنگامی که دلبستگی ناایمن است نوعی احساس عدم اطمینان( دوریگزینی، اضطراب و تردید) در مزاج کودک پدید می آید (کاپلان و سادوک، 1387 ) شکل گیری دلبستگی نیاز به زمان دارد و همپای توانایی های شناختی کودکان عمیق تر می شود. به اعتقاد اریکسون 1963 ، ایجاد حس اعتماد به مراقبان نقش مهمی در رشد کودک دارد چون مبنای رفع دیگر بحران های روانی و اجتماعی خواهد شد. حس اعتماد وقتی در خردسالان ایجاد می شود که نیازهای جسمی و هیجانی آن ها با مهربانی و به طور یکنواخت ارضا شود. در غیر این صورت، در کودک بی اعتمادی به وجود می آید که بر روابط میان فردی آتی او تاثیر منفی خواهد گذاشت(کاپلان ،1386).تحقیقات نشان داده در نوجوانانی که دارای سبک های دلبستگی نا ایمن اجتنابی و ناایمن دو سوگرا هستند بیشترین مشکلات را در افسردگی و سو مصرف مواد از خود نشان می دهد (ویلیامز وکلی،2005).بنابراین محقق در پی پاسخ به این سوال است که آیا سبک دلبستگی در طرح واره های ناسازگار اولیه  دانشجویان  تاثیر گذار است ؟

[1] Bowlby

[2] Brg

[3] Lora

[4]. Beak

[5]. Ingram

[6] .Clark

[7]. Young

[8]- Elliott & Lassen

[9] Kaplan

[10] Ainsworth