پایان نامه بررسی ارتباط حرفه ای بین پزشک و پرستار از دیدگاه هردو گروه در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی اردبیل در سال1391

بررسی ارتباط حرفه ای بین پزشک و پرستار از دیدگاه هردو گروه در بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی اردبیل در سال1391

چکیده

ارتباط بین پزشک و پرستار شامل تعامل متقابل بین پزشک و پرستار در امر مراقبت از بیمار برای دستیابی به یک هدف مشترک درمانی یعنی ارتقای وضعیت بیمار است .ایجاد ارتباط صحیح به عنوان مهمترین ویژگی لازم برای افراد شاغل در مراقبت های بهداشتی اولیه توصیف شده است. با توجه به ضرورت وجود ارتباط و همکاری میان پزشکان و پرستاران در جهت ارتقاء کیفیت مراقبت از بیمار ،این مطالعه برای تعیین وضعیت ارتباط حرفه ای  بین پزشکان و پرستاران از دیدگاه هردو  گروه انجام گردید .

روش مطالعه: روش تحقیق از نظر هدف، از نوع کاربردی و از نظر روش توصیفی- تحلیلی می باشد که بصورت مقطی انجام شد  .نمونه پژوهش 110 نفرازپزشکان و پرستاران شاغل در بیمارستانهای آموزشی درمانی شهر ستان اردبیل می باشد که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند. ابزار بررسی ،پرسشنامه دوقسمتی برای پزشکان و پرستاران می باشد که هرکدام بصورت مجزا  تهیه شده بود . قسمت اول مربوط به متغیرهای فردی – اجتماعی، با 12 سوال مشخص شده بود . قسمت دوم مربوط به ارتباط حرفه ای پزشک و پرستار با دو متغیر مشخص ارتباط و ادراک بود که تعداد سوال پرسشنامه پزشکان 22 سوال وپرسشنامه پرستاران با 25 سوال بود  . داده های جمع آوری شده  وارد نرم افزار  SPSS نسخه 17 شد و با استفاده از آمار توصیفی و تحلیلی ،تجزیه و تحلیل داده ها انجام شد.

یافته ها:در مجموع 110 نفر از پزشکان و پرستاران در این تحقیق شرکت نمودند. که47.3%ازپاسخ دهندگان پزشک، مرد و 52.7 % نیز پزشک زن بوده اند.همچنین جنس پاسخ دهندگان پرستار نیز 18.2 % از پاسخ دهندگان مرد و81.8% از آنها زن بوده اند. یافته های تحقیق نشان می دهد، با افزایش میزان ارتباط پزشکان با پرستاران ،عملکرد پرستاران نیز بهبود می یابد.همچنین نتایج تحقیق نشان داد که با افزایش میزان ارتباط پرستاران با پزشکان ،عملکرد پزشکان نیز افزایش می یابد .. همچنین هرچه تجربه کاری پزشکان و پرستاران  بیشتر شود میانگین موفقیت در عملکرد شان نیز افزایش می یابد.پس می توان گفت بین ارتباط پزشک و پرستار رابطه معنادری وجود دارد.

نتیجه گیری:بطور کلی می توان گفت، رابطه حرفه ای بین پزشکان و پرستاران از دیدگاه پرستاران در سطح متوسط و از دیدگاه پزشکان در سطح بسیار قوی قراردارد.. پس  بهبود ارتباط بین پزشک و پرستار می تواند نتایج بسیار مثبتی برای پزشکان و پرستاران و کیفیت مراقبت های آنان داشته باشد .

ارتباط، جریان پویایی است که در آن تبادل اطلاعات صورت می گیرد و می توان آن را جریانی چند طرفه دانست که طی آن دو یا چند نفر به تبادل افکار، نظریات، احساسات و حقایق می پردازند و از طریق به کاربردن پیام هایی که معنایش برای کلیه آنها یکسان است به انجام این امر مبادرت می ورزند. هنگامی که ارتباط را کوشش آگاهانه فرستنده پیام برای سهیم ساختن گیرنده در اطلاعات، عقاید و طرز فکرهایش می دانیم، مساله تفاهم و هماهنگی فرستنده و گیرنده اهمیت اصلی و اساسی خود را به دست می آورد وهرگونه انتقال پیام بین فرستنده از یک طرف و گیرنده از طرف دیگر ارتباط محسوب می شود.( کریمی1391، ص2) ارتباط به منزله مرگ وزندگی است و در هیچ جای اجتماع به اندازه محیط بیمارستان این مسئله واقعیت ندارد از جمله مهمترین این روابط ، رابطه میان پزشک و پرستار است . ( بورکه و همکارانش 2004،ص40) توانایی برقراری ارتباط مناسب ، قدرت افراد را در تبادل نظرات افزایش می دهد و در طی آن ایده ها و نظرات جدید شکل می گیرد  . ارتباط فرایندی پویا ست که بطور مداوم در حال تغییر و تحول است چرا که دیدگاه ها ،توقعات ، احساسات و عواطف افراد در حال تعامل یکسان باقی نمی ماند . ارتباط فرایندی مستمر است که هرگز متوقف نمی شود و نیز فرایندی برگشت ناپذیر است (ساروخانی1379، ص24-23 )  در میان ارتباطات ارتباط حرفه ای تیم سلامت ،ارتباط پزشک با پرستار نسبت به سایر اعضای تیم از اهمیت بیشتری برخوردار است و تمام جنبه های فرآیندی پرستاری را تحت شعاع خود قرار می دهد . این موضوع به نوبه خود بوجودآورنده یک چهارچوب اساسی برای تمامی فعالیت های است که در برقراری ارتباط مناسب ضروری هستند. ارتباط بعنوان یک سیستم بازخور مداوم در انجام مداخلات پرستاری عمل می کند و در زمان کار با بیماران برای تصمیم گیری در مورد اینکه چه کاری باید انجام شود و به چه صورت نیازهای فردی بیماران به بهترین شکل برآورده شود در فرآیند پرستاری جلوه گر می شود . (حیدری خیاط1388، ص26) ایجاد ارتباط صحیح به عنوان مهمترین ویژگی لازم برای افراد شاغل در مراقبت های بهداشتی اولیه توصیف شده است .(هالته 1990،ص2-131) بسیاری از صاحب نظران ،توانایی برقراری ارتباط صحیح را از مهمترین ویژگی های کارکنان بهداشتی دانسته اند با توجه  به اینکه  مهارتهای ارتباطی هم دارای زمینه گسترده می باشد و  هم دارای ارزش فراوان در بهبود سیستم سلامت است  به نظر می رسد که آموزش مهارتهای ارتباطی را چه از طریق گنجاندن مباحث مهم مهارتهای ارتباطی در سیستم آموزش پزشکی و پرستاری  وچه از طریق ایجاد کارگاه های برای تفهیم و انسجام عملی مهارتهای ارتباطی در سیستم سلامت افزایش داد (زمانی و همکارانش، ص4)

نتایج یک پژوهش نشان می دهد که شناخت توصیف و درک پرستاران از ارتباط با پزشکان در ابعاد گوناگون می تواند داده های ارزشمندی در کاهش و رفع مشکلات موجود و برنامه ریزی در این حرفه را بیان  دارد . بطوری که با بهبود و اصلاح ارتباطات حرفه ای  بتوان کیفیت  ارائه خدمات حرفه ای به بیماران را تضمین نمود . (عظیمی لولتی و همکارانش 1390، ص 125-108)

یک ارتباط اثر بخش شامل 5 ویژگی است :گشودگی،همدلی،حمایتگری،مثبت گرایی،تساوی می باشد که باعث افزایش رضایتمندی طرفین ارتباط می شود . آموزش و بکارگیری مهارت های ارتباطی توسط پرستاران نه تنها باعث پیدایش برخی از تغییرات رفتاری در آنها میشود بلکه باعث پیدایش برخی از تغییرات مثبت در شرایط بالینی بیمار خواهد شد اکثر پژوهشها وجود –فاصله روحی و روانی بیماران با پرستاران را ازاولین عوامل اساسی در درک بیمار دانسته اند و به علت بی توجهی پرستاران به ارزشها ،عقاید ،تجارب بیمار و داشتن نگرش منفی به رفتارهای وی بروز می کند تحقیقات نشان می دهند که اکثر شکایات عمومی و بکارگیری نادرست دستورات توسط بیماران نتیجه بیکفایتی کارکنان بهداشتی و درمانی نیست بلکه از مشکلات ارتباطی منشاء می گیرد.

درحرفه های بهداشتی ارتباط و مهارتهای ارتباطی نقش بیسار مهمی در رضایت بیمارن و حل مشکلات آنان دارد . درکسانی که به دلایلی نیازبه مراقبت طولانی مدت دارند این نکته اهمیت بیشتری دارد. اثرات ارتباط موثر درسلامتی بیماران شامل کنترل فشارخون ، کنترل درد،کاهش اضطراب و افزایش رضایت بیماران میشود . از طرف دیگر ،وجود اشکال در برقراری ارتباط منجر به اشتباه در تشخیص ،کاهش مشارکت بیماران در برنامه های درمانی و کاهش ارائه اطلاعات به بیماران می شود .

ارتباط بین پزشک و پرستار شامل تعامل متقابل بین پزشک و پرستار در امر مراقبت از بیمار برای دستیابی به یک هدف مشترک درمانی یعنی ارتقای وضعیت بیمار است.( این ارتباط باید براساس ارتباط باز، صداقت و احترام دوطرفه و بر اساس اختیارات و توانایی ها و مسوولیت های دو طرف برای کمک به تصمیم گیری های مشترک، حل مسأله وحل تعارضات، با توجه به منابع، امکانات و تجهیزات موجود و در جهت رفع مشکل بیمار برقرار شود. بسیار واضح است که تعامل و مشارکت اجزای اساسی یک ارتباط مؤثر بین پزشک و پرستار می باشد. تعامل در این نوع ارتباط حرفه ای فرآیندی است که به همکاران در یک سلسله مراتب افقی اجازه می دهد که به صورت فردی و گروهی تصمیم گیری کنند. ارتباط با همکاران حرفه ای در گروه پزشکی باید به نحوی برنامه ریزی شود که هدف اصلی طب که شامل سلامت و مراقبت از بیمار است را تأمین کند و در این میان ارتباط بین پزشکان و پرستاران اهمیتی خاص دارد.( رستمی و همکارانش 1389، ص72-63)

 همچنین مطالعات نشان می دهد که میزان ارتباط میان تیم درمانی قابل توجه نیست و یا به طور ثابت و پایداری ادامه نمی یابد. پزشکان و پرستاران به دلیل نقش حرفه ای متفاوت، درک متفاوتی از نیازهای بیمار داشته که سبب می گردد هریک اهداف مراقبتی جداگانه ای را برای بیمار برنامه ریزی نمایند، در حالی که وجود ارتباط صحیح میان پزشکان و پرستاران به تقویت برنامه ریزی بر اساس اهداف مشترک منجر می گردد. همچنین مطالعات نشان می دهد که همکاری و مشارکت پرستاران در تصمیم گیری های درمانی کم می باشد.

مشارکت کم در تصمیم گیری، سبب فقدان ارزش فردی، احساس زیر دست بودن، کاهش اعتماد به نفس، کاهش رضایت شغلی، یأس و ناامیدی، ناراحتی و عصبانیت، دلسردی و نداشتن انگیزه می گردد. این در حالی است که مشارکت در تصمیم گیری ها اثرات مثبتی مانند افزایش اعتماد به نفس، تصمیم گیری بهتر، تقویت احترام انسانی و جایگاه اجتماعی، ایجاد انگیزش و علاقه مشترک، تحریک کارکنان به قبول مسوولیت و بهبود روحیه افراد برای کار گروهی، ایجاد نگرش مثبت نسبت به سازمان و افزایش تعهد فرد به سازمان را در پی خواهد داشت.آگاهی، تجربه، تعامل، نوع حرفه و محیط از جمله عواملی هستند که روی ارتباط بین پزشک و پرستار تأثیر می گذارد؛ چرا که معمولا دانش پزشکان و پرستاران از پروتکل ها و اصول مربوط به علم ارتباط کم است ودر هر دو حرفه افراد با تجربه کاری بیشتر مهارت ارتباطی بهتری دارند. (کریمی1391، ص2)

  باتوجه به ضرورت وجود ارتباط و همکاری میان پزشکان وپرستاران در جهت دستیابی به اهداف مشترک درمانی در جهت ارتقاء کیفیت  خدمات ، این پژوهش برای بررسی ارتباط حرفه ای بین پزشکان و پرستاران از دید هر دو گروه در سه  تا از بیمارستانهای شهرستان اردبیل انجام میگیرد که آیا فقط پرستاران از ارتباط  با پزشکان رضایتمندی دارند یا پزشکان . ایا هردو گروه با مفهوم ارتباط و اهمیت آن در بهبود عملکرد و کیفیت خدماتی که ارائه  می دهند آگاهی دارند آیا عواملی چون سن و جنس وسابقه خدمت در ارتباط بین آنان  تاثیر دارد .

اهمیت موضوع:

همکاری و ارتباط مناسب بین پرستاران و پزشکان یکی از مهمترین انواع تعاملات در مراکز مراقبت سلامتی محسوب می گردد و شکل گیری چنین ارتباطی نه تنها یک عنصر حیاتی در فراهم آوردن مراقبت اصولی است بلکه برای پرستاران و پزشکان نیز سودمند است و جملگی از برقراری چنین تعاملی بهره مند خواهند شد

در میان ارتباطات حرفه ای تیم سلامت ارتباط پرستار با پزشک نسبت به سایر اعضا ی تیم از اهمیت بیشتری برخوردار است و تمام جنبه های فرآیندی پرستاری را تحت شعاع خود قرار می دهد . این موضوع به نوبه خود بوجودآورنده یک چهارچوب اساسی برای تمامی فعالیت های است که در برقراری ارتباط مناسب ضروری هستند. ارتباط عنوان یک سیستم بازخور مداوم در انجام مداخلات پرستاری عمل می کند و در زمان کار با بیماران برای تصمیم گیری در مورد اینکه چه کاری باید انجام شود و به چه صورت نیازهای فردی بیماران به بهترین شکل برآورده شود در فرآیند پرستاری جلوه گر می شود . ( حیدری خیاط1388، ص26)

در برخی مشاغل نحوه ارتباط برقرار کردن اهمیت خاصی دارد مانند مدیران و پزشکان و پرستاران ..... چنانچه مطالعات نشان داده اند که 80 درصد وقت پزشکان به شکلهای مختلف صرف  برقراری ارتباط می شود از اینرو مهارت پزشک وپرستار در برقراری ارتباط اثر بخش در نحوه عملکرد آنها اثر مستقیم دارد ( سادات سعید زاده1389، ص21-19)

توانایی پزشکان و پرستاران در کار کردن با یکدیگر به عنوان یک تیم واحد در ارتقای برآیند ها و کاهش خطا و خطرها و مراقبت بهینه ضروری است سابقه دیرین مشارکت و همکاری ضعیف گروه پرستاری و پزشک ، عدم رضایت شغلی عده کثیری از پرستاران و ماما ها به واسطه کیفیت نامطلوب رابطه شان با پزشکان تاثیرات این رابطه برابقاء و نقش آفرینی بهینه پرستاران در حرفه خود اهمیت روزن افزون همکاری گروه پرستاری و پزشکان در گروههای کاری بخصوص در موقعیت های حساس مراقبتی چون اتاق عمل ،زایمان ،اورژانس و بخش های مراقبت ویژه و تاثیر مستقیم مطلوبیت ارتباط بین حرفه ای آنها بر بهبود برآیند های درمان و مراقبت سلامت جامعه را می توان به عنوان برخی از مهمترین دلایل ضرورت اصلاح ساختار روابط بین حرفه ای پرستار و پزشک برشمرد ( نمازی و همکارانش1390، ص3-1) با توجه به اینکه محوری ترین نقطه جهت انجام تغییرات در ارتباطات تیم درمانی شناخت روابط ، تجربه و احساسات آنان می باشد لذا درک تجربیات ارتباطی در اعضای این تیم می تواند منجر به خود آگاهی و کاهش پیش فرض ها و تفاسیر نادرست شود. ( عظیمی لولتی و همکارانش 1390، ص 125-108 ) همچنین با توجه به ضرورت وجود ارتباط و همکاری بین پزشکان و پرستاران در جهت بهبود و ارتقاء کیفیت خدمات ، پژوهشگر بر آن است  علاوه بر بررسی دیدگاه پرستاران از ارتباط و همکاری با پزشکان ، دیدگاه پزشکان نسبت به ارتباط با پرستاران را نیز در بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی شهرستان اردبیل  جهت ارتقاء کیفیت خدمات ارتباط حرفه ای هر دو گروه را مورد بررسی قرار دهد  . 

وجه تمایز:

 با نگاهی به مطالعات گذشته در داخل کشور پژوهشی تحت عنوان بررسی وضعیت ارتباط حرفه ای بین پزشک و پرستار از دیدگاه هر دو گروه صورت نگرفته است . اگر چه پژوهشهای بسیاری در زمینه های همچون رابطه مهارتهای ارتباطی پرستاران با کیفیت خدمات بستری (نصیری پور، 1389) بررسی دیدگاه پرستاران درباره تعامل حرفه ای پرستاران با پزشکان و ارتباط آن با رخداد شاخص های ایمنی در بیماران بستری ( حیدری خیاط، 1387) و تجربه ارتباط حرفه ای پرستاران شاغل در بیمارستانهای آموزشی ( عظیمی لولتی ،1390) ارتباط حرفه ای بین پرستاران و پزشکان از دیدگاه پرستاران(رستمی ، 1389) مهارتهای ارتباطی پزشکان و پرستاران و تاثیر آن بر رضایتمندی بیماران ( فرمهینی ،1385) بررسی همکاری بین حرفه ای پزشک و پرستار در بیمارستانها ( آنی و همکارانش،2004) بررسی و مقایسه دیدگاه های پزشکان و پرستاران در مورد چرخه ارتباط پزشک و پرستار ( زمانی،1389) و چند مورد دیگر انجام شده است  ولی تاکنون پژوهش اختصاصی در زمینه  بررسی وضعیت ارتباط حرفه ای بین پزشک و پرستار از دیدگاه هر دو گروه انجام نشده است . با توجه به ضرورت وجود ارتباط و همکاری میان پزشکان و پرستاران در جهت ارتقاء کیفیت مراقبت از بیمار،این مطالعه برای تعیین وضعیت ارتباط حرفه ای بین پرستاران و پزشکان از دیدگاه هردو گروه یعنی پزشکان و پرستاران انجام گردید .   همچنین انتخاب جامعه پژوهش از بین  پزشکان وکارشناسان پرستاری شاغل در بیمارستان های منتخب از این پژوهش ها متمایز می باشد.

اهداف:

هدف آرمانی:افزایش کیفیت خدمات بستری ارائه شده توسط پزشکان و پرستاران در نتیجه بهبود ارتباط بین این دو گروه در بیمارستانهای کشور

هدف اصلی : بررسی ارتباط  حرفه ای پزشک و پرستار ازدیدگاه هردو گروه در بیمارستانهای  شهرستان اردبیل  انجام میگیرد.  

اهداف ویژه :

1 – بررسی میزان درک پرستاران از ارتباط حرفه ای با پزشکان در بیمارستانهای شهرستان اردبیل

2- بررسی میزان درک پزشکان از ارتباط حرفه ای با پرستاران در بیمارستانهای شهرستان اردبیل

3- مقایسه ارتباط پزشکان با پرستاران در بیمارستانهای شهرستان اردبیل

4- بررسی میزان ارتباط دو گروه ، بین متغیر های دموگرافیک ( سن ،جنس، سطح سواد، تجربه و غیره ) در بیمارستانهای شهرستان اردبیل

 سوالات پژوهش :

آیامیزان درک پرستاران و ارتباط حرفه ای آنان بر عملکرد پزشکان تاثیر دارد ؟

 آیامیزان درک پزشکان و ارتباط حرفه ای آنان بر عملکرد پرستاران تاثیر دارد ؟

آیا متغیرهای دموگرافیک( سن ،جنس ،تجربه و سطح سواد) برعملکرد پزشکان وپرستاران تاثیر دارد؟

آیا بین ارتباط پزشکان و پرستاران تفاوت  معنی داری وجود دارد؟

فرضیه های تحقیق:

فرضیه اصلی:

بین ارتباط حرفه ای پزشک و پرستار از دیدگاه هر دو گروه در بیمارستانهای شهرستان اردبیل رابطه معنی داری وجود دارد .

فرضیه های فرعی:

بین میزان درک پرستاران و ارتباط حرفه ای آن با پزشکان رابطه معنی داری وجود دارد.

بین میزان درک پزشکان و ارتباط حرفه ای آن با پرستاران رابطه معنی داری وجود دارد .

بین متغیر های دموگرافیک (سن ،جنس، تجربه و سطح سواد) در بین پزشکان و پرستاران رابطه معنی داری وجود دارد .