روش تحقیق بررسی نظرسنجی تلفنی از مردم تهران درباره امنیت در خودرو های مسافربر شخصی و عمومی کامل

پیشگفتار

امنیت در لغت مقابل ترس و اضطراب و مترادف با آرامش قلب است. امنیت و ناامنی، مولفه‌هایی هستند که در زندگی فردی و جمعی مورد توجه است. انسان همواره درطول تاریخ برای دست‌یابی به امنیتی نسبی تلاش کرده است. تهدید و تهاجم از سوی هر منبعی منجر به ازبین رفتن امنیت دیگران است.

امنیت یکی از مهمترین ارکان اجتماع بوده و احساس امنیت داشتن اساسی‌ترین اصل برای بقا شهروندان یک جامعه است. بوزان یکی از نظریه پردازان معاصر "امنیت" که بر اهمیت نقش مسائل اجتماعی در امنیت تاکید می‌کند معتقد است:

"تهدیدات و ناامنی‌های رایج در سطح جامعه انواع مختلفی دارند. برخی از آنها مانند سوانح طبیعی، صدمات فیزیکی یا جسمانی (زلزله، سیل، شیوع بیماری‌ها، تصادفات و مرگ و میر) تهدیدات اقتصادی (تجاوز به اموال، فقدان فرصت شغلی، اختلال در مناسبات تجاری، تضییع حقوقی و تنزل پایگاه اجتماعی- تهدید موقعیت) هر چند زندگی فردی را به شدت تهدید می‌کنند؛ اما، چنانچه در مراحل بعدی به معضل اجتماعی بدل نشوند؛ در روابط گروه‌های اجتماعی تأثیری ندارند. تهدیدات مزبور نسبت به هم حالت انفصالی ندارند و ممکن است زمینه گسترش دیگری را فراهم کنند. این تهدیدات هنگامی در سطح امنیت اجتماعی موضوعیت پیدا می‌کنند که زمینه تأثیرگذاری آنها از سطح فرد به گروه گسترش یابد." [1]

امنیت اجتماعی در سطح جامعه و درون نظام اجتماعی عینیت پیدا می‌کند و برآیند مناسبات، روابط و کنش متقابل گروه‌های اجتماعی بوده و ناظر بر هویت گروه‌های اجتماعی است. امنیت اجتماعی مبین شرایط استمرار و کیفیت بقای نظام اجتماعی است.

مکانیزم اعتماد اجتماعی به عنوان یکی از شاخصه‌های امنیت، در سطح نهادهای اجتماعی (نهادهای آموزش، بهداشت، عدالت و...) شبکه‌ها (بازارها، اینترنت، حمل و نقل و باربری، مدیریت شهری و...) سازمان‌ها (بیمارستان‌ها، دانشگاه‌ها، شرکت‌ها، دادگاه‌ها و...)، تولید فرآورده‌های عمومی (صنایع، کارخانه‌ها و...) و نقش‌های اجتماعی (وکلا، پزشکان، روحانیون، آموزگاران و...) تجلی پیدا می‌کند.

وقوع جرم، یکی از عوامل تهدیدکننده حضور مردم در شهر است. این عامل با احساس امنیت یا عدم احساس آن نزد شهروندان در ارتباط است. با وقوع جرم خاصی در شهر، مردم نسبت به حضور در فضاهای عمومی دچار ترس و ناامنی می‌شوند. یکی از فضاهای عمومی که امکان ارتکاب جرایم و مخدوش ساختن امنیت عمومی در آنها بیشتر به نظر می‌رسد، مسافربرهای شخصی و عمومی است. این فضاها به لحاظ مالکیت آن، در عین عمومی بودن، خصوصی به حساب می‌آیند. قواعد حاکم بر فضای این خودروها غالبا تحت تاثیر مالکان آنها اعمال می‌شود؛ به عنوان مثال استفاده از تصاویر خاصی در درون خودرو -درخور سلیقه راننده- اسپورت کردن ظاهر خودرو و مواردی از این دست جملگی نشان از عدم نظارت دستگاهی خاص بر اصول مسافربری در سطح شهر دارد. حال در چنین وضعیتی، این توانایی و تشخیص مسافر است تا میزان امنیت خود را در یک وسیله نقلیه راهی بسنجد.

طرح مسئله:

حضور مردم در فضای عمومی شهر مستلزم احساس امنیت از سوی آنان است. زوکین در کتاب فرهنگ شهرها می‌گوید: « فضاهای شهری به اندازه کافی برای مردم امن نیستند، تا آنان در خلق فرهنگ عمومی مشارکت داشته باشند.»[2] به عقیده او، بارزترین تهدید برای فرهنگ عمومی نگرانی‌ها و ترس‌های ناشی از تهدیدات و هرج و مرج‌های نظیر ضرب و شتم، شورش‌های ناگهانی، جنایات نفرت‌انگیز و نظایر اینهاست که حضور درفضای عمومی شهر را دچار تهدید می‌کند.

از زمان آرنولد ولفرز، مفسران اجتماعی خاطر نشان ساخته‌اند که در قبال امنیت آنچه اهمیت اساسی دارد دو چیز است: یکی مشخص ساختن تهدیدی وجودی که اقدام اضطراری یا تدابیر ویژه‌ای را ایجاب کند و دیگری پذیرش این ادعا از سوی مخاطبانی چشمگیر. نمونه‌هایی وجود دارد که واژه امنیت بر زبان رانده می‌شود بی‌آن‌که نشانی از این منطق به چشم خورد و نمونه‌های دیگری هم هست که با این منطق مطابقت دارند و در آنها تنها به مورد استعارات به امنیت اشاره می‌شود.

در شهرهای بزرگ هرازگاهی با اخبار جنایات زنجیره‌ای مواجه می‌شویم که قربانیان این جنایات بیشتر زنان و کودکان هستند. در شهری به وسعت تهران و با جمعیت بالای آن، بدیهی است که این تهدیدها و خشونت‌ها در شکل‌های مختلف اتفاق بیافتد. یکی از معمول‌ترین موارد اعمال خشونت در تهران، در زمان جابجایی مسافران است. تهدید، سرقت، آزار و قتل از جمله موارد ایجاد رعب و وحشت در وسایل نقلیه، برای شهروندان تهرانی هستند.

حال مسأله ما در این تحقیق این است که نظر شهروندان تهرانی را راجع به میزان امنیت در خودروهای مسافربر عمومی نسبت به مسافربرهای شخصی جویا شویم و ببینیم مردم برای حفظ امنیت خود در وسایل نقلیه عمومی و شخصی به چه مواردی توجه می‌کنند. این مسأله از طریق پرسش‌های زیر پیگیری می‌شود:

سوال‌های تحقیق:

شهروندان برای رفت و آمد بیشتر از چه وسیله نقلیه‌ایی استفاده می‌کنند؟ (1)

دلایل پاسخگویان برای استفاده از وسیله نقلیه‌ایی که با آن در شهر رفت و آمد می‌کنند؟ (2)

امنیت در کدام یک از وسایل نقلیه عمومی بیشتر است؟(3، 4)

امنیت در کدام یک از وسایل نقلیه عمومی کمتر است ؟(5، 6)

مردم در انتخاب تاکسی و مسافربرهای شخصی به چه چیزی بیشتر توجه می‌کنند؟ (7)

تا به حال مردم احساس عدم امنیت در وسیله نقلیه عمومی کرده‌اند؟( 8، 9، 10)

کلیات تحقیق

در این گزارش با به کارگیری نظرسنجی تلفنی و بدست آوردن آمارها، پردازش و تحلیل علمی آنها، سعی شده است تا به نظر پاسخگویان در مورد میزان امنیت در خودروهای مسافربر عمومی نسبت به مسافربرهای شخصی در شهر تهران دست یافت. این گزارش حاصل جمع آوری پاسخ 1177 نفر از مردم تهران به پرسشنامه تهیه شده توسط واحد نظرسنجی تلفنی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای موسسه همشهری است. این افراد به صورت تصادفی و بر اساس مراجعه به فهرست شماره تلفن‌ها (از 22000000 الی 88999999) انتخاب شدند. در این گزارش نظر کسانی که تمایل به پاسخگویی به تمام پرسش‌های تحقیق را داشته‌اند، منعکس شده است.

ضرورت و اهمیت تحقیق:

جدای از نارسایی‌های سیستم حمل ونقل عمومی در پایتخت، کمبودها و ضعف خدمت‌رسانی در سیستم حمل و نقل عمومی شهر تهران، امکان استفاده از این سرویس برای تمامی شهروندان میسر نیست. از این رو سال‌هاست که مردم تهران از خودروهایی غیر از وسایل نقلیه عمومی استفاده می‌کنند. ناگفته نماند سیستم حمل و نقل عمومی تهران نیز از یکپارچگی و نظم برخوردار نیست. اتومبیل‌هایی که به عنوان تاکسی‌های گردشی در تهران کار می‌کنند، ساخت یک کارخانه واحد نیستند. پیکان، سمند، پژو، آردی و رنو21، پراید و ون به رنگ‌های زرد و سبز یکدست یا سفید با نواری سراسری نارنجی و رنگ‌های دیگر از جمله اتومبیل‌هایی هستند که با شماره پلاک تاکسی در تهران مشغول کار هستند. آن چه مسافران را در انتخاب وسیله نقلیه مردد می‌کند، حضور تعداد بسیار زیادی از خودروهای شخصی با مجوز‌ تاکسیرانی در میان سایر تاکسی‌های عمومی است. این خودروها با مجوز‌هایی که به شیشه‌ یا بدنه آنها چسبانده شده، در خیابان‌های شهر مشغول جابجایی مسافر هستند. در این بین تعداد خودروهای شخصی مسافربر بدون مجوز نیز کم نیست. 

گفتنی است قوانین و مقرراتی هم هست که هر از گاهی به تصویب می‌رسند اما اجرای آنها اغلب با مشکل همراه است و معمولا هیچگاه اجرا نمی‌شوند. یکی از این مصوبه‌ها جریمه خودروهایی است که فاقد مجوز حمل و نقل مسافر هستند. گفتنی‌ است در این وضعیت، مسافران سرگردان در خیابان‌های شهر تهران ناچارند از هر نوع وسیله‌ای که شده (حتی موتور سیکلت) برای رسیدن به مقصد استفاده کنند. در چنین شرایطی، سودجویان هم در هیبت مسافرکش، مسافران را مورد آزار و تهدید قرار می‌دهند. عدم احساس امنیت در خودروهای مسافربر، یکی از مواردی است که بیشتر افراد ترجیح می‌دهند از وسیله شخصی خود برای سفرهای درون شهری استفاده کنند. که این امر غیر از افزایش آلودگی هوا، موجب اتلاف سوخت و افزایش مشکلات ترافیکی در شهر نیز می‌شود.

لذا برنامه‌ریزی، ساماندهی و ایمن سازی ناوگان حمل و نقل عمومی، غیر از تحقق اصلاح الگوی مصرف در کشور، در برقراری امنیت در پایتخت نیز تاثیر بسزایی دارد.  

هدف تحقیق:

مهم‌ترین هدف این نظرسنجی بررسی میزان برقراری امنیت در مسافربرهای عمومی نسبت به مسافربرهای شخصی از نظر پاسخگویان است. آگاهی از وسیله نقلیه‌ایی که پاسخگویان برای رفت و آمد در شهر  بیشتر از آن استفاده‌ می‌کنند و دلیل استفاده از آن وسیله نقلیه، از اهداف دیگری که در این نظرسنجی دنبال می‌شود. گفتنی است از دیگر اهداف این طرح، دستیابی به نظر پاسخگویان درمورد این‌که، کدام ‌یک از وسایل نقلیه عمومی از امنیت بیشتری و کدام‌یک از امنیت کمتری برخوردار است. مصادیق عدم امنیت و پیش‌آمدهایی که موجب احساس عدم امنیت پاسخگویان در خوردوهای مسافربر شخصی و عمومی شده، نیز از اهداف فرعی این نظرسنجی است.  

روش تحقیق و گردآوری اطلاعات

در این پژوهش پیمایشی،  با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی نظرات عامه مردم به صورت تلفنی (نظرسنجی تلفنی) گردآوری شده است .عددهای داخل جدول گرد شده است.

جامعه نمونه

در این تحقیق نمونه آماری شامل 1177 نفر از مردم تهران است. از این تعداد 38 درصد مرد و 62 درصد زن هستند.

زمان اجرای نظرسنجی

این نظرسنجی از تاریخ 26 تا 29 اردیبهشت ماه 1388 توسط گروه نظرسنجی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ای روزنامه همشهری انجام شده است.

پرسشنامه نظرسنجی

جنس؟

سن؟

تحصیلات؟

شما برای رفت و آمد در شهر بیشتر از چه وسیله نقلیه‌ایی استفاده می‌کنید؟

1/4. چرا وسیله شخصی؟           

2/4. چرا اتوبوس؟                                       

3/4.  چرا مترو؟                                           

4/4. چرا مینی‌بوس؟                                         

5/4. چرا تاکسی و کرایه‌های عمومی؟               

6/4. چرا مسافربرهای شخصی؟                          

7/4. چرا موتور؟                                        

8/4. چرا دوچرخه؟                                     

9/4. چرا آژانس؟                                        

به نظر شما امنیت در کدام یک از وسایل نقلیه‌ایی که نام می‌برم، بیشتر است؟    

چرا بیشتره؟

به نظر شما امنیت در کدام یک از وسایل نقلیه‌ایی که نام می‌برم، کمتر است؟    

چرا کمتره؟

شما در انتخاب تاکسی و مسافربرهای شخصی به چه چیزی بیشتر توجه می‌کنید؟      

تا به حال شده داخل یک وسیله نقلیه احساس عدم امنیت کنید؟

در چه موردی احساس عدم امنیت کردید؟

چه اقدامی کردید؟ 

چکیده:

طرح نظرسنجی حاضر، ‌به منظور دست یافتن به نظر پاسخگویان درباره میزان امنیت در خودروهای مسافربر شخصی و عمومی در شهر تهران به اجرا درآمده است. یافته‌های این طرح به قرار زیر است:

- 62 درصد از پاسخگویان زن و 38 درصد مرد هستند.

- 34 درصد پاسخگویان در گروه سنی 21 تا 30 سال قرار دارند.

- مدرک تحصیلی 44 درصد از پاسخگویان دیپلم است.

- 38 درصد از پاسخگویان بیشتر با اتوبوس در سطح شهر رفت و آمد می‌کنند.

- 74 درصد از پاسخگویان به دلیل راحتی خود، بیشتر با وسیله شخصی خود در سطح شهر رفت و آمد می‌کنند.

- 33 درصد از پاسخگویان به دلیل تردد اتوبوس از خط ویژه، بیشتر با این وسیله در سطح شهر رفت و آمد می‌کنند.

- سرعت مترو دلیل استفاده 57 درصد از پاسخگویانی است که بیشتر با این وسیله در سطح شهر رفت و آمد می‌کنند.

- راحتی در رفت و آمد با تاکسی‌ها و مسافربرهای شخصی دلیل استفاده 43 درصد از پاسخگویانی است که بیشتر با این وسیله به سفرهای درون شهری می‌پردازند.

- نبود وسایل نقلیه عمومی در مسیر، دلیل 50 درصد از پاسخگویانی است که بیشتر با مسافربرهای شخصی (فاقد آرم، تابلو و غیرخطی) در سطح شهر تردد می‌کنند.

- 46 درصد از پاسخگویان به دلیل راحتی خود، بیشتر با موتور در سطح شهر رفت و آمد می‌کنند.

- 46 درصد از پاسخگویان به دلیل امنیت خود، بیشتر با آژانس در سطح شهر رفت و آمد می‌کنند.

- از نظر 54 درصد از پاسخگویان، در میان وسایل نقلیه عمومی، اتوبوس‌ها از امنیت بیشتری برخوردارند. 

- 46 درصد از پاسخگویان عمومی بودن اتوبوس‌ها را دلیل امنیت بیشتر آن می‌دانند.

- از نظر 56 درصد از پاسخگویان، در میان وسایل نقلیه عمومی، مسافربرهای شخصی (فاقد آرم، تابلو و غیر خطی) امنیت کمتری دارند. 

- 36 درصد از پاسخگویان عدم امکان شناسایی مسافربرهای شخصی (فاقد آرم، تابلو و غیر خطی) را دلیل امنیت کمتر آن می‌دانند.

- در هنگام انتخاب تاکسی یا مسافربرهای شخصی، بیشتر پاسخگویان (48 درصد) به تابلو و آرم آن توجه می‌کنند.

- 70 درصد از پاسخگویان تا به حال داخل وسیله نقلیه عمومی احساس عدم امنیت نکردند.

- از میان پاسخگویانی که داخل وسیله نقلیه عمومی احساس عدم امنیت داشته‌اند، 35 درصد به ایجاد مزاحمت از سوی راننده یا سرنشینان دیگر خودرو اشاره کردند.

- اقدام 41 درصد از پاسخگویانی که داخل وسیله نقلیه عمومی احساس عدم امنیت کردند، پیاده شدن از آن خودرو بوده است.

از بررسی جداول کا اسکوار نتایج ذیل حاصل شده است:

از میان پاسخگویان بیشتر مردان از اتوبوس و بیشتر زنان از آژانس، برای رفت و آمد در سطح شهر استفاده می‌کنند.

از میان پاسخگویانی که برای رفت و آمد در سطح شهر اتوبوس را برگزیدند، زنان بیشتر به دلیل امنیت و مردان بیشتر به دلیل تردد این وسیله نقلیه عمومی از خط ویژه آن را  استفاده‌ می کنند.