پیشگفتار :
انسانها در شهرها برای خود فضایی جهت زندگی می سازند، و همزمان با آن مجموعه ای هزار چهره به وجود می آورند، از طرفی دیگر همین چهره ی شهر تاثیر خود را بر شخصیت اجتماعی ما شهروندان می گذارد.
یک انسان از بدو تولد تا بزرگسالی نیازهای خاصی دارد که باید توسط شهر و عوامل آن پاسخ داده شود. رشد سریع جمعیت یک واقعیت را نتوانسته است تغییر دهد و آن اینکه نیازهای اولیه انسان ها در هر دوره و سنی تغییر نکرده است.
شهروند در تعامل اجتماعی و چانه زنی در کوچه و بازار توانسته بود قدرت اندیشیدن و مذاکره را برای حفظ حقوق خود و دیگران بیاموزد.
بنابراین نیاز مبرمی به فضاهای تعامل اجتماعی دارد.
از آنجا که در دوران کودکی و نوجوانی، با انواع و اقسام محدودیت ها، ممنوعیت ها روبه رو بوده ایم، فضاهای غیر قابل تحمل بر شخصیت ما و فرزندانمان تاثیر سو ء می گذارند و تعجب می کنیم که چرا با شهروندانی خنثی و بی تفاوت نسبت به سرنوشت شهر و جامعه روبه رو هستیم.
جامعه ای که برای کودکان خود فضاهای بازی کافی، برای نوجوانان خود پاتوق ها، فضاهای تعاملات اجتماعی، فضاهای ورزشی و ... در محله ایجاد نکند، نباید توقع داشته باشد که در آینده از شهروندانی متعهد و دلسوز و فعال در سرنوشت شهر و جامعه برخوردار گردد.
برای جلوگیری از چنین مشکلاتی اولین قدم شناخت نیازهای فرد و جامعه در شهر است. بعد از این مرحله می توان توقعاتی را که انتظار می رود و شهر و فضاهای آن در پاسخگویی به این نیازها داشته باشد شناسایی کرد و در صدد این برآمد که این فضا پاسخگوی نیازهای شهروندان باشند.
مقدمه :
تهیه این پروژه توسط دانشجویان رشته مهندسی شهرسازی ترم چهارم دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد در نیم سال دوم تحصیلی 90-1389 آغاز شد و پس از انجام مراحل گوناگون و بررسی های طولانی و دقیق توسط یکی از گروه های دانشجویی و به یاری استاد مربوطه مهندس مژده جمشیدی در تاریخ 23/4/1390 به پایان رسید.
با توجه به گسترده بودن شهر اصفهان، مقرر گردید تهیه این پروژه ها طبق تقسیمات شهری و محله ای و با توجه به ویژگی های محله های انتخابی که شامل موارد زیر است صورت گیرد :
مداخله باید دارای ارزش تاریخی و عناصر و کالبد با هویت ایرانی باشد. این محلات باید از نظر بصری و ادراکی غنی باشد و دانشجویان به راحتی به اطلاعات آن دسترسی داشته باشند.
با توجه به این موارد، حوزه ی مورد بررسی در این پروژه محله ی سنگتراش ها است که درمنطقه 5 اصفهان واقع شده است.
در زیر محدوده ی مورد بررسی را نمایش داده ایم.
در گزارش حاضر، ابتدا خلاصه ای از بررسی های آماری و ویژگی های منطقه در وضع موجود ارائه می شود، پس از آن سابقه تاریخی محله و گفت و گو با شهروندان و ساکنان و مسئولین را مورد بررسی قرار می دهیم و سپس به تحلیل استخوان بندی و جایگاه و فرم و عناصر اصلی و موثر بر این محله می پردازیم.
فصل اول:مطالعات پایه
در این قسمت ما با حوزه ی فراگیر و نقش آن در حوزه ی مداخله , نظرات ساکنین و افراد و ارگان های زیربط و تدوین اهداف اولیه و چشم انداز مفدماتی آشنا میشویم.
واژه ی کلیدی:
*حوزه ی فراگیر: حوزه ای که محله یا حوزه ی مداخله در آن واقع است
*حوزه ی مداخله: محله ی مور نظر ما همان حوزه ی فراگیر است
بخش اول:ساختار کلی شهر اصفهان
به عکس هوایی شهر اصفهان دقت کنید
همان طور که دیده میشود شهر اصفهان دارای دو محور اصلی است که در امتداد این دو محور شهر گسترش پیدا کرده است ( این دو محور شمالی جنوبی و شرقی غربی است که با یکدیگر زاویه ی ˚107.5 میسازند)
همان طور که همیشه معروف بوده هرکجا آب هست آبادی نیز هست پس این امر طبیعی است که جهت کشیدگی و گسترش شهر اصفهان در امتداد رودخانه ی زاینده رود باشد که البته اکنون ما از نعمت این رود محروم شده ایم.
اصفهان دارای بیش از 20 خیابان اصلی و فرعی ، آزاد راهها و بزرگ راهها است که با خطوط زرد مشخص شده که از جمله این خیابان ها عبارتند از: خیابان های چهارباغ بالا،چهارباغ عباسی،خیابان توحید،خیابان شهید بهشتی، خیابان مسجد سید، خیابان فردوسی،خیابان عبدالرزاق،خیابان احمد آباد،خیابان بزرگمهر،خیابان آپادانا،خیابان میر و ...
آزاد راه:آزاد راه رو گذر امام خمینی
بزرگ راه:صیاد شیرازی،کشوری،ذوب آهن،خیام،ردانی پور،چمران
شهر اصفهان دارای 8 میدان اصلی است که از نفوذ پذیری بالایی برخوردار هستند و نوعی جمع کننده و پخش کننده در شهر به حساب می آیند این میدان ها نقش عمده ای در دسترسی به نقاط مختلف شهر دارند که نوعی نشانه در شهر اصفهان نیز محسوب میشوند.
این میدان ها عبارتند از: میدان جمهوری(دروازه تهران)،میدان انقلاب،میدان احمد آباد،میدان آزادی(دروازه شیراز)، میدان امام حسین(دروازه دولت)،میدان بزرگمهر،میدان عتیق و میدان شهدا
میتوان شهر اصفهان را نیمه بیابانی و کوهپایه ای فر ض کرد اما با توجه به عبور رودخانه ی زاینده رود از میان شهر هوایی نسبتآ معتدلی دارد و اکثر فضای سبز شهر در اطراف رودخانه قرار دارد که از پارک جنگلی ناژوان تا پل شهرستان را ما جز شهر اصفهان به حساب آورده ایم.
همچنین در جنوب اصفهان پارک کوهستانی صفه نقش مهمی در طبیعت اصفهان دارد که به دلیل گسترش امکانات رفاهی و تفریحی روزانه گردشگرانه زیادی را به سمت خود جلب کرد است.
اصفهان جز شهر های پر جمعیت ایران محسوب میشود و این مسئله را میتوان در گسترش شهرک های مسکونی در اطراف اصفهان به وضوح مشاهده کرد.شهرک های مسکونی مانند سپاهان شهر،بهارستان،خانه اصفهان،ملک شهر و امثال آنان به گونه ای جلوی ریزش و ازدحام ساختاری و کالبدی را نیز گرفته است البته این را نیز نباید فراموش کرد که به دلیل نبود امکانات مناسب و کمبود شغل در آن محدوده ها روزانه سیل عظیمی از جمعیت به سمت اصفهان حجوم می آورند که این خود مشکلات ترافیکی و حمل و نقلی و در آخر زیست محیطی را به همراه دارد.
اصفهان دارای 11 منطقه است که در این پروژه تصمیم بر آن است که یکی از محله های منطقه ی 5 اصفهان را مورد بررسی قرار دهیم.منطقه ی 5 دارای 32 محله است که حوزه ی مداخله ،محله ی سنگتراشها انتخاب شده است.
در عکس زیر بطور کلی ساختار اصفهان با علائم گرافیکی مشخص شده است.
(نمودار و تصاویر در فایل اصلی موجود است )
بخش دوم:طرح های پیشنهادی
در این بخش به بررسی طرح ها و برنامه های شهری می پردازیم و پیشنهادات این طرح ها را برای ابعاد گوناگون
استخراج و در جداولی ارائه میکنند.در این مرحله باید در های مورد بررسی به صورت خلاصه در گزارشی ارائه گردد. برای این منظور از اطلاعات بایگانی شده و نوشتاری سازمان مسکن وشهرسازی ومعاونت شهرسازی و معماری مراجعه و از طرح های موجود استفاده شده است.
*توضیحات:
- فضای حاشیه مادیها با کاشت درخت به عنوان شریانها ی گسترده پیاده رو مورد استفاده بوده است.
- در طرح ریزی معابر شهری (قطعه ها ) باز گذاری ترافیکی معابر حتی القدور بصورت متعادل انجام شود.
-حداقل تخریب در استخوان بندی و بافت شهر ایجاد شود.
-محورهالی پیشنهادی بر مسیر های کم عرض موجود منطبق شود←بافت موجود شهر حفظ گردیده است.
- پیشنهادات ارائه شده در طرح جامع برلی گسترش و تعریض شبکه ارتباطی منطقه 5:
الف- معابر احداثی
خیابان های کمکی بلوار ارتش و کشاورز
خیابان کمکی غربی چهارباغ بالا
امتداد خیابان شهیدان هفت تیر
امتداد بلوار عبدا.. خان
خیابان ورودی شهرک امیر حمزه
مجموعه خیابان های صفوی ، تبریزی ها و ایروان
خیابان دقیقی
خیابان رودکی
خیابان باغ زیار
خیابان یحیی خان
خیابان باغ زرشک
ب-معابر تعریضی
1.خیابان وحید
2.بلولار عبدا... خان
3.خیابان خاقانی
ج-معابر با محدودیت ترافیک سواره
1.خیابان چهارباغ بالا
2.بلوار ملت
- محور چهارباغ بعنوان یک محور پیاده
- محور پیاده چهارباغ بعنوان یک مسیر خطی از ابتداد تا انتها طراحی شود
پیشنهادات جدید در طرح تفضیلی
1.احداث خیابانی در حد فاصل وحید و بلوار سیمین بصورت شمالی-جنوبی
2.امتداد خیابان شهیدان هفت تیر
3.تعریض بلولر عبدا... خان
4.اتصال خیابان صفوی و ایروان
5.احداث یک خیابان شرقی-غربی
محدوده های تاریخی بعنوان گذدر های ویژه عبور پیاده و عبور وسایل نقلیه اضطراری
مادیها بعنوان محور های پیاده طبیعی و فضای سبز خطی محله ای و ناحیه ای هستند
در نظر گرفتن یک مقطع پلکانی برای مادیها که با دور شدن از مادیها به بناها افزوده میشود
- دو محور شهری پیشنهادی :
1. محور ارتش و قسمتی از خیابان کشاورز
2.محور سیمین
- وجود کاربری های مختلط پارکینگ،تجاری و مسکونی در کنار محور های اصلی←سیمای حجمی منطقه
- سیمای حجمی منطقه مثل عبور محور های طبیعی ( مادیها ) بعنوان فضای سبز خطی از درون محوطه های مسکونی
بخش سوم:
برای آنکه تصمیم گیری صحیحی در طول فرآیند طرح و برنامه ریزی شهری داشته باشند باید از نظرات ساکنین محله آگاهی داشته باشند. از این رو میتوان در تدوین چشم انداز اولیه با دقت بیشتری عمل نماییم.برای آگاهی و نظر سنجی از ساکنان محله از روش مصاحبه و پرسشنامه استفاده شده که حاصل آن به صورت زیر است.
تمام این نمودارها ترسیم نگارنده است
(نمودار و تصاویر در فایل اصلی موجود است)
بخش چهارم:نظر ارگان ها راجع به محله ی سنگتراش ها
خبرگزاری میراث فرهنگی گروه میراث فرهنگی جلفا یکی از قدیم‌ترین محله‌های اصفهان است که حضور ارامنه در آن به سال‌های حکومت صفوی در ایران بازمی‌گردد. با این حال از این محله و حال و هوای تاریخی آن چیزی باقی‌نمانده
خبرگزاری میراث فرهنگی گروه میراث فرهنگی جلفا یکی از قدیم ترین محله های اصفهان است که حضور ارامنه در آن به سال های حکومت صفوی در ایران بازمی گردد. با این حال از این محله و حال و هوای تاریخی آن چیزی باقی نمانده و طی 15 سال گذشته هر روز بر میزان تخریب های آن افزوده می شود. هرچند جلفا هنوز ردپای میراث مسیحیت را در خود دارد و تلاش می شود تا حفظ شود، اما بخش مهمی از این ردپا مدت هاست که پاک شده و این روند هنوز هم ادامه دارد.
به گزارش CHN از دیرباز تا کنون اصفهان محل زندگی ادیان مختلف در ایران بوده است. امروز در کنار مسلمانان، مسیحیان و یهودیان، جایگاه ویژه ای در زندگی روزمره ساکنان این شهر تاریخی دارند. در این میان محله جلفا از اهمیت جالب توجهی برخوردار بوده و هرچند بخش زیادی از ساختارهای فرهنگی و بافت تاریخی خود را امروز از دست داده، اما هنوز هم به دلیل انبوه ساکنین ارمنی و از سوی دیگر حضور کلیسای تاریخی وانک، از اهمیت زیادی برخوردار است.
محله تاریخی جلفا با 19 هزار و 845 متر مربع یکی از قدیمی ترین محله های شهر اصفهان است. گفته می شود این محله پس از مهاجرت ارامنه ساکن جلفا آذربایجان به اصفهان و سکونت آن ها در بخشی از زاینده رود پدید آمده است. این محله تاریخی از چندین محله بزرگ و کوچک تشکیل شده که اکنون نام بخشی از آن ها تنها به عنوان خاطره ای از محله های تاریخی یاد می شود.
از نخستین روزهای تکوین این شهرک ارمنی نشین، پنج محله به نام های میدان بزرگ، میدان کوچک، هاکوپ جان یا یعقوب جان و یا محله ی حصیرباف ها، چهارسوق قاراکل تشکیل دهنده این شهرک نوبنیاد عصر شاه عباس بوده است. اما امروز محله هایی چون سنگتراش ها، تبریزی ها، ایروانی ها، چهارسو و کاسگ باقی مانده اند.
روزگاری شاردن، بازرگان و سیاح فرانسوی، جلفا را بزرگ ترین محله اصفهان برشمرده و هر یک از طول و عرض آن را یک فرسنگ نوشته است. بر اساس نوشته های این جهانگرد اروپایی، جلفا از دو قسمت یکی جلفای قدیم و دیگری جلفای نو تشکیل می شده که جلفای نو به دلیل کوچه های بزرگ تر و مشجر از نظر زیبایی به محله قدیم آن برتری داشته است. شاردن از ? کوچه بزرگ، ? کاروانسرا یک میدان، یازده کلیسا و تعدادی حمام در جلفا یاد می کند که باید یادآور شد این توصیف مربوط به چند قرن پیش است و چهره امروزی جلفا به کلی با این توصیف تفاوت دارد.