مقدمه
پرورش و شکوفایی استعداد های سرشار نسل جوان، امکانات فراوانی را می‌طلبد که مهمترین آنها انس و عادت با کتاب و قلم و سیر آزاد اندیشه در جولانگاه علم و ادب است.
از آنجا که جوانان آینده سازان کشور می‌باشند برای هدایت آنها به سعادت و تکامل باید روش صحیح زیستن را به آنان آموخت، این مهم تنها با سلاح دانستن و عمل به دانسته‌ها تحقق می‌یابد. با شناخت اهمیت و حساسیت مطالعه و کتابخوانی در بین نسل جوان، می‌توان به نقش مطالعه و کتابخوانی درتعالی روح و اندیشه جوانان پی برد و با شناخت گرایشهای نسل جوان در مطالعه و کتابخوانی برایتوزیع فرهنگ مطالعه در میانه آنان برنامه‌ریزی کرد.
با تولد کتاب زندگی انسان در قرون پیش تغییر اساسی پیدا کرد و انتقال فرهنگ از نسلی به نسل دیگر تسهیل شد و سرانجام در زمان کنونی کتاب تمام مرزهای جغرافیایی و فرهنگی را در نور دیده است، و امروزه میزان نشر و تعداد ساعات مطالعه و مطالعه کنندگان کتب به عنوان یکی از شاخصهای رشد و توسعه جوامع و یکی از نشانه‌های پیشرفت و ترقی به حساب می‌آید این در حالی است که علیرغم گسترش همه جانبه‌ی وسایل ارتباط جمعی همچون رادیو و تلویزیون، سینم و روزنامه، کتاب هنوز جایگاه ویژه‌ای دنیای امروز دارد.
در اهمیت این رسانه‌ی قوی و مفید همین بس که حیدری (1375) مقایسه‌ای بین انسان و غیر انسان انجام داده است و عمده تفاوت این دو را در استفاده از ابزاری به نام کتاب می‌داند چناکه می‌گوید.
فصل اول
بیان مساله؛
ضرورت آگاهی از نیازها و علایق خوانندگان مخصوصاَ دانش‌آموزان و ارزش که بر تحصیل و مطالعه قائلند برای برنامه‌ریزی بهتر برای تولید نشر کتابهایی که مهم به بالندگی فکری و فرهنگی و علمی آنان بیانجامد و هم بر فرهنگ مطالعه و تقویت تحصلی آنان در جامعه کمک می‌کند اجتناب ناپذیر و بدهی است و این مهم حاصل نمی‌شود مگر از راههای مختلف پژوهشی لذا سوال اساسی این است: آیا مطالعات غیر درسی دانش آموزان بر پیشرفت تحصیلی آنها اثر گذار است؟
قال علی (ع): «لاسه افضل من التحقیق»، هیچ روشی بهتر از تحقیق نیست.
بشر همیسه و در همه حال نگران وضعیت آینده‌ی فرزندان خود بوده است به ویژه وقتی این فرهنگ احتمالاَ در معرض حمله‌های جوامع و سایر اقوام باشد.
محتوای کتابهای مختلفی که به هر مطالعه می‌شوند می‌تواند سیر خط فکری، اندیشه و اعتقاد و نهایتاَ کارکرد افراد مطالعه کننده را تحت تاثیر قرار دهد، در زمان ماهم که دانش آموزان عظیم‌ترین قشر جمعیتی و سرمایه‌ای ممکلت هستند پرورش وبالندگی آنها، سلامت و توسعه و پیشرفت آینده‌ی کشور را بدنلا خواهد داشت و بنابراین مطالعه به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای توسعه و تعالی فکری و علمی و محتوای آن در مورداین قشر عظیم اهمیت زیادی داشته است.
بنابر مقدمه‌ای که گذشت انجام این پژوهش به دلیل زیر حائز اهمیت است:
هدف و ضرورت پژوهش؛
دستیابی به میزان مطالعه‌ی غیر درسی دانش‌آموزان دوره‌ی متوسط، کشور دستیابی به روند موضوعی مطالعات غیردرسی دانش‌آموزان.
هدف پژوهش؛
تعیین تاثیر مطالعات غیردرسی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان منطقه‌ی 16 تهران.
فرضیه تحقیق؛
بین پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دارای مطالعات غیر درسی با دانش‌آموزان بدون این مطالعات تفاوت وجود دارد.
سوال تحقیق؛
آیا بین پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دارای مطالعات غیردرسی و دانش‌آموزان بدون مطالعات غیر درسی تفاوت وجود دارد،
تعریف اصطلاحات؛
پیشرفت تحصلی: در این تحقیق پیشرفت تحصلی دانش‌آموزان دارای مطالعات غیردرسی و بدون این مطالعات از طریق محاسبه‌ی میانگین نمرات آنان در پایان نیمسال دوم سال تحصلی 86-1385 اندازه‌گیری خواهد شد.
دوره‌ی متوسطه؛
منظور دوره‌ی تحصیلی است، بعد از دوره‌ی راهنمایی و قبل از دوره‌ی آموزش عالی که در این تحقیق سال سوم متوسطه مد نظر بوده است.
دانش‌آموز ممتاز؛
کسی است که معدل کل وی در امتحانات خرداد ماه پایه دوم متوسط بالاتر از 17 باشد و ضمناَ قبلاَ در آن پایه مردود نشده باشد.
مطالعات غیردرسی؛
منظور مطالعه‌ی جزوات و روزنامه‌ها، کتابهای داستانی، دینی و یا مذهبی و تمام آنچه که مربوط به دروس مدرسه نمی شود، می‌باشد.
فصل دوم
ادبیات تحقیق :
تاثیر خانواده در پیشرفت تحصیلی:
طبق بررسی‌های با عمل آمده تعداد محدودی تحقیق در ارتباط با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان صورت گرفت که در این بخش به نمونه‌ه ایی از آن اشاره می‌کنیم. خانواده با مشابه منظومه شمسی است همان گونه که منظومه شمسی است همه رای مرکزیست و کانون تششع خورشید و از آن به سایر عناصر مظهر مانور ساطع می‌شود مرکزیت و کانون منظومه خانوادگی پدر و مادر هستند که تشعشات عاطفی و گرم خود را در محیط خانواده می‌پراکنند و حیات عاطفی را رونق می‌بخشد (آدلر)
فرهنگ طبقاتی و پیشرفت تحصیلی: مطالعات صورت گرفته بیانگر این نکته است که حتی هنگامی که عامل هوش ثابت نه داشته شود. بین اعضای گروههای اجتماعی مختلف از نظر پیشرفت تحصیلی اختلاف معنی‌دار وجود دارد.
بر این بنیاد محصلان سیاه پوست طبقه کارگر با ضریب هوشی مساوی با شاگردان سفیدپوست در نظام آموزشی آمریکا پیشرفت تحصیلی کمتری دارند. بنابراین گفته شده است که قشربندی طبات و قومی مستقیماض با پیشرفت تحصیلی ارتباط دارد به ویژه چنین استدلال شده که خرده فرهنگ، هنجارها و ارزشهای متمایز طبقات می‌گذراند هربرت هایمن جامعه شناس آمریکایی در مقاله‌ای تحت عنوان نظامهای ارزشهای طبقات مختلف به تفصیل از این قضیه سخن به بیان می‌آورد و چنین معتقدان که نظام ارزش طبقات پایین اجتماعی یک مانع خود ساخته برای وضعیت مناسب ایجاد می‌کند.
هایمن با استفاده از یافته‌های جامعه‌شناسان تفاوتهای زیر را در میان نظام ارزش طبقه کارگر و متوسط بر می‌شمارد.
اعضای طبقه کارگر ارزش پایین‌تر عابران آموزش و پرورش قائلند آنان تاکید کمتری به آموزش رسمی دارند و آن را وسیله ای برای پیشرفت تحصیل قلمداد نمی‌کنند آنها ارزش کمتری برای ادامه تحصیل پس از دوران سن قانونی مدرسه‌ای قائلند.
آنها برای موفقیت‌های شغلی سطح بالا ارزش کمتری در نظر می‌گیرند. اعضای طبقه کارگر در مقایسه با افراد طبقه متوسط عقیده دارند که فرصت کمتری برای پیشرفت تحصیل وجود دارد. بارلی سوگارمن: برخی جنبه فرده فرهنگهای طبقه متوسط و کارگر را مستقیماَ به پیشرفت تحصیلی اختراقی ربط می‌دهند. وی در مورد وجود اختراق در نگرش و دیدگاه بین دو طبقه تفسیری ارائه می‌دهد و در آن است که ماهیت مشاغل بومی و غیر بومی عمدتاض این تفاوتها را موجب می‌شود بسیاری از شغلهای مربوط با متوسط فرصتی برای پیشرفت مستمر در زمینه درآمد و متنام به همراه دارند این امر مشوق برنامه ریزی برای اینده می‌شود. در کلاس پیشرفت تحصیلی را به چند عامل که عبارت بودند از: سلامت دانش‌آموز، تعداد افراد خانواده کیفیت کلاس ارتباط دارد چنین به نظر می رسد که مهمترین عامل تنها عبارت بود از میزان علاقه والدین به ترتیب فرزندانشان بطور کلی والدین طبقه متوسطه با مراجعه بیشتر به مدرسه و بحث درباره پیشرفت تحصیلی فرزندانشان علاقه بیشتری از خود نشان می‌دهند همچنین اثر جنس، ترتیب تولد، اندازه خانواده و سایر مشخصات بر اساس شاخصهایی مانند ضریب هوش پیشرفت تحصیلی فوت والدین میزان فقدان اختلالات رفتاری چند دهه اخیر به تفضیل مورد بررسی قرارگرفته این مطالعات که اطلاعات نسبتاَ جالب و جامعی در اختیار علاقمندان گزارده است نشان از آن دارد که اندازه خانواده و رتبه تولد در کیفیت رشد فرزندان تاثیر قابل ملاحظه‌ای را دارد.
به دلایل بسیار فرزندان اول یا فرزندان یک جای خاصی در خانواده دارد والدین می‌توانند وقت و توجه بیشتری را صرف فرزند اول خود کنند و احتمال دارد از او بیشتر مراقبت و حمایت کننده و بیشتر تسلیم خواستهایش شوند فرزندان اول با فرزند یگانه معمولاَ در آزمونهای هوش نمره‌های بالاتری بدست می‌آورند.
تحقیقاتی که طی دهه‌های 50 و 60 میلادی بر روی حیوانات صورت گرفته بود دال بر آن بود که اگر حیوانات در طی دوران نوزادی در شرایط محدودیت حسی نگه داشته شوند یا اصلاض نمی‌توانند رشد نند و یا مدت زمان بیشتری نیاز دارند تا مانند حیواناتی که در شرایط عادی رشد کردهاند چیز یاد بگیرند.
اگر بخواهیم اموری که در پیشرفت تحصیلی جستجو کنیم در ده موضوع خلاصه می‌شود: 1- احساس تنهایی: انسان احساس می‌کند دروسط جمعیت تنها است چنان باق فی‌های پی در پی نیز قابل انتظاری که از دوستان و آشنایان نزدیک در مقامی صمیمی و حتمی همسر و فرزند خود می‌بیند چنان او را نسبت به همه چیز و همه کس بدین ساخته که احساس می‌کند تک و تنهاست.
احساس پوچی و بی‌هدفی، احساس نداشتن پناهگاهی، تصویر با نگاهی از دوران پیری، تصویر وحشتناکی از چهره مرگ احساس ناخشنودی و عدم اثباع کامل، بدبینی آزار دهنده، ترس از آینده، احساس گناه و شرمساری روی آوردن بر زندگی تجملی.
فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق
مقدمه
کنجکاوی و نیاز انسان به دانستن یکی از خمیر مایه‌های درونی بشر بوده است که از ابتدای تولد او را لحظه‌ای آرام نگذاشته است؛ در دانستن و طرح سوال‌های گوناگون راجع به جهان و پدیده‌های آن و راجع به خود انسان که او را وا داشته تا به دنبال پاسخ و ارضای این درونی برآید. در مورد تحصیل و با سواد شدن نیز همین طور بوده است دانش‌آموزان، مخصوصاَ دانش‌آموزان با استعداد و با هوش همیشه ودر همه حال به دنبال زیاد دانستن و پیشرفت روزافزون خود در زمینه‌ی تحصیل و مطالعه بوده‌اند.
پیشرفت کودکان در مدرسه و بزرگسالی نه تنها به توانایی‌های آنان، بلکه به انگیزش، نگرش و واکنش‌های عاطفیشان به مدرسه و سایر مسایل که در موفقیت دخالت دارند بستگی دارد. یکی از سازه‌های اولیه‌ای که روان‌شناسان برای تبیین این جنبه از پیشرفت ارایه کردهاند، انگیزش پیشرفت است. انگیزش پیشرفت عبارت است از گرایش همه جانبه به ارزیابی عملکرد خود با توجه به عالی‌ترین معیارها.