روش تحقیق مشکلات روش های فعال تدریس دوره ابتدایی

فصل اول

مقدمه:

در روند تعلیم و تربیت روش های فعا ل تدریس به منزله ابراز های کار معلمان تلقی می گردند و هر اندازه که با روش های متفاوت آشنا باشیم ابرازهای متعددی را در اختیار خواهیم داشت توسط این ابزاهاست که می توان محتوا و مواد دلخواه را با توجه به عامل زمان و مکان در اختیار دانش آموزان قرار داد.

روش های معال تدریس جزو مهارت های حرفه ای معلمان محسوب می شود و هنر معلم در کیفیت انتخاب و اجرای آنهاست.از آنجا که اطلاعات و توانایی های افراد متفاوت است نحوه ی یادگیری و چگونگی آموزش آنها نیز متفاوت است به این سبب معلمان باید به روش های گوناگون تدریس مجهز باشند تا بتوانند بر اساس توانایی فرا گیران خود تدرسی مطلوبی را ارائه دهند .

امروزه روش های فعال تدریسی که بتوانند فعالیت های دانش آموزان را تقویت و یادگیری را به یک جریان دو سویه تبدیل کند از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد ولی متاسفانه امروزه اغلب فرایندها ی آموزشی آثار و اهداف مورد نظر یادگیری را به دست نمی آورند و کلاس محل تکثیر دانش و اطلاعات می شود و معلم می کوشد کلیه مفاهیم را در ذهن دانش اموزان انبار کند و خلاقیت نوآوری و رشد استعداد های آنان را نادیده بگیرد که چنین یادگیری نیز پایدار نخواهد بود.

کلیات :

با توجه به اهمیت موضوع در این تحقیق مشکلات روش های فعال تدریس دوره ابتدایی مدرسه مهدیه کرمان بررسی شد.به عبارت دیگر مشکلات مربوط به برنامه ریز و مشکلات مربوط به کلاس درس به عنوان متغیر مورد بررسی قرار گرفت.در این پژوهش از روش نمونه برداری تصادفی ساده استفاده شد.

جامعه آماری را کلیه معلمان دوره ابتدایی مدرسه مهدیه کرمان در پایه های مختلف در سال تحصیلی 87-86 تشکیل می دهند .

جهت بررسی مشکلات مربوطه به کارگیری روش های فعال تدریس از پسشنامه محقق ساخته استفاده شد.داده های به دست آمده به وسیله شاخص های اماری (فراوانی؟ درصد فراوانی ؟ جداول و نمودار )مورد تحلیل قرار گرفت .

نتایج نشان می دهد عدم آشنایی معلمان با دانش استفاده از روش های آموزش فعال :مسائل مربوط به دانش محتوا و دانش آموزش مسائل مربوط به انتخاب اهداف اموزشی مسائل مربوط به ارزیابی یادگیری دانش آموزان ویژگی های گروه های سنی دانش اموزان سطوح مختلف  مهارت دانش آموزان و حجم زیاد کتب درسی با بیشترین فراوانی مربوط به گزینه های "خیلی زیاد"و "زیاد" موجب عدم به کار گیری روش های فعال تدریس شده است.

مشکلاتی مانند کمبود وقت و مسائل مربوط به تعامل دانش اموزان با یکدیگر و استفاده از طرح های آموزشی از جمله مسائلی هستند که مانع از به کار گیری مناسب روش های فعال تدریس شده اند.

با توجه به موضوع تحقیق و اهداف در نظر گفته شده برای ان روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی می باشد .جامعه اماری شامل معلمان کلاس های پایه های مختلف و دبستان و مدیر مدرسه می باشد به عبارتی تعداد 20معلم حجم جامعه ی اماری را تشکیل می دهند .

دراین پژوهش روش جمع آوری داده ها به صورت نونه برداری تصادفی می باشد.از پرسش نامه ی محقق ساخته استفاده شده است.

به عبارت دیگر برای دستیابی به مشکلاتی که معلمان جهت استفاده از روش های فعال تدریس دارند(مشکلات یاد دهنده ?مشکلات مربوط به یادگیرنده )از پرسش نامه ی محقق ساخته استفاده شد.

جهت بررسی مشکلات مربوط به یاددهنده در استفاده از روش های فعال پرسش نامه بین معلمان جامعه آماری توزیع  گردد.پرسش نامه از نوع بی نام و سولات آن از نوع بسته پاسخ می باشد که شامل 4 طیف ?خیلی زیاد ?زیاد ?کم و خیلی کم می باشد.

پرسش نامه شامل 10 سوال مربوط به مشکلات به یادگیری روش های فعال تدریس از نظر عدم آشنایی دانش محتوا انتخاب اهداف آموزشی  ?ارزیابی یادگیری ?طراحی آموزشی ?تعمل دانش اموزان با یکدیگر ویژگی های منفی و سطوح مختلف مهارت دانش اموزان بیان گردید.

الگوی عمومی تدریس

الگوی تدریس چیست؟

الگو معمولا" به نمونه ی کوچکی از یک شی و یا به مجموعه ای از اشیای بیشمار گفته می شود که ویژگی های اصلی و مهم آن شی و بزرگ و یا اشیا داشته باشد.الگوی تدریس چهار چوب ویژه ای است که عناصر مهم تدریس در درون ان قابل مطالعه است.انتخاب یک الگوی تدریس بستگی به نوع آگاهی معلم از فلسفه و نگرش های تعلیم وتربیت خواهد داشت.تدریس یک فرایند است و فعالیتی است که در داخل یک الگو صورت می گیرد الگوهای تدریس متعددی توسط صاحب نظران معرفی شده اند که مهمترین آنها اشاره خواهیم کرد.

الگوی عمومی تدریس (generd teadhing)

این الگو توسط رابرت گلیندر در سال 1961 مطرح شد که در سال 1971 توسط "راجرز"و"رابینسون" ربط داده شد.

فرایند تدریس به 5 مرحله تقسیم خواهد شد:

1-تعیین هدفهای تدریس و هدفهای رفتاری :

معلم باید هدفهای تدریس خود را به صورتی عینی و قابل اندازه گیری تعریف و مشخص کند.

2-تعیین فتار ورودی وارزیابی تشخیصی:

اصطلاح رفتار ورودی در اینجا منعکس کننده کلیه یادگیریهای گذشته فراگیران ?توانایی های عقلی وضع انگیزشی و برخی اجتماعی و اقتصادی موثر در یادگیری و میزان رشد آنان است.

3-تعیین شیوه ها و وسائل تدریس:

در این مرحله معلم با اگاهی از شرایط و موقعیت آموزشی یکی از روشها مانند روش سخنرانی ?آموزشی آموزش انفرادی و... را انتخاب کند و وسائل تدریسی را نیز توجه به مفاهیم شرایط و ویژگی های فراگیران برگزیند.

4- سازماندهی شرایط و موقعیت های آموزشی :

معلم باید قادر باشد که با ابتکار و خلاقیت حداکثر استفاده از امکانات موجود در امر تدریس و تحقیق اهداف اموزشی را ببرد.

5-ارزشیابی و سنجش و عملکرد:

معلم در این مرحله علاوه بر ارزشیابی های معمولی می تواند عملکرد بشاگردان را موقعیت های متعدد مانند انجام دادن پروژه شرکت در فعالیت های آموزشی و... را ارزیابی کند و در صورت عدم  موفقیت با توجه به نتایج ارزشیابی به ترمیم و اصلاح مراحل قبلی الگو اقدام کند.

انتخاب روش تدریس

از مراحل مهم طراحی آموزشی انتخاب روش تدریس است معلم بعد از انتخاب محتوی و قبل از تعیین وسیله باید خط مشی و روش مناسب تدریس خود را نتخاب کند .

به مجوعه تدابیر منطقی که برای رسیدن به هدف با توجه به شرایط و امکانات اتخاذ شود تدریس گویند.

انواع روش های تدریس

روش نمایشی (نمایش عملی )روش آزمایشی (آزمایشگاهی )

این روش بر مشاهده و دیدن استوار است افراد مهارت های خاصی را از طریق دی دن فرا می گیرند.به عنوان مثال معلم در کلاس دروس تصمیم دارد کار کردن با یک وسیله را به یک دانش آموز یباد دهد که از طریق این روش می تواند عمل کند .مهمترین حسن این روش ?به کار گیری اشیای حقیقی و واقعی در آموزش است و بیشتر برای درسهایی که جنبه ی عملی دارند کاربرد دارد.

مراحل اجرای روش نمایشی

1-مرحله آمادگی :

معلم باید هدف را از تدریس مشخص کند و امکانات لازم را از قبل فراهم نماید و از سالم بودن آن ابراز اطمینان حاصل کند.

2-مرحله توضیح:

معلم قبل از تدریس باید اهداف تعیین شده را برای شاگردان به وضوح بیان کند نحوه و علت انجام دادن عمل را توضیح دهد و سوالاتی را که انتظار داردشاگردان در پایان تدریس پاسخ دهند را مطرح کند که باعث جلب توجه شاگردان شود .

3-مرحله نمایشی:

معلم باید روش صحیح کار و مراحل آن را به نمایش بگذارد و به عنوان مثال فرایند کار یک موتور دیزل را به دانش اموزان توضیح دهد.

4-مرحله آموزش و سنجش :

بعد از اجرای مراحل بالا معلم باید از دانش اموزان باز خورد دریافت کند تا متوجه شود که دانش آموزان دوموضوع را فهمیده اند یا نه (مهارت لازم را کسب کرده اند یا نه؟)

و در صورت بروز مشکل معلم نقایص را برطرف نماید که با پرسش های کتبی یا شفاهی می تواند به این موضوع دست یابد.

روش سخنرانی :

این روش که سابقه ای طولانی در نظام های آموزشی دارد با ارائه مفاهیم به طور شفاهی از طرف معلم و یادگیری آنها از طریق گوش کردن و یادداشت برداشتن از طرف شاگرد می پردازد.

در این روش یک نوع یادگیری و رابطه ذهنی بین معلم و شاگرد ایجاد می شود.

مراحل اجرای روش سخنرانی (مرحله اول :آمادگی برای سخنرانی ):

-آمادگی از نظر تجهیزات (آیا در سخنرانی از وسائل آموزشی استفاده می شود ؟)

-آمادگی عاطفی(ایا من با آسودگی سخنرانی می کنم ؟)

-آمادگی از نظر زمان (آیا زمان کافی برای آماده شده وجود دارد؟)

مرحله دوم مقدمه سخنرانی

1-ایجاد رابطه بین معلم وشاگرد (معلم در ابتدای صحبت با دانش آموزان گپی بزند.لطیفه تعریف کند و...)

2- جلب توجه شاگردانکبا فعالیت هایی همچون طرح سوال ?بحث و گفتگو ? استفاده از وسایل بصری می توان به دست پیدا کرد.در جلب توجه شاکرد ?روایت نکات زیر می تواند بسیار مفید باشد:

الف-شناخت علایق و خواسته های شاگردان (توجه به عواملی همچون سن؟جنس ؟وضع اجتماعی؟وضع اجتماعی ؟اقتصادی و...)

ب- ایجاد انگیزش (در فرایند تدریس بهتر است به شاگرد گفته شود موضوع مشکل ولی قابل فهم وصل می باشد).

ج-بیان صریح هدفها و نکات مهم سخنرانی

د- استفاده از پیش سازمان دهنده:ارائه پیش سازمان دهنده باعث دسته بندی اطلاعات ?حفظ کردن آنها میشود.

ه – پیش آزمون و فعال کردن آگاهی و اطلاعات شاگردان:آزوبل می گوید:" یاد گرفته های قبلی فراگیران مهمترین عامل در یادگیری آنهاست"

مرحله دوم –متن و محتوای سخنرانی

1-مانع بودن محتوی :متن سخنرانی باید تمام اهداف آموزشی را در بر داشته باشد .شاگردانی که سخنرانی معلمانشان جامعیت بیشتری داشته باشد بهتر یاد می گیرند.

2-      سازماندهی منطقی محتوی : اسکنیر معتقد است وقتی مواد آموزشی خوب سازماندهی شوند یادگیری آسانتر می شود زیرا سازماندهی قسمت درک مفاهیم را افزایش می دهد.

3-      استقرار توجه شاگردان در طول ارائه محتوی

الف- تغییر دادن محرک:تنوع در بکارگیری محرکها سبب بالا رفتن انگیزه ی یادگیری خواهد شد.بین تنوع در حرکات و حالات چهره معلم و پیشرفت تحصیلی شاگردان رابطه ی مستقیم وجود دارد.تغییرات تن صدا در هنگام صحبت متناسب با موضوع در یادگیری تاثیرگذار است .تحقیقات نشان داده است که رابطه تغییر محرک وئ پیشرفت تحصیلی در دبستان منفی و دردبیرستان مثبت است.

ب- تغییر کانال های ارتباطی با تغییر دادن ارتباط از سمعی به بصری احتمال تغییر مناسب در الگوی رفتاری به وجود می آید .بزرگسالان نظام آموزش بصری را بر سمعی ترجیح می دهند (استفاده از اسلاید ?نمودار ?عکس و سایر رسانه های بصری ).

ج- فعالیت جسمی :یادگیری باید به صورت فعالانه انجام شود .معلمان می توانند روش تدریس خود را با امکان درگیری جسمی و فکری دانش آموزان در روند یادگیری غنی تر سازند.مثلا" با زنگ تفریح های کواته مدت در بین سخنرانی ?تکرار پاسخ شاگردان و استفاده از اسامی در مخاطب قرار دادن آنها موجب ایجاد توجه بیشتر در فرایند تدریس می شوند.

د- استفاده از طنز :کاربرد طنز در تدریس میزان توجه دانش اموزان را افزایش میدهد (البته شوخی هایی که مربوط به مطلب تدریس شود).

4-شور حرارت سخنران:تحقیقات بیان گر این نکته است که مطالبی که با ذوق و شوق از جانب معلم ارائه شود بیشتر و بهتر یاد گرفته می شوند.(آهنگ صدا?تغییر حالات چهره ?ارتباط چشمی).

و- پرسش و پاسخ در حین سخنرانی :سوال کردن از شاگردان می تواند تاثیرات مطلوب زیر را داشته باشد:

-تاکید-تمرین-خودآگاهی –توجه –استراحت کوتاه-تکرار.

مرحله چهارم-جمع بندی و نتیجه گیری