پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی
چکیده :
هدف از این پژوهش بدست آوردن میزان اضطراب بیمارن قلبی بیمارستان بوعلی قزوین با استفاده از پرسشنامه 16 عاملی کتل فرم E ( کتل ، ایبر ، تاتسوتوکا ، 1970 ) بود ، به همین منظور 40 نفر از بیماران بیماسرتان بوعلی استان قزوین با روش تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند ، پرسشنامه 16 عاملی شخصیت کتل ، فرم E ( 16PF-E ) با روش مصاحبه انفرادی تکمیل شد . با استفاده از تحلیل عاملی ، روایی آزمون مورد بررسی قرار گرفت . بر اساس نتایج بدست آمده ارزش ویژه 16 عامل بالاتر از یک بود که نشان دهنده وجود که نشان دهنده وجود روایی عاملی پرسشنامه است . با روش آلفای کرونباخ ، پایایی آزمون با خطای معیار اندازه گیری 015/1 برابر 51/0 به دست آمد . ضرایب روایی برای 16 عامل حداقل شرط لازم را داشتند . پس از تحلیل داده ها ، به منظور تفسیر نمره های خام هر عامل به طور جداگانه هنجارهای درصدی و هنجار نمره های استاندارد دهگانه ( Sten ) تهیه گردید .
فصل اول
طرح تحقیق
طرح تحقیق :
بررسی وضعیت اضطراب بیماران قلبی بیمارستان بوعلی استان قزوین با استفاده از آزمون کتل .
واژه های کلیدی :
اضطراب Anxiety ، بیمارن قلبی ، آزمون اضطراب 16 عاملی کتل
مقدمه
اضطراب اغلب از زمان کودکی و طفولیت شروع میشود. بنابراین تشخیص علائم زود هنگام این اختلالات از اهمیت خاص کلینیکی برخوردار است. مطالعات در این زمینه روی دو قلوهایی که پدر و مادر مضطرب داشتند شروع شده و ثابت شده است که اختلالات اضطرابی به شدت در فرزندان دوقلوی والدین مضطرب، حتی آنانکه در محیطهای مختلف بزرگ شده‌اند، بیشتر است. در این زمینه ژنهای مخصوصی که واسطه‌های شیمیایی مجزایی را تولید میکنند شناخته شده است [1]
بیان مسئله :
استرس و اضطراب کلماتی هستند که در زندگی روزمره، برای توصیف حالات و احساسات بسیار استفاده می‌شوند: به طور مثال، به‌هنگام سخنرانی در برابر جمع، به‌هنگام امتحان، به‌هنگام مشکلات مادی، تاُخیر سر یک قرار و ... هنگامی که در شرایطی چون شرایط فوق، در سخنان خود از این دو کلمه استفاده می‌کنیم، توجه چندانی به تفاوت موجود میان آن دو نداریم. ولی به طور مثال هنگام سخن گفتن از مشکلات روحی شایع در کودکان و نوجوانان، باید دقیق تر بود و تفاوت میان استرس و اضطراب را به خوبی درک کرد. در روانشناسی، اضطراب مرحله‌ی پیشرفته‌ی استرس مزمن است، که هنگامی به صورت یک مشکل بهداشت روانی در می‌آید که برای فرد یا اطرافیانش رنج و ناراحتی به‌وجود آورد یا مانع رسیدن او به اهدافش شود و یا در انجام کار های روزانه و عادی او اختلال ایجاد کند. [2]
اضطراب هنگامی در فرد بروز میکند که شرایط استرس‌زا در زندگی او بیش از حد طولانی شود یا به‌طور مکرر رخ دهد، و یا اینکه دستگاه عصبی بدن نتواند به مرحلهٔ مقاومت تنیدگی پایان دهد و بدن برای مدتی طولانی همچنان بسیج باقی بماند. در این صورت بدن فرسوده و در برابر بیماری‌های جسمی و روانی (مانند اضطراب) آسیب‌پذیر میشود. [3]
اهمیت و ضرورت تحقیق :
زمانی که افراد به مدت نسبتاً طولانی در معرض اضطراب مزمن (Chronic anxiety) قرار می‌گیرند، سیستم‌های عصبی رتیکلوآندوتلیال (Reticlo endothelial system-R.A.S) آنها به گونه‌ای خود را تنظیم می‌نمایند که فرد به طور طبیعی در حالت بیداری، هوشیاری بیشتری را نسبت به وقایع اطراف خویش نشان میدهد. این امر طبیعتاً سبب میشود که نیاز به محرک خارجی در آنها کمتر شده و تا زمانی که منبع اضطراب کشف و رفع نگردد به سوی درونگرایی متمایل می‌شوند. (بنزیگر ۱۹۹۹).
با توجه به موارد فوق مشاهده میشود که وجود اضطراب در افراد جامعه تأثیر بسزایی در میزان درونگرایی و برونگرایی آنها دارد. به گونه‌ای که ممکن است یک فرد برون‌گرا در اثر شدت فشارهای وارده ناشی از اضطراب به تدریج به فردی درونگرا تبدیل شود و در صورتیکه این فشار همچنان ادامه داشته باشد ممکن است در افرادی که با مشاغل اجتماعی سر و کار دارند و باید در تعامل دایم با جامعه باشند سبب کاهش شدید کارآیی آنها بشود. این موضوع در جامعه معلمان بسیار حائز اهمیت است.
براساس دیدگاه آیزنگ نظریه یونگ مبنی بر اینکه «درونگرایی به عنوان یک حالت روانشناختی طبیعی در شرایط خاص محیطی است» کاملاً صحیح میباشد و این امر مبتنی بر خواص فیزیولوژیکی بدن است و به عنوان یک واکنش طبیعی در برابر اضطراب تلقی میشود.
از سوی دیگر افراد درونگرا در مواردی که جامعه‌شان افراد برون‌گرا مورد تقدیر و ستایش قرار می‌گیرند، دچار خجالت زدگی شده و احساس کم ارزشی میکنند (آرون ۱۹۹۶).
همچنین بسیاری از افرادی که در معرض اضطرابهای مداوم قرار می‌گیرند ممکن است نسبت به زندگی دارای دیدگاه منفی شوند. ولی باید اعلام نمود که اضطراب در زندگی افراد به علت انتخابی است که آنها برای ادامه زندگی خویش انجام داده‌اند و این انتخاب بنا به هر دلیلی ممکن است آنها را با مشکلات مواجه کرده باشد. اما نکته مهم این است که تمایل افراد به درونگرایی در زمان رویارویی با اضطرابهای ممتد این توانایی را به آنها میدهد که با تمرکز بیشتری به مشکل خود توجه نموده و نهایتاً درحل آن مشکل کوشش نموده و موفق شوند.
در این موارد افراد درونگرا با دقت هر چه تمام‌تر که به جمع‌آوری اطلاعات در خصوص علل بروز مشکلات و چگونگی رفع آنها می‌پرازند.(Aron, Elaine w. )و آنقدر کوشش میکنند تا نهایتاً با حل مشکلات مورد نظر به طور طبیعی به دیدگاه مثبت نسبت به زندگی دست می‌یابند.
دراینجا باید به نظریه آیزنک اشاره نماییم که بروز درونگرایی و برونگرایی در افراد همیشه حالت نسبی داشته و در ارتباط با وقایع خارجی زندگی آنها میباشد به صورتی که در شرایط مناسب افراد دارای یک حد تعادل در رفتارهای درونگرا و برون‌گرای خویش بوده و براساس شرایط زندگی خویش ممکن است بیشتر به سوی درونگرایی و یا برونگرایی متمایل شوند.
به طور مثال فردی که درحالت عادی برون‌گرا است ممکن است پس از تماس طولانی مدت با اضطراب مزمن تبدیل به یک فرد درونگرا بشود و پس از رفع اضطراب می‌تواند دوباره به شخصیت برون‌گرای خویش برگشت نماید. (آیزنک Eysenek- ۱۹۸۱).
بنابراین با توجه به روابط پویا و دینامیک ما بین دو بعد رفتاری درونگرایی و برونگرایی و ارتباط آن با اضطراب، اهمیت این امر مشاهده میشود.
Eysenck, Hans J. A Model of Personality, Springer-Verlag, Berlin, ۱۹۸۱.
از پرسشنامه مربوط به ۱۶ فاکتور شخصیتی (۱۶PF) که توسط کاتل (Cattel) و اِبِر (Eber) و تاتسوکا (Tatsuoka) در ۱۹۸۶ طراحی شده است برای ارزیابی جنبه‌های شخصیتی افراداستفاده میشود. در این پرسشنامه اختصاصاً سوالات مربوط به چهارگونه شخصیتی شامل برونگرایی، درونگرایی، اضطراب
شدید و اضطراب خفیف استخراج و ارائه می‌شوند
هدف های کلی تحقیق :
بدست آوردن وضعیت اضطراب در بیماران قلبی بیمارستان بوعلی قزوین میباشد .
هدف های جزئی تحقیق :
بدست آوردن رابطه اضطراب بیماران قلبی استان قزوین با عوامل موثر برآن ، مانند عوامل محیطی ، عوامل روانی و ...
فرضیه ها :
فرضیه اول :
میان میزان اضطراب بیماران قلبی بیمارستان بوعلی قزوین و عوامل محیطی رابطه معنی دار وجود دارد .
فرضیه دوم :
میان میزان اضطراب بیماران قلبی بیمارستان بوعلی قزوین و عوامل محیطی رابطه معنی دار وجود ندارد .
متغییر های تحقیق :
متغییر مستقل :
اضطراب
متغییر وابسطه :
عوامل محیطی
تعاریف عملیاتی متغییر ها :
اضطراب :
اضطراب عبارت است از یک احساس ناراحت‌کننده و مبهم ترس ، وحشت ، یا خطر با منشای ناشناخته که بر فرد مستولی می‌گردد. برای بعضی از افراد این حالت ممکن است ناگهانی روی دهد و بر طرف شود، اما برای بعضی دیگر این حالت به صورت مزمن در می‌آید. اضطراب از نظر علمی چندین نوع دارد: اضطراب حاد ناشی از موقعیتی خاص ، اختلال در تطابق یافتن با شرایط تازه ، اختلال اضطرابی عمومی شده ، اختلال هراس ، اختلال تنش‌زای پس از حادثه ، ترس مرض‌گونه و اختلال وسواسی جبری.
تعریف واژه ها :
اضطراب: anxiety
تعریف نظری:
اضطراب یک ترس درونی شده است از اینکه مبادا تجارت دردآور گذشته تکرار شوند. از دیدگاه فروید فروید کششهای غریزی نامطلوب موجب اضطراب می‌شوند. اضطراب با احساس ترس مترادف است با این تفاوت که ترس منشاء خارجی دارد ولی اضطراب منشاء درونی دارد. (شفیع‌آبادی ۱۳۷۸ ص ۵۲).
درون گرایی: Introversion
تعریف نظری: رفتاری است که با دیدگاه درونی ذهنی همراه بوده و فرد درون گرا آمادگی بیشتری برای خود داری و تسلط بر نفس از خود نشان میدهد. این افراد کمتر تمایل به حضور در جمع دارند و و بیشتر دقت خود را به مطالعه و فعالیتهای ذهنی انفرادی می‌گذرانند. (آیزنگ ۱۹۴۷).
برون گرایی: (Extraversion)
تعریف نظری: رفتاری است که با دیدگاه عینی و خارجی مشخص شده و با فعالیت عملی بالاتری همراه است، افراد برون‌گرا (آمادگی کمتری برای تسلط بر نفس خویش برخوردارند. (آیزنگ ۱۹۴۷).
از پرسشنامه (MBTI) (Myers-Briggs) برای ارزیابی میزان برونگرایی درونگرایی و از پرسشنامه اضطراب (State-Trait) برای ارزیابی میزان اضطراب استفاده خواهد شد.
در پرسشنامه ۱۶PF که توضیح داده شد هر چهار موضوع درونگرایی برونگرایی، اضطراب خفیف و شدید با هم قابل محاسبه هستند
فصل دوم
ادبیات و پیشینه تحقیق
الف : ادبیات موضوع
پیشینه پژوهش :
کتل ( 1965 ) بر مبنای نتایج پژوهش های تحلیل عوامل ، تعدادی پرسشنامه شخصیت تهیه کرد که مشهورترین آنها پرسشنامه 16 عاملی شخصیت است . این آزمون که مخصوص افراد 16 سال به بالاست ، 16 نمره برای 16 صفت شخصیتی به دست می دهد ( کتل ، ایبر و تاتسوکل ، 1970 ) ، کتل 5 فرم برای این آزمون تهیه کرده است .
مناسب ترین فرم 16PF برای افرادی که تحصیلات بالا دارند و کسانی که فارغ التحصیل موفق و پیشرفته دبیرستان یا بالاتر هستند ، فرم A و B با سطح پایه خواندن 5/7 میباشد ، به طور آشکار ، ترکیب این دو فرم نسبت به هم یکی از فرم ها به تنهایی ، اندازه گیری عینی تری از شخصیت فرد به دست می دهد . برای افراد با سطح فرهنگی – اجتماعی متوسط که قادر به خواندن روزنامه با درک متوسط میباشند ، فرم های C و D با سطح پایه خواندن 5/6 مناسب تر است ، فرم E برای افرادی که مهارت های خواندن آنها زیر سطح پایه ششم است ، مناسب است ( کتل و همکاران ، 1970 ) . فرم E همان عوامل شخصیتی را که در فرم های دیگر به کار می روند اندازه گیری می کند ، به طور خلاصه می توان بیان کرد که پرسشنامه شخصیتی 16 عاملی کتل بعد از پرسشنامه چند وجهی شخصیتی مینه سوتا ( MMPI ) بیش از سایر آزمون های شخصیت مورد استفاده روان شناسان و روان پزشکاه قرار گرفته و پذیرفته شده است ( گراهام و لیلی ، 1984 ) .
کتل ، گسترده ترین مطالعه درباره شخصیت را انجام داده است ، از بین نظریه پردازانی که بر اساس تحلیل عوامل به بررسی شخصیت پرداخته اند ، نظریه شخصیت کتل جامع ترین و وسیع ترین نظریه است . کتل ( 1957 ) معتقد است که نظریه شخصیت باید هدفش این باشد که رفتار آدمی را در شرایط مختلف پیش بینی کند . وی 16 عامل را به عنوان صفات بنیادی و زیربنایی شخصیت شناسایی کرده است و به هر عامل دو نام داده است ، یکی برای نمره های بالا و دیگری برای نمره های پائین ( اتکینسون و همکاران ، 1983 ) . کتل در ابتدا از اینکه روی 16 صفت عمقی که از طریق تحلیل عوامل به دست آورده بود ، نامهایی بگذارد خودداری می کرد چون معتقد بود که واژه ها برای بیان این مفاهیم روان شناسی نارسا هستند ، به همین دلیل آنها را با حروف الفبا معرفی کرد و برای آنها توضیحاتی داد ، وی به منظور پوشاندن مفاهیم آماری عامل ها و نیز برای اینکه مفاهیم کاملا آشکاری را از آنها ارائه ندهد برای هر عامل نامهای خاصی را ابداع نموده است و مثلا برای عامل 1 لغت premsia را که خلاصه چند کلمه است ، انتخاب کرده است ( شریفی ، 1373 ) ، 16 عامل شخصیتی پرسشنامه 16PF در جدول 1 نشان داده شده است .