پروپوزال مقایسه ی از خود بیگانگی ، جهت گیری مذهبی و حمایت اجتماعی ادراک شده در نوجوانان فاقد و واجد سرپرست

اطلاعات مربوط به موضوع پایان ­نامه:

الف) بیان مسأله:

دوران نوجوانی به خاطر نقش و اهمیتی که در زندگی انسان دارد،در هر زمان مورد توجه دانشمندان،روانشناسان و نویسندگان آن عصر بوده است.روان شناسان مختلف این دوران را احساس گرایی،عاطفه پرستی،دوره بحران های سازنده و دوره فشارو طوفان نامیده اند .همه این اشارات و توجهات نشان دهنده اهمیتی است که این دوره از زندگی می تواند داشته باشد.همه این ویژگی ها باعث می شود که التهابات ،اضطراب ها و دگرگونی ها در نوجوان به وجود آید و جلوه های غیر معمول و به ظاهر غیر عادی در او ظاهر شود .طبیعی است که پدیدار شدن این حالت ها در نوجوان،رفتارهای ویژه ای را از سوی والدین و مربیان می طلبد (پروت، 1383).با توجه به اینکه ایران کشوری جوان می باشد مخاطراتی مثل بحران هویت در نوجوانان، افزایش روز افزون بیکاری و سردرگمی در جوانان و عدم استقلال آنها می تواند قابل پیش بینی باشد .بین دو گروه دختران بی سرپرست و عادی ،در میزان آشفتگی فکری، افسردگی ،ناسازگاری های اجتماعی،سوء ظن و بدبینی،گوشه گیری،افکارعجیب و غریب و احساس عدم امنیت تفاوت معناداری وجود دارد،همچنین این پژوهش حاکی از آن است که برخی از دختران بی سرپرست احتمالا دچار اختلالات روانی از جمله اختلال شخصیت و رفتارو...هستند(مصلحی،1373).مطالعه پیشینه های موجود در مورد نوجوانان بدسرپرست و بی سرپرست و مقایسه آن با افراد عادی نشان می دهد رشد و رفتار افراد متاثر از نوع خانواده ای است که در آن زندگی می کنند.به علاوه نتایج نشان می دهد که نوجوانانی که در خانه های تک والدینی زندگی می کنند یا نوجوانانی که به فرزندی پذیرفته می شوند در معرض خطر بالاتری برای رفتار ها ی غیر انطباقی می باشند.مطالعات نشان می دهد که این پیامدهای منفی ناشی از شماری دلایل نظیر ماهیت رابطه فرد با سایر اعضای غیر خانواده اصلی خودش،چگونگی نظارت یا مراقبت رفتارهای فرد توسط والدین و عوامل موثر دیگری نظیر کیفیت رابطه با همسالان و مهارت های تفکر شناختی بین فردی است.(کی پسلی[1]به نقل از ولف[2]،2000).به علت مشکلات ساختاری خانواده و از هم پاشیدن آن و از جهت اینکه فرزندان این مجتمع ها نوعا از طفولیت طعم زندگی را لمس نکرده و همواره در تنش و کشمکش و بی مهری ، در محیط های مملو از ترس و وحشت و بعضا نا خواسته متولد شده و ادامه زندگی داده اند مشکلاتی برای آنها بوجود آمده  است بدین ترتیب این فرزندان دچار مشکلاتی از جمله صرع[3] ، اختلالات تبدیلی[4] و زمینه های اضطرابی[5]  و واکنش های نوروتیک[6] شده اند.یکی از متغیر های پژوهش حاضر حمایت اجتماعی است .برخی حمایت اجتماعی را واقعیتی اجتماعی و برخی دیگر آن را ناشی از ادراک فرد میدانند(ساراسون و همکاران،1998). حمایت اجتماعی به دو نوع اساسی‌ ساختاری و کارکردی تقسیم می‌شود. مفهوم حمایت اجتماعی ساختاری معمولا به جنبه عینی حمایت اشاره دارد و به عنوان‌ وجود ارتباطات اجتماعی اساس و اولیه‌ تعریف می‌گردد(برکمن 19865 به نقل از گنستر19886).وضعیّت زناشویی، عضویت در سازمان‌های رسمی،نقش‌ها و دلبستگی‌ها و سایر ویژگیهای شبکه‌ ارتباطی مانند تعداد افراد و همخوانی‌ پیوندها از نشانه های حمایت اجتماعی‌ ساختاری هستند.حمایت اجتماعی‌ کارکردی جنبه کیفی ارتباطات اجتماعی‌ است که تا حدود زیادی به پاسخ‌های‌ مربوط به استرس برمی‌گردد(کوهن، ویلز19857).حمایت اجتماعی کارکردی‌ شامل کارکردهایی چون حمایت اطلاعاتی، ابزاری و محترم شمردن فرد،صمیمیت در ارتباطات اجتماعی،میزان دسترسی و زمان‌ دریافت حمایت اجتماعی است.در مقایسه دو نوع حمایت اجتماعی، حمایت اجتماعی ساختاری دارای اثرات‌ اساسی است و حمایت اجتماعی کارکردی‌ بیشتر توأم با تعاملات بوده و دارای‌ محافظتی است. نظریه ی خود تعیین گری به نقش عوامل اجتماعی به عنوان عامل واسطه و تسهیل گر شکوفایی تمایلات و پتانسیل های درونی انسان تأکید می ورزد (سچواردز[7]،2000). از شواهد چنین بر می آید که حمایت اجتماعی بویژه خانواده در تحول رفتار های مذهبی و از خود بیگانگی  سهیم است و سازه های مذکور نقش برجسته ای در سلامت،پیشرفت و ارتقای بهزیستی دارند. افرادی که از منابع کارآمدی غنی برخوردارند، احساس از خودبیگانگی کمتر داشته و در اکثر زمینه ها موفق تر ند و در تعاملات هیجانی دشوار برخورد مناسب تری از خود نشان می دهند(مادوکس[8]،2002).برخی از روان‌شناسان باورها و رفتارهای مذهبی را نمودهایی از آسیب‌شناسی روانی به ویژه در عدم حمایت اجتماعی و گرایش به عدم حمایت اجتماعی به شمار آورده‌اند. فروید[9] (1908؛ نقل از یوسیفوا و لوینتال[10]، 2009) مذهب را یک نوروز وسواس جهان‌شمول توصیف می‌کند و علایم برخی از عادات را همانند آیین‌های مذهبی می‌داند. بنابراین مذهب و جهت‌گیری مذهبی[11] گرایش به عدم حمایت اجتماعی  نقش ویژه ای دارد. جهت‌گیری مذهبی روی‌آورد کلی شخص به ارتباط با موجود متعالی است و به عنوان مجموعه‌ای از اعتقادات، اعمال و تشریفات خاص برای ارتباط با آن موجود متعالی، تعریف می شود. افراد دارای جهت‌گیری مذهبی براساس مذهب خود، دارای اعتقادات و باورهایی هستند که بر نگرش و رفتارهای آنان تأثیر گذاشته و در نتیجه سبک زندگی و رفتار آنان، متأثر از دین‌ورزی و جهت‌گیری مذهبی آنان است (آذربایجانی، 2009). جهت گیری مذهبی دارای دو مولفه جهت گیری مذهبی درونی و جهت گیری مذهبی برونی می­باشد. شخصی که جهت گیری مذهبی درونی دارد، انگیزه هایش را در خود مذهب، می یابد. چنین اشخاصی، مذهب و شخصیت شان یکی می شود. در حالی که اشخاصی که جهت گیری مذهبی برونی دارند، برای رسیدن به اهدافی دیگر به سمت مذهب می روند. به  عبارت دیگر به سمت خداوند می روند، بدون این که از خود روی بگردانند (آذربایجانی، 2009).بهرامی و همکاران (134) در پژوهشی تحت عنوان رابطه جهت‌گیری مذهبی با اختلال روان‌شناختی و سلامت‌روانی در افراد بی سرپرست و عادی ، نشان دادند که جهت‌گیری مذهبی با اختلالات روان‌شناختی رابطه منفی و با سلامت روان، رابطه مثبت معنی‌داری دارد.نظیری و همکاران (1388  در قرن اخیر به دلیل اهمیت نقش سازمان ها در زندگی بشر موضوع مطالعه اندیشمندان زیادی بوده اند. منتقدان گسترش سازمان ها دلایل متعددی را برای دشمنی با آنان مطرح می کنند که از جمله آنان جلوگیری از رشد طبیعی شخصیت، حقوق زنان، پی آمدهای ناشی از سازمان های خاص (مثل زندان ها و ...) تسلط روز افزون بروکراسی، سرگردانی انسان ها و از خود بیگانگی می باشد(شریعتی،1379). در مطالعات اندیشمندان مسلمان نیز همواره مفهوم «از خود بیگانگی» چه به صورت مفهوم منفی یا مثبت مد نظر بوده است اگر چه این مطالعات بیشتر در مورد جامعه و کمتر در مورد سازمان انجام گرفته است اما به راحتی و با استفاده از تفاسیر قرآن و سنت می توان آراء اندیشمندان و جایگاه آن را در وحی پیدا کرد.واژه «آلنوس» که در زبان فارسی غالباً به «از خودبیگانگی» ترجمه شده است، در فلسفه غرب سابقه طولانی دارد. ریشه این اصطلاح کلمه لاتین «آلیوس» به معنای «دیگر» است. بنابراین، «آلن» به معنای منسوب به دیگری است. از صفت «آلن» فعل «آلنته» ساخته شده است، به معنای «از آنِ شخص دیگر کردن» یا به عبارت واضح تر، «انتقال به غیر». سپس از این کلمه، اسم فعل «آلنتین» به معنای «انتقال به غیر» (الیناسیون) ساخته شده است. مورد استعمال اصلی آن مناسبات حقوقی است به معنای سلب حقی از یک شخص و انتقال آن به شخصی دیگر. اما با گذشت زمان، این مفهوم آن قدر توسعه پیدا کرده، که در جامعه شناسی، روان شناسی و روان پزشکی، الیناسیون عبارت است از حالت ناشی از اختلال روانی یا به اصطلاح، «روانی» بودن(قبادیانی،1379). البته این معنا نیز با مفهوم حقوقی کلمه ارتباط دارد؛ زیرا از یک سو بیمار روانی، شخصی است که سلامت عقل خود را از دست داده است (عقل از او سلب شده است)، و از سوی دیگر قانون پاره ای از حقوق چنین شخصی را سلب می کند و به ولی یا وارث او انتقال می دهد. این همان مفهوم قضایی «حجر» است. بنابراین، «فرد الینه» از جهت قضایی معادل «محجور» خواهد بود. مفهوم از خودبیگانگی یعنی حالتی که در آن آدمی خود را در کارش شکوفا نمی سازد، بلکه خود را نفی می کند و به جای آنکه احساس خوشبختی کند و توان های فکری و جسمی خود را آزادانه گسترش نمی دهد، بلکه از نظر بدنی تحلیل می رود و به لحاظ فکری سرگردان می شود(مطهری،1368).

(پایان نامه این پروپوزال در سایت وجود ندارد)