پایان نامه تعیین میزان آگاهی دندانپزشکان استان اردبیل در ارتباط با ملاحظات دندانپزشکی بیماران تحت رادیوتراپی

پایان نامه جهت درجه مقطع دکترای عمومی دندانپزشکی

چکیده فارسی

عنوان :

تعیین میزان آگاهی دندانپزشکان استان اردبیل در ارتباط با ملاحظات دندانپزشکی بیماران تحت رادیوتراپی

سابقه و هدف : رادیوتراپی از اصلی ترین روشهای درمانی است که گاهی به تنهایی و گاهی در ترکیب با دیگر روشهای درمانی مورد استفاده قرار میگیرد. بدیهی است که بدون مراقبت های ویژه دندان پزشکی ، نمی توان از بروز عوارض قابل پیشگیری ناشی از اشعه درمانی جلوگیری کرد و یا شدّت اثر عوارض اجتناب ناپذیر را کاهش داد، مراقبت های ویژه دندان پزشکی بایستی قبل از شروع رادیوتراپی با معاینه و ارائه طرح درمان مناسب برای هر بیمار آغاز و به هنگام رادیوتراپی و پس از خاتمه نیز ادامه یابد.

مواد و روشها : این مطالعه تحلیلی از نوع مقطعی بر روی کلیه دندانپزشکان شهر اردبیل که درمطب مشغول به کار بودند انجام گرفت.به این صورت که دندانپزشکان به پرسشنامه ای که در مورد بیماران تحت رادیو تراپی  تهیه شده بود در حضور پرسشگر پاسخ دادند، سپس اطلاعات جمع آوری شده و با کمک نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمونهای T-TEST ، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. 120 دندانپزشک شامل 50 مرد و 70 زن با میانگین سنی  33  در مطالعه شرکت کردند.میانگین زمان فراغت از تحصیل6سال بود.

یافته ها : در حیطه آگاهی 24 سوال مطرح گردید، طبق نتیجه بدست آمده 62 نفر (7/51%) از دندانپزشکان دارای  سطح آگاهی متوسط بودند.با توجه به نتایج حاصل بین زمان فارغ التحصیل و سن دندانپزشکان با میزان آگاهی ارتباط معنی داری یافت شد و ارتباط با جنس نیز از لحاظ آماری معنادار بدست آمد که در زنان آگاهی نسبت به مردان بالاتر بود.

نتیجه گیری : بررسی نتایج این مطالعه نشان داد که سطح آگاهی دندانپزشکان عمومی شهر اردبیل در ارتباط در ارتباط با مراجعه کنندگان و بیماران تحت رادیو تراپی در حد متوسط و ضعیف بود. لذا این موضوع نیاز به تدوین آموزش مداوم اختصاصی در این زمینه را تأکید می کند.

کلید واژه: سرطان، دندانپزشک عمومی، پرتو درمانی

فصل اول

مقدمه وکلیات

1-1-تاریخچه و مقدمه

در سال 1896Lister  درانگلستان ،Grubbe،Ludlam   در ایالات متحده پیشنهاد کردند که از پرتوهای  x میتوان در درمان سرطان استفاده کرد و به این ترتیب درمان اولین بیمار به وسیله رادیوتراپی در سال 1899 گزارش شد. قبل از سال 1940 انرژی های تابشی که به منظور درمان استفاده می شد خیلی بیشتر از انرژیهای مورد استفاده در رادیولوژی تشخیصی نبود(1).

این رشته از سال ۱۹۲۵ به عنوان یک راهکار درمانی با استفاده از دستگاههای مولد اشعه ایکس و با استفاده از مواد رادیواکتیو بکار می رفت.از سال ۱۹۵۱ با ساخت دستگاههای کبالت ادامه یافت و از سال ۱۹۶۷ نیز با ساخت شتابنده ها تحول پذیرفت.در حال حاضر با افزودن تجهیزات اختصاصی و بسیار مدرن، نرم افزارهای نقشه کشی طرح درمان و نرم افزارهایی که قابلیت اجرایی دستگاهها را وسعت بخشیده اند،درمانهای سه بعدی یا تطبیقی (کانفرمال)،استریو تاکتیکIMRT  و روشهای تخصصی از این قبیل تحولی بنیانی در آن شده است.ضمنا بکارگیری روشهای براکی تراپی و ساخت دستگاههای براکی تراپی جدید نیز تاثیر بسزایی در نتایج درمانی داشته است و باعث گسترش این روش درمانی در زمینه های مختلف گردیده است.از طرفی ترکیب و همراهی رادیوتراپی با کموتراپی نیز بعنوان یک مودالیته بسیار مثمر ثمر درمانی،درمانگر خیل عظیمی از بیماران بوده است(1).

شیوع سرطان های سرو گردن در دنیا حدود 560 هزار مورد جدید در سال بودهواز این میان 300 هزار مورد منجربه مرگ میگردد. مردان بهطور معنی دار بیشتراز زنان (نسبت 2 به 1 تا 4 به 1) مبتلا میشوند. شیوع سرطانهای سرو گردن در ایالات متحده 3درصد همه سرطانها است و سالیانه 52000 آمریکایی به آن مبتلا شده و 11500 نفراز آنها فوت میکنند. در بریتانیا نیز سالیانه 7500 مورد جدید از سرطانهای سرو گردن شناخته میشود. در کل سرطان دهان و حلق در رتبه ششم سرطان ها در دنیا قرار دارد. در حالی که در بریتانیا جایگاه هفتم را به خود اختصاص داده است. سرطان دهان وزبان در هند ونازوفارنکس در هنگ کنگ از شیوع بالاتری نسبت به سایرنواحی برخوردار است. شایعترین کارسینومای این ناحیه، بدخیمی سلولهای اپیتلیال سنگفرشی است. سن شایع ابتلا معمولاً در حدود 60 تا 70 سالگی است. 80 درصد موارد سرطانها، اسکوآموس سل کارسینوما و 20 درصد دیگر شامل تومورهای غدد بزاقی، تیروئیدی و سارکوماهای کمیاب هستند(2).

شیوع سرطان در ایران نگران کننده است. سومین عامل مرگ و میردر ایران سالانه بیش از ۴٠٠٠٠ نفر مرگ در ایران  تخمین زده میشود. بیش از ٧٠٠٠٠ مورد جدید سرطان در کشور اتفاق می افتد. و اگر وضع به همین شکل ادامه یابد، موارد مرگ و میر ناشی از ابتلا به سرطان نیز سرعت خواهد گرفت. این در حالی است که هنوز آمار دقیق و مستندی از موارد ابتلا به سرطان در کشور نداریم و آنچه اعلام می شود، آمارهای تخمینی است که با آمارهای واقعی، فاصله دارد(3).

روشهای اصلی درمان سرطان شامل جراحی، رادیوتراپی و شیمی درمانی است و گاهی روشهای دیگری از جمله ژن درمانی، آنتی آنژیوژنزیس و هایپرترمیا نیزدر درمان سرطان به کار میرود (4،5).

رادیوتراپی (پرتو درمانی)، نوعی درمان برای سرطان است که طی آن از پرتوی پرانرژی و یونیزان با دوز بالا برای از بین بردن سلول های سرطانی و جلوگیری از گسترش آن ها استفاده می شود. در دوزهای پایین، از پرتو برای تصویر برداری از داخل بدن (مانند عکس از فک و دندان ها یا استخوان های شکسته)استفاده می شود. پرتوی که برای درمان استفاده می شود به همان صورت است، فقط دوز و انرژی  بالاتری دارد.رادیوتراپی می تواند به صورت خارجی (وقتی دستگاهی خارج از بدن، پرتو را به سلول های سرطانی می تاباند) یا داخلی (وقتی منبع پرتو داخل بدن یا در مجاورت سلول های سرطانی قرار می گیرد) باشد. گاهی بعضی از بیماران هر دو نوع پرتودرمانی را دریافت می کنند(6).

بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان به رادیوتراپی نیاز پیدا خواهند کرد. در واقع، بیش از نصفی (حدود60%) از افراد مبتلا به سرطان تحت درمان رادیوتراپی قرار می گیرند. گاهی رادیوتراپی تنها روش درمانی است که بیماران به آن نیاز دارند. وقتی پرتو در دوزهای بالا داده می شود، رشد سلولهای سرطانی را متوقف میکند یا آنها را از بین می برد. رادیوتراپی به منظور یکی از اهداف زیر انجام می شود:

درمان سرطان : پرتودرمانی می تواند به منظور معالجه، توقف یا کاهش رشد سلول های سرطانی استفاده شود.  کاهش علایم: وقتی معالجه بیماری امکان پذیر نیست، می توان از رادیوتراپی برای کوچک کردن تومور و کاهش فشار آن استفاده کرد. رادیوتراپی در این موارد از رادیوتراپی برای برطرف کردن مشکلاتی مانند درد یا جلوگیری از کوری یا از بین رفتن فعالیت روده ها و مثانه استفاده می شود.پرتو نه تنها سلول های سرطانی را از بین می برد یا رشد آنها را کند می کند بلکه بر سلول های سالم هم تأثیر می گذارد. تقریباً سلول های سالم بعد از اتمام درمان بازسازی می شوند(7).

بدن بیمار در حین رادیوتراپی انرژی زیادی برای بازسازی و بهبودی صرف می کند. خیلی مهم است که کالری و پروتئین کافی به بدن بیمار برسد تا وزنش در آن زمان حفظ شود.بعد از اتمام رادیوتراپی، فرد باید برای بقیۀ عمرتحت مراقبت و پیگیری قرارگیرد. پیگیری شامل چک آپ و بررسی های است که توسط Radiation oncologist   انجام می شود.

بیمار به خاطر سرطان و درمان های آن دچار دردسر های زیادی شده است. به همین دلیل باید بیشتر مراقب بدن و وضعیت روزانۀ خود باشد. باید به تغییراتی که در بدنش رخ داده است توجه کند و اگر دچار یک یا چند علامت زیر شد به پزشک خود اطلاع دهد.

(1. دردی که برطرف نمی شود. 2.کاهش بی دلیل وزن 3.تب، سرفه، یا گرفتگی صدا که بهبود نمی یابد) (8).

قبل از رادیوتراپی بیمار با پزشک خود ملاقات می کند. در این ویزیتها، معاینه می شود، از او یک شرح حال گرفته می شود و گاهی باید تصویر برداری هم انجام دهد. ممکن است پزشک  درمورد رادیوتراپی،مزایا و عوارض جانبی و کارهایی که بیمار باید حین و بعد از درمان انجام دهد را به او توضیح دهند. سپس بیمار می تواند انتخاب کند که تحت درمان قرار بگیرند یا خیر. اگر بیمار قبول کند که رادیوتراپی شود، باید قبل از رادیوتراپی برایش نقشۀ درمانی طراحی شود.در این طراحی یک اُنکولوژیست (سرطان شناس) و رادیوتراپیست ناحیه  که بایددرمان شودرامشخص میکنند (فیلددرمانی) این ناحیه ای است که پرتودرمانی میشود. در این حالت از بیمار درخواست می شود که در حین عکس ساده یا سایر اسکن هایی که برای تعیین فیلد ممکن است انجام شود کاملاً بی حرکت باشد.

  بعد از آن، رادیوتراپیست برای مشخص کردن محل درمان، روی پوست علامت های کوچکی (تَتو یا جوهر) می گذارد. بیمار باید در طول رادیوتراپی این علامت ها را داشته باشد. رادیوتراپیست هر روز از آنها برای آن که از صحیح بودن وضعیت بدن بیمار اطمینان پیدا کند استفاده می کند. تتو ها به اندازۀ خالهای بسیار کوچکی هستند وتا آخرعمر بیمار برروی پوست باقی می مانند. علامت های جوهری با گذر زمان محو می شوند. بیمار باید مراقب باشد که آنها را برندارد و اگر کمرنگ یا محو شدند به رادیوتراپیست اطلاع دهد.

ممکن است بیمار به قالب گیری از بدن احتیاج داشته باشد. این قالب پلاستیکی باعث می شود تا از حرکت بدن در حین درمان جلوگیری شود. همچنین به تشخیص این که وضعیت بیمار به صورت همیشگی است کمک می کند.  اگر سر بیمار باید رادیوتراپی شود، به ماسکی احتیاج پیدا خواهد کرد. ماسک دارای روزنه های زیادی است، و می توان نواحی چشم ها، بینی و دهان ماسک را برید. این ماسک به تختی که بیمار روی آن قرار دارد متصل می شود. ماسک از حرکت سر جلوگیری می کند و در نتیجه هر روز وضعیت سر بیمار یکسان است(9).

بیمار باید لباس هایی لطیف و نخی  و راحت بپوشد. او باید لباسها یی بپوشد که به راحتی بتواندآنها را به راحتی از تن خارج کند ،چون نباید روی فیلد, هنگام درمان, لباس یا پوششی قرار داشته باشد. بهتراست لباسهای چسبان،یقه بسته یا کمربند در نزدیکی منطقۀ درمانی قرار نداشته باشد. همچنین بیمار نباید رو یا نزدیک سطح درمانی زیورآلات، باند، پودر، لوسیون یا دئودورانتی قرار دهد، و نباید قبل از درمان از صابون و شوینده های معطر استفاده کند(9). از بیمار خواسته می شود که ناحیۀدرمان را برهنه کند یا گان بپوشد از او خواسته می شود به محل درمان برود. بسته به ناحیۀ تومورال، ممکن است برای درمان روی صندلی بنشیند یا روی تخت بخوابد. رادیوتراپیست به کمک قالب بدن بیمار و یا علامتهای روی پوست وضعیت بدن او را تنظیم میکند.ممکن است بیمار نورهای رنگی روی بدن و علامت های روی آن ببیند. این نورها بی خطر هستند و به درمانگر کمک می کنند تا هر روز بتواند وضعیت بدن بیمار را تنظیم کند .در حین درمان بیمار باید کاملاً ثابت و بی حرکت باشد. می تواند مانند همیشه نفس بکشد و نیازی نیست که نفس خود را حبس کند.

  رادیوتراپیست قبل از آن که درمان شروع شود اتاق را ترک می کند. او به اتاق کنترل می رود و بیمار را از طریق صفحۀ تلویزیونی تحت نظر قرار میدهد. به همین دلیل بیمار نباید احساس تنهایی کند. رادیوتراپیست می تواند صدای او را بشنود و با او از طریق بلندگوهای اتاق درمان گفتگو کند. اگر بیمار احساس ناراحتی یا بیماری کرد باید رادیوتراپیست را در جریان بگذارد. پرتو نه بویی دارد، نه شنیده می شود و نه دیده می شود.درمان حدود 1-5 دقیقه طول می کشد اگر بیمار با IMRT درمان می شود، ممکن است درمانش بیشتر طول بکشد. درمان ممکن است در صورتی که نیاز به بازبینی وضعیت بدن بیمار باشد مدت بیشتری بیانجامد(9).

  بیشتر براکی تراپی ها با استفاده از کاتتر (لولۀ باریک و منعطف) انجام میشود. گاهی،براکیت راپی بااستفاده ازیک وسیلۀ بزرگتر به نام اَپلیکاتورانجام میشود. پزشک کاتتر یا اپلیکاتور را در محلی که قرار است درمان شود قرار می دهد.

سه نوع براکی تراپی وجود دارد:

1.  کاشت هایی با درصد دوز پایین (LDR)، در این نوع براکی تراپی، باید مدت1-7روز در بدن تابش کند، در این مدت بیمار در بیمارستان است. وقتی درمان به اتمام برسد، پزشک منبع پرتو، کاتتر یا اپلیکاتور را از بدن خارج می کند.

 2.کاشت هایی با درصد دوز بالا(HDR) : در این نوع براکی تراپی، منبع پرتوی به مدت 20-10 دقیقه است و سپس خارج می شود. این درمان ممکن روزانه 2 بار در مدت 5-2 روز،یابرای 2-5 هفته،هفته ای یک بارانجام شود. برنامه درمان به نوع سرطان بستگی دارد. در طول درمان کاتتر یا اپلیکاتور ممکن است در بدن بماند یا قبل از شروع هر جلسه در بدن قرار داده شود. گاهی در این مدت بیمار در بیمارستان بستری است یا ممکن است روزانه برای درمان به بیمارستان مراجعه کند. مانند LDR، پزشک کاتتر یا اپلیکاتور را بعد از اتمام درمان بر می دارد.

3.  کاشت های ثابت: بعد از آنکه منبع پرتویی در محل مورد نظر گذاشته شد، کاتتر برداشته می شود. این کاشت ها همیشه در بدن باقی می ماندند و تابش ناشی از آن هاروز به روز کاهش می یابد. ممکن است اوایل وقتی کاشت ها در بدن قرار داده می شوند، نیاز باشد که بیمار رابطه خود را با اطرافیان محدود کند. بیمار باید به شدت مراقب باشد که در کنار کودکان و خانم های باردار نباشد. هر چه زمان می گذرد میزان پرتو کاهش می یابد ولی همچنان کاشت ها در بدن قرار دارند.

بدن وقتی منبع پرتوی در جای قرار داده می شود دریافت می کند. در براکی تراپی، مایعات بدن ( ادرار، عرق و بزاق) پرتوزا  نیستند. درپرتو درمانی با رادیو داروها،مایعات بدن تا مدتی رادیو اکتیو هستند. اگر پرتوی که با دوز بالا باشد، نکات ایمنی شامل :  بیمار باید به تنهایی یک اتاق در بیمارستان باشد تا بقیه را از دریافت اشعه مصون نگه دارد.درمان های بیمار به سرعت انجام می شود و فاصله ی پرستار باید با او حفظ شود(10).

گاهی قبل از خارج کردن کاتتر در بیمار مُسَکِن داده می شود. ممکن است ناحیه ای که در آن کاتتر یا اپلیکاتور قرار داشته است تا چند ماه کمی ملتهب باشد .بعد از برداشتن کاتتر یا اپلیکاتور، پرتوی دیگر در بدن وجود ندارد و بیمار بدون ایجاد خطر و در امنیت تکامل می تواند در کنار سایر افراد از جمله خانم های باردار و کودکان باشد. بیمار باید برای 2-1 هفته از انجام فعالیت هایی که انرژی زیادی نیاز دارند پرهیز کند. در این مورد باید با پزشک خود صحبت کند.در بعضی مواقع هنگام رادیو تراپی بیمار ممکن است احساسات زیر را داشته باشد :نگرانی- افسردگی- ترس- خشم- یأس و سرخوردگی- درمانده – تنهایی،عادی است که بیمار از این قبیل احساسات داشته باشد. زندگی با سرطان و انجام درمان استرس زا است. هم چنین فرد ممکن است احساس خستگی هم بکند که خود باعث می شود تا به سختی با این احساسات کنار بیاید(10).

رادیوتراپی از اصلیترین روشهای درمانی است که گاهی به تنهایی و گاهی در ترکیب با دیگر روشهای درمانی مورد استفاده قرار میگیرد. این روش درمانی علیرغم تهاجم و حذف سلولهای سرطانی به سلولهای طبیعی نیز آسیب میرساند (11،12،13). در موارد رادیوتراپی حفره دهان و غدد بزاقی عوارضی از جمله تخریب سلولهای جوانه چشایی، کاهش عملکرد ترشحی غدد بزاقی، موکوزیت دهانی و نوروپاتی محیطی اجتناب ناپذیراست.

لذا این بیماران اغلب خشکی دهان، تغییر در حس چشایی (دیسگوزیا)، محدودیت در باز کردن دهان (تریسموس) و اختلال در بلع (دیسفاژیا) را تجربه میکنند (14). موکوزیت یا التهاب اولسراتیو (زخم کننده) مخاط دهان، حالتی دردناک ناشی از آسیب سلولهای مخاطی در اثرعوامل مختلفی از جمله رادیوتراپی است که به دوزو مدت زمان درمان با اشعه بستگی دارد. یکی دیگراز علل ایجاد موکوزیت، کاهش خاصیت تمیزکنندگی بزاق بهدنبال کاهش سطح بزاق است (13). عارضه دیگر آسیب اعصاب سوماتیک در برابررادیاسیون است که به دنبال آن درد ایجاد میشود. درد در بین 30 تا 80 درصد از بیماران سرطانی تجربه میشود. درد میتواند در ناحیه اوروفارنکس، صورت و گردن و یا به صورت سردرد تظاهر یابد و اولین یافته بالینی این بیماران باشد (15). موکوزیت نیزبه عنوان یکی از علل دردهای شدید در بیماران دریافت کننده رادیوتراپی سروگردن شناخته میشود (14).90 درصد دردهای سرطانی میتوانند با ضددردهای مناسب کنترل شوند؛ بنابراین ارزیابی و مدیریت این دردها ضرورت پیدا میکند (15و16).

زروستومیا یک احساس ذهنی از خشکی دهان(Subjective Dry Mouth) است که میتواند به اختلال عملکرد غددبزاقی مربوط باشد (17). بیمارانی که بیشتراز 3000 cGy اشعه دریافت میکنند؛ در صورتی که غددبزاقی اصلی در میدان تابش اشعه قرار داشته باشد؛ در معرض زروستومیا هستند. دریافت دوز6000 cGy به مدت 5 هفته اثرات تقریباً غیرقابل برگشتی خواهد داشت ( 11،12،13).حساسیت به مزه ها توسط عصب کورداتمپانی در زبان، مخابره میشود. اختلالات چشایی ناشی از رادیوتراپی به دوعلت مستقیم (ناشی از آسیب جوانههای چشایی)و غیرمستقیم (به علت کاهش بزاق و عفونت ثانویه) تقسیم میشود که اغلب به آهستگی و طی ماه ها بهبود مییابد ولی ممکن است تغییرات پایداری را به دنبال داشته باشد (11،14).

دیسفاژی (اختلال در بلع ویا بلع دردناک) به دنبال رادیوتراپی سروگردن در میان 36 تا 89 درصد از بیماران با ضایعات اولیه مختلط حفره دهان، اوروفارنکس، نازوفارنکس، هیپوفارنکس و لارنکس گزارش شده است. در اثر رادیاسیون، سلولهای مخاطی ناحیه دهان و گلو آسیب دیده و سبب سختی در بلع ویا بلع دردناک میشود (18). تریسموس، متعاقب فیبروز عضلات جونده نظیر تمپورالیس، ماستر، مدیال ولترال پتریگوئید در 5 تا 8 درصد از بیمارانی که این نواحی در آنها تحت رادیاسیون قرار میگیرند؛ ایجاد میشود.تشکیل کلاژن ثانویه به دنبال رادیاسیون یا آسیب جراحی، موجب محدودیت در باز کردن دهان میشود (19).

عوارض دهان و دندان در بیماران تحت شیمی‌ درمانی و یا پرتودرمانی برای سر و گردن شایع است. پرتودرمانی و شیمی‌درمانی ممکن است بعضی از عوارض جانبی دهان مشابه را باعث شوند، که شامل موارد زیر می‌شود: موکوزیت (التهاب غشاء مخاطی در دهان). عفونت‌ها در دهان یا انتقال عفونت از طریق جریان خون، رسیدن و تأثیر آنها بر سلول‌های بدن ، تغییر طعم، خشکی دهان، درد، تغییر در رشد دندان در کودکان، سوء تغذیه (کمبود مواد مغذی مورد نیاز برای سلامتی بدن، که اغلب با ناتوانی در خوردن ایجاد می‌شود)،کم شدن آب بدن (کمبود آب مورد نیاز برای سلامتی بدن، که اغلب با ناتوانی در نوشیدن ایجاد می‌شود)، پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه، عوارض دهان و دندان با شیمی‌درمانی و پرتودرمانی می‌تواند به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم از درمان ایجاد شود. پرتودرمانی می‌تواند مستقیماً به بافت دهان، غدد بزاقی و استخوان آسیب برساند. مناطق تحت درمان ممکن است زخم شوند یا دچار ضایعات گردند(20).

بهبود آهسته و عفونت از عوارض غیرمستقیم ناشی از درمان سرطان هستند. هر دو شیمی‌درمانی و پرتودرمانی می‌تواند از توانایی سلول‌ها برای تکثیر بکاهد، که فرایند درمان در دهان افت می‌کند. شیمی‌درمانی ممکن است تعدادی از سلول‌های سفید خون را کاهش دهد و سیستم ایمنی بدن (اندام‌ها و سلول‌های مدافع بدن در مقابل عفونت و بیماری) را تضعیف کند، و آن را برای ایجاد عفونت آسان‌تر گرداند. خوردن با رژیم‌غذایی متعادل. تغذیه مناسب می‌تواند به بدن برای تحمل استرس درمان سرطان، حفظ انرژی، مبارزه با عفونت و بازسازی بافت کمک کند. آموزش نحوه مراقبت از دهان و دندان در طی و بعد از درمان ضدسرطان ، بهداشت دندان خوب از حفره‌ها، زخم‌های دهانی و عفونت جلوگیری می‌کند. بهداشت دندان مناسب و مداوم در طی و بعد از درمان سرطان می‌تواند عوارضی مانند حفره، زخم‌های دهانی، و عفونت را کاهش دهد. تمیز کردن دهان پس از خوردن مهم است(20). 

Abstract:

Title:

Knowlodge of Ardabil Dentists ragarding Dental treatments in Patients undergone Radiotherapic Procedures .

 Introduction:

 Radiation therapy is the main treatment methods. Sometimes alone and sometimes in combination with other therapeutic methods used.It is obvious that without dental care, complications of radiation therapy can not be avoided, Or reduce the severity of complications. Dental care is a must before starting radiotherapy, And provide appropriate treatment plan for each patient examination begin,  And during radiotherapy and continue after termination.

Methods and Materials:

 This cross-sectional study was performed on all Ardabil dentists that work in the office. This means that dentists using a questionnaire that was prepared in patients undergoing radiation therapy in the presence of the questioner responded. Data were  analyzed by SPSS software and pearson correlation coefficient. The dentists were 50 male and 70 females, the mean age was 33years old and the mean time passed from their graduation was 6 years.

Results:

 24The question was raised in the area of​​ knowledge. (51/7%) dentists had moderate awareness knowledge. There was no significantcorrelation Between graduation and the age of dentists with knowledge, And relations between the sexes were also statistically significant.awareness was higher in woman  than in men.

Conclusion:

 The results of this study showed  knowledge of dentists in Ardabil about patients undergoing radiation  was not sufficient, Therefor we recommend some established educational programs in this field.

Keywords:

 Cancer, general dentist, radiotherapy