پایان نامه بررسی ارتباط بین کیفیت سود با متغیر های سه گانه فروش ، دارایی ها و بدهی ها در بازار سرمایه

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد

 گرایش: حسابداری

چکیده:

سالهاست که سود حسابداری مبنا عملکرد وماحصل فعالیتهای شرکتهاست .دراین میان سرمایه گذاران ،اعتبار دهندگان وتمامی افراد ذینفع ،ذیحق وذیعلاقه به این سود تکیه کرده وبرمبنای آن محاسبات خود را استوار می سازند .

اما این سود ،دستخوش تغییراتی می شود که از سوی تهیه کنندگان آن ،یعنی مدیران مدیریت می شود .بدان معنا که بدلیل برآوردی بودن ارکان محاسباتی صورتهای مالی ،این محاسبات تغییر می کند ودلخواه تنظیم کننده شده ومنتشر می گردد .

در همین اثنا بود که برخی سهامداران زیرک متوجه شدند که چنین سودهای قابل اتکا نیست وبه نوعی نمایشی است ،حتی اگر حسابرسان خبره نیز آن راتایید کند بازهم به دلیل ذهنی بودن فرایند حسابرسی وارایه نظر برمبنای باور حسابرس نه برمبنای واقعیت ،نمی توان به این سود ها تکیه کرد .

اندیشمندان حسابداری اخیرا به ارزیابی کیفیت سود حسابداری پرداخته ومبانی خاصی را برای سود وپالایش آن برشمرده اند .ازجمله پایداری سود ،قابلیت پیشی بینی سود ،مربوط بودن سود به تغییرات بازده سهام  ،به موقع بودن سود ،محافظه کارانه بودن سود ونقدی بودن سود ،نمونه هایی از فیلترهای است که اگر سود در آن قرار گیرد ،سود مطمئنی خواهد بود .

دراین تحقیق ، اثرات هریک از ویژگی های کیفی سود ونهایتا ترکیب تمام آنها تحت عنوان کیفیت سود را برروی فروش ،بازده داراییها ونسبت بدهی ها ،اندازه گیری وبه ارایه پیشنهاد پرداخته خواهد شد.

مقدمه:

سرمایه گذاران در سهام شرکتها در گذشته به سود حسابداری اهمیت ویژه ای می دادند و سود بالاتر را موجب افزایش ثروت خود می دانستند در حالیکه به این نوع نگرش ، نگرش سرمایه گذاری بی تجربه گفته می شود چراکه مدیران شرکتها بادستکاری اقلام تعهدی صورتهای مالی واستفاده ازموارد مطرح نشده در استانداردهای حسابداری، استفاده لازم را نموده و سود را به راحتی مدیریت می کنند .

لذا به منظور یافتن راهی مناسب برای جلوگیری ازاین نگاه ساده لوحانه و تصمیم گیری مناسب ، مفاهیم کیفیت سود به وجود آمد که در آن به اجزاء تشکیل دهنده سود حسابداری توجه می گردد . چارچوبی که سود را از حیث پایداری سود ، قابلیت پیش بینی سود ،مربوط بودن به تغییرات در ارزش سهام ، به موقع بودن ومحافظه کارانه بودن سود ،مورد توجه قرار داده و موجبات اتکاء هرچه بهتر سهامداران بالفعل و بالقوه می گردد .

این تحقیق سعی داردتا رابطه بین کیفیت سود ومتغیرهای فروش ،بازده  دارایی ها و نسبت بدهی ها را بررسی نموده وبا استفاده ازنتایج آن پیشنهادهایی رابه فعالان بازار سرمایه بنماید .

لذا دراین فصل ،ابتدا به بیان مساله که توضیحی راجع به کیفیت سود ودلیل استفاده از آن توسط سرمایه گذاران واعتبار دهندگان است پرداخته شده ،سپس به اهمیت وضرورت تحقیق،اهداف تحقیق ،مدل مفهومی تحقیق فرضیه ها ،مدل تحقیق ونهایتا تعاریف واژه ها واصطلاحات اشاره شده است .

فصل اول

کلیات تحقیق

1-1 مقدمه

 در این فصل ابتدا مساله تحقیق مبنی برارتباط بین کیفیت سود واجزاءآن با متغیرهای تابع مطرح می گردد، سپس در پی طرح سئوال تحقیق مبنی بر وجود رابطه بین متغیرها مطرح وبعد اهمیت انجام تحقیق ،که نشان از ایجاد یک مدل برای تصمیم گیری خواهد داشت ،مطرح می گردد .

در دنباله، اهداف تحقیق مبنی برانجام محاسبات، جهت یافتن ارتباط برای پیش بینی های مدیران مطرح وسپس چارچوب نظری ،به منظور تعیین متغیرها واستفاده از تئوری در این رابطه ،ارایه خواهد شد .مدل مفهومی هم که تحقیق را در یک نگاه به تصویر می کشد به دنبال خواهد آمد،سپس فرضیات ،که گمان محقق است مطرح شده ودر ادامه مدل تحقیق، که مدلی چند متغیره از رگرسیون است به دنبال خواهد آمد ونهایتا نحوه اندازه گیری متغیرها وتعاریف اصطلاحات ارایه خواهد شد .

2-1بیان مساله :

اهداف گزارشگری مالی از نیازهای اطلاعاتی استفاده کنندگان برون سازمانی نشأت می گیرد. هدف اصلی از گزارشگری مالی خارجی بیان تأثیر اقتصادی معاملات و عملیات مالی مؤثر بروضعیت و عملکرد شرکتها برای استفاده کنندگان است تا آنها بتوانند در تصمیم گیری از این اطلاعات استفاده کنند . ابزار اصلی انتقال اطلاعات به اشخاص مزبور صورتهای مالی است که محصول نهایی فرایند حسابداری و گزارشگری مالی به حساب می آید .

گزارش های مالی باید اطلاعاتی را فراهم کنند که سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان و سایر گروههای ذینفع را در ارزیابی امکان دسترسی سریع به وجه نقد و ارزیابی زمان بندی ابهام در مورد چشم انداز آتی جریان ورود وجه نقد به شرکت، کمک نماید .

با توجه به اینکه سود، از جمله برترین شاخص های اندازه گیری فعالیتهای یک واحد اقتصادی است. بنابراین سیستم حسابداری ،باید در ارائه این شاخص برتر سعی در ارائه کامل و بهینه اطلاعات مربوط به سود داشته

باشد . وقتی اطلاعات سود به طور شفاف و کامل در اختیار استفاده کنندگان قرار گیرد، موجب اعتماد بیشترسرمایه گذاران خواهد شد و به تبع آن ریسک شرکت ازدیدگاه سرمایه گذاران کاهش خواهد یافت .

این نکته از سوی مدیران هم مهم است که ریسک اطلاعات گزارش شده، بر برنامه ریزی های مدیران ومیزان نیل به اهدافش تاثیر بسزایی دارد.

مدیران نیز برای برآورد میزان فروش در دوره های آتی سعی می کنند تا با اتکاء به سود گزارش شده فروش های آتی را برآورد، میزان بدهی ها را تعیین و بازده دارایی های مورد نیاز را مشخص نمایند . بنابراین کیفیت سود گزارش شده ، می تواند بر حجم فروش ،بازده دارایی ها و نسبت بدهی ها تاثیر گذارد.

در صورتیکه کیفیت سود پایین باشد، نگاه مدیران به بودجه بندی برای فروش ، بازده داراییها برای بهره گیری در فرایند تولید و نسبت بدهی ها جهت تامین مالی،متفاوت خواهد بود .

لذا مدیران سعی می کنند تا با بهبود مطلوبیت ویژگی های کیفی سود در افزایش فروش ،بازده داراییها وکاهش نست بدهی ها جهت تامین مالی با نرخ پایین تر بهره بگیرند .

در ادامه با کمی کردن ویژگی های کیفی سود تأثیر آن را بر متغیرهای فروش ، بازده دارایی ها ونسبت  بدهی  ها به عنوان متغیر وابسته می سنجیم .که نتیجه آن برای مدیران جهت طرح ریزی عملیات آتی بسیار مفید خواهد بود .

حال سوال این است که:

1 -آیا کیفیت سود تاثیری بر میزان فروش، دارد ؟ واگر پاسخ مثبت است ،کدام جزءاز اجزاءکیفیت سود بر آن تاثیر گذار است؟

2-آیا کیفیت سود تاثیری بر بازده داراییها، دارد؟ واگر پاسخ مثبت است ،کدام جزءاز اجزاءکیفیت سود بر آن تاثیر گذار است؟

3-آیا کیفیت سود تاثیری بر نسبت بدهی ها، دارد؟ واگر پاسخ مثبت است ،کدام جزءاز اجزاءکیفیت سود بر آن تاثیر گذار است؟

3-1  اهمیت و ضرورت تحقیق :

مدیران علاقه مندند که میزان فروش ،بازده دارایی ها ونسبت بدهی های خودرا از صورتهای مالی گزارش شده توسط شرکت و سایر شواهد، پیش بینی و برآورد کنند . هر قدر کیفیت اطلاعات ارائه شده بالاتر باشد از میزان ابهام در تعیین متغیرهای وابسته کاسته شده و طرح ریزی عملیات با اعداد بهتری انجام خواهد شد و امید می رود که کل فروش محقق شده ، دارایی ها به نحو بهینه ای تولید ارزش نموده و بدهی ها کمتر شود .

بررسی کیفیت سود در هر سال به مدیران خواهد گفت که باید چه میزان خود را آماده کنند تا بتوانند با این آمادگی به اهداف خود یعنی ارزش بیشتر و سودآوری دست پیداکنند .

مدیرانی که بدون توجه به کیفیت سود تأمین مالی با نرخ هزینه سرمایه بالارا نموده وطرح ریزی فروش بی پایه واساس وتعهدی رامی نمایند و دارایی های خود راجهت انجام عملیات بیشترافزایش داده یا به روز می نمایند، در انتهای عملیات با فروشهای انجام نشده، دارایی های دست نخورده و اقساط سررسید شده ای مواجه می شوند که وجه نقدی برای پاسخ گویی نیازهای مالی عملیات وجود نخواهد داشت. لذا ضمن عدم پرداخت سود به سهامداران، بدهی های خود را با حجم بالاترتنزیل نموده و دارایی های بی حاصل را خواهند فروخت .

لذا این تحقیق ازاین جنبه مهم است که آگاهی وسیعی به مدیران از تصمیم های آتی می دهد تا با نگاه به مقوله کیفیت سود، این عوامل را آماده تولید نمایند تا بیشترین بهره را ازآنها بگیرند .از سوی دیگر سهامداران می توانند با وجود فروش بالاتر پی به کیفیت سود بالاتر ببرند .بودجه جامع فروش که توسط مدیران طراحی می گرددضمن بهره گیری از میزان پیش بینی فروش در هریک از دوره ها می تواند بر حسب کیفیت سود نیز تعریف گردد و کیفیت سود می تواند در طراحی فروش نقش ارزنده ای داشته باشد .

4-1  اهداف تحقیق شامل :

1-برنامه ریزی بیشتر برای فروش به دلیل  دستیابی به کیفیت سود بالاتر

2-افزایش بازده داراییها به دلیل  دستیابی به کیفیت سود بالاتر

3- کاهش نسبت بدهی ها به دلیل دستیابی به کیفیت سود بالاتر

5-1 چارچوب نظری تحقیق :

اخیرا مدیران وسرمایه گذاران به دلیل اختیاری بودن اقلام تشکیل دهنده سود تعهدی ،به آن اعتقادی ندارند وآنرا ملعبه ای می دانند که مدیران جهت دریافت پاداش وابسته به سود بیشتر، ازآن برای گمراهی افکار عمومی استفاده می کنند .

مدیران برای رسیدن به پیش بینی های که از قبل اعلام کرده اند ویا سایر انگیزه های دیگر حاضر به مدیریت سود وهموارسازی آن هستند وچون استانداردهای حسابداری برای کلیه زوایای تهیه صورتهای مالی، استاندارد های خاصی را وضع ننموده است ،لذا مدیران قادر به تغییر برآوردها وروش های مورد استفاده در تهیه صورتهای مالی بوده وتوان مدیریت سود رابه راحتی دارند ،وبه این جهت است که سود حسابدای از رونق افتاده واطمینان به  آن بسیار کمرنگ شده است .

6-1فرضیه های تحقیق :

1-فرضیه اصلی اول :بین کیفیت سود ومتغیر فروش در بازار سرمایه ارتباط وجوددارد

1-1بین پایداری سود و متغیرفروش در بازار سرمایه ارتباط وجود دارد.

2-1بین قابلیت پیش بینی سود و متغیرفروش در بازار سرمایه ارتباط وجود دارد.

3-1 بین مربوط بودن سود درتغییرات بازده سهام و متغیرفروش در بازار سرمایه ارتباط وجود دارد.

4-1 بین به موقع بودن سود و متغیرفروش در بازار سرمایه ارتباط وجود دارد.

5-1 بین محافظه کاران بودن سود و متغیرفروش در بازار سرمایه ارتباط وجود دارد.

2-فرضیه اصلی دوم :بین کیفیت سود ومتغیربازده  داراییها در بازار سرمایه ارتباط وجوددارد

1-2بین پایداری سود و متغیربازده دارایی ها در بازار سرمایه ارتباط وجود دارد.

2-2-بین قابلیت پیش بینی سود و متغیربازده دارایی ها در بازار سرمایه ارتباط وجود دارد.

3-2 بین مربوط بودن سود در تغییرات بازده سهام و متغیربازده دارایی ها در بازار سرمایه ارتباط وجود دارد.

4-2 بین به موقع بودن سود و متغیربازده  دارایی ها در بازار سرمایه ارتباط وجود دارد.

5-2 بین محافظه کاران بودن سود و متغیربازده  دارایی ها در بازار سرمایه ارتباط وجود دارد.

3- فرضیه اصلی سوم :بین کیفیت سود ومتغیرنسبت  بدهیها  در بازار سرمایه ارتباط وجوددارد

1-3 بین پایداری سود و متغیرنسبت بدهی ها در بازار سرمایه ارتباط وجود دارد.

2-3 بین قابلیت پیش بینی سود و متغیر نسبت بدهی ها در بازار سرمایه ارتباط وجود دارد.

3-3 بین مربوط بودن  سود در تغییرات بازده سهام و متغیر نسبت بدهی ها در بازار سرمایه ارتباط وجود دارد.

4-3بین به موقع بودن سود و متغیر نسبت بدهی ها در بازار سرمایه ارتباط وجود دارد.

5-3بین محافظه کاران بودن سود و متغیر نسبت بدهی ها در بازار سرمایه ارتباط وجود دارد.

7-1تعریف واژه ها و اصطلاحات

ویژگی های کیفی سود:

1- پایداری سود :سودی که مداوم وعملیاتی باشد پایداری بیشتری دارد .  تحلیل گران مالی به سود تعهدی حسابداری به عنوان تنها شاخص تعیین کننده توجه نمی کنند وسود پایداروتکرار پذیر را بهتر می دانند.از دیدگاه تحلیل گران مالی اجزاء مستمر وعملیاتی سود بار اطلاعاتی بهتری نسبت به اقلام غیر عملیاتی وغیر مستمر دارد وبهتر می تواند جریانهای آتی وجه نقد را پیش بینی نماید .

ضریب بزرگتر متغیر سود دررگرسیون سود بازده خبر از پایداری سود بالاتر دارد.(کردستانی ،1386،ص93)1

2- قابلیت پیش بینی سود : این مورد به عنوان بخشی از ویژگی مربوط بودن سود تلقی می گردد وکمک می کند تا با استفاده از اطلاعات گذشته آینده را بهتر بتوان پیش بینی کرد .

اطلاعات حسابداری اگر بخواهند مفید باشند باید از توان پیش بینی کنندگی بالایی برخوردار باشد .(همان منبع ،ص 93)2

3- مربوط بودن سود در تغییرات بازده سهام :سود از برترین شاخص های اندازه گیری فعالیت شرکت به حساب می آید بنابراین سود گزارش شده، باید درتعیین بازده شرکت به سرمایه گذاران کمک کند .

سود در صورتی مربوط به ارزش سهام خواهد بود که توان توضیح تغییرات بازده را داشته باشد .(همان منبع   ،ص 94 )3

4- به موقع بودن :سود برای اثر بخشی باید به موقع در دسترس قرارگیرد .به موقع بودن سود موجب واقعی شدن بازده می گردد ودر صورت ارایه در فواصل کوتاه مدت موجب کاهش ریسک اطلاعاتی می گردد .در این حالت سود حسابداری به دنبال اندازگیری سود اقتصادی است که تغییردهنده ارزش بازار سهام است .

قدرت توضیحی سود دررگرسیون، معرف به موقع بودن سود است .(همان منبع ،ص94)4

5- محافظه کارانه بودن سود :منشاء محافظه کاری، عدم اطمینان نسبت به آینده است. دو دلیل عدم تداوم فعالیت  درآینده و عدم اطمینان به مبالغ پولی  قابل کسب در آینده ، دلایل پیدایش عدم اطمینان هستند .

محافظه کاری، توانایی سود حسابداری برای انعکاس سودیا زیان اقتصادی (بازده مثبت ومنفی  سهام )را نشان می دهد .تأکید محافظه کاری بر تمایز بین  بازده های مثبت ومنفی سهام است. محافظه کاری ازنسبت ضریب متغیر توضیحی سود (در رگرسیون سود /بازده )در بازده منفی بربازده مثبت سهام به دست می آید .

ترکیب به موقع بودن ومحافظه کاری ،معرف شفافیت سود برای استفاده کنندگان است .(همان منبع ، ص 94)5

فروش : عاملی است که تمام اجزاء عملیات شرکت از میزان آن متأثر می شود مثلا برای فروش بیشتر باید دارایی های بیشتر ویا حتی بدهی بیشتر ایجاد نمود . فروش متغیری است که بعد از نقطه سربه سری و پوشش حاشیه فروش و هزینه ثابت عامل تعیین کننده بقا شرکت ها ،در رقابت می باشد . کلیه شرکت ها برای افزایش ثروت و قدرت خود در شرایط رقابتی به فروش بیشتر تکیه دارند (شباهنگ، 1388، ص 283-304)6.

بازده دارایی ها :دارایی های جاری قدرت نقد شوندگی بالاتری داشته و در فاصله چرخه عملیاتی یا یکسال مالی ،هرکدام طولانی تر است ،مصرف می گردد ( همان منبع، ص 304-283).7

دارایی های غیرجاری :دارایی هایی است که توان خدمت دهی بیشتر از یکسال یا یک چرخه عملیاتی را داشته و انتظار می رود منافع آتی آنها به درون واحد اقتصادی محتمل باشد . اکثر این دارایی ها براساس الگوی مصرف منابع مستهلک و در صورت کاهش ارزش دائمی ارزش دفتری آنها کاهش می یابد.

بازده داراییها هم، از توان به کارگیری داراییها در ایجاد سود ،حکایت دارد وبا ایجاد سود بیشتر از داراییهای مشخص ،حاصل می شود .در شرایطی که هزینه های ناشی از به کارگیری داراییها ،ثابت است شرکتی بازده بیشتری خواهد داشت که سود بیشتری ایجاد کرده باشد (شباهنگ، 1388، ص304-283).1

نسبت بدهی ها:بدهی ها که خود به دلیل عدم تکافوی سرمایه آورده سهامداران، جهت انجام عملیات ایجاد می گردد ، اولین گروهی است که شرکت موظف است قبل از توزیع سود سهام، آنها را پرداخت نماید . بدهی ها ممکن است هزینه تأمین مالی کمتر یا بیشتری نسبت به هزینه سرمایه داشته و به عنوان اهرم مالی ازآنها استفاده می شود . بدهی ها به دو قسمت حصه جاری و غیرجاری تقسیم می شود که حصه جاری در طول یکسال مالی یا یک چرخه عملیات هرکدام طولانی تر است تسویه و حصه غیرجاری نیز به بیش از یکسال گسترده می گردد (همان منبع، ص304-283).2

نسبت بدهی ها از تقسیم داراییها به بدهی ها حاصل شده ،ومعرف درصدی از ارزش شرکت است که به اعتبار دهندگان وبستانکاران ،تعلق دارد .

 in this study we are scan  the relationship between earning qulity  and  its detail with  seals  return of asset  and rate of debt .results  show  that there are reverse relative  between  relevance and  seals and  there are posative relative  between  consistency  and  return of asset  and there are  reverse  relative  between  consistency  and  rate of debts  and there are  reverse  relative  between  conservatism  and  rate of debts  .

For this result  manager  when that  see consistency  can be sure  that  asseted  have  best return and use it effecioncy .and when that  see consistency  can be sure  that  decrease debts  and  when  that  see  conservatism  can be sure  that  decrease debts.

Atlast  that  financial statement users  must be  attention to earning  qulity

Because  optional  element  on manager hand is a lot of  and manger simply can change number of  financial  statement .

The solution  this problem  is  that  auditing  organization  must  be  take  strong  rule  to limit  manager  option .and  else  manager must be  disclose information.