پایان نامه بررسی رابطه بین فردی معلم و دانش آموز و تاثیر آن در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان

چکیده

          معلم را مقامی آسمانی است                   مراو را قدرو عزت جاودانی است

نقش مهم معلمان در سلامت و سعادت و تعالی جامعه بر کسی پوشیده نیست هر جامعه ای طالع خود را در چگونگی کار معلم می بیند و او را اولین و آخرین امید در تربیت و پرورش نوباوگان و نسل اینده ی کشور می داند .احراز مقام والای معلمی چندان هم ساده نیست.معلم باید با دلسوزی و فداکاری از جان و دل زحمت بکشد تا نسلی تربیت شده و سالم به جامعه تحویل دهد.او باید با صبر و حوصله و متانت اخلاق سرمشق پاکی و راستی و نمونه ی یک انسان کامل و صادق برای فرزندان این مرز و بوم باشد .معلم همواره باید وجدانی پاک و رفتاری پسندیده و مهر آمیز داشته باشد .وقتی در جامعه ای شغل معلمی را همطراز شغل انبیاء می دانند چه عزت و حرمتی بالاتر از این می توان بر معلم نثار کرد.

واژگان کلیدی:معلم-رابطه-دانش آموز.

فصل اول

کلیات تحقیق

مقدمه

      معلم می تواند در کنار ارتباط سازنده با دانش آموزان و به کار گیری مهارت ها و راهبردها  و روش های شناختی از طریق مدیریت و ساختارهای معمول کلاسی هم بر ادراک خویشتن دانش آموزان از کفایت و کنترل خود تاثیر بگذارد.شیوه ی رایج معلمان در مواجهه با مسایل انگیزشی همچون برخورد ایشان با دیگر مسایل آموزشی است.یعنی ابتدا این مسایل را برای کلاس در نظر می گیرند و سپس آن را با یک یک دانش آموزان تطبیق می دهند.آشکارا است که دانش آموزان برای یادگیری به آموزش نیاز دارند برای افزایش انگیزش درونی دانش آموزان در امر یادگیری ضروری است تا ادراک کنترل ایشان آسیب نبیند.همچنین برای تداوم این مهم می بایست آن ها فرصت داشته باشند تا اهداف تحصیلی خود را انتخاب کنند و بر آ ها حاکمیت داشته باشند.در واقع معلمان باید آگاه باشند که چگونه فرصت انتخاب و حاکمیت را به دانش آموزان بدهند تا توانایی ایشان در عملکرد صحیح محفوظ بماند.اگر دانش آموز انتخاب نادرست داشته باشد با شکست مواجه خواهد شد.امکان دارد که دانش آموز از فرصت کنترل بر یادگیری خود برخوردار باشد اما با عملکردی نادرست کفایت لازم را از دست بدهد.معلمان می توانند در ارتباط با ابعاد محتوایی و روش کاری از دانش آموزان حمایت آموزشی به عمل آورند و دانش آموزان نیز همچون معلمان می توانند هم در زمینه ی محتوایی و هم روش کاری از انتخاب هایی برخوردار باشند. در سن معینی که کودک پا به کودکستان و یا دبستان می گذارد و تجربه جدیدی را در زندگی آغاز می کند تصور و پندار معلمان درباره فرد  و نحوه  آشنایی شاگرد با معلمان و رابطه ای که بین معلم و دانش آموز ایجاد می گردد عامل مهمی در شکل گیری شخصیت و نحوه خویشتن پنداری دانش آموز به شمار می آید. معلمان علاقه مند با رفتار انسانی خود دانش آموزانی با صفات انسانی و علاقه مند در مدرسه به وجود می آورند. در حالی که معلمان بی علاقه و وقت گذران که به روابط انسانی بی توجهند دانش آموزانی افسرده و گریزان از مدرسه تربیت می کنند. اعتقاد و پندار معلم درباره نوع رفتار دانش آموز و توانایی های او و نحوه استفاده از این عوامل می تواند شخصیت دانش آموز را در مسیر خاصی پرورش دهد. معلمی که دانش آموز را در مدرسه با کلماتی نظیر تنبل، بی عرضه و بیچاره نامگذاری می کند، نباید از دانش آموز توقع داشته باشد که فرد علاقه مند و منطقی ای شود.

بیان مسئله

اولین هدف معلم باید برقرار کردن رابطه ی مطلوب ، دوستانه و حمایت کننده با دانش آموزان باشد . چنین هدفی فقط با تعامل میان معلم و دانش آموز حاصل می آید . چند روز اول مدرسه و اولین دیدار های دانش آموزان با معلم از این نظر بسیار مهم است بنابرین باید به آن توجه خاص داشت . معلمان تازه کار به طور معمول از معلمان قدیمی تر می شنوند ، که تا هنگامی که دانش آموزان به آن ها احترام نگذاشته اند در برتابر آن ها نخند ند . زیرا ایشان بر این باورند که دانش آموزان برای احترام گذاشتن به معلم باید از وی بترسند . اما نظریه پردازان انگیزش می گویند که در روزهای اول به دانش آموزان نشان دهید که به آن ها علاقه دارید و می توانند به شما اعتماد کنند و در صورت نیاز برای هر کمکی به شما رجوع کنند . هدف اصلی در واقع آن است که معلم باید به عنوان فردی بالغ و قابل اعتماد برای دانش آموزان مطرح گردد . خوشبختانه راه های بسیاری برای این منظور وجود دارد. هر گونه برخورد با دانش آموزان در تقویت یا تضعیف تصور آن ها نسبت به معلم موثر است . بنابرین معلم نمی تواند فقط زمان معینی از روز را به برقراری ارتباط با شاگردانش اختصاص دهد ، بلکه تلاش برای رابطه ی مثبت باید همه اوقات معلم و دانش آموزان را در بر گیرد . آموزش ، بدون ایجاد رابطه ی معنایی نخواهد داشت معلمان در همان آغاز کار خود پی می برند که نحوه ی برقراری ارتباط با دانش آموزان بسیار اهمیت دارد(یغما،1384،105) . آنان از خود می پرسند ، آیا به پرورش دانش آموزان پرداخت و به آن ها عشق ورزید و یا باید سختگیر بود و انتظارات زیادی از آن ها داشت ؟ آیا باید به دانش آموزان نزدیک شد یا از آن ها فاصله گرفت ؟ در این مقاله سعی می شود به این سوال ها پاسخ داده شود. این ها پرسش هایی است که اغلب معلمان تازه کار در اندیشه آن هستند . معلمان با تجربه که شیوه ی خاصی را پس از طی سال ها بر گزیده اند ، کمتر در این موارد می اندیشند . به هر حال توصیه می شود تا معلمان به تاثیر نوع ارتباط خود بر شکل گیری گرایش های انگیزش دانش آموزان توجه کنند . روابط مبتنی بر محبت ، احترام و اعتماد متقابل میان معلم و دانش آموز هم موجب می شود تا دانش آموز به معلم وابسته نشود و هم انگیزه تحصیلی وی را افزایش می بخشد .

اهمیت مساله

همه ی ما حتماً معلم یا معلمانی داشته ایم که با دانش آموزان خود روابط مبتنی بر محبت و احترام و باورمتقابل داشته اند.شناخت تاثیر تنبیه های شدید از اهمیت بسیاری برخوردار است چون تنبیه با ایجاد هراس همراه است و موجب می شود تا فرد تنبیه شده کنترل خود را بر موقعیت ضعیف بشمارد وی انتخاب خود را محدود می بیند و لازم می داند که خود را با شخص قدرتمند تطبیق دهد.خوشبختانه راهبردهای محروم نمودن تهدیدی جدی برای کنترل ادراک شده دانش آموزان نیست.برای مثال دانش آموزی که به آرامی و بدون توجه دیگران به آخر کلاس فرستاده می شود و سپس در کمال مهربانی از وی علت این کار پرسیده می شود در واقع وی را آزاد گذاشته ایم خود به بیان علت بپردازد.چنین روشی برای جلوگیری از رفتار نامناسب است و به دانش آموز فرصت می دهد تا در اعمال خود دقت کند و مسولیت آن را بپذیرد معلم برایش سخنرانی نمی کند و او را به دلیل خطاهایش تهدید نمی کند به این ترتیب در حالی که رفتار نامناسب ادامه نمی یابد تصور دانش آموز در مورد کنترل خود بر موقعیت یادگیری نیز آسیب نمی بیند.یکی از اثرات مثبت اجتناب از تنبیه آن است که دانش آموزان از معلمان خود متنفر نمی شوند همچنین هنگامی که معلم از آزردن دانش آموزان و پیش داوریهای غیر اصولی پرهیز می کند و نیز توجه و علاقه ی خود را به آن ها ابراز می دارد رابطه ی مطلوب میان معلم و دانش آموز برقرار می شود هنگامی که دانش آموزان معلم خود را دوست داشته باشند و به او اعتماد کنند و احترام بگذارند تاثیر به سزایی بر گرایش های انگیزش تحصیلی ایشان خواهد داشت.هنگامی که دانش آموزان به معلم خویش اعتماد دارند احساس امنیت می کنند زیرا میدانند درصورت بروز مشکل معلم حتماً از آن ها حمایت خواهد کردهمچنین این امر موجب می شود تا ادراک کفایت آن ها افزایش یابد.اهمیت این امر را می توان در رابطه ی کودکان خرد سال با  والدین خود مشاهده نمود.کودکانی که رابطه ی مطمئن و امنی را با والدین خود دارند بیش از دیگر کودکان به کارهای مخاطره آمیز دست می زنندد.بیشتر محیط اطراف خود را جستجو می کنند و با فاصله گرفتن از والدین خود و رفتن به سوی اشیاء و رویدادهای جالب توانایی های خود را به بوته ی آزمایش می گذارند آنها آشکارا احساس اطمینان و کفایت بیشتری دارند و انگیزش بهتری در همه ی موارد از خود نشان می دهند.دانش آموزانی که به معلم خود اعتماد دارند در کاوش های تحصیلی جسارت بیشتری نشان می دهند معلم نیز باید بخواهد که دانش آموزان همواره برای کارهای جدید ،متفاوت و مشکل آماده باشند.یادگیری یعنی دستیابی به فراسوی آن چه در حال حاضر می دانیم و آگاهی یافتن از چیزهای ناشناخته.هنگامی که دانش آموزان به معلم خود اعتماد دارند و رفتار وی را قابل پیش بینی می دانند و همواره از راهنمایی های شخصی و تحصیلی وی بهره می گیرند احتمال این که برای دروس خود به دنبال راه های آسان باشند کمتر است بلکه مایلند بیشتر توانایی های خود را به آزمایش بگذارند چون اطمینان دارند که با حمایت هایی که از آن ها می شود با مشکل روانشناختی خاصی مواجه نخواهند شد.طریق دیگر برای تاثیرپذیری مثبت گرایش های انگیزشی دانش آموزان سرمشق دهی است.چنان چه دانش آموزان به معلم خود احترام بگذارند معلم به عنوان سرمشق برای آن ها مطرح می شود فرایند رابطه ی معلم و دانش آموز بسیار شبیه رابطه ی والدین و کودک است.کودکان ارزش های والدین خود را درونی می کنند در خردسالی کودکانی که والدین خود را دوست دارند و به آن ها اعتماد دارند می خواهند جزیی از آن چه والدینشان انجام می دهند باشند بنابراین والدین خود را تعقیب می کنند و در بسیاری از کارها به آن ها کمک می کنند و یا وقتی آن ها مشغول مطالعه ی کتاب یا روزنامه ای هستند در آغوش آن ها می نشینند کودکان به این طریق می آموزند که والدینشان چه فعالیت هایی را ارزشمند می دانند در واقع والدین با دخالت دادن کودکان در فعالی های خاص آن ها را برای ایشان سرمشق دهی می کنند.در نهایت کودکان مستقل می شوند و خود به تنهایی به امور مختلف می پردازند اابتدا انجام این فعالی ها از سوی کودکان به دلیل نظر مثبت والدین انجام می شود یعنی کودکان زندگی را با تمایل شدید برای انجام کارهای دشوار شروع نمی کنند بلکه بتدریج ارزش مطالعه و داشتن خانه ای تمیز را درونی می کنند.بنابراین آن چه در آغاز برای والدین ارزشمند بود در نهایت برای خود آن ها ارزش می شود.معلمانی هم که با دانش آموزان رابطه دارند و برای آنان سرمشقی مورد اعتماد و احترام هستند می توانند با بیان ارزش های خویش به ایجاد ارزش های تحصیلی نزد دانش آموزان کمک کنند.البته لازم نیست معلم درباره ی ارزش تحصیلات بالاتر برای ایشان سخنرانی کند بلکه می تواند با راهنمایی های آموزشی ،مطالعه ،اظهارنظر در مورد عقاید علمی و کتب مختلف علاقه و تعهد خود را به مساله ی آموزشی نشان دهد.انتقال ارزش ها تنها زمانی امکانپذیر است که کودک به بزرگترها ی خود اعتماد داشته باشد و به آن ها احترام بگذارد در غیر این صورت ارزش ها و استانداردها ی آن ها را نخواهد پذیرفت.در حالی که روابط محبت آمیز و همراه با اعتماد و احترام میان معلم و دانش آموزان در حفظ و گسترش انگیزش دانش آموزان مهم است دشواری های بالقوه ای را نیز به همراه دارد.حادترین دشواری ها عبارت است از وابستگی بیش از اندازه ی برخی از دانش آموزان به تایید و تمجید معلمان است.بیش از آن که چنین دانش آموزانی بتوانند درباره ی خودشان احساس خوبی داشته باشند لازم است معلم پیشرفت های آن ها را شناسایی و آن ها را تحسین کند متاسفانه این گونه دانش آموزان معیارهای درونی خودرا که بتوان از آن طریق در مورد خود و کارهایشان داوری کنند از دست داده اند یا از آغاز چنین معیارهایی در آن ها رشد نکرده است بنابراین معلمانی که به وضوح برای برقراری ارتباط مثبت با دانش آموزان خود تلاش می کنند با مراقب این گونه وابستگی دانش آموزی باشند.(سیف،1385،97)

اهداف تحقیق

هدف کلی:مشخص کردن رابطه ی معلم با دانش آموزان و تاثیر آن بر پیشرفت تحصیلی دانش آ»وزان

اهداف جزیی

- تعیین عوامل موثر بر رابطه ی معلم با دانش آموزان.

- تعیین نقش معلم بر چگونگی رابطه با دانش آموزان.

-تعیین نقش معلم بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان

تعاریف نظری و عملیاتی

روابط معلم دانش آموز

آموزش بدون ایجاد رابطه معنایی نخواهد داشت. اولین هدف معلم باید برقرار کردن رابطه ای دوستانه و حمایت کننده با دانش آموزان باشد. باید به یاد داشته باشیم که هرگونه برخورد با دانش آموزان در تقویت یا تضعیف تصور آن ها نسبت به معلم مؤثر است. بنابراین تلاش برای رابطه مثبت با دانش آموز باید همه اوقات معلم و دانش آموزان را در بر بگیرد.

تعاریف مدیریت

مدیریت کلاس با روش‎هایی مربوط است که معلمان به مدد آنها رفتار اجتماعی مثبت و مناسب دانش‎آموزان را بهبود می‎بخشند و رفتارهای مخرب آنها را مورد بررسی قرار می‎دهند (امینی، 1377. ص 37).

برقراری انضباط یا نظارت بررفتارهای اجتماعی در کلاس

در مفهوم کلی، انضباط روش‎های کنترل یک سازمان یا مجموعه است. برقراری نظم وانضباط در کلاس درس شاید از مهم‎ترین مسائل هر معلم باشد و هر معلم روش‎های متفاوتی برای موفقیت در این امر دارد. تحقیقات و شواهد نشان داده‎اند که روش‎های خشن اعم از تنبیه، محروم کردن دانش‎آموزان کلاس و ... نتایج آنی و شاید غیر موثر داشته اند. روش‎های انضباطی موثر آن است که در استفاده ی آن روش‎ها بتوان به نتایج مطلوب و مورد نظر دست یافت.